حل مساله اجتماعی و روانشناسی بالینی

در زمینه روانشناسی بالینی، مشاوره و سلامت ( حل مساله اجتماعی ) به عنوان مهمترین واژه برای این پدیده بکار می رود ( دی زوریلاونزو[1] ، 1982 ) و لغت اجتماعی بدین معنا نیست که مطالعه حل مساله را به نوع بخصوصی از مساله محدود کند، بلکه در جهت روشن کردن  این واقعیت است که کانون مطالعه، در مورد حل مساله ای است که درون محیط اجتماعی طبیعی رخ می دهد. بنابراین نظرات و پژوهش در مورد حل مساله اجتماعی با انواعی از مشکلات از جمله مشکلات شخصی ( مثل پول، دارایی )، مشکلات فردی/درون فردی ( شناختی، هیجانی، رفتاری، سلامتی ) و مشکلات اجتماعی ( مثل خدمات عمومی و جرم ) سرو کار دارد. یک مساله یا موقعیت مساله زا به عنوان هر موقعیت یا تکلیف زندگی می باشدکه نیازمندپاسخی برای کنش سازگارانه است .

نیازمندیها در یک موقعیت مساله زا ممکن است اساساً در محیط (مثل خواسته های تکالیف مهم ) یا در درون فرد باشد. موانع ممکن است شامل تازگی، مبهم بودن، غیر قابل پیش بینی بودن، محرکهای تعارض برانگیز، کمبود مهارت در عملکرد باشد. یک مشکل ویژه ممکن است یک واقعه زمانی و خاص ( مثل از دست دادن سرویس اداره، یا یک بیماری حاد ) یک مجموعه از وقایع مشابه یا مرتبط (تخطی دختر نوجوان از وظایف خود ) یا یک موقعیت مستمر و مداوم ( مثل درد مداوم،

 

احساسات تنهایی یا ملامت ) باشد. یک راه حل، پاسخ یا الگوی پاسخ مقابله ای ویژه ( شناختی یا رفتاری ) است که برای یک موقعیت مساله ساز ویژه بکار رود .

یک راه حل مؤثر راه حلی است که هدف حل مساله را ارتقا می دهد ( مثل تغییر موفقیت و یا واکنش های هیجانی فرد به آن، به طوری که دیگر به عنوان یک مساله مد نظر نباشد ) و در همان زمان باعث افزایش پیامد های مثبت و کاهش پیامد های منفی می شود .

این پیامد های مربوط، علاوه بر تاثیر خود فرد، بر دیگران نیز تاثیر می گذارد و پیامد های بلند مدت آن همچون پیامد های کوتاه مدت، مطلوب هستند. همچنان که اشاره شد یک نظریه حل مساله اجتماعی باید بین دو مفهوم  (( حل مساله )) و (( به کاربری راه حل )) تمایز قایل شود. این دو فرآیند از لحاظ مفهومی متفاوت بوده و مستلزم مجموعه های متفاوتی از مهارتهاست. (( حل مساله )) اشاره به فرآیند یافتن راه حل مساله های ویژه دارد.به نظر می رسد مهارتهای حل مساله کلی باشند،درحالی که انتظار میرود مهارتهای بکاربری راه حل با توجه به نوع مساله و راه حل، در میان موقعیت گسترده و متنوع باشند. به علت متفاوت بودن آنها، مهارتهای حل مساله و بکاربری راه حل همیشه با هم همبسته و مرتبط نیستند. از این رو ممکن است برخی بیماران و مراجعان در مهارتهای (( حل مساله )) مشکلاتی داشته باشند اما مهارتهای ((کاربری راه حل)) خوب و مطلوبی ازخود نشان بدهند.(دی زوریلاونزو، 2000، به نقل از چانگ[2]، 2004).

 

در این زمینه باید یادآوری نمود که طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پیروان مذاهب غیر اسلامی و اقلیتها به دو دسته رسمی و غیر رسمی تقسیم می شوند.

اصل 12 قانون اساسی دین رسمی را دین اسلام مذهب جعفری اثنی عشری می داند. از پیروان دیگر مذاهب اسلامی چون حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی، زیدی به اقلیت تعبیر نشده و در همان اصل عنوان شده که پیروان این مذاهب از احترام کامل برخوردارند، ولی پیداست که به هرحال آنها هم در برابر اکثریت شیعه مذهب، اقلیت مذهبی به حساب میآیند و اصل 12 موجودیت و هویت آنها و حفظ هویت آنها را به رسمیت شناخته است و به آنها اجازه داده که در مراسم مذهبی خود و تعلیم و تربیت دینی طبق فقه خویش آزادانه عمل نمایند و در احوال شخصیه و دعاوی مربوط به آن نیز مقررات فقهی خودشان مجری بوده و در دادگاه ها بر همین موازین عمل می شود. [1]

و اما در رابطه با غیر مسلمانان، اصل سیزدهم قانون اساسی می گوید: ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی تنها اقلیتهای دینی شناخته می شوند که در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصیه و تعلیمات دینی بر طبق آیین خود عمل می کنند. [2]

در مورد این دسته از اقلیتهای دینی می توان گفت، طبق قانون اساسی علاوه بر دید کلی مبنی بر تساوی و عدم تبعیض، در زمینه حفظ موجودیت و هویت و بقای آنها نیز توجه شده است. تبلور این

 

امر در جهات زیر مشهود است:

1- آزادی انجام مراسم دینی: در اصل 13 قانون اساسی به آزادی انجام مراسم مذهبی تصریح شده و عملاً نیز پیروان این سه دین با داشتن کلیساها و کنیسه های متعدد و آتشکده ها به انفراد و اجتماع مراسم و آیین مذهبی خود را بپا می دارند گاه مراسم مذهبی آنها از سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز پخش می شود.

2- اجرای مقررات مذهبی خویش در احوال شخصیه: طبق اصل 13 قانون اساسی در مورد پیروان این سه دین رسمی، در خصوص احوال شخصیه یعنی ازدواج، طلاق، ارث و وصیت مقررات مربوط به مذاهب خودشان عمل می شود و حتی اگر دعوا و مسئله ای در دادگاههای ایران مطرح باشد، قاضی دادگاه طبق قواعد مسلم مذهبی آنها موضوع را فیصله می دهد. علاوه بر اصل 13 قانون اساسی، ماده واحده قانون رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیر شیعه مصوب سال 1312 که مفاد آن در رأی وحدت رویه شماره 37 مورخ 19/9/1363 هیأت عمومی دیوان عالی کشور مورد حکم قرار گرفته و در مصوبه سوم تیرماه 1372 مجمع تشخیص مصلحت 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

مقدمه و اهداف

1-1- مقدمه

کشاورزی ارگانیک [1]یا کشاورزی زیستی، نوعی کشاورزی است که در این روش تولید و فرآوری محصولات کشاورزی از کودهای شیمیایی، سموم، هورمون‌‌ها و تغییرات و دستکاری های ژنتیکی استفاده نشود و در همه مراحل تقویت زمین، کاشت و برداشت از نهاده‌‌‌‍‎‏‏‏های طبیعی همچون کود ‌زیستی، کمپوست‌ها، حشرات‌‏ سودمند، میکروارگانیسم‌های سودمند استفاده شود. کشاورزی ارگانیک سیستمی تولیدی است که سلامت خاك، اکوسیستم‌ها و انسان را پایدار می سازد و بر فرآیند بوم شناسانه، تنوع زیستی و چرخه‌های سازگار با شرایط محلی تکیه دارد. در چند دهه اخیر، مصرف سموم شیمیایی در اراضی کشاورزی موجب بروز معضلات زیست محیطی متعددی از جمله آلودگی منابع آب، کاهش میزان حاصلخیزی خاک و در نتیجه کاهش کیفیت محصولات کشاورزی گردیده است. سیاست کشاورزی پایدار و توسعه پایدار کشاورزی، متخصصین را بر آن داشته است که هر چه بیشتر از موجودات زنده در خاک در جهت تأمین نیازهای غذایی گیاه کمک بگیرند و بدین ترتیب تولید کودهای زیستی آغاز شد. نخستین کود زیستی در اواخر قرن نوزدهم در آمریکا با نام تجاری نیتراژین[2] مورد استفاده قرار گرفت و از آن تاریخ به بعد تولید سایر کودهای بیولوژیک آغاز شد (ملکوتی، 1378). کودهای زیستی مواد نگهدارندۀ میکروارگانیسم‌های سودمند خاک می‌باشند. با توجه به نوع میکروارگانیسم‌ها چند دسته بندی کودهای زیستی وجود دارد: ۱- میکروارگانیسم‌های سودمند، ۲- کودهای زیستی باکتریایی[3]، ۳- کودهای زیستی قارچی ۴- کودهای زیستی جلبکی (جلبک‌های سبز- آبی)، ۵- کودهای زیستی اکتینومیست‌ها[4].

