دکتر یوسف زین العابدین عموقین
استاد مشاور:
دکتر سیدعلی پورفیکوئی
سال 1392
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده…………………………………………………………………………………………………………. ز
مقدمه………………………………………………………………………………………………………….. 1
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………. 4
1-2- اهمیت و ضرورتتحقیق…………………………………………………………………………………. 4
1-3- اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 5
1-4- سئوال تحقیق……………………………………………………………………………………………… 5
1-5- فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………. 5
1-6- روش تحقیق و مراحل انجام آن……………………………………………………………………… 5
1-7- ادبیات تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 6
1-8- محدوده مورد مطالعه و مقطع زمانی تحقیق………………………………………………………… 8
1-9- محدودیت ها و تنگناهای تحقیق…………………………………………………………………….. 8
1-10- اهداف کاربردی بهره وران تحقیق………………………………………………………………….. 8
1-11- جنبه نو آوری تحقیق………………………………………………………………………………….. 8
1-12- واژه ها و مفاهیم……………………………………………………………………………………….. 9
1-12-1- توسعه…………………………………………………………………………………………………. 9
1-12-2- ژئوپلیتیک…………………………………………………………………………………………….. 9
1-12-3- منافع ملی…………………………………………………………………………………………….. 9
1-12-4- روابط بین الملل……………………………………………………………………………………. 9
1-12-5- همگرایی …………………………………………………………………………………………….. 9
1-12-6- ارمنستان …………………………………………………………………………………………….. 10
1-12-7- جمهوری اسلامی ایران …………………………………………………………………………… 10
1-12-8- قفقاز………………………………………………………………………………………………….. 10
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل دوم : مبانی نظری تحقیق
2-1- مفهوم ژئوپلیتیک…………………………………………………………………………………………. 13
2-1-1- تعریف و ویژگی ها…………………………………………………………………………………. 13
2-1-2- عوامل تاثیر گزار بر ژئوپلیتیک…………………………………………………………………….. 13
2-1-2-1- عوامل ثابت………………………………………………………………………………………… 14
2-1-2-2- عوامل متغیر………………………………………………………………………………………… 16
2-2- موقعیت ژئوپلیتیک کشورها……………………………………………………………………………. 17
2-2-1- موقعیت محصور در خشکی……………………………………………………………………….. 18
2-2-2- موقعیت دسترسی به دریاها و اقیانوس ها………………………………………………………. 18
2-3- موقعیت ژئوپلیتیک شوروی (سابق…………………………………………………………………… 19
2-3-1- جمهوری های حوزه بالتیک……………………………………………………………………….. 20
2-3-2- جمهوری های قفقاز…………………………………………………………………………………. 20
2-3-3- جمهوری های آسیای مرکزی……………………………………………………………………… 25
2-4- موقعیت جمهوری های قفقاز پس از فروپاشی شوروی (سابق………………………………… 25
2-4-1- استقلال جمهوری های قفقاز………………………………………………………………………. 27
2-4-2- تحلیل نقش ایران در جمهوری های قفقاز……………………………………………………… 28
2-4-3- تحلیل نقش ترکیه در جمهوری های قفقاز……………………………………………………… 30
2-4-4- تحلیل نقش روسیه در جمهوری های قفقاز……………………………………………………. 32
2-5- تحلیل بحران های مختلف در قفقاز…………………………………………………………………. 33
2-6- تحلیل چشم انداز ژئوپلیتیک جمهوری های قفقاز……………………………………………….. 35
