سازی معماری سرویس­گرا
استاد راهنما:دکتربابک شیرازی
استاد مشاور:دکتر حامد فضل­الله­تبار
 
فصل 1391
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

چکیده

 

رشد روز افزون تغییرات در سازمان ها از یك سو و نیاز شدید به بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در آنها از سوی دیگر، ایجاب می كند كه تا حد ممكن، اعمال تغییرات در سازمان و تغییر متناسب با آنها در عملكرد و ساختارهای فناوری اطلاعات و زیرساختهای سخت افزاری ، نرم افزاری و اطلاعاتی سازمان، با هم هماهنگ باشند.یکی از مهمترین رویكردهایی كه این هدف را دنبال می­كند، رویکرد معماری سرویس­گرا است.مهمترین دستاورد از ایجاد معماری سرویس گرا، نیاز به افزایش انعطاف­پذیری و سرعت و چابکی فناوری اطلاعات در  قبال نیاز به تغییر در سازمان و به تبع آن تغییر در ساختار ITسازمان است. با توجه به حوزه وسیع اثر طرحهای معماری سازمانی، شایسته است قبل از اجرائی شدن و انجام هزینه های كلان مربوطه، سازمان از  قابلیت های خود برای پذیرش این رویکرد جدید مطلع شود. درک صحیح از میزان آمادگی سازمانی، برای جهت گیری درست تلاش ها و تدوین استراتژی های متناسب بسیار حائز اهمیت میباشد.

هدف عمده این تحقیق، ارائه مدلی به منظور معرفی عواملی است که از طریق آن می‌توان میزان آمادگی یک سازمان را برای پیاده‌سازی معماری سرویس­گرا ارزیابی نمود. برای طراحی این مدل ارزیابی، از منطق فازی ممدانی استفاده شده است. پس از بررسی مبانی نظری مرتبط، مؤلفه‌ها و شاخص‌های میزان آمادگی سازمان برای پیاده‌سازی معماری سرویس‌گرا استخراج و سپس مورد تحلیل قرار گرفته است، در ادامه، مدل پیشنهادی مطرح می شود و وضعیت آمادگی یک سازمان، مورد مطالعه قرار می گیرد.با بهره گرفتن از این مدل ارزیابی، سازمانها می توانند به نقاط قوت خود پی برده و همچنین حیطه­های نیازمند بهبود را شناسائی و  با توجه به راهکار های پیشنهادی ، میزان آمادگی خود را افزایش دهند .

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

فصل اول کلیات تحقیق. 1

1-1- مقدمه. 2

1-2- توجیه ضرورت انجام طرح.. 5

1-3- سؤال تحقیق (هدف از اجرا) 5

1-4- مدل تحقیق. 6

1-5-مفروضات.. 7

1-5-کلمات کلیدی فارسی.. 7

1-6-ساختار  پایان‌نامه. 8

فصل دوم ادبیات موضوع. 9

2-1-مقدمه. 10

2-2-خلاصه مطالعات صورت گرفته در زمینه حوزه‌های مختلف آمادگی سازمان. 11

2-2-1-مدل حنفی زاده، خدابخشی.. 11

2-2-2-مدل الاوماری 12

2-2-3-مدل CSPP. 12

2-2-4-مدل APEC.. 13

2-2-5-مدل WITSA.. 13

2-2-6-مدل CIDCM.. 14

2-2-7-مدل TOHOSTCA.. 14

2-2-8-مدل OITIM.. 15

2-2-9- مدل ویلد و فرن باخ.. 15

2-2-10- مدل میرزایی و مدنی.. 15

2-2-11-مدل ارزیابی آمادگی ERP. 16

2-2-12-مدل ارزیابی آمادگی CRM.. 16

2-2-13-مدل ارزیابی آمادگی BIS. 17

2-2-14-مدل ارزیابی آمادگی B toB EC.. 18

2-3-طبقه‌بندی مدل‌های بیان‌شده 18

2-4-معرفی سرویس‌گرایی در سازمان. 19

2-4-1-سازمان و معماری سازمانی.. 19

2-4-2-معماری سرویس‌گرا 20

2-4-3-خواص معماری سرویس‌گرا 22

2-4-4- نکات مهم سرویس‌گرایی.. 24

2-4-5-مزایای معماری سرویس‌گرا 24

2-4-6-لایه‌های معماری سرویس‌گرا 26

2-4-7-عوامل بحرانی موفقیت سرویس‌گرایی.. 29

2-4-8-برخی چالش‌های مطرح در حوزه سرویس‌گرایی.. 31

2-4-9-گام‌های متدولوژی بهبود مداوم برای معماری سرویس‌گرا 32

2-5-آشنایی مقدماتی با مبحث فازی.. 34

2-5-1- مبحث فازی و استدلال تقریبی.. 34

2-5-2-نظریه فازی.. 35

2-5-3-منطق فازی و کاربرد آن در تصمیم‌گیری.. 36

2-5-4-روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره 37

2-5-4-1-متد AHP. 37

2-5-4-2-متد ANP 39

2-5-5- بررسی چند مدل ارزیابی با بهره گرفتن از تئوری فازی.. 40

2-6-جمع‌بندی.. 44

فصل سوم روش تحقیق. 45

3-1-مقدمه. 46

3-2-آشنایی با عوامل بحرانی معماری سرویس‌گرا 48

3-2-1- مفهوم معماری سرویس‌گرا 48

3-2-2-عوامل بحرانی موفقیت سرویس‌گرایی.. 49

3-2-3-چارچوب حاکمیت سرویس‌گرایی در سازمان. 49

3-2-4-بررسی مطالعات قبلی انجام‌ شده در تعیین شاخص‌های آمادگی سازمان برای پذیرش رویکرد سرویس‌گرا 52

3-3-طراحی اولیه مدل مفهومی آمادگی سرویس‌گرا 71

3-4-معرفی متدولوژی طراحی.. 79

3-4-1-مفاهیم منطق فازی.. 79

3-4-2- تابع عضویت.. 80

3-4-3-قوانین.. 81

3-4-4-عملگرهای منطق فازی (T-norms). 82

3-4-5-سیستم استنتاج فازی.. 83

3-4-6-انواع سیستم فازی.. 84

3-4-7-مراحل پیاده‌سازی سیستم استنتاج فازی ممدانی.. 85

3-4-7-1-فازی‌سازی.. 85

3-4-7-2-تعریف قواعد فازی.. 87

3-4-7-3-اجتماع خروجی‌های قوانین (ترکیب) 90

3-4-7-4-دی فازی (قطعی ساز) 90

3-5-جمع‌بندی.. 92

فصل چهارم تشریح مدل پیشنهادی و ارزیابی مدل. 94

4-1-مقدمه. 95

4-2-مدل پیشنهادی فازی.. 95

4-2-1-محاسبه وزن شاخص‌ها به روش فازی.. 96

4-2-2-مرحله اول: فازی‌سازی.. 102

4-2-3-مرحله دوم: پایگاه قواعد فازی.. 104

4-2-4-مرحله سوم: فازی زدائی.. 105

4-2-4-مرحله چهارم: تست مدل. 105

 

4-3-مطالعهٔ موردی.. 106

4-3-1-معرفی سازمان. 106

4-3-2-بررسی نتایج به دست آمده از وضعیت آمادگی سازمان. 107

4 -4-تشریح زیرابعاد مدل پیشنهادی به همراه راه‌کارهای پیشنهادی در جهت بهبود زیرشاخص‌های سازمان مورد مطالعه. 109

4-4-1-زیربعد آمادگی فرهنگ سازمانی.. 109

4-4-2- زیربعد آمادگی مدیریت سازمانی.. 111

4-4-3- زیربعد آمادگی آگاهی سرویس‌گرایی.. 111

4-4-4- زیربعد آمادگی استراتژی سرویس‌گرایی.. 112

4-4-5- زیربعد آمادگی حاکمیت IT. 113

4-4-6- زیربعد آمادگی حاکمیت سرویس‌گرایی.. 114

4-4-7- زیربعد آمادگی زیرساخت‌های فناوری سرویس‌گرایی.. 115

4-4-8- زیربعد آمادگی تسهیل استفاده مجدد سرویس‌ها 116

4-5-خلاصه فصل.. 117

فصل پنجم نتیجه‌گیری و پیشنهادات.. 119

5-1- خلاصه تحقیق. 120

5-2-مزایای مدل پیشنهادی.. 121

5-3-اقدامات آتی.. 121

منابع. 122

Abstract 127

 