هدف از مصرف کودهای زیستی، تقویت حاصلخیزی و باروری خاک و تأمین نیازهای غذایی سالم و غنی تر، جلوگیری از بروز آلودگیهای ناشی از عملیات مختلف کشاورزی، حفظ تنوع ژنتیکی سیستم کشاورزی و محیط اطراف، شامل حفاظت از گیاهان و زیستگاه طبیعی، امکان کسب درآمد کافی برای زارعین و جلب رضایت آنها و نیز ایجاد محیط کار سالم، برداشت بیشتر با حداقل آلوده سازی زیست بوم است (نصر اصفهانی و همکاران، 1385).

همزیستی قارچ-گیاه یكی از مهم ترین روابط متقابل مفید در اكوسیستم های زیستی است كه اثرات مثبت آن بر رشد، فیزیولوژی و اكولوژی گیاهان مختلف در گذشته اثبات شده است. قارچ های میكوریزا قادر به برقراری همزیستی مسالمت آمیزی با ریشه اغلب گیاهان خشكی زی هستند (جهرمی و همکاران، 2008).

قارچهای میکوریزا گونه هایی از قارچ هستند که با ریشه گیاهان ارتباط همزیستی نزدیک تشکیل می دهند و از گیاه کربوهیدرات دریافت نموده و عناصر غذایی مانند فسفر را برای گیاه فراهم کرده، همچنین این قارچها میتوانند جذب، جمع آوری و انتقال مقدار زیادی از عناصر را توسط هیف های نازک خود فراهم ساخته و این مواد دریافت شده را برای سلول های گیاه در ریشه آزاد کنند (مورتون و ردیکل[5]، 2001). کود زیستی میکوریزا برای تولید محصولات اقتصادی از قبیل درختان میوه مانند دوریان[6]، لونگان[7]، گوجه درختی، منگوستن[8]، خربزه درختی استفاده شده است. در حال حاضر کود زیستی برای سبزیجات هم استفاده میشود (سایتو و ماروموتو[9]، 2002). اثرات مثبت تلقیح میکوریزایی روی وضعیت کربوهیدرات های گیاهانی از قبیل مرکبات ( نمیک و گوی[10]، 1982)، انگور (شیوچین و همکاران[11]، 1988) و آوکادو ( دا سیلویرا و همکاران[12]، 2002) گزارش شده است. بررسی های انجام شده نشان میدهد قارچ میکوریزا آربسکولار میتواند رشد و قدرت زنده ماندن گیاه تحت تنش شوری را افزایش دهد (پوند و همکاران[13]، 1984)، که این امر به جذب بیشتر عناصر غذایی، به خصوص فسفر نسبت داده شده است (هیرل و گردمن[14]، 1980). علاوه بر سیستم های حفاظتی ذاتی گیاهان در برابر تنش های محیطی، گیاهان با گروهی از قارچ های میکوریزا به صورت همزیست زندگی می كنند كه این همزیستی تا حدودی سبب كاهش برخی اثرات نامناسب تنشهای محیطی میشود (جهرمی و همکاران، 2008). گزارشات متعددی در زمینه اثرات مثبت همزیستی میکوریزایی و ریشه گیاهان در کشاورزی وجود دارد. در زمینه جذب آب توسط ریشه گیاهان گزارش گردیده است هدایت هیدرولیکی سیستم ریشه‌های گیاهان دارای همزیستی میکوریزایی بیشتر از گیاهان غیرمیکوریزایی است که دلیل آن افزایش سطح موثر ریشه و یا کل طول ریشه‌ میکوریزایی می‌باشد. همچنین هدایت هیدرولیکی آب در واحد طول ریشه میکوریزایی می‌تواند 2 تا 3 برابر افزایش یابد (تروزا لایانچان[15] ، 2003). قارچ های وزیکولار- آربسکولار[16] بزرگترین گروه قارچهای میکوریزا هستند که به سلول‌های ناحیه پوست ریشه نفوذ کرده و ساختمان هایی به نام وزیکول و آربسکول تشکیل می دهند که آربسکول در پوست سطح تبادل ترکیبات متابولیکی را بین میزبان و قارچ افزایش می دهد. واژه میکوریزا به معنی قارچ ریشه به طور کلی به همزیستی بین ریشه گیاهان و اندام‌های قارچی اطلاق می‌شود که در این همزیستی قارچ‌ها با افزایش سطح جذب ریشه، آب و عناصر غذایی به ویژه فسفر و نیتروژن را از خاک جذب نموده و در اختیار گیاه قرار می‌دهد و گیاه نیز کربوهیدراتهای مورد نیاز قارچ را در اختیار قارچ قرار می‌دهد (اسجوبرگ[17]، 2005). بنابراین در رابطه همزیستی بین قارچ میکوریز آربسکولار و ریشه‌های گیاه میزبان رشد و جذب عناصر غذایی گیاه به میزان قابل توجهی افزایش می یابد (اوگی و همکاران[18]، 2001). گزارش گردیده است در شرایط تنش شوری، گیاهان پسته تیمار شده با میكوریزا در مقایسه با گیاهان غیرمیكوریزا، رشد بیشتر، فعالیت آنزیم های آنتی اكسیدانتی قوی تر و مقدار فلاونوئید و رنگیزه كلروفیل بیشتری داشتند. پیشنهاد گردیده است قارچ میكوریزا آربوسكولار به لحاظ بهبود سیستم دفاعی آنتی اكسیدانتی و افزایش رنگیزه های گیاهی در برگ ها، خطرات ناشی از تنش شوری بر رشد گیاه پسته را تعدیل می نماید. قارچ های میکوریزا بر روابط رطوبتی گیاه نیز تأثیر می گذارند، بدین صورت كه این قارچها با تأثیر بر میزان آب بافتهای گیاهی و تبادلات گازی برگها، سبب افزایش میزان آب موجود در بافتهای گیاهی می شوند و از سوی دیگر تبخیر و تعرق را نیز کاهش می دهند (اوگی و همکاران، 2001).

در دهه های اخیر تحولات زیادی در توسعه و کشت بادام Prunus dulcis صورت گرفته است. در این زمینه کشورهای حوزۀ مدیترانه (شامل اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، یونان و کشورهای شمال آفریقا) به منظور دستیابی به ارقام پرمحصول و مرغوب در اصلاح ژنتیکی این گونه کارهای مهمی انجام داده اند و برخی از کشورها با به کارگیری روش های پیشرفته تولید سطح زیر کشت بادام را افزایش دادهاند (چایچی، 1381). از آنجا كه در ایران سطح وسیعی از خاك های تحت كشت بادام در اراضی آهكی قرار دارند، یکی از تنش هایی که گیاه بادام با آن مواجه است، اختلال در جذب عناصر غذایی بخصوص عناصر کم مصرف میباشد و موضوع افزایش کارایی گیاه بادام در جذب عناصر غذایی در این خاک‌های آهکی مورد توجه می باشد. بهره گیری از سیستم همزیستی میكوریزایی در باغات بادام، می تواند به عنوان یك راه كار بیولوژیك مناسب در مقیاس كوچك و حتی وسیع در جهت كاهش آثار نامطلوب تنش تغذیهای مطرح باشد. تنش شوری رشد رویشی و زایشی درختان میوه از طریق تاثیر بر اعمال فیزیولوژیکی محدود کرده و سبب گسترش اثرات مضر مستقیم و غیر مستقیم می شود (شانون و همکاران[19]، 1994). نگاهی به شرایط بوم شناختی مناطق تولید بادام و تطبیق آن با پراکنش خاک های مناطق نیمه خشک و شور، این واقعیت را آشکار می کند که تولید جهانی محصول بادام اغلب با تنش های خشکی و شوری مواجه است (فائو[20]، 2008). هم چنین با توجه به اینکه از نظر مقاومت به شوری آب و خاک، بادام جزء درختان حساس به شوری است، شوری یک مشکل شایع در خاک‌های مناطق خشک و نیمه خشک ایران می باشد. گزارش گردیده است حدود 50-20% از کل آب آبیاری زمین‌های کشاورزی در جهان تحت تاثیر تنش شوری قرار دارند. در نتیجه از لحاظ اقتصادی خسارت تنش شوری قابل توجه است (فلوورز[21]، 1999). نقش قارچهای میكوریزا گونه های Glomus mosseae و Glomus intraradices در بهبود برخی صفات فیزیولوژیك همچون سرعت فتوسنتز خالص، غلظت کلروفیل برگها و بازده آب مصرفی، در پایه های بادام در ایران مورد مطالعه قرار گرفته و مشخص گردید شاخصهای فیزیولوژیكی گیاه بادام شامل غلظت كلروفیل كل برگ، سرعت فتوسنتز خالص و بازده آب مصرفی در گیاهان هم زیست با قارچ های میكوریزا نسبت به گیاهان شاهد (فاقد همزیستی میكوریزا) افزایش پیدا کردند، ولی سرعت تبخیر و تعرق از سطح برگ گیاه كاهش یافت (آقابابائی و رئیسی 1388). هم چنین گزارش گردیده همزیستی یک گیاه با قارچ های میکوریزا آربسکولار باعث می شود که گیاه بتواند مواد غذایی کم تحرک را در خاکهای فقیر جذب کند (مارسشنر و دل[22]، 1994). این قارچها جزء مهمی از اکوسیستم های طبیعی هستند و در محیطهای شور هم شناسایی شدهاند که میتوانند باعث ایجاد مقاومت گیاهان به تنش شوری شوند (جونیپر و ابوت[23]، 1993). مطالعات زیادی ثابت کرده است که آغشتگی ریشه با قارچهای میکوریزا، رشد بعضی گیاهان تحت تنش شوری را بهبود می بخشد (هیرل و گردمن[24]،1980). در یک مطالعه که به منظور بررسی برهمکنش اثر میکوریزا و شوری ناشی از کلرید سدیم در گیاهان بادام زمینی انجام شد، مشخص گردید که رشد این گیاهان در نتیجهی افزایش در جذب مواد غذایی و فتوسنتز افزایش یافت (الخلیل[25]، 2010). میکوریزا یک بهبود دهنده ی زنده رشد در خاک های شور معرفی گردیده است (سینگ و همکاران[26]، 1997). گزارش گردیده است تلقیح قارچ G. fasciculatum (Thaxter) در دانهالهای زردآلو سبب افزایش رشد رویشی و کلون ریشه شده است (دوتا[27]، 2013).