فصل سوم : تحلیل ژئوپلیتیک جمهوری ارمنستان
3-1- تاریخ جغرافیای ارمنستان………………………………………………………………………………. 37
3-1-1- دین و فرهنگ………………………………………………………………………………………… 39
3-1-2- موقعیت ژئوپلیتیک ارمنستان……………………………………………………………………….. 41
3-1-2-1- موقعیت ارمنستان قبل از شوروی (سابق…………………………………………………….. 42
فهرست مطالب
عنوان صفحه
3-1-2-2- موقعیت ارمنستان در زمان شوروی (سابق…………………………………………………… 44
3-1-2-2- 1- مناقشه قره باغ………………………………………………………………………………… 44
3-1-2-3- موقعیت ارمنستان پس از فروپاشی شوروی (سابق………………………………………… 46
3-1-2-3- 1- موقعیت جغرافیایی ارمنستان………………………………………………………………. 49
3-1-2-3- 2- موقعیت نسبی ارمنستان…………………………………………………………………….. 49
………………………………………………………………………………………………………………………. 3-1-2-3-3- وسعت و شکل………………………………………………………………………………………………………………… 50
3-1-2-3-4- توپوگرافی و مرزهای سیاسی………………………………………………………………. 51
3-1-2-3-5- اقوام و جمعیت……………………………………………………………………………….. 52
3-1-2-3-6- فرصتها و تهدیدهای ژئوپلیتیک……………………………………………………………. 53
3-3- تحلیل چشم انداز ژئوپلیتیک ارمنستان………………………………………………………………. 57
فصل چهارم: یافته های تحقیق
4-1-نقش ارمنستان در پیوند ایران با قفقاز………………………………………………………………… 60
4-1-1- پیوند ایران با گرجستان……………………………………………………………………………… 61
4-1-2- پیوند ایران با بالکان………………………………………………………………………………….. 64
4-1-3- پیوند ایران با روسیه…………………………………………………………………………………. 68
4-2- نقش ارمنستان در عدم یکپارچگی پان ترکیسم……………………………………………………. 70
4-2-1- عدم یکپارچگی اقتصادیارمنستان………………………………………………………………….. 72
4-2-2- عدم یکپارچگی سیاسی و نظامی ارمنستان……………………………………………………… 73
4-2-3- عدم یکپارچگی فرهنگی اجتماعی ارمنستان……………………………………………………. 75
4-3- جایگاه ایران در استراتژی جمهوری ارمنستان……………………………………………………… 76
4-3-1-حجم مبادلات تجاری ایران و ارمنستان………………………………………………………….. 80
4-3-2-جایگاه ژئواکونومیک یارمنستان…………………………………………………………………….. 83
4-3-3- جایگاه ژئوکالچر ارمنستان………………………………………………………………………….. 84
4-3-4-جایگاه امنیتی ارمنستان……………………………………………………………………………….. 85
4-3-5-جایگاه زیست محیطی……………………………………………………………………………….. 87
فهرست مطالب
عنوان صفحه
4-4- چشم اندازروابط ژئوپلیتیک ایران و ارمنستان در منطقه و قفقاز……………………………….. 89
فصل پنجم: ارزیابی فرضیه ها ونتیجه گیری
5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. 96
5-2- بررسی سئوالات تحقیق و پاسخ به فرضیات………………………………………………………. 97
5-3- پیشنهادات تحقیق……………………………………………………………………………………….. 101
5-3-1- پیشنهادت مبتنی بر یافته های پژوهش…………………………………………………………… 101
5-3-2-1- تلاش برای ارتقاء هر بیشتر روابط سیاسی بین دو کشور………………………………… 101
5-3-2-2- توسعه روابط تجاری بین دو کشور…………………………………………………………… 101
5-3-2-3- همکاری در بخشهای نظامی فنی و علمی…………………………………………………… 101
5-3-2-4- فعالتر نمودن رایزنهای فرهنگی و بازرگانی در جمهوری ارمنستان…………………….. 102