فهرست جداول

جدول (1)-مقایسه‌ای از مدل‌های مختلف ارزیابی مذکور. 19

جدول (2)-ابعاد و شاخص‌ها و زیرشاخص‌های مطرح در ادبیات موضوع سنجش آمادگی سرویس‌گرایی. 72

جدول(3)-مدل مفهومی اولیه  ارزیابی آمادگی معماری سرویس‌گرایی -ابعاد و شاخص‌ها و زیرشاخص‌های موثر. 77

جدول (4)-جدول تبدیل اعداد فازی مثلثی به اعداد قطعی.. 96

جدول(5)-مدل مفهومی ارزیابی آمادگی معماری سرویس‌گرایی -ابعاد و شاخص‌ها و زیرشاخص‌های موثر به همراه وزن هر زیرشاخص     97

جدول (6) عدد فازی هر متغیر کلامی ورودی.. 102

جدول (7)- عدد فازی هر متغیر کلامی خروجی.. 103

فهرست تصاویر

 

شکل (1)-رابطه بین ساختار-بعد و شاخص 11

شکل (2)-لایه‌های مختلف معماری سرویس‌گرا 27

شکل (3)-گام‌های متدولوژی بهبود مداوم برای معماری سرویس‌گرا 33

شکل (4)- چارچوب ANP برای ارزیابی آمادگی ERP. 42

شکل(5)-مراحل انجام پایان نامه. 47

شکل (6)- هرم مؤلفه‌های فنی و رهبری خدمتگزار در سازمان سرویسگرا 54

شکل (7) ارائه خدمات به گروه‌های مختلف ذی‌نفعان در سازمان سرویسگرا 55

شکل (8)- لایه‌های بنیادی سازمان سرویسگرا 55

شکل(9)-تابع عضویت.. 80

شکل(10)-ساختار یک FRBS. 82

شکل(11)-شمای کلی از یک سیستم استنتاج فازی.. 84

شکل(12)-نمایش اعداد مثلثی- ضابطه تابع مثلثی.. 86

شکل(13)-نمایش اعداد ذوزنقه‌ای – ضابطه تابع ذوزنقه‌ای.. 86

شکل(14)-نمایش اعداد گوسی- ضابطه تابع گوسی.. 87

شکل (15)-سیستم استدلال فازی ممدانی با سه متغیر ورودی و یک متغیر خروجی.. 88

شکل(16)-نمودار سیستم های استنتاج طراحی شده 90

شکل(17)-  مرکز ثقل 91

شکل(18)- میانگین مراکز. 92

شکل(19)-ماکزیمم عضویت.. 92

شکل (20)-توابع عضویت متناظر ورودی‌های سه سطح.. 102

شکل (21)-توابع عضویت متناظر خروجی‌های سه سطح.. 103

شکل (22) سیستم استنتاجی زیربعد آمادگی آگاهی سرویس‌گرایی.. 103

شکل (23)-خروجی حاصل از قوانین زیربعد آمادگی آگاهی سرویس‌گرایی.. 109

شکل (24)-سطح خروجی زیربعد آمادگی مدیریت سازمانی.. 109

مقدمه

هر مجموعه، سازمان و ارگان برای حفظ موجودیت و پیشبرد اهداف خود در فضای رقابتی امروز، نیازمند انطباق با شرایط موجود و بنابراین ناگزیر از ایجاد تغییرات مداوم در خود است. این تغییرات باعث می‌شود تا سازمان یا مجموعه به طور مداوم پیچیده‌تر شود. در این جا است که نقش فن آوری اطلاعات پررنگ‌تر می‌شود زیرا بدون استفاده از آن هزینه و زمان بسیار زیادی مورد نیاز خواهد بود که صرف آن غیرممکن می کند و در صورت ممکن بودن نیز، مشکلات بسیاری در راستای انجام کارها و دستیابی به اهداف سازمان ایجاد می‌کند. رشد روزافزون تغییرات در سازمان‌ها از یک سو و نیاز شدید به بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در آن‌ها از سوی دیگر، ایجاب می‌کند که تا حد ممکن این دو (اعمال تغییرات در سازمان و تغییر متناسب با آن‌ها در عملکرد و ساختارهای فناوری اطلاعات و زیرساخت‌های سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و اطلاعاتی سازمان) با هم هماهنگ باشند. این امر به معنای آن است که بتوانیم در انتقال تغییرات از فرایندها، داده‌ها و سایر موارد سازمان به برنامه‌ها و سایر مقولات مربوط به IT انعطاف ایجاد کنیم. یکی از مهم‌ترین رویکردهایی که این هدف را دنبال می‌کند، رویکرد معماری سرویس‌گرا [1]است.

برای معماری سرویس‌گرا تعاریف مختلفی بیان‌شده است از جمله:

چارچوبی برای یکپارچه‌سازی فرآیندهای حرفه و پشتیبانی آن‌ها توسط فناوری اطلاعات با کمک مؤلفه‌های استاندارد و امن تحت عنوان سرویس که قابلیت استفاده مجدد و اتصال به یکدیگر جهت پوشش تغییرات حرفه را دارا می‌باشند.
معماری سرویس‌گرا شامل سیاست‌ها، تجارب و چارچوب‌هایی است که کارکردهای سیستمی را قادر می‌سازد به صورت مجموعه‌ای از سرویس‌های توزیع‌شده در اندازه‌های مورد نظر سازمان تعریف شوند.
چارچوبی وسیع و استاندارد که سرویس‌ها در آن ساخته، مستقر و مدیریت می‌شوند و هدفش افزایش چابکی زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در جهت واکنش سریع به تغییرات در نیازهای کسب و کار می‌باشد.
روشی برای طراحی و پیاده‌سازی نرم‌افزارهای گسترده سازمانی به وسیله ارتباط بین سرویس‌هایی که دارای خواص اتصال سست و قابل استفاده مجدد هستند.
سبکی از معماری است که از اتصال سست سرویس‌ها جهت انعطاف‌پذیری و تعامل پذیری حرفه و به صورت مستقل از فناوری پشتیبانی می‌کند و از ترکیب مجموعه سرویس‌های مبتنی بر حرفه تشکیل شده که این سرویس‌ها انعطاف‌پذیری و پیکربندی پویا را برای فرآیندها محقق می‌کنند.
انگیزه اصلی و مهم‌ترین دستاورد از ایجاد معماری سرویس گرا، نیاز به افزایش انعطاف‌پذیری و سرعت و چابکی فناوری اطلاعات در قبال نیاز به تغییر در سازمان و به تبع آن تغییر در ساختار IT سازمان است. در سازمانی که بتواند به اهداف فوق برسد، فرایندها و سرویس‌ها کاملاً انعطاف‌پذیر بوده و می‌توانند بر اساس نیاز متخصصان کسب و کار و بدون نیاز به پرسنل فنی به سرعت ایجاد و پیکربندی شوند. این تصویر از سازمان چابک با نیازهای رو به رشد محیط‌های متغیر کاری و با توجه به محدودیت‌های زیرساخت‌های فنی و سازمانی وفق دارد.