با توجه به وجود خاکهای آهکی در بخش های وسیعی از ایران و اثر نامناسب تنش شوری بر رشد درختان میوه از جمله درختان میوه معتدله مانند بادام در ایران، هدف از این پژوهش بررسی اثر تلقیح میکوریزا بر بهبود رشد دانهال های بادام و زردآلو و هم چنین رشد دانهال های بادام و زردآلو در شرایط تنش شوری در حضور قارچ میکوریزا می باشد.

اهداف پژوهشی حاضر شامل موارد زیر می باشد:

1- بررسی اثر همزیستی میکوریزا بر رشد رویشی، تجمع عناصر غذایی و برخی شاخص های بیوشیمیایی در پایه های زردآلو و بادام

2- مقایسه اثر تنش شوری ناشی از کلرید سدیم بر رشد رویشی و برخی شاخص های بیوشیمیایی

 

پایه های زردآلو و یا بادام

3- بررسی امکان استفاده از همزیستی میکوریزایی برای بهبود رشد پایه های بادام و زردآلو در شرایط تنش شوری ناشی از کلرید سدیم

مروری بر پژوهشها

1-2- تاریخچه و پراکنش بادام

بادام ((Prunus dulcis Miller یکی از قدیمی ترین درختان خشک میوه[28] است که در حال حاضر بیشترین تولید تجاری در میان خشک میوه ها را به خود اختصاص داده است (گرادزیل[29]، 1379). مغز بادام در انواع غذاهای فرایند شده به ویژه در فرآوردههای نانوایی و شیرینی سازی استفاده می شود و به خاطر ویژگیهای غذایی، آرایشی و دارویی، ارزش بسیار بالایی دارد (چریف و همکاران[30]، 2004). اثرتغذیه ای مفید مغز بادام به خاطر تنوع اسیدهای چرب و ترکیب استرولی و آنتی اکسیدانی آن است (لوپز اورتیز و همکاران[31]، 2008). بادام از زمانهای قدیم در نواحی مرکزی و غربی آسیا مخصوصا افغانستان، ایران، سوریه و فلسطین پرورش می یافته است. در فلات ایران نوزده گونه وحشی بادام رویش می یابد. به عقیده اکثر گیاهشناسان، بادام بومی آسیای غربی و به خصوص فلات ایران است (شیراوند، 1389). از نظر باغبانی میوه بادام به عنوان خشک میوه طبقه بندی شده و بذر آن محصول تجاری محسوب می شود. مغز شامل یک جنین، آندوسپرم و بافت مغز است (بی نام، 1387).

2-2- سطح زیر کشت و عملکرد بادام در ایران و جهان

طبق آمار سازمان خوار و بار و کشاورزی جهان (FAO) در سال 2011 میلادی، سطح زیر کشت بادام در جهان 1651560هکتار با میزان تولید 1942242 تن و متوسط عملکرد11760 کیلوگرم در هکتار برآورد شده است. کشور ایران با سطح زیرکشت 87708 هکتار و تولید 177609 تن دارای مقام چهارم در میان تولیدکنندگان بادام در جهان می باشد. از بین استان های کشور نیز به ترتیب خراسان رضوی، فارس و آذربایجان شرقی از لحاظ سطح زیر کشت و فارس، آذربایجان شرقی و خراسان از لحاظ تولید، بیشترین سهم را در تولید بادام دارا می باشند (گنجی و رهنمون، 1389).

Organic agriculture
Nitragin
3. Rhizobium- Azotobacter- Azospirillium
4. Actinomyces (Frankya)
Morton and Redecker
durian
longan
mangosteen
Saito and Marumoto
Nemec and Guy
Shiuchien et al.
da Silveira et al.
Pond et al.
Hirrel and Gerdeman
Troehza Loyanchan
Vesicular – Arbuscular
Sjoberg
 

 

Auge et al.
Shannon et al.
FAO
Flowers

Marschner and Dell
Juniper and Abbot
Hirrel and Gerdeman
Al-Khaliel
Singh and et. al.
Dutta

 

 

[27]

Nut
Gradzil

استاد راهنما:
علی معقول
 

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات پژوهش …………………………………………………………………………………………….1