5-3-2-5- حمایت مالی و اعتباری دولت ایران در زمینه خدمات فنی و مهندسی از شرکتهای داخلی جهت حضور قوی در بازار کشورهای منطقه و………………………………………………………………………………………… 102
5-3-2-6- پیشنهاد به سایر محققین…………………………………………………………………………
102
فهرست منابع و ماخذ………………………………………………………………………………………….. 104
چکیده:
پایان نامه حاضربه مطالعه نقش جمهوری ارمنستان درتوسعه ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران در حوزه قفقاز پرداخته و در این مسیر ضمن بررسی رویکردهای مختلف در زمینه روابط بین الملل و قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای به مطالعه ویژگی های ، ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی منطقه وروابط سیاسی، تجاری، امنیتی، فرهنگی و …فی مابین جمهوری اسلامی ایران وجمهوری ارمنستان و سایر کشورهای حوزه قفقاز می پردازد.تحولات ساختار نظام بین‌الملل درسال 1991 و تغییر نظام دو قطبی، معادلات جهانی را به خصوص دربرخی مناطق اصلی جهان به گونه‌ای بنیادین تغییر داد.بیشترین این تأثیر در منطقه اورآسیا که زمانی قلمروی شوروی محسوبمی گردید، رخ داد.ظهور واحدهای مستقل، گذشته از تغییر نقشه جغرافیایی جهان، محاسبات ژئوپولیتیکی و ژئواستراتژیکی جدیدی برای منطقه از جمله حوزه قفقاز جنوبی به دنبال داشت.قفقاز، منطقه اتصال اروپا وآسیا و محل تلاقی تمدن‌های بزرگ، یکی از مناطق مهم ژئوپولیتیکی وژئواکونومیکی جهان به شمارمی‌رود. روسیه با نگاه امنیتی درصدد تثبیت موقعیت سیاسی،اقتصادی و نظامی گذشته خود در قفقاز است و ایالات متحده نیز با سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی و راهبری ژئوپولیتیک انرژی به دنبال توسعه نفوذ و منافع خود می باشد. همچنین قفقاز عرصه فعالیت بازیگرانی چون ترکیه، اسرائیل و اتحادیه اروپا است که با اهداف اقتصادی و سیاسی وارد این منطقه شده‌اند. در این میان، عوامل درون منطقه‌ای از جمله معادلات انرژی، بحران‌ها و مناقشات قومی، تحولات سیاسی و اجتماعی کشورهای این حوزه و بی‌ثباتی اقتصادی درگذار به اقتصاد آزاد نیز زمینه‌های مساعدی برای رقابت‌های شدید منطقه‌ای و جهانی فراهم آورده است. جمهوری ارمنستان یکی ازکشورهای حوضه قفقاز جنوبی و دارای مرز مشترک با ایران است.این کشورعلیرغم عدمدسترسی به آبهای آزاد و محاصره اقتصادی توسط دو کشور همجوار (جمهوری آذربایجان و ترکیه)، دارای موقعیت ژئوپلیتیک خاصی درمنطقه بوده و روابط دوستانه ای نیز با جمهوری اسلامی ایران دارد. دراین پایان نامه با هدف تبیین نقش ارمنستان درتوسعه ژئوپلیتیک ایران در منطقه و تحلیل عوامل واگرا و همگرا درروابط دو کشور از طریق بررسی اطلاعات گردآوری شده اینگونه استدلال شده استکه توسعه فعالیت های دیپلماتیک ، تجاری ، امنیتی و… فی ما بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ارمنستان ، سبب ایجاد ثبات ، امنیت و توسعه ژئوپلیتیکی ایران در منطقه گردیده واز سوی دیگر به استناد چنین استدلالی، توسعه روابط بین دو کشور سبب کاهش دخالت و ایجاد تنش توسط قدرت های منطقه ای نظیر ترکیه (در اجرای اهداف بلند پروازانه خود (پان ترکیسم))،خواهد گردید.
کلید واژه: ژئوپلیتیک، قفقاز،جمهوری اسلامی ایران،ارمنستان ، پان ترکیسم.