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

 

چکیده

درحال حاضر معماری سازمانی یكی ازعوامل مهم و كلیدی درانجام ماموریت های سازمان ها  محسوب می شود هدف معماری سازمانی این است كه فناوری اطلاعات را از حالت یك ابزار خارج كرده و به یكی از منابع سازمان در كنار سایر منابع تبدیل نماید، بطوری كه در خدمت مامو ریت های سازمان باشد . در حال حاضرسازمان های مختلف به ویژه سازمان های پرتلاطم برای اجرای فرآیند معماری سازمانی وبه خصوص برنامه ریزی معماری سازمانی دچارمشكلاتی هستند. فرآیند برنامه ریزی و اجرای معماری سازمانی بسیار لخت، كند و فرسایشی بوده ودر نتیجه یا به درس تی اجرا نشده و یا به شكست منجر می شود . این مشكل ناشی از وجود تغییرات زیاد و گسترده و پیچیدگی در كسب و كار سازمان‌هاست. برای حل این مشكل راه حل های مختلفی ارائه شده است . هنگامی كه در مساله ای آشفتگی و تلاطم وجود داشته باشد چابكی یكی از كلید های حل مساله است. چابكی به توانایی برای ایجاد و پاسخگویی به تغییرات محیط متلاطم كسب و كار گفته می شود . چابكی به مفهوم تندی، سرعت، سبكی و زیركی بوده و به خلاقیت، ابتكار و نوآوری نیاز دارد .متدولوژی ها و روش های چابك تطبیق پذیر هستند و خودشان را با تغییرات تطبیق می دهند. معماری سازمانی چابك دارای روش ها و راه حل های مختلفی برای برنامه ریزی و مدلسازی است. در این تحقیق سعی بر این است تا چارچوب C4ISR را با کمک متدولوژی چابک و تجارب عملی چابك ، چابک سازی نماییم .با بكارگیری تجارب عملی چابك مدل های چارچوب كم حجم تر و سریع تر تدوین گردیده و امكان پاسخگویی به تغییرات گسترده كسب و كار سازمانی فراهم می آید.مممممممممممم[1-14]

كلید واژه- چابكی، معماری سازمانی چابك، روش های چابك، مدلسازی چابك، چارچوب چابك، فرآیند چابك ، چارچوب C4ISR

 

 

 

فهرست مطالب

1-  فصل اول: کلیات تحقیق    1

1-1- مقدمه    2

1-2- تعریف مساله. 3

1-3- اهداف تحقیق.. 4

1-4- تحقیقات مرتبط… 4

1-5- ساختار پایان نامه. 5

2-  فصل دوم:ادبیات تحقیق    6

2-1- تعریف معماری سازمانی.. 7

2-2- انواع معماری سازمانی.. 8

2-3- فرآیند معماری سازمانی.. 8

2-4- تفاوت محصولات معماری سازمانی با روش‌های دیگر. 9

2-5- کاربرد معماری سازمانی.. 10

2-6- جایگاه معماری سازمانی.. 11

2-7- آشنائی با چارچوب‌های معماری سازمانی.. 12

2-7-1- چارچوب معماریِ زكمن.. 15

2-7-2- چارچوب معماریِ سازمانی فدرال.. 16

2-7-3-  چارچوب سازمان خزانه داری.. 19

2-7-4- چارچوب معماری C4ISR.. 20

2-8- چالش‌های روش‌های كلاسیك معماری سازمانی.. 27

2-9-  چابکی در معماری سازمانی.. 31

2-10- اصول حاكم بر معماری سازمانی چابك…. 33

2-11-  اهداف معماری سازمانی چابك…. 34

2-12- به‌کارگیری تجارب عملی چابك در معماری سازمانی.. 35

3-  فصل سوم :روش پیشنهادی    39

3-1- مقدمه    40

3-2- متدلوژی‌های چابک…. 40

3-2-1- متدولوژیDSDM… 42

3-3- چابک‌سازی چارچوب معماری C4ISR.. 44

3-3-1- برنامه ریزی ترخیص (تعیین وضعیت موجود). 46

3-3-2-  برنامه ریزی تكرار (تعیین وضعیت مطلوب). 50

3-3-3- برنامه ریزی روزانه (طرح گذار). 54

3-4- بررسی و ارزیابی راه حل چابك پیشنهادی.. 58

4-  فصل چهارم: مطالعه موردی… 60

4-1- مقدمه    61

4-2- محصولات معماری C4isr. 63

4-2-1- محصول معماری AV -1. 63

4-3- رویکرد بررسی،دیدگاه‌ها و محصولات معماری ارائه شده. 64

4-4- محصول معماری OV-1. 65

4-5- محصول معماری OV-5. 66

4-6- محصول معماری OV-6c. 67

4-7- محصول معماری  OV-2. 67

4-8- محصول معماری OV-6b. 69

 

4-9- محصول معماری OV-7. 71

4-10-  نتیجه گیری.. 72

5-  نتیجه‌گیری و پیشنهادات… 74

5-1- خلاصه تحقیق.. 75

5-2- محدودیت های تحقیق.. 75

5-3- نتایج تحقیق.. 75

5-4- پیشنهادات و کارهای آتی.. 76

مراجع.. 78

 

 

 

فهرست جداول

جدول ‏2‑1-  ماتریس چارچوب سازمان  خزانه داری.. 20

جدول ‏2‑2-  محصولات معماری در چارچوب C4ISR 26

جدول ‏2‑3- تفاوت‌های معماری سازمانی چابك با معماری سازمانی كلاسیك… 34

 

 

 

فهرست شکل‌ها

شکل ‏2‑1- جایگاه معماری سازمانی و ارتباط آن با سایر حوزه‌های سازمان. 11

شکل ‏2‑2- وجه‌ها و دیدگاه‌های مختلف چارچوب معماری زكمن.. 16

شکل ‏2‑3- مؤلفه‌های چارچوب معماری سازمانی فدرال. 17

شکل ‏2‑4- دیدگاه‌های چارچوب معماری c4isr 21

شکل ‏2‑5- تعاملات دیدگاه‌های مختلف چارچوبC4ISR     24

شکل ‏2‑6- پشته مدیریت چابك نیازمندی‌های كاربران. 36

شکل ‏3‑1: فرآیند متدلوژی DSDM 43

شکل ‏3‑2-چرخه حیات DSDM… 45

شکل ‏3‑3- دیدگاه‌های چارچوب C4ISR.. 46

شکل ‏3‑4- برنامه ریزی ترخیص… 47

شکل ‏3‑5- یك داستان كاربری ساده و اولیه. 48

شکل ‏3‑6- برنامه ریزی تكرار 51

شکل ‏3‑7-نمونه‌ای از كارت CRC.. 52

شکل ‏3‑8-مدل چابک چارچوب C4ISR.. 56

شکل ‏4‑1-  محصول معماری OV-1 از دید سطح بالا. 65

شکل ‏4‑2- محصول معماری OV-1 از دید سناریوی AV- 1. 65

شکل ‏4‑3- فلوچارت حمله به هدف در قالب محصول معماری OV- 5. 66

شکل ‏4‑4-نمودار توالی فازها در محصول معماری OV-6c. 68

شکل ‏4‑5- نمودار کلاس نودهای شرکت کننده در عملیات ارزیابی و اجرای حمله مطابق با محصول معماری      OV- 2     69

شکل ‏4‑6- نمودار ماشین حالت مطابق با محصول معماری OV-6b. 71

شکل ‏4‑7- مدل منطقی داده مطابق با محصول معماری OV-7. 72

1-1- مقدمه
یكی از مهمترین دلایل كندی و فرسایشی بودن فرآیند معماری سازمانی تغییرات مداوم در حوزه فناوری و یا ماموریت های یك سازمان است. یكی از پارادایم های مطرح شده در حوزه معماری سازمانی پارادایم چابكی است. چابكی به معنی تطبیق پذیر بودن در مقابل تغییرات مداوم كسب و كار است.

نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، در راستای انجام ماموریتهای خود، نیازمند سیستمهائی یكپارچه و تعامل پذیر هستند. به منظور رسیدن به سیستمهای مطلوب ابتدا لازم است تا آنها را بصورتی علمی توصیف نمائیم. بهترین راه حل برای ایجاد توصیف های یكدست،‌ یكپارچه، و تعامل پذیر، استفاده از یك چارچوب معماری مناسب است. در صورتیكه هر سازمان، اقدام به توصیف سیستمهای خود نماید، به توصیفهائی ناسازگار و فاقد یكپاچگی و تعامل پذیری خواهیم رسید. با وجود اینكه در اكثر متون به چارچوب زكمن به عنوان اولین چارچوب معماری سامانه های اطلاعاتی اشاره می‌شود، ولی باید گفت كه تلاشی كه در وزارت دفاع آمریكا در جهت معماری سامانه های اطلاعاتی و

فصل اول: کلیات تحقیق 10-1 1-1 مقدمه 2

1-2 بیان و اهمیت تحقیق 3

1-3 سابقه تحقیقات ومطالعات انجام گرفته 6

1-4 اهداف تحقیق 7

1-5 قلمرو تحقیق 7

1-6 جامعه آماری 8

1-7 نمونه آماری 8

1-8 تعریف واژه ها و اصطلاحات 8

فصل دوم: ادبیات تحقیق 44-11

2-1 مقدمه 12

2-2 مفهوم کارایی 13

2-3 محاسبه کارایی 14

2-4 فارل و اندازه گیری کارایی 17

2-5 تحلیل پوششی داده­ ها 21

2-6 تشریح اصطلاحات رایج در تحلیل پوششی داده ها 22

2-6-1 مضربی و پوششی 22 2-6-2 بازده به مقیاس 23

2-6-3 ورودی محور و خروجی محور 23

2-6-4 شعاعی و غیر شعاعی 25

2-7 مدل های پایه در تحلیل پوششی داده ها 25

2-7-1 مدل نسبت CCR ورودی محور 25

2-7-2 مدل اولیه ( مضربی ) CCR ورودی محور 27

2-7-3 مدل ثانویه ( پوششی ) CCR ورودی محور 28

2-7-4 مدل نسبت CCR خروجی محور 29

2-7-5 مدل اولیه ( مضربی ) CCR خروجی محور 30

2-7-6 مدل ثانویه ( پوششی ) CCR خروجی محور 31

2-7-7 مدل نسبت BCC ورودی محور 31

2-7-8 مدل اولیه ( مضربی ) BCC ورودی محور 32

2-7-9 مدل ثانویه ( پوششی ) BCC ورودی محور 33

2-7-10 مدل نسبت BCC خروجی محور 34

2-7-10 مدل اولیه ( مضربی ) BCC خروجی محور 35

2-7-11 مدل ثانویه ( پوششی ) BCC خروجی محور 36

2-8 تحلیل حساسیت در تحلیل پوششی داده­ ها 37

2-9 حساسیت جواب بهینه نسبت به خطای احتمالی در اندازه گیری داده ها 40

فصل سوم: طراحی مدل ریاضی 99-45

3-1 مقدمه 46

3- 2 معرفی مفهوم جدید: حاشیه امنیت کارایی 47

3-3 تبیین حاشیه امنیت کارایی 48

3-4 چگونگی محاسبه حاشیه امنیت کارایی 53

3- 5 الگوریتم محاسبه حاشیه امنیت کارایی 53

3-5-1 مثال: محاسبه حاشیه امنیت کارایی بر اساس الگوریتم 55

3- 6 مدل ریاضی برای محاسبه حاشیه امنیت کارایی 64

3-7 مدل ریاضی برای محاسبه حاشیه امنیت کارایی از طریق تحلیل نموداری 64

3 -7-1 مدل ریاضی محاسبه حاشیه امنیت کارایی در وضعیت الف iα<β 75 3-7-2 مدل ریاضی محاسبه حاشیه امنیت کارایی در وضعیت ب iα>β 77

3-7-3 مدل ریاضی محاسبه حاشیه امنیت کارایی در وضعیت ج iα=β 78

3-7-4 متمم مدل ریاضی محاسبه حاشیه امنیت کارایی 79

3-8 مثال: محاسبه حاشیه امنیت کارایی براساس مدل ریاضی مبتنی بر

تحلیل نموداری 79

3-8-1 مثال1: محاسبه حاشیه امنیت کارایی براساس مدل ریاضی مبتنی بر

تحلیل نموداری – وضعیت الف 79

3-8-2 مثال 2 : محاسبه حاشیه امنیت کارایی براساس مدل ریاضی مبتنی بر

تحلیل نموداری – وضعیت ب 84

3-8-3 مثال 3 : محاسبه حاشیه امنیت کارایی براساس مدل ریاضی مبتنی بر

تحلیل نموداری – وضعیت ج 86

3- 9 مدل ریاضی توسعه یافته محاسبه حاشیه امنیت کارایی 88

3- 10 محاسبه حاشیه امنیت کارایی براساس مدل ریاضی توسعه یافته 96

3- 10-1 مثال1: محاسبه حاشیه امنیت کارایی براساس مدل ریاضی توسعه یافته 96

3-10-2 مثال2: محاسبه حاشیه امنیت کارایی براساس مدل ریاضی توسعه یافته 97

3-11 اعتبار و روایی تحقیق 98

فصل چهارم: آزمون مدل حاشیه امنیت کارایی با داده­هایی از

دانشگاه علم و فرهنگ 133-100

4-1 مقدمه 101

4- 2 معرفی نمونه مورد مطالعه 101

4- 3 بررسی کارایی واحدهای تصمیم گیری در نمونه مورد مطالعه 104

4- 4 تعیین میزان ورودی­ ها و خروجی­ها برای نمونه مورد مطالعه 107

4- 5 محاسبه حاشیه امنیت کارایی برای نمونه مورد مطالعه برمبنای الگوریتم 3-1 116

4- 6 محاسبه حاشیه امنیت کارایی برای نمونه مورد مطالعه برمبنای

مدل ریاضی توسعه یافته 123

4-7 محاسبه حاشیه امنیت کارایی گروه های آموزشی در نمونه مورد مطالعه

به تفکیک دانشکده 125

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها 146-134

5-1 مقدمه 135

5-2 خلاصه مسئله تحقیق 135

5-3 محاسبه حاشیه امنیت کارایی 137

5-3-1 محاسبه حاشیه امنیت کارایی به کمک الگوریتم 137

5-3-2 محاسبه حاشیه امنیت کارایی به کمک مدل ریاضی(با محدودیت

تعداد ورودی ها و خروجی ها) 139

5-3-3 محاسبه حاشیه امنیت کارایی به کمک مدل برنامه ریزی خطی 141

5-4 نتیجه گیری از مطالعه موردی 142

5- 5 پیشنهادها برای تحقیقات آینده 143

5-5-1 حذف فرض ثابت بودن استراتژی برای واحد محک سنجش 143

5-5-2 پذیرش تغییر در عملکرد سایر واحدها- پویایی مدل 144

5-5-3 محاسبه حاشیه امنیت کارایی بر پایه مدل های غیر کلاسیک 145

5-5-4 استفاده از داده های دقیق تر برای محاسبه کارایی 145

5-5-5 بررسی اثر بازخورد حاشیه امنیت کارایی 145

5-5-6 بسط مفهوم حاشیه امنیت کارایی 146

5-5-7 بررسی حاشیه امنیت کارایی در شرایط منابع مشترک 146

5-5-8 بررسی حاشیه امنیت کارایی در حالت های مختلف 146

5-5-9 بررسی خواص حاشیه امنیت کارایی 146

 

منابع و مآخذ 157-147

منابع فارسی 148

منابع انگلیسی 151

عنوان صفحه

جدول شماره 3-1 اطلاعات مربوط به ورودی ها و خروجی های 10 واحد تصمیم گیری 56

جدول شماره 3-2 کارایی واحد های تصمیم گیری 57

جدول شماره 3-3 کارایی واحد های تصمیم گیری بعد از بهبود164درصدی عملکرد واحد شماره 2 59

جدول شماره 3-4 کارایی واحد های تصمیم گیری بعد از بهبود 165درصدی عملکرد واحد شماره 2 60

جدول شماره 3-5 کارایی واحد های تصمیم گیری بعد از بهبود 62 درصدی عملکرد واحد شماره 2 61

جدول شماره 3-6 کارایی واحد های تصمیم گیری بعد از بهبود 63 درصدی عملکرد واحد شماره 2 62

جدول 3-7 حاشیه امنیت واحد شماره 8 نسبت به سایر واحد های تصمیم گیری 63

جدول شماره 3-8 ورودی و خروجی های 6 واحد تصمیم گیری 80

جدول شماره 3-9 کارایی واحد های تصمیم گیری 80

جدول شماره 3-10 کارایی واحدهای تصمیم ­گیری پس از بهبود243درصدی عملکرد واحد شماره 5 83