1-1-مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………2

1-2-بیان مساله ………………………………………………………………………………………………………….2

1-3-اهمیت موضوع …………………………………………………………………………………………………5

1-4-اهداف وسوالات تحقیق ………………………………………………………………………………………7

1-4-1-هدف اصلی تحقیق ………………………………………………………………………………………..7

1-4-2-اهداف فرعی تحقیق ……………………………………………………………………………………….7

1-4-3-سوال اصلی تحقیق …………………………………………………………………………………………7

1-4-4-سوالات فرعی تحقیق ……………………………………………………………………………………..7

1-5-فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………….7

1-5-1-فرضیه اصلی تحقیق …………………………………………………………………………………..7

1-5-2-فرضیه های فرعی تحقیق ………………………………………………………………………………7

1-6-بررسی اجمالی پیشینه داخلی وخارجی …………………………………………………………..8

1-6-1-پیشینه داخلی ……………………………………………………………………………………………8

1-6-2-پیشینه خارجی ………………………………………………………………………………………….10

1-7-تعریف واژه های کلیدی ………………………………………………………………………………..12

1-8-خلاصه فصل ……………………………………………………………………………………………….13

فصل دوم: ادبیات موضوع ………………………………………………………………………………14

2-1-مقدمه ………………………………………………………………………………………………….15

2-2-مبانی نظری ……………………………………………………………………………………………..15

2-2-1-سرمایه اجتماعی …………………………………………………………………………………18

2-2-2-تعاریف سرمایه اجتماعی ……………………………………………………………………….18

2-2-3-سرمایه اجتماعی از نگاه صاحب نظران ……………………………………………………..20

2-2-4- سرمایه اجتماعی از نگاه پیر بوردیو ………………………………………………………….21

2-2-5-سرمایه اجتماعی از نگاه جیمز کلمن ………………………………………………………….21

2-2-6-کمک …………………………………………………………………………………………………22

2-2-7-ایدئولوژی ……………………………………………………………………………………….23

2-2-8- اطلاعات …………………………………………………………………………………………23

2-2-9-هنجارها …………………………………………………………………………………………..23

2-2-10- سرمایه اجتماعی از نگاه فرانسیس فوکویاما …………………………………………23

2-2-11- سرمایه اجتماعی از نگاه گلن لوری …………………………………………………….24

2-2-12- سرمایه اجتماعی از نگاه رابرت پاتنام ……………………………………………24

2-2-12-1-اعتماد ……………………………………………………………………………………..25

2-2-13-هنجارهای معامله متقابل …………………………………………………………….25

2-2-13-1-شبکه های اجتماعی ………………………………………………………………….25

2-2- 14-روش های اندازه گیری سرمایه اجتماعی ……………………………………..26

2-2-14-1- تلفیق رویکرد های مختلف و ارائه الگوی نوین …………………………….28

2-2-14-2-بعد اجتماعی ………………………………………………………………………..31

2-2-14-3-اعتماد ………………………………………………………………………………..31

2-2-14-5-روابط متقابل ………………………………………………………………………..31

2-2-14-6-مشارکت ………………………………………………………………………………31

2-2-15-آگاهی عمومی اطلاعات …………………………………………………………….32

2-2-15-1- اخلاقیات ……………………………………………………………………………32

2-2-15- 2-مسئولیت اجتماعی …………………………………………………………..33

2-2-15-3-بعد فرهنگی ………………………………………………………………………..33

2-2-15-4-مقررات رفتاری ……………………………………………………………………33

2-2-15-5- نرم ها و هنجارها ………………………………………………………………..34

2-2-15-6- ارزش ها …………………………………………………………………………34

2-2-15-7- دین و ایدئولوژی ………………………………………………………………..35

2-2-15-8- نمادها ……………………………………………………………………………35

2-2-15-9- مثل ها و استعاره ها ………………………………………………………….36

2-2-15- 10-جو و فضا ……………………………………………………………………36

2-2-15-11-بعد سیاسی ……………………………………………………………………..37

2-2-15-12-امنیت …………………………………………………………………………37

2-2-15-13- نهادهای عمومی و مدنی …………………………………………………..37

2-2-15-14-انتخابات ………………………………………………………………………..38

2-2-15-15- قانون مداری ……………………………………………………………….38

2-2-15-16-روزنامه و رسانه ها …………………………………………………………..38

2-2-15-17-بعد اقتصادی ……………………………………………………………………39

2-2-15-17-1-ارزش روز شرکت ………………………………………………………….39

2-2-15-17-2-میزان هزینه ها ……………………………………………………………..39

2-2-16-وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران … ……………………………………….40

2-2-16-1-اعتماد ……………………………………………………………………………….40

2-2-16-2-صداقت …………………………………………………………………………43

2-2-17-دیدگاه های مطرح در سرمایه اجتماعی …………………………………..45

2-2-17-1-دیدگاه اجتماع گرایی ………………………………………………………….45

2-2-17-2-دیدگاه شبکه ……………………………………………………………………46

2-2-17-3- دیدگاه همیاری ………………………………………………………………..47

2-2-17-4- سطح سرمایه اجتماعی ………………………………………………………47

2-2-17-4-1-سطح ملی …………………………………………………………………..47

2-2-17-4-2-سطح سازمانی ………………………………………………………………..48

2-2-17-4- 3-سطح فردی ………………………………………………………………….48

2-2-17-4-4- سطح گروهی ………………………………………………………………..48

2-2-17- 4-5-سطح اجتماعی ……………………………………………………………48

2-2-18-کیفیت خدمات …………………………………………………………………..49

2-2-18-1- روش های حادثه مدار …………………………………………………….52

2-2-18-2- روش های ویژگی مدار …………………………………………………….52

2-2-18-3-مقیاس های تک بعدی ……………………………………………………….53

2-2-18-4-مدل ( SERVQUAl ) ………………………………………………………….

2-3- پیشینه داخلی ……………………………………………………………………..63

2-3-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور ……………………………………..63

2-3-1-1- طراحی و ارائه الگوی اندازه گیری سرمایه اجتماعی …………………63

2-3-1-2- بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی در عملکرد انجمن اعتبار گردشی زنان ….64

2-3-1- 3-تاثیر عملکرد سازمان های بخش دولتی بر سرمایه اجتماعی …………..64

2-4 –پیشینه خارجی ……………………………………………………………………..65

2-4-1-مطالعه رابرت پاتنام درباره نقش سرمایه اجتماعی در عملکرد شوراهای منطقه ایتالیا ..65

2-4-2- پژوهش توماس کوساک ……………………………………………………………….67

2-4-3- تحقیق تام رایس و الکساندر سامبرگ ……………………………………………68

2-4-4- تحقیقات NSW در استرالیا …………………………………………………………..69

2-4-5- تحقیقات سرمایه اجتماعی در انگلستان ………………………………………72

2-4-6- تحقیق دیگری در مورد فقر و محرومیت اجتماعی هزار ساله انگلستان …..72

2-5- خلاصه فصل…………………………………………………………………………….73

فصل سوم روش شناسایی تحقیق ………………………………………………………..74

3-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………75

3-2- سوالات تحقیق ………………………………………………………………………..75

3-3-چگونگی تدوین فرضیه‌ ها …………………………………………………………….75

3-4- روش تحقیق ……………………………………………………………….76

3-5- جامعه آماری، چگونگی نمونه‌گیری و نمونه ………………………………..77

-1-5-3جامعه آماری ……………………………………………………………………….77

3-5-2-چگونگی نمونه گیری …………………………………………………………77

3-5-3-حجم نمونه ……………………………………………………………………..77

3-5-4- روایی و پایایی داده های آماری …………………………………………..78

3-5-5- تعیین پایایی (قابلیت اعتماد) داده های آماری …………………….78

3-5-6- تعیین روایی (اعتبار) داده های آماری …………………………………….78

3-6- داده های مورد نیاز، متغیرهای تحقیق و روش محاسبه آنها …………… 79

3-7- طرح آزمون آماری فرضیه های تحقیق ……………………………….80

3-8- خلاصه فصل ………………………………………………………………….. 81

فصل چهارم تجزیه وتحلیل داده ها وآزمون فرضیه ها …………………….82

4-1-مقدمه ……………………………………………………………………………83

4-2-بررسی روایی و پایایی پرسشنامه …………………………………………83

4-2-1- نتایج بررسی روایی…………………………………………………………….83

4-2-2-نتایج بررسی پایایی …………………………………………………………87

4-3-آمار توصیفی داده ها و متغیرهای تحقیق ……………………………….87

4-3-1-سیمای آزمودنی‌ها………………………………………………………………87

4-3-1-1-جنسیت پاسخ‌دهندگان …………………………………………………87

4-4-مؤسسه آموزش عالی ………………………………………………………….88

4-4-1-مقطع تدریس/ تحصیل پاسخ‌دهندگان ……………………………….88

4-4-2-گروه تحصیلی پاسخ‌دهندگان …………………………………………….89

4-4-3-همبستگی بین متغیرها ……………………………………………………..90

4-5-آمار استنباطی …………………………………………………………………….90

4-5-1-مدل ساختاری تحقیق ……………………………………………….90

4-5-2-تحلیل مدل ساختاری ……………………………………………………….91

4-5-3-آزمون فرضیه‌های تحقیق :……………………………………………………..93

4-6-خلاصه فصل………………………………………………………………….95

5-1- مقدمه …………………………………………………………………………….97

5-2-یافته ها تحقیق …………………………………………………………..97

5-2-1تفسیر نتایج حاصل از اطلاعات دموگرافیک نمونه پژوهش …….97

5-2-2 فرضیه های تحقیق …………………………………………………….97

5-2-2-1- فرضیه اصلی ………………………………………………………….97

5-2-2-2-فرضیه های فرعی …………………………………………………….98

5-3- بحث در مورد یافته ها و مقایسه نتایج با مبانی نظری و نتایج تحقیقات پیشین ….99

5-4-محدودیتهای تحقیق …………………………………………………………..100

5-5 -کاربردهای نتایج و استفاده کنندگان از آنها ……………………………….101

 

5-6 -پیشنهادهایی برای انجام تحقیقات آتی ………………………………..102

الف) منابع فارسی ………………………………………………………………………104

ب)منابع انگلیسی …………………………………………………………………………107

پیوست ها ………………………………………………………………………………110

الف )پرسشنامه سرمایه اجتماعی …………………………………………………111

ب) پرسشنامه کیفیت خدمات آموزشی …………………………………………..114

چکیده به زبان انگلیسی ………………………………………………………………….117

عنوان به زبان انگلیسی …………………………………………………………………118

چکیده:

سرمایه اجتماعی موضوعی بین رشته ای است که در سال های اخیر به طور روز افزونی مورد توجه صاحبنظران حوزه های مختلف علوم، به ویژه حوزه مدیریت و اقتصاد قرار گرفته است. در این میان نیز سازمان هایی مانند موسسات آموزش عالی می تواند از طریق ایجاد، تقویت و گسترش این سرمایه های ناملموس اما ارزشمند، اثربخشی و کارایی خود را بهبود بخشند. از این رو، هدف از انجام این پژوهش، بررسی ارتباط بین سرمایه اجتماعی و کیفیت خدمات آموزشی در موسسات آموزش عالی میباشد.روش پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه کارکنان،اساتید و دانشجویان موسسات آموزش عالی مشهد می باشد. روش نمونه گیری ، تصادفی طبقه ای است و برای انتخاب از بین 19دانشگاه ها و موسسه آموزش عالی از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شد که حجم نمونه 320 نفرمی باشد. ابزار گردآوری داده ها و اطلاعات شامل دو پرسشنامه سنجش سرمایه اجتماعی و کیفیت خدمات آموزشی است که اعتبار آن ها با روش آلفای کرونباخ تعیین شد.در این پژوهش میزان سرمایه اجتماعی با ابعاد سه گانه آن یعنی بعدساختاری،بعد شناختی و بعد ارتباطی مورد اندازه گیری قرار گرفت و ارتباط هر یک از این ابعاد با کیفیت خدمات آموزشی از طریق ضریب همبستگی پیرسون، برای سنجش میزان سرمایه اجتماعی و سرمایه فکری از طریق آزمون t تک گروهی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

نتایج حاصل از تحلیل فرضیه ها حاکی از آن است که:

1- بین سرمایه اجتماعی و کیفیت خدمات آموزشی در موسسات آموزش عالی مشهد ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد.

2- بین بعد شناختی سرمایه اجتماعی و کیفیت خدمات آموزشی در موسسات آموزش عالی مشهد ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد.

3- بین بعد ساختاری سرمایه اجتماعی و کیفیت خدمات آموزشی در موسسات آموزش عالی مشهد ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد.

4- بین بعد ارتباطی سرمایه اجتماعی و کیفیت خدمات آموزشی در موسسات آموزش عالی مشهد ارتباط مثبت ومعنی داری وجود دارد.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

امروزه توفیق سازمان ها را نمی توان تنها در انباشت ثروت مادی و تجهیز به آخرین امکانات فیزیکی و فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی ارزیابی کرد. زیرا سرمایه های مالی، فیزیکی و انسانی بدون سرمایه اجتماعی فاقد کارایی موثرند.اگرچه وجه اجتماعی سازمان ها سالهاست از سوی اندیشمندان مدیریت مورد توجه قرار گرفته، اما اهمیت روابط اجتماعی و موضوع سرمایه اجتماعی در سازمان بحث جدیدی است که در دهه ی اخیر رونق گرفته، و موفقیت سازمان ها و اثربخشی آنان با ایجاد و توسعه سرمایه اجتماعی در سازمان قرین شده است، به طوری که استفاده بهینه از سرمایه های مالی، فیزیکی و انسانی در سازمان بدون سرمایه اجتماعی، یعنی بدون شبکه روابط متقابل بین اعضای سازمان که توام با اعتماد و محبت و دوستی، ودر جهت حفظ ارزش ها و هنجارهای سازمانی باشد، امکان پذیر نیست.(فقیهی،1385)

از طرفی دیگر در دهه اخیر، سرمایه اجتماعی به یکی از مباحث اساسی مورد توجه محافل آکادمیک و تحقیقاتی جهان تبدیل شده است. سرمایه اجتماعی مجموعه ای هنجارها، ارزشهای غیررسمی، قواعد عرفی وتعهدات اخلاقی است که رفتارهای متقابل افراد در چارچوب آنها شکل می گیرد وموجب تسهیل روابط اجتماعی افراد می شود و معمولا به افزایش همکاری و مشارکت اجتماعی افراد می انجامد و کمک می کند تا سرمایه انسانی وسرمایه مادی واقتصادی بتوانند در تعامل با هم به یک رشد پویا برسند(رنانی،1385)

2-1- بیان مسئله

امروزه در كنار سرمایه های انسانی، اقتصادی و فیزیكی، از سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعی نام برده    می شود كه در بررسی های اقتصادی و اجتماعی جوامع مطرح شده است .­سرمایه اجتماعی همچون مفاهیم سرمایه فیزیكی و سرمایه انسانی ابزار و آموزش هایی كه بهره وری فردی را افزایش می دهند، به ویژگی های سازمان اجتماعی مانند شبكه ها، هنجارها و اعتماد اشاره دارد كه هماهنگی و همكاری برای كسب سود متقابل را تسهیل می كنند. سرمایه اجتماعی سود سرمایه گذاری در زمینه سرمایه فیزیكی و سرمایه انسانی را افزایش می دهد .همواره در جامع های كه از نعمت سرمایه اجتماعی چشم گیری برخوردار است، همكاری آسان تر است. امروز مسلم است كه رسیدن به توسعه، جامعه مدنی، معیارهای جهان شمول و بستری مناسب برای زیست اجتماعی، بدون وجود سرمایه اجتماعی ممكن نیست.( شارع پور وحسینی،1387)

سرمایة اجتماعی اصطلاحی است كه به طور عادی و روزمره مورد استفاده قرار می گیرد، گرچه تصویری كه از مفهوم آن وجود دارد، اغلب در حد ناچیزی است . سرمایه اجتماعی مفهومی قدیمی است، اما تنها اصطلاحی است كه اخیراً به خوبی ابداع شده است (بنکستون و ژو [1]2002). تا چند دهه اخیر، دانشمندان اقتصادی رشد و توسعه اقتصادی یك كشور را مرهون منابع طبیعی می دانستند .پس از آن، طی نیم قرن اخیر و با ظهور نئوكلاسیك ها، تشكیل سرمایه انسانی نیز مورد نظر قرار گرفت، اما كمتر به تعاملات اجتماعی و نقش ارزش ها و فرهنگ و به طور كلی، نهادهای رسمی و غیررسمی در اقتصاد توجه شد. با توجه به نقش نهادها و به خصوص سرمایه اجتماعی در به وجود آمدن مكتب نهادگرایان جدید به رشد و توسعه یك كشور توجه بیشتر شد. به طوری كه بانك جهانی از این نوع سرمایه، به عنوان ثروت نامرئی یاد می كند. اگر روابط متقابل اجتماعی كه فرهنگ، آداب و رسوم، هنجارها، نهادها، شبكه های اجتماعی و غیره در چگونگی تشكیل آن نقش دارند، در جهت مثبت رشد و تكامل یافته باشد، می تواند در تعاملات و مبادلات اقتصادی باعث كاهش هزینه های مبادلاتی و تأثیر بر سایر انواع سرمایه شود و در نهایت بر رشد كشور تأثیرگذار باشد.(صفدری و دیگران،1378)

اصطلاح سرمایه اجتماعی قبل از سال 1916، در مقاله ای توسط هانی فان[2] از دانشگاه ویرجینیای غربی مطرح شد.اما اولین بار در سال 1961، کتابی در امریکا بوسیله شخصی به نام ژان ژاکوب[3] نوشته شد که این اصطلاح سرمایه ی اجتماعی را بکار برد و منظورش این بود که در حاشیه‌نشین‌‌های شهر، ویژگی‌ها و خصلت‌هایی وجود دارند که آنها می‌توانند به خوبی با همدیگر ارتباط برقرار کنند و گروه هایی را تشکیل دهند که خودشان مسائل و مشکلاتشان را حل کنند.

در اصل، در آنجا منظور از سرمایه ی اجتماعی، نوعی همکاری و هم فکری خودجوش و از درون گروه های محروم حاشیه نشین بود.(توسلی؛ 1384).