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 2-1-مشخصات سیاسی کشور های حوزه آسیای مرکزی……………………………………… 26
جدول 4-1- فهرست اسامی استان ها و مناطق خود مختار گرجستان……………………………….. 62
جدول 4-2- مبادلات بازرگانی ایران و ارمنستان…………………………………………………………. 80
جدول 4-3- آمارصادراتسال 1392 کشور ارمنستان به جمهوری اسلامی ایران…………………….. 81
جدول 4-4- آمار صادرات سال 1392 جمهوری اسلامی ایران به کشور ارمنستان………………… 81
جدول 4-5- مهمترین اقلام وارداتی ارمنستان از جهان…………………………………………………. 81
جدول 4-6- مهمترین اقلام صادراتی ایران به ارمنستان…………………………………………………. 82
جدول 4-7- مهمترین اقلام وارداتی ایران از ارمنستان………………………………………………….. 82
فهرست نقشه ها
عنوان صفحه
نقشه 2-1- تصویر مرز ایران – روسیه تزاری در قفقاز پیش از پیمان نامه گلستان وترکمانچای.. 34
نقشه 3-1- موقعیت ارمنستان…………………………………………………………………………………. 38
نقشه 3-2- موقعیت جغرافیایی قره باغ…………………………………………………………………….. 46
نقشه 3-3- توپوگرافی جمهوری ارمنستان…………………………………………………………………. 51
نقشه 3-4- نقشه سیاسی ارمنستان………………………………………………………………………….. 53
نقشه 4-1- نقشه عمومی کشور گرجستان………………………………………………………………….. 64
نقشه 4-2- نقشه عمومی شبه جزیره بالکان………………………………………………………………… 67
مقدمه:
منطقه قفقاز به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک ، ژئواستراتژیک و ژئواکونومی و دارا بودن ذخایر انرژی برای قدرت های منطقه ای (ایران ، ترکیه) و فرامنطقه ای (روسیه ، ایالات متحده آمریکا و..) از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد.تحولات و شرایط بوجود آمده پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در این منطقه ، نظیر ختلافات قومی، بحران‌ها، بی‌ثباتی و مشکلات اقتصادی سبب گردید تا فرصت مناسبی برای نفوذ قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای جهت بهره‌برداری از اوضاع نابسامان کشور های تازه استقلال یافته مستقر در این منطقه و اعمال سیاست‌های امنیتی و اقتصادی مورد نظر آنها فراهم گردد.
اهمیت منطقه قفقاز سبب گردیده است تا از جمله مؤلفه‌های مهم امنیتی ایران بشمار آید. این منطقه که در قرون گذشته تحت سیطره ایران بوده، اینک محیط امنیتی ایران را با مرزهای زمینی مشترک به شدت متأثر کرده است. مرزهای مشترک و اشتراکات تاریخی، فرهنگی، مذهبی و زبانی با بخشی از این منطقه، اگر چه مؤلفه‌هایی مؤثر و غیرقابل انکار در اهمیت نقش‌آفرینی ایران در قفقاز محسوب می‌شوند اما به دلیل تأثیر شرایط خارجی، انتظارات استراتژیک ایران را برآورده نکرده است. ازاین‌رو، جمهوری اسلامی ایران ناگزیر از اتخاذ یک استراتژی مناسب و مبتنی بر واقع‌گرایی جهت تضمین منافع خود نه تنها در سطح کشورهای منطقه قفقاز بلکه در سطح منطقه اصلی اورآسیا و سرانجام در سطح کلان نظام بین‌المللی می‌باشد. منطقه قفقاز و خصوصا شاخه فرعی آن قفقاز جنوبی،هم برای قدرت‌های بزرگ بعنوان محل تلاقی اتحادیه اروپا، ، ناتو ، ترکیه با آسیای مرکزی وهم برای جمهوری اسلامی ایران از لحاظ قومی، مرزی ، سرزمینی وامنیت ملی دارد.لذا تحقیق و مطالعه در مورد مسایل این منطقه و پیامدهای آن برای ایران، و ارائه راهکارهایی در راستای تأمین منافع ملی ایران در قفقاز جنوبی از طریق ایجاد ارتباط مستحکم با جمهوری ارمنستان که پیوندی ناگسستنی از لحاظ تاریخی ، فرهنگی وامنیتی با ایران دارد امری ضروری است .
غرب پس از فروپاشی شوروی با توجه به خلاء قدرت پدید آمده تلاش نمود در منطقه اوراسیا و به طور اخص در حوضه قفقاز ودرچهارچوب اهداف ژئوپلیتیک (تئوری هارتلند و ریملند ) اقدام به ایجاد مناسبات دوجانبه با کشورهای تازه استقلال یافته و نیز شکل‌گیری و تقویت سازمانهای منطقه‌ای همسو با اهداف خود نماید.در این میان، آمریکا طی دو دهه گذشته به ویژه پس از یازده سپتامبر توجه بیشتری به آسیای مرکزی و قفقاز از نظر موقعیت استراتژیک آن نشان داده است. روسیه نیز ضمن رصد تلاش غرب برای گسترش نفوذ در عرصه‌های سیاسی و امنیتی به ویژه منابع انرژیمنطقه، سعی بر حفظ نفوذ سنتی خود در منطقهاز طریق بهبود مناسبات ،