جدول شماره 3-11 کارایی واحدهای تصمیم ­گیری پس از بهبود244درصدی عملکرد واحد شماره 5 83

جدول شماره 3-12 کارایی واحدهای تصمیم ­گیری پس از بهبود250درصدی عملکرد واحد شماره 5 85

جدول شماره 3-13 کارایی واحدهای تصمیم ­گیری پس از بهبود251درصدی عملکرد واحد شماره 5 86

جدول شماره 3-14 کارایی واحدهای تصمیم ­گیری پس از بهبود20درصدی عملکرد واحد شماره 6 87

جدول شماره 3-15 کارایی واحدهای تصمیم ­گیری پس از بهبود21درصدی عملکرد واحد شماره 6 88

جدول 4-1: پارامترهای ورودی و خروجی در نظر گرفته شده برای واحدهای دانشگاهی

در تحقیقات پیشین 105

جدول 4-2: اسامی گروه­های آموزشی دانشگاه علم و فرهنگ به تفکیک دانشکده 108

جدول 4-3: هزینه کل، تعداد دانشجو و هزینه سرانه هر گروه آموزشی 109

جدول 4-4: میانگین نمرات تراز دانشجویان ورودی به هر رشته 110

جدول 4-5: میانگین نمرات ارزشیابی اساتید هر گروه (رضایت دانشجویان هر گروه) 111

جدول 4-6: قبولی­های آزمون کارشناسی ارشد به تفکیک گروه 112

جدول 4-7: امتیاز هر نوع تألیف مطابق با آیین نامه ارتقا 113

جدول 4-8: میزان تألیفات هر گروه آموزشی و امتیاز آن 114

جدول 4-9: ورودی­ ها و خروجی­های هر کدام از گروه­های آموزشی 115

جدول 4-10: میزان کارایی گروه­های آموزشی دانشگاه علم و فرهنگ 116

جدول 4-11: حاشیه امنیت نسبی کارایی واحدها بر حسب درصد (سطر نسبت به ستون) 120

جدول 4-11 (ادامه): حاشیه امنیت نسبی کارایی واحدها بر حسب درصد (سطر نسبت به ستون) 121

جدول 4-12: حاشیه امنیت مطلق کارایی واحدهای تصمیم ­گیری بر حسب درصد 122

جدول 4-13: ورودی ها و خروجی های گروه های آموزشی دانشکده علوم انسانی 125

جدول 4-14 : ورودی ها و خروجی های گروه های آموزشی دانشکده فنی و مهندسی 126

جدول 4-15 : ورودی ها و خروجی های گروه های آموزشی دانشکده هنر 126

جدول 4-16: میزان کارایی گروه های آموزشی دانشکده علوم انسانی 127

جدول 4-17 : میزان کارایی گروه های آموزشی دانشکده فنی و مهندسی 127

جدول 4-18 : میزان کارایی گروه های آموزشی دانشکده هنر 128

جدول 4-19: حاشیه امنیت کارایی گروه های آموزشی دانشکده علوم انسانی 129

جدول 4-20: حاشیه امنیت مطلق کارایی گروه های آموزشی دانشکده علوم انسانی 130

جدول 4-21: حاشیه امنیت کارایی گروه های آموزشی دانشکده فنی و مهندسی 131

جدول 4-22: حاشیه امنیت مطلق کارایی گروه های آموزشی دانشکده فنی و مهندسی 131

جدول 4-23: حاشیه امنیت کارایی گروه های آموزشی دانشکده هنر 132

جدول 4-24: حاشیه امنیت مطلق کارایی گروه های آموزشی دانشکده هنر 133

عنوان صفحه

شکل 1-1 : نمودار مقالات منتشره در حوزه تحلیل پوششی داده ها (Emrouznejad,2008) 4

شکل 2-1 تبدیل n ورودی به m خروجی در یک واحد تصمیم گیرنده 13

شکل 2-2: تابع تولید کارا و واحدهای کارا و ناکارا 18

شکل 2-3 کارایی یک واحد ناکارا

19

شکل 2-4 الف بازده به مقیاس متغیر، ب بازده به مقیاس ثابت 24

شکل 2-5 عملکرد تعدادی واحد یک ورودی – یک خروجی 40

شکل 2-6 بدتر شدن ورودی و خروجی B به اندازه δ 41

شکل 2-7 عملکرد واحد های کارای A,B,C,D 42

شکل 3-1: عملکرد تعدادی واحد در یک مدل یک ورودی – دو خروجی 49

شکل 3-2: عملکرد واحد E بهبود یافته است. 50

شکل 3-3: واحد E با بهبود عملکرد، بر روی مرز کارا قرار می­گیرد. 51

شکل 3-4: تغییر در مرز کارا در اثر بهبود عملکرد واحد E 51

شکل 3-5: کاهش کارایی واحد F در اثر بهبود عملکرد واحد E 52

شکل 3-6: نمایش عملکرد یک واحد با یک نقطه در صفحه 65

شکل 3-7: نقاط نشاندهنده عملکرد واحدها و واحدهای تشکیل دهنده مرز کارا 66

شکل 3-8: ارتقاء عملکرد یک واحد ناکارا با استراتژی ثابت 67

شکل 3-9: واحد ناکارای اولیه با ارتقاء عملکرد، به مرز کارا می­رسد. 67

شکل 3-10: جابجا شدن مرز کارا با ارتقاء عملکرد واحد محک سنجش 68

شکل 3-11: کارا ماندن تمام واحدهای سابقا کارا، در عین جابجا شدن مرز کارا 69

شکل 3-12: واحد سابقا کارای B، کارایی خود را از دست می­دهد. 70

شکل 3-13 : یافتن حاشیه امنیت کارایی واحد B نسبت به واحد D 70

شکل 3-14 : میزان پیشرفت عملکرد واحد D 71

شکل 3-15 : شماره­گذاری واحدهای کارا به ترتیب زاویه iα 72

شکل 3-16 وضعیت الف 73

-1               فصل اول : کلیات پژوهش__ 3

1-1-         مقدمه 3

-2-1           اهمیت و ضرورت پژوهش__ 3

1-3-         اهمیت و ارزش پژوهش__ 6

1-4-         کاربرد نتایج پژوهش__ 9

1-5-         اهداف پژوهش__ 9

1-6-         سوالهای پژوهش__ 10

1-7-         تعاریف واژههای پژوهش__ 11

1-8-         خلاصه فصل_ 12

2-              فصل دوم ادبیات پژوهش__ 14

2-1-         مقدمه 14

2-2-         مبحث اول: مروری بر مفاهیم ارزیابی عملکرد 14

2-2-1-    مفهوم ارزیابی عملکرد 15

2-2-2-    ضرورت ارزیابی عملکرد 15

2-2-3-    اهداف ارزیابی عملکرد 15

2-2-4-    انواع مدل های ارزیابی عملکرد 16

2-2-5-    ارزیابی عملکرد سنتی و نوین_ 17

2-2-6-    چرایی انتخاب کارت امتیازی متوازن_ 18

2-3-         مبحث دوم: تفصیل مدل کارت امتیازی متوازن و تکنیک گسترش کارکرد کیفیت_ 19

2-3-1       معرفی کارت امتیازی متوازن_ 19

2-3-2      سیر تاریخی کارت امتیازی متوازن_ 21

2-3-3-    کارت امتیازی متوازن و مناظر آن_ 24

2-3-4-   نقشه استراتژی_ 34

2-3-5-    مزایای کارت امتیازی متوازن_ 35

2-3-6-    گسترش استفاده از کارت امتیازی متوازن_ 37

2-3-7-    کارت امتیازی متوازن در سازمان های دولتی و غیرانتفاعی_ 39

2-3-8-     گسترش کارکرد کیفیت_ 40

2-3-9-    ماتریس خانه کیفیت HOQ_ 42

2-4-         مبحث سوم: شهرداری اصفهان_ 44

2-4-1-    تاریخچه شهرداری_ 44

2-4-2-    تاریخ تشکیل انجمن بلدیه در اصفهان_ 47

2-4-3-    معرفی شهرداری اصفهان_ 47

2-4-4-    تبیین مدل ها و انتخاب مدل مناسب برنامه ریزی استراتژیک در شهرداری اصفهان_ 49