سرمایه اجتماعی با كار كردش تعریف می شود. سرمایه اجتماعی شیئی واحد نیست، بلكه انواع چیزهای گوناگونی است كه دو ویژگی سرمایه اجتماعی، مانند شكلهای دیگر سرما به مولد است و دستیابی به هدف های معینی را كه در نبودن آن دست یافتنی نخواهد بود امكان پذیر می سازد. (الوانی – شیروانی – 1383 ،ص16)

مدل های مختلفی در برخورد با مفهوم سرمایه اجتماعی مطرح شد ه اند و به کارمیروند، لذا این امر درروش های مطالعه آن نیز تأثیر می گذارد و از بین مدلهای مختلف، مدلی که نتایج ملموس و واقعی را بیان نماید، مدل مفهومی تحقیق انتخاب شده است. نهاپیت و گوشال[4] ( 1998 )، مطرح میکنند که سرمایه اجتماعی دارای سه بعد است: بعد ساختاری؛ بعد ارتباطی؛ بعد شناختی.(مقیمی، 1390)

کیفیت مفهومی پیچیده وابعاد متعددی دارد و مفهوم آن با توجه به ذهنیت افراد تغییر می کند. کافمن وهرمن[5] کیفیت هرچیز را مناسب بودن آن برای استفاده ای ویژه می دانند در تعریف ساده تری نیز کیفیت را ماک جین وبوردن[6](1995) چنین تعریف می کنند: کیفیت ویژگی است که افراد به چیزی یا پدیده ای نسبت می دهند. به دلیل معانی گوناگون کیفیت، تعریف مربوط به مشتری محور بودن محصول وخدمات از بین دیدگاه های مختلف مفیدتر است. تاکر[7] اشاره می کند که کیفیت یک مفهوم چند شکلی وچند بعدی است. تصورات ارزشها مقاصد کلی واهداف خاص هر هدف و یا گروه ذی نفع پایه های تعریف کیفیت را تشکیل می دهند در اغلب تعریفها کیفیت خصوصیت پدیده مورد نظر است که با مناسب بودن پدیده برای استفاده ای ویژه یا تطابق آن با خواسته های افراد ذی ربط، ذی نفع و ذی صلاح ارتباط دارد. از نظر پیترز[8] (1999) کیفیت در چشم مشاهده کننده یا در ذهن مصرف کننده قرار دارد وبر اساس ذهنیت وطرز تلقی افراد، اهداف و تجارب آنها برداشتهای متنوعی از آن می شود. بنابراین، کیفیت خدمات آموزشی حالت ویژه ای ازنظام ونتیجه یک سلسله اقدامات وعملیات مشخص است که پاسخگوی نیازهای اجتماعی معین در یک نقطه زمانی ومکانی خاص باشد. در این تعریف کیفیت نظام آموزشی عبارت از میزان تطابق وضعیت موجود با یکی از حالات زیر است:(نوین فر وهمکاران 1390)

الف)استانداردهای ازقبل تعریف شده

ب)رسالت، هدف وانتظارات.

کیفیت در آموزش عالی ونظام دانشگاهی از ابعاد مختلف مورد توجه است. بحث کیفیت در آموزش عالی مانند بسیاری از مسائل تعلیم وتربیت بحث پیچیده ای است واختلاف نظرهایی در باره آن وجود دارد .برخی از صاحبنظران کیفیت هر نظام آموزشی را مترادف با کارایی آن می دانند و کارایی نظام را در ارتباط با سه مقوله درونداد، فرایند و برونداد ذکر می کنند و کیفیت را سبب افزایش بهره وری و بهره دهی می دانند. به هر حال هنگامی که صحبت از کیفیت دانشگاه به میان می آید ارزشیابی نظام آموزشی مطرح می شود. همگام با توسعه های کمی آموزش عالی، توجه به شاخصهای کیفی نیز ضروری است . باتوجه به ضرورت رشد کیفی در آموزش عالی شناخت عوامل موثر بر آن، انجام دادن پژوهش در این زمینه بیشتر احساس می شود.(همان منبع)
دانشجویان،کارکنان و مدرسان (هیئت علمی)مشتریان عمده آموزش عالی هستند. از آنجایی که یکی از مشخصه های کیفیت در دانشگاه، برآورده شدن انتظارات ازفرایند خدمات آموزشی است با بررسی شکاف بین انتظارات وادراکات می توان کیفیت این فرایند را تعیین نمود.

برداشت های متناقض از كیفیت آموزش منجر به استفاده از روش های متفاوتی برای اندازه گیری كیفیت در آموزش عالی شده است برای سال های متمادی، پژوهشگران، كیفیت خدمات را با بهره گرفتن از مقیاس های تك بعدی اندازه گیری میكردند، در حالی كه مقیاس های تك بعدی برای اندازه گیری یك مفهوم چندبعدی مانند كیفیت، مناسب نیستند. یکی از روش هایی که غالبًا در ارزشیابی کیفیت آموزش عالی و دانشگاه ها مورد استفاده قرار میگیرد، مدل سروکوال (SERVQUAL) است که توسط پاراسورامان ابداع شد.این ابزار، ادراك مشتریان را در پنج بعد خدمت شامل؛ ابعاد فیزیکی یا ملموس، اطمینان، پاسخگویی، تضمین و همدلی اندازه گیری می نماید. سروکوال، ابزار معتبری برای ارزشیابی کیفیت خدمات است ودر قیاس با سایر روش های ارزشیابی کیفیت، مزایایی دارد که امکان تطبیق ابعاد آن با انواع مختلف محیط های خدماتی، پایایی و اعتبار بالای آن در مقایسه ادراک و انتظار مشتریان، اهمیت نسبی ابعاد پنج گانه آن در درک کیفیت خدمات و توانایی تحلیل براساس ویژگی های جمعیت شناختی، روان شناختی و سایر زمینه ها از مزایای آن است.(توفیقی و همکاران1390)

در فصل حاضر ابتدا پس از مقدمه، اهمیت موضوع ذکر می شود و اهداف تحقیق در بخش بعدی می آید. پس از آن بیان مسأله تحقیق و فرضیه ها، مطابق با مدل مفهومی پژوهش ارائه می شود و در پایان پیشینه ی پژوهش به صورت مختصر و نیز تعاریف واژه های کلیدی بیان می شود. پایان نامه ی حاضر به صورت زیر سازمان دهی شده است. در فصل اول ادبیات تحقیق، مبانی نظری و پیشینه پژوهش بررسی می شود. در فصل سوم معرفی روش تحقیق، جامعه آماری و حجم نمونه مورد تحقیق، معرفی ابزار های جمع آوری اطلاعات، روایی و پایانی پرسشنامه پرداخته صورت می گیرد. در فصل چهارم داده ها از طریق پرسشنامه و مطالعه تحقیقات مشابه مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. درفصل پنجم پس از بیان نتایج حاصله و ارائه پیشنهاد هایی بر اساس آنها، محدودیتها ی تحقیق عنوان خواهد شد.

[1] Bankston & Zhou

[2] Hanifan

[3] jacob

[4] Nahapiet & Ghoshal

[5] . Kaufman and Herman

[6] .Macjean and Borden

[7] .Tucher

[8] . Peterz

تعداد صفحه : 135

گرایش: سیاسی
عنوان
تحلیل نقش شهرستان بندرانزلی در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان
استاد راهنما
دکتر سیدعلی پور فیکوهی
 استاد مشاور
دکتر علیرضا کشوردوست
 

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

عنوان                                                                                      صفحه

چکیده………………………………………………………………………………………………………….. 1

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… 2

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1 بیان مسئله………………………………………………………………………………………………. 5