2-5-         مبحث چهارم: پیشینه ای از ادبیات پژوهش__ 51

2-5-1-    پژوهشهای داخلی_ 51

2-5-2-    پژوهشهای خارجی_ 56

-3-5-2      جمعبندی پیشینه پژوهش__ 59

3-              فصل سوم : روش پژوهش__ 62

3-1-         مقدمه 62

3-2-         نوع پژوهش__ 62

3-3-         روش پژوهش__ 62

3-3-1-    الگوریتم پیشنهادی جهت ارزیابی عملکرد سازمان با رویکرد برنامه ریزی استراتژیک با بهره گرفتن از الگوریتم تلفیقی BSC-QFD   64

-4-3          قلمرو پژوهش__ 67

3-4-1-    قلمرو مکانی پژوهش__ 67

3-4-2-    قلمرو زمانی پژوهش__ 69

3-4-3-      قلمرو موضوعی پژوهش__ 69

-5-3           تعریف جامعه آماری، روش نمونهبرداری و چگونگی برآورد حجم نمونه 69

3-5-1-    جامعه آماری_ 69

3-5-2-    روش نمونهبرداری و تعیین حجم نمونه 69

6-3            گردآوری اطلاعات_ 70

3-6-1-    مطالعات کتابخانهای و پژوهشهای انجام شده 70

3-7-         روش تجزیه و تحلیل اطلاعات_ 70

3-8-         خلاصه فصل_ 71

4-               فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 73

4-1-    مقدمه 73

4-2-    معرفی برنامه ریزی استراتژیک سازمان_ 73

4-3-    تعیین کارت امتیازی متوازن جهت ارزیابی عملکرد در قالب برنامه 74

4-3-1- تعیین کمیته راهبری_ 74

4-3-2  تعیین مناظر نقشه استراتژی_ 76

4-3-3- تعیین چشم انداز 76

4-3-4- تعیین مقاصد راهبردی شهر اصفهان_ 77

4-3-5- تعیین اهداف راهبردی شهر اصفهان_ 78

4-3-6- تعیین روابط علت و معلولی_ 81

4-3-7- (برنامه عملیاتی)اقدامات و پروژه ها 81

4-4-    ارزیابی عملکرد با بهره گرفتن از کارت امتیازی متوازن_ 84

-1-4-4  شاخص های منظر ذینفعان_ 84

-2-4-4  شاخص های منظر مالی_ 85

–3-4-4  شاخصهای منظر فرآیندهای داخلی_ 86

-4-4-4  شاخصهای منظر رشد و یادگیری_ 89

4-5-    اولویتبندی پروژه های شاخص شهرداری اصفهان با بهره گرفتن از ماتریس QFD_ 90

4-6-    خلاصه فصل_ 94

-5               فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات_ 96

5-1-         مقدمه 96

5-2-         خلاصه پژوهش__ 96

5-3-         نتایج پژوهش__ 97

5-3-1       نتایج حاصل از ارزیابی عملکرد شهرداری اصفهان با بهره گرفتن از کارت امتیازی متوازن_ 97

5-4-        مقایسه مطالعه حاضر با مطالعات پیشین_ 98

5-5-         جنبهی نوآوری پژوهش__ 98

5-6-         محدودیتها 99

5-7-         پیشنهادات_ 99

5-7-1-    پیشنهادات کاربردی_ 99

5-7-2-    پیشنهادات برای تحقیقات آتی_ 100

5-8-         خلاصه فصل_ 100

منابع فارسی_ 101

منابع لاتین   103

چکیده

امروزه مدیران در همه سازمان ها، خواستار استفاده بهینه از امکانات و ظرفیت های موجود در بخش های مختلف می باشند. بنابراین وجود مدلی منطبق با ساختار برنامه استراتژیک سازمان ها به منظور ارائه بازخورد در راستای بهبود عملکرد شعب مختلف آن ها و دستیابی به ابزاری جهت برآوردن این نیاز مدیران، بسیار ضروری و منطقی به نظر می رسد. یک روش متداول، مدیریت عملکرد کارت امتیازی متوازن  می باشد که شاخص هایی در چهار منظر مالی، فرآیندها، مشتری و یادگیری، رشد و توسعه بوده و با هدف ایجاد توازنی بین چهار منظر می باشد.در این پژوهش که در شهرداری اصفهان صورت پذیرفته است، ابتدا نقشه استراتژی شهرداری اصفهان بر اساس برنامه راهبردی شهرداری اصفهان در بازه زمانی 90 تا 95،  تهیه گردید که طی آن مقاصد راهبردی، اهداف راهبردی به همراه روابط علت و معلولی مابین آنها و شاخص های لازم در چهار وجه تعیین شده کارت امتیازی متوازن مشخص گردیده است. سپس داده های جمع آوری شده این اهداف و شاخص ها در شهر اصفهان به صورتی کاملاً کمی درآمده و آنگاه به با توجه به اهداف کمی به ارزیابی هر کدام در بازه زمانی سال های 1390 تا 1392، پرداخته شده است. از نتیجه ارزیابی اهداف، میزان موفقیت هر هدف مشخص می گردد که به عنوان وروردی جهت اولویت بندی پروژه‌های آتی شاخص مشخص شده در برنامه اصفهان 95،  با بهره گرفتن از تکنیک گسترش کارکرد کیفیت  مورد استفاده قرار گرفته است . به عبارت دیگر این پژوهش به ارائه مدل تلفیقی کارت امتیازی متوازن(BSC) و گسترش کارکرد کیفیت (QFD) به منظور ارزیابی عملکرد شهرداری اصفهان و اولویت بندی پروژه ها در جهت بهبود عملکرد ، پرداخته است.

 نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که شهرداری اصفهان با توجه به انجام کلیه اقدامات و پروژه های مصوب در برنامه راهبردی خود( اصفهان95 ) ،  که طی سال های 90 تا 92 انجام پذیرفته است، در دستیابی به برخی از اهداف راهبردی خود (توسعه و نگهداری فضای سبز شهری، مدیریت مطلوب پسماند شهری، ساماندهی بافت فرسوده، توسعه حمل ونقل عمومی، توسعه زیرساختها و برنامه های ورزشی، توسعه زیرساختها و برنامه های تفریحی) به موفقیت 100 درصدی نائل نشده است که بر اساس آن جهت برطرف نمودن شکاف حاصل از وضعیت موجود و مطلوب لازم است پروژه های شاخص تعیین شده را به ترتیب اولویت مشخص شده با بهره گرفتن از تکنیک گسترش کارکرد کیفیت، اجرائی نماید.

واژه های کلیدی : ارزیابی عملکرد، کارت امتیازی متوازن، گسترش کارکرد کیفیت، اولویت بندی

فصل اول

کلیات پژوهش

فصل اول : کلیات پژوهشمقدمه
   در این فصل ابتدا به شرح و بیان مسأله­ پژوهش پرداخته می­شود و سپس اهمیت وضرورت ارزیابی عملکرد برنامه راهبردی سازمان ها تشریح خواهد شد. در ادامه نیز به کاربرد نتایج پژوهش اشاره می­گردد. سپس اهداف و سؤالات پژوهش ارائه خواهد شد و در انتها نیز به تعریف واژگان پژوهش پرداخته می­شود.

اهمیت و ضرورت پژوهش
ارزیابی عملکرد سازمان ها یکی از ابزارهای قدرتمند مدیریتی است که می توان به کمک آن از وضعیت سازمان، اطلاعات لازم را به دست آورد. رسالت اصلی سنجش عملکرد ، تعیین کارایی و اثربخشی سازمان تحت ارزیابی است، ولی در کنار آن باید توانایی تعیین نقاط قوت و ضعف سازمان را نیز داشته باشد و راهکارهایی نیز برای رفع نقاط ضعف ارائه دهد. (سنجری و ابطحی, 1390, ص. 14)

 

امروزه با رشد و توسعه روز افزون سازمان های از یک سو و تغییرات سریع و عمیق در شرایط محیطی از سوی دیگر سازمان ها را وادار به پذیرش مفهوم رقابت و رقابتی شدن کرده به گونه ای که شرط بقاء سازمان ها ارتقاء عملکرد آنها شده است. بدیهی است سازمان هایی که رویکرد استراتژیک داشته  باشند می توانند به حیات خود ادامه دهند. اما آنچه مسلم است وجود استراتژی به تنهایی کافی نیست بلکه اجرا و کنترل استراتژی ها ست که سازمان را پیش می برد (غلامی, 1386) . علیرغم اهمیت استراتژی ها و تلاش سازمان ها برای بکارگیری آنها تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد، تعداد بسیار کمی ار سازمان ها موفق به اجرای استراتژی هایشان شده اند. مدیران سازمان ها برای اطمینان از اجرای موفق استراتژی ها خود از سیستم های سنجش عملکرد استفاده می­نمایند. بررسی ها نشان داده که سیستمهای سنجش عملکرد سنتی که عمدتا بر پایه شاخص های مالی هستند جوابگوی نیاز امروز سازمان ها نمی باشند. این سیستم های سنجش بیشتر به گذشته سازمان توجه دارند. در حالی که سازمان ها به ابزارهایی نیاز دارند که آن ها را به سمت آینده سوق دهد. (کاپلان[1] و نورتون[2], 1992)

با توجه به ضرورت سنجش عملکرد، کاپلان و نورتون در یک طرح تحقیقاتی به ارائه یک مدل متوازن جهت ارزیابی عملکرد سازمان ها پرداخته اند. آنها علاوه بر جنبه مالی که در بیشتر سیستم های ارزیابی عملکرد مورد استفاده قرار می گرفت به جنبه های عملکردی دیگر همچون جنبه مشتری، فرآیندهای داخلی و رشد و یادگیری نیز توجه نمودند. در مدل کارت امتیازی متوازن[3] چشم انداز و استراتژی های سازمان به یک سری اهداف راهبردی در این چهار جنبه تبدیل می شوند. سپس برای ارزیابی توفیق در این اهداف در هر جنبه ، شاخص هایی برای آنها در نظر می گیرند. در مرحله بعد تعیین اهداف کمی برای دوره های زمانی مشخص برای هریک از آنها و در انتها اقدامات ابتکاری اجرایی جهت تحقق این اهداف برنامه ریزی و به مورد اجرا گذاشته می شود (نورالسنا, 1388).

بین جنبه های مدل کارت امتیازی متوازن و اهداف استراتژیک موجود در چهار جنبه نوعی ارتباط علی و معلولی وجود دارد. به طوریکه برای کسب دستاورد های مالی(منظر مالی) می بایست برای مشتریان خود ارزش آفرینی کنیم(منظر مشتری) واین کار عملی نخواهد بود مگر اینکه در فرآیندهای عملیاتی خود برتری یابیم و آن ها را با خواسته های مشتریانمان منطبق سازیم(منظر فرآیند های داخلی) و کسب برتری عملیاتی و ایجاد فرآیند های ارزش آفرین ، امکان پذیر نیست مگر اینکه فضای کاری مناسب را برای کارکنان ایجاد و نوآوری و خلاقیت و یادگیری و رشد را در سازمان تقویت نمائیم(منظر رشد و یادگیری) (بختیاری, 1388). کارت امتیازی متوازن ابتدا تنها برای ارزیابی عملکرد سازمان ها معرفی شده بود اما پس از مدتی پدید آورندگان آن متوجه شدند که برخی سازمان ها از آن برای کمک به اجرای  استراتژی خود استفاده می کنند. کاپلان و نورتون در مقاله خود با عنوان “اگر با استراتژی های خود مشکل دارید آن ها را ترسیم کنید” بحث نقشه استراتژی را مطرح نمودند. (کاپلان و نورتون, 1996)

نقشه استراتژی همان ترسیم روابط علت و معلولی میان اهداف استراتژیک موجود در چهار جنبه کارت امتیازی متوازن می باشد. در واقع نقشه استراتژی یک ساختار منطقی و جامع برای تشریح استراتژی ها و انتقال آن به کلیه سطوح سازمان فراهم می سازد. روابط علت و معلولی موجود در نقشه استراتژی سازمان نشان می دهد که چگونه دارایی های نامشهود به نتایج ملموس تبدیل می‌شوند.

یکی از مردمی‌ترین سازمان‌ها و مجموعه‌هایی که با مردم ارتباط تنگاتنگ داشته و وظایف بسیار زیادی را در قبال شهروندان به عهده دارد، شهرداری‌ها می‌باشند. امروزه مدیران شهری در محیط بسیار پیچیده  و پر چالش فعالیت می‌کنند که ایجاد اهداف صحیح و درک چگونگی نیل به آنها و همچنین کنترل استراتژی ها و عملیات سازمان، به امری حیاتی تبدیل شده است . لذا با توجه به ارتباط مستقیم و محسوس با کل جامعه شهری باید سیستم ارزیابی عملکرد بسیار کاملی برای برنامه های راهبردی خود داشته باشند.

در این پژوهش به ارائه­ روشی برای ارزیابی برنامه­ی راهبردی پرداخته می­شود که بدین منظور از تکنیک کارت امتیازی متوازن و گسترش کارکرد کیفیت[4] استفاده می­شود. در ابتدا برنامه راهبردی شهرداری اصفهان  به طور کامل شناخته می­شود و در ادامه اهداف برنامه در قالب چهار منظر BSC قرار می­گیرد و با حضور متخصصین امر و خبرگان دانشگاهی نقشه استراتژی با مشخص نمودن روابط علت و معلولی پدید می آید. در ادامه با بررسی ادبیات پژوهش و استفاده از نظرات متخصصین و خبرگان دانشگاهی، شاخص های کمی و کیفی اهداف راهبردی مشخص و نسبت به اهداف سازمانی درصد تحقق آن ها محاسبه می گردد. جهت محاسبه شاخص های سنجش از داده ها و اطلاعات موجود در سازمان استفاده شد که داده های کمی از کتاب آمار نامه شهر اصفهان استخراج و اطلاعات داده های کیفی از نظر سنجی های صورت گرفته از شهروندان اصفهانی که به صورت سالانه تهیه می­گردد استفاده گردید. در ادامه اهدافی که میزان دستیابی به آن­ها در سطح پایین­تری بوده است شناسایی و در انتها با بهره گرفتن از ابزار QFD جهت افزایش درصد تحقق برنامه، به اولویت­بندی پروژه­های شاخص آتی در برنامه اصفهان 95 مشخص گردیده بود پرداخته شد.

اهمیت و ارزش پژوهش
 یکی از حساس ترین و پیچیده ترین وظایف مدیریت عملکرد، فرآیند ارزیابی عملکرد است. حساس از این جهت که نوعی قضاوت و داوری است که این امر می تواند موجب افزایش انگیزه و یا تخریب روحیه و افت کاری شود. و از این جهت پیچیده است که اغلب دسترسی به شاخص های عینی و کمیت پذیر برای بیشتر فعالیت های غیر دسترس و غیر شمارش، مشکل است.

فعالیت نظارت و ارزیابی همانند پلی است بین برنامه ریزی و تصمیم گیری برای بهبود. بدین مفهوم که اگر برنامه ای تنظیم شود ولی در عمل نظارت و ارزیابی نگردد در وهله اول سازمان به هدف خود نمی رسد(عدم اثر بخشی) و در وهله دوم به هدر رفت منابع مالی و انسانی و زمان(کاهش کارایی) و در نهایت منجر به اخذ تصمیماتی می گردد که مبنای منطقی ندارد و در بهبود عملکرد خلل ایجاد می نماید و باعث کاهش بهره وری می گردد.

صاحب نظران علم مدیریت در ارتباط با الزام و ضرورت ارزیابی عملکرد بر این باورند که ” هرچه را نتوانیم اندازه گیری و ارزیابی کنیم،نمی توانیم کنارل نمائیم و هرچه را نتوانیم کنترل کنیم،نمی توانیم مدیریت کنیم.