1-2 ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………………….. 5

1-3 اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………….. 6

1-4 سوال تحقیق……………………………………………………………………………………………. 6

1-5 فرضیات…………………………………………………………………………………………………. 6

1-6 روش تحقیق……………………………………………………………………………………………. 6

1-6-1 جامعه آماری………………………………………………………………………………………… 7

1-6-2 روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………….. 7

1-6-3 ابزار گردآوری تحقیق…………………………………………………………………………….. 7

1-6-4 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………………………… 8

1-7 سوابق تحقیق…………………………………………………………………………………………… 8

1-8 محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………. 9

1-9 محدوده و قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………….. 10

1-10 واژه ها ومفاهیم………………………………………………………………………………………. 10

1-10- 1 استان………………………………………………………………………………………………. 10

1-10-2 شهرستان…………………………………………………………………………………………… 11

1 ـ 10 ـ 3 فضا……………………………………………………………………………………………… 11

1 -10-4 فضای سیاسی……………………………………………………………………………………. 11

1 -10-5 ساماندهی فضایی……………………………………………………………………………….. 11

1 -10-6 ساماندهی سیاسی فضا…………………………………………………………………………. 12

1 -10-7 تحلیل……………………………………………………………………………………………… 12

فصل دوم : مبانی نظری تحقیق

2-1 ناحیه سیاسی……………………………………………………………………………………………. 14

2-2 فضا……………………………………………………………………………………………………… 15

2-2 -1 تقسیمات بنیانی فضا…………………………………………………………………………….. 15

2-2-2 فضای جهانی……………………………………………………………………………………….. 16

2-2-2 -1 عرصه بین المللی……………………………………………………………………………… 16

2-2-2 -2 عرصه ی فراملی………………………………………………………………………………. 16

2-2-2 -3 فضای سیاره ای……………………………………………………………………………….. 17

2-3 سازماندهی……………………………………………………………………………………………… 18

2-4 سازماندهی های بین المللی…………………………………………………………………………. 18

2-5 سازماندهی فضا……………………………………………………………………………………….. 19

2-5-1 سازماندهی سیاسی فضا و اهمیت آن………………………………………………………….. 20

2-5-2 اهداف سازماندهی سیاسی فضا…………………………………………………………………. 21

2-6 عناصر و شاخص‏های سازماندهی سیاسی فضا…………………………………………………. 22

2-6-1 شاخص جمعیت…………………………………………………………………………………… 22

2-6-2 شاخص‏های جغرافیایی………………………………………………………………………….. 23

2-6-3 شاخص سیاسی…………………………………………………………………………………… 23

2-7 فرآیند سازماندهی سیاسی فضا……………………………………………………………………. 24

2-8 سازماندهی و مدیریت مکان و ناحیه سیاسی……………………………………………………. 26

2-9 عوامل موثر بر شکل گیری فرایند سازماندهی سیاسی فضا…………………………………… 27

2-10 اهداف عمده سازماندهی سیاسی و مدیریت ناحیه……………………………………………. 28

2-11 ملاحظات لازم در سازماندهی سیاسی فضا……………………………………………………. 28

2-12 نظامهای حکومتی مدیریت سیاسی فضا………………………………………………………… 29

2-12 -1 الگوی بسیط یا تک ساخت…………………………………………………………………… 29

2-12 -2 الگوی ترکیبی و فدرال………………………………………………………………………… 30

2-12-3 الگوی ناحیه ای…………………………………………………………………………………… 30

2-13 تمرکز و عدم تمرکز در نظام سیاسی……………………………………………………………. 30

2-14دولت و حکومت محلی…………………………………………………………………………….. 31

فصل سوم : عرصه جغرافیایی پژوهش

3-1- ویژگی های طبیعی………………………………………………………………………………….. 33

3-1-1- موقعیت جغرافیایی………………………………………………………………………………. 33

3-1-2- زمین شناسی بندرانزلی………………………………………………………………………….. 35

3-1-3- توپوگرافی…………………………………………………………………………………………. 37

3-1-4- اقلیم………………………………………………………………………………………………… 37

3-1-4-1- درجه حرارت…………………………………………………………………………………. 38

3-1-4-2- بارندگی………………………………………………………………………………………… 40

3-1-4-3- رطوبت نسبی………………………………………………………………………………….. 41

3-1-4-4- باد……………………………………………………………………………………………….. 41

3-1-4-4-1- بادهای محلی بندرانزلی…………………………………………………………………. 42

3-1-4-5- منابع آب……………………………………………………………………………………….. 43

3-1-4-6- خاک…………………………………………………………………………………………….. 43

3-2- ویژگی های انسانی…………………………………………………………………………………. 44

3-2- 1- جمعیت و ساخت جنسی…………………………………………………………………….. 44

3-2-2- ترکیب و نوع خانوار…………………………………………………………………………….. 46

3-2-3- تراکم جمعیت…………………………………………………………………………………….. 47

3-2-4- سواد………………………………………………………………………………………………… 48

3-2-5- گروه های سنی…………………………………………………………………………………… 49

3-2-6- مهاجرت…………………………………………………………………………………………… 50

3-2-7 فعالیت های اقتصادی…………………………………………………………………………….. 51

3-2-7-1- اشتغال…………………………………………………………………………………………… 52

3-2-8- مرفولوژی شهری و ساختار فضایی- کالبدی………………………………………………. 55

3-2-8-1-تحلیل معماری و طراحی شهری در ساختار فضایی- کالبدی محدوده مطالعات… 55

3-2-8-2- معماری در سکونتگاه های شهری………………………………………………………… 56

3-2-8-3- خیابان های پاسداران و اطباء ……………………………………………………………… 56

3-2-8-3-1- سیما و منظر شهری ……………………………………………………………………… 56

3-2-8-3-2- معابر اصلی…………………………………………………………………………………. 57

3-2-8-3-3- معابر فرعی ودسترسی های محلی……………………………………………………. 57

فصل چهارم : یافته های تحقیق

4-1 یافته های تحقیق………………………………………………………………………………………. 59

فصل پنجم : آزمون فرضیه ها، نتیجه گیری و ارائه راهکارها و پیشنهادات

5-1آزمون فرضیه ها………………………………………………………………………………………… 85

5-2 نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………. 86

5-3 ارائه راهکار ها و پیشنهادات………………………………………………………………………. 88

منابع……………………………………………………………………………………………………………. 89

چکیده

این تحقیق با بهره گرفتن از روش توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از پرسشنامه، مطالعات و مشاهدات میدانی به تحلیل نقش شهرستان بندرانزلی درسازماندهی فضای سیاسی استان گیلان پرداخته وهدف از این تحقیق تحلیل نقش شهرستان بندر انزلی در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان و شناسایی نقاط ضعف و قوت بندر انزلی درسازماندهی سیاسی استان گیلان، و تبیین موقعیت جغرافیایی تاثیر گذار بر توسعه فضای سیاسی شهرستان انزلی می باشد. در این تحقیق با توجه به روش مورگان تعداد 384 نفر از جمعیت موجود در شهرستان بندرانزلی بصورت تصادفی مورد ارزیابی قرارداده که به شرح زیر می باشد.

بیش از نیمی از پاسخ دهندگان نقش شهرستان بندرانزلی رادرسازماندهی فضای سیاسی استان گیلان بسیارزیادوزیاد بیان نموده و معتقدند وجودمنطقه آزاد تجاری، سواحل و توریستی بودن، نقش بندری و گمرک و موقعیت خاص جغرافیایی شهرستان از مولفه های تاثیرگذاراین شهرستان را در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان می باشد.و در خصوص موقعیت جغرافیایی و شرایط خاص شهرستان بیش از نیمی از پاسخ دهندگان موقعیت جغرافیایی و شرایط خاص این شهرستان را از نظر مولفه های تاثیرگذار در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان بسیارزیادوزیاد بیان نموده اند و درارتباط با نقش و تاثیر منطقه آزاد تجاری اکثرپاسخ دهندگان تاثیر منطقه آزاد تجاری را در سازماندهی فضای سیاسی شهرستان بسیارزیادو زیاد بیان نموده اند.

واژگان کلیدی: نقش، سازماندهی، فضای سیاسی، شهرستان بندرانزلی، استان گیلان

مقدمه

سازماندهی سیاسی فضا، اگر مهم‏ترین بحث دولت‏های مدرن نباشد بدون تردید یکی از حساسترین و مهم‏ترین مباحث آنها می‏باشد که عوامل سیاسی و اجتماعی، تاریخ و فرهنگ یک جامعه را به کمک می‏طلبد. مبحث سازماندهی سیاسی فضا، تا بدان حد دارای اهمیت است که به عنوان شاخصی برای گونه شناسی نظام‏های حکومتی نیز بکار می‏رود. بنابراین می‏توان گفت سازماندهی سیاسی فضا، تقسیم‏بندی یک پهنه سرزمینی براساس عوامل و محدوده‏های همگن اجتماعی، محیطی، اقتصادی، سیاسی و اداری توسعۀ پایدار و به منظور ایفای نقش سیاسی می‏باشد . لذا دولتها به دلیل اهمیت سازماندهی سیاسی فضا در توسعه کشورهایشان نسبت به تقسیم فضای سرزمین خود به شکل مناسب و بهینه جدیت خاصی دارند. سطح اختیارات و قدرت تصمیم‏گیری و کارکرد سیاسی واحدهای تقسیماتی درون کشوری تا حد زیادی تابع نوع دولت و سیستم سیاسی سطح ملی می‏باشد. در واقع سازماندهی سیاسی فضا، ازاهم مسائلی است که یک کشور در حال رشد باید برای انجام برنامه‏ ریزی‏های اقتصادی و اجتماعی و اداری بهترین سرزمین و بهره‏برداری بیشتر به آن توجه نمود. مادامی که سازماندهی صحیحی نداشته باشیم بازده هرگونه برنامه‏ ریزی در سطح ملی، منطقه‏ای و محلی ناچیز و احتمالاً مغشوش خواهد بود. بنابراین این پایان نامه در صدد است تا به تعیین نقش شهرستان بندرانزلی درسازماندهی فضای سیاسی استان گیلان پرداخته و بر این اساس و با توجه به موارد فوق به پنج فصل زیر تقسیم می گردد.

فصل اول : کلیات تحقیق که در آن بیان مسئله، ضرورت تحقیق، اهداف تحقیق، سوال تحقیق فرضیه های تحقیق، روش تحقیق، جامعه آماری، روش گردآوری اطلاعات، ابزار گردآوری تحقیق، روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، سوابق تحقیق، محدودیت های تحقیق، محدوده و قلمرو تحقیق، واژه ها ومفاهیم اشاره گردیده است.

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق که در آن به موارد زیر پرداخته شده است

ناحیه سیاسی، فضا، تقسیمات بنیانی فضا، فضای جهانی، عرصه بین المللی، عرصه ی فراملی، فضای سیاره ای، سازماندهی، سازماندهی های بین المللی، سازماندهی فضا، سازماندهی سیاسی فضا و اهمیت آن، اهداف سازماندهی سیاسی فضا، عناصر و شاخص‏های سازماندهی سیاسی فضا، فرآیند سازماندهی سیاسی فضا، سازماندهی و مدیریت مکان و ناحیه سیاسی، عوامل موثر بر شکل گیری فرایند سازماندهی سیاسی فضا

اهداف عمده سازماندهی سیاسی و مدیریت ناحیه، ملاحظات لازم در سازماندهی سیاسی فضا، نظامهای حکومتی مدیریت سیاسی فضا و غیره می باشد.

فصل سوم: عرصه جغرافیایی پژوهش در این فصل به مواردی از جمله

ویژگی های طبیعی، موقعیت جغرافیایی، زمین شناسی بندرانزلی، توپوگرافی، اقلیم، منابع آب، خاک

ویژگی های انسانی، جمعیت و ساخت جنسی، ترکیب و نوع خانوار، تراکم جمعیت، سواد، گروه های سنی

 

مهاجرت، فعالیت های اقتصادی، مرفولوژی شهری و ساختار فضایی- کالبدی وغیره پرداخته شده است

فصل چهارم: یافته های تحقیق که به تجزیه و تحلیل پرسشنامه ها پرداخته شده است.

فصل پنجم:آزمون فرضیه ها، نتیجه گیری و ارائه راهکارها وپیشنهادات ودر نهایت منابع و مآ خذ می باشد.

      1-1 بیان مسئله

سازماندهی سیاسی فضا یکی از مهمترین و حساسترین وظایف مسئولین کشور ها بشمار می رود. این امر به منظور مدیریت بهینه و پایدار سرزمین و با هدف حفظ و تداوم یکپارچگی در سطوح ملی، محلی و منطقه ای انجام می شود. به دلیل اهمیت سازماندهی فضا در توسعه، معمولا دولتها نسبت به تقسیم فضای سرزمینی خود به شکل مطلوب و مناسب جدیت خاصی دارند.از زمان شکل گیری نخستین حکومتهاکه به صورت قبیله ای اداره می شدند تا حکومتهای مدرن امروزی به نوعی سازمان دهی سیاسی فضا درگسترش دموکراسی و حاکمیت هر منطقه بوده و تبیین و تاثیر آن برساختار فضای سیاسی آن منطقه می باشد.

شهرستان بندرانزلی از نظر سازماندهی فضای سیاسی دارای یک شهر به نام انزلی، یک بخش به نام بخش مرکزی با دو دهستان به نام های دهستان چهارفریضه با 21 آبادی و دهستان لیجارکی حسن رود با 7 آبادی می باشد.این شهرستان از دیرباز بعنوان دروازه ی اروپا شناخته شده و در حال حاضر به عنوان بزرگترین بندر حوزه ی جنوبی دریای خزر از اهمیت بسیار زیادی در ملاحظات سیاسی و اقتصادی منطقه برخوردار است. از نقطه نظر نظامی حضورناوگان منطقه ی چهارم دریایی در این شهرستان نشان دهنده ی اهمیت بسیار زیاد آن در معادلات منطقه بوده و از نظر اقتصادی با وجود منطقه آزاد تجاری د راین شهرستان جایگاه خاصی در استان گیلان و کشور دارد. نظر به اهمیت این شهرستان در استان گیلان از نظر سیاسی و اقتصادی وتعیین جایگاه هر شهرستان با توجه به موقعیت جغرافیایی خود در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان، این پایان نامه در تلاش است تا نقش شهرستان بندر انزلی را در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان تعیین نماید. در این تحقیق سازماندهی سیاسی فضا دراستان گیلان بعنوان متغیر وابسته وشهرستان بندر انزلی بعنوان متغیر مستقل می باشد.

 1-2 اهمیت وضرورت تحقیق

اهمیت و ضرورت این پژوهش از آنجا ناشی می شود که با مطالعات و بررسی های به عمل آمده و با توجه به تحقیقات صورت گرفته در ارتباط با تعیین جایگاه شهرستان بندر انزلی و تاثیرآن بر سازماندهی فضاهای سیاسی استان گیلان محدود و اندک می باشد . لذا به نظر می رسد با انجام این پژوهش تا حدودی خلأ و جای خالی پژوهش ها وتحقیقات صورت گرفته در این زمینه مرتفع گردد . و از سوی دیگر اهمیت این موضوع از آنجا ناشی می شود که تعیین نقش شهرستان انزلی با دارا بودن منطقه آزاد تجاری و سواحل زیبا می تواند در سازماندهی فضای سیاسی استان اقدامات بهتری داشته باشد.

1-3 اهداف تحقیق

مهمترین اهداف این تحقیق به شرح زیر است:

– تعیین جایگاه شهرستان بندر انزلی در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان

– شناسایی نقاط ضعف و قوت بندر انزلی در سازماندهی سیاسی استان گیلان

-تبیین موقعیت جغرافیایی تاثیر گذار بر توسعه فضای سیاسی شهرستان انزلی

 1-4 سوال تحقیق

سوالهای این پژوهش عبارتند از :

مولفه های تاثیر گذار شهرستان بندر انزلی در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان کدامند؟

آیاسازمان منطقه آزاد تجاری در سازماندهی فضای سیاسی شهرستان بندر انزلی نقش دارد؟

 1-5 فرضیه های تحقیق

با توجه به سوالهای تحقیق، فرضیه های زیر مطرح است:

موقعیت جغرافیایی و شرایط خاص شهرستان بندر انزلی از مولفه های تاثیر گذار در سازماندهی فضای سیاسی استان گیلان می باشد.

سازمان منطقه آزاد تجاری در سازماندهی فضای سیاسی شهرستان بندر انزلی نقش دارد.

1-6 روش تحقیق

روش تحقیق در این پایان نامه توصیفی، تحلیلی می باشد. و به روش کتابخانه ای و اسنادی از طریق مراجعه به کتب، مجلات علمی و پژوهشی، مقالات و سایتهای اینترنتی گردآوری شده است. روش جمع آوری اطلاعات از منابع مکتوب وکتب موجود کتابخانه های حقیقی ومجازی معتبر واسنادی، بهره برداری ازسایت‎های اینترنتی معتبرمرتبط با موضوع و بانک های اطلاعاتی ونقشه وتصاویر مناطق مورد مطالعه تحقیق می‎باشد.

1-6-1 جامعه آماری و حجم نمونه

جامعه آماری عبارتست از مجموعه ای از افراد یا واحدهایی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. معمولا در هر پژوهش جامعه مورد بررسی یک جامعه آماری است که پژوهشگر مایل است درباره آن به مطالعه بپردازد( مقیمی، 1385، 294) در تحقیق فوق جامعه آماری کل شهرستان بندرانزلی می باشد.

نمونه بخشی از جامعه است که معرف آن می باشد بعبارت دیگر نمونه عبارتست از تعداد محدودی از آحاد جامعه آماری که بیان کننده ویژگیهای اصلی جامعه باشدو نمونه گیری یعنی انتخاب تعدادی از افراد، اشیاء از یک جامعه تعریف شده به عنوان نماینده آن جامعه( دلاور، 1380، ص120)

در این تحقیق حجم نمونه براساس روش مورگان انتخاب می گردد . لذا با توجه به جمعیت شهرستان که بالای 100000 نفر بوده، تعداد 384 نفر بطور تصادفی مورد ارزیابی قرار می گیرند.

1-6-2 روش گردآوری اطلاعات

در تدوین پیشینه و مباحث نظری تحقیق روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و كتابخانه ای و بهره برداری ازسایت های اینترنتی معتبرمرتبط با موضوع وبانک های اطلاعاتی ونقشه وتصاویر مناطق مورد مطالعه تحقیق بوده و در مطالعات میدانی نیز از داده های استخراج شده از پرسشنامه بهره گرفته شده است.

ابزار گردآوری تحقیق