امروزه نقش نظام های ارزیابی و نظارت کارآمد در بهبود و تعالی سازمانها کاملا شناخته شده است.مطالعات انجام شده نشان می دهد که در بسیاری از سازمان های بزرگ ایرانی،پس از الزام و نیاز به نظام های کارآمد برنامه ریزی و تحول،نظام های ارزیابی و نظارت در اولویت قرار دارد (انواری رستمی, 1380).

ارزیابی عملکرد سازمانی ابزاری کارآمد در اختیار مدیران یک سازمان قرار می‌دهد که بر اساس نتایج حاصل از آن می‌توانند برآورد دقیق‌تر، سریع‌تر و قابل اعتمادتری از نتایج فعالیت‌های بخش‌های مختلف سازمان خود داشته باشند. ارزیابی عملکرد، ارتباط بین برنامه‌ریزی، اجرای برنامه‌ها و ساختار سازمانی و تشیلات اداری یک سازمان را برقرار می‌کند و بر اساس آن می‌توان نقاط ضعف و قوت و مشکلات موجود در هر یک از عناصر سه گانۀ فوق (برنامه‌ریزی، اجرای برنامه و ساختار سازمانی) را شناسایی نمود و برای بهبود آن‌ها برنامه‌ریزی و اقدام نمود. افزون بر این، ارزیابی عملکرد می‌تواند نتایجی را در اختیار مدیران قرار دهد که بر اساس آن‌ها می‌توانند میزان پیشرفت سازمان در دستیابی به چشم‌انداز، رسالت، مأموریت و اهداف سازمانی را پایش کرده و ضمن تهیه گزارش‌های مستند از عملکرد خود، به ردیابی خط سیر سازمانی پرداخته و میزان انحراف یا انطباق سازمان از مسیرهای پیش‌بینی شده را برآورد نمایند.

سازمان های دولتی با چالش هایی نظیر پاسخگویی، نتیجه مداری، شفافیت روبه رو هستند که در حال حاضر سیستم مدیریتی BSC تنها چارچوب موجود در دنیا است که قادر است استراتژی ها را با عملکرد و بودجه برای پاسخگویی به چالش های فوق تلفیق دهد و به همین دلیل است که طی گزارشی که سازمان همکاریهای اقتصادی و توسعه (OECD) در سال 2005 از وضیعت سیستم های ارزیابی و مدیریت عملکرد و بودجه ریزی عملیاتی در سازمان های دولتی در دنیا منتشر ساخت اعلام کرد که بسیاری از سازمان ها ی دولتی به سمت سیستم مدیریتی BSC برای استقرار نظام های ارزیابی مدیریت عملکرد روی آورده اند.

با توجه به اینکه مدلهای جامع ارزیابی عملکرد‌ اغلب برای سازمانهایی که سودگرا هستند کاربرد دارند، لذا ضروری است الگویی با توجه‌ به ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های یکی از مدلهای رایج در ارزیابی عملکرد‌ و افزودن ابعاد‌ و مؤلفه‌ها‌ و شاخص هایی که با توجه‌ به شرایط محیطی ‌و سازمانی‌ ضروری هستند، ارائه شود به طوری که سازمانهای خدماتی و بالاخص‌ شهرداری را نیز در بر گیرد. لذا در این پژوهش سعی بر آن است تا با دلایلی که برای انتخاب مدل‌ مورد نظر ذکر خواهد شد، بر مبنای آن مدلی طراحی شود‌ که بتواند شهرداری اصفهان‌ را نیز مورد ارزیابی‌ قرار دهد.  

از جمله مزایای BSC برای سازمان های دولتی می توان به این موارد اشاره کرد:

کمک به برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک.
تغییر برنامه های استراتژیک از یک شکل نوشتاری و مجلد های قطور که شاید حجم آن برای برخی سازمان ها جذابیت نیز داشته باشد به یک سری گام ها ی عملیاتی مختصر و رویت نتایج اجرای آن .
ایجاد چارچوبی که نه تنها ارزیابی عملکرد دقیق را امکان پذیر می سازد که به برنامه ریزان نشان می دهد که چه چیزی را ارزیابی و اندازه گیری کنند و چه چیزی را رها سازند.
مدیران ارشد را توانمند می سازد تا بتوانند استراتژی های خود را با موفقیت اجرا کنند.
ارتباط بین چشم انداز و اهداف بلند مدت استراتژیک به اهداف کوتاه مدت عملیاتی ، برنامه های کاری و بودجه.
کاربرد نتایج پژوهش
نتایج و دستاوردهای روش پیشنهادی در این پژوهش، نواقص و کمبود های جهت دستیابی به اهداف برنامه راهبردی ، را تعیین می­ کند. با بهره گرفتن از نتایج آن، مدیریت می ­تواند با اجرایی نمودن الگوریتم اولویت بندی پروژه­ها، پروژه های آتی سازمان را اولویت بندی نماید تا درصد تحقق برنامه راهبردی افزایش پیدا نماید.

نتایج روش پیشنهادی در این پژوهش به طور ویژه برای شهرداری اصفهان و بطور عام برای کلیه شهرداری های کلان شهرهای ایران کاربرد دارد.

اهداف پژوهش
اهدافی که در این پژوهش به دنبال آن هستیم به قرار زیر می باشد :

تعیین ابعاد راهبردی مورد ارزیابی برنامه راهبردی
تعیین مقاصد راهبردی (کلید واژه های چشم اندازی) جهت ارزیابی برنامه راهبردی شهرداری اصفهان
تعیین مناظر نقشه استراتژی (کارت امتیازی متوازن) شهرداری اصفهان
تعیین شاخص های ارزیابی هر یک از مناظر نقشه استراتژی

استاد  راهنما
دکتر بهمن سعیدی پور
 
تابستان 1393
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

عنوان
صفحه
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………
2
1-2 بیان مسأله…………………………………………………………………………………………………………………..
4
1-3 اهمیت و ضرورت انجام پژوهش…………………………………………………………………………………..
7
1-4 اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………
8
1-4-1 هدف کلی ……………………………………………………………………………………………………………..
8
1-4-2 اهداف ویژه ……………………………………………………………………………………………………………
8
1-5 فرضیه های پژوهش…………………………………………………………………………………………………….
9
1-6 تعاریف مفاهیم …………………………………………………………………………………………………………..
9
1-6-1 تعاریف نظری ………………………………………………………………………………………………………..
9
1-6-2 تعاریف عملیاتی …………………………………………………………………………………………………….
10
                                                                               فصل دوم: ادبیات پژوهش
2-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………..
13
2-2 مبانی نظری ……………………………………………………………………………………………………………….
13
2-2-1 نقش فناوری در آموزش و یادگیری ………………………………………………………………………….
13
2-2-2 آموزش الکترونیکی …………………………………………………………………………………………………
15
2-2-3 انواع آموزش الکترونیکی …………………………………………………………………………………………
16
2-2-4 تجربه های نوآورانه آموزشی مبتنی بر فناوری اطلاعات ……………………………………………….
17
2-2-5 نرم افزار و رایانه به عنوان رسانه آموزش …………………………………………………………………..
18
2-2-6 تعریف چند رسانه ای ……………………………………………………………………………………………..
19
2-2-7 چرایی استفاده از چند رسانه ای ها در آموزش …………………………………………………………..
20
2-2-8 تفاوت آموزش سنتی و آموزش مبتنی بر رایانه ……………………………………………………………
21
2-2-9 طبقه بندی الگوهای تدریس …………………………………………………………………………………….
22
2-2-10 روش آموزش مبتنی بر مشارکت گروهی …………………………………………………………………
23
2-2-11 مفهوم یادگیری مشارکتی و ضرورت کاربرد آن …………………………………………………………
24
2-2-12 انواع تکنیک های یادگیری مشارکتی ……………………………………………………………………….
25
2-2-13 الگوی دریافت مفهوم : (تعریف و روش اجرا) …………………………………………………………
26
2-2-14 مراحل تدریس در الگوی دریافت مفهوم ………………………………………………………………….
29
2-2-15 جمع بندی مبانی نظری …………………………………………………………………………………………
31
2-3 مبانی تجربی پژوهش ………………………………………………………………………………………………….
32
2-3-1 مطالعات انجام شده در داخل ایران ……………………………………………………………………………
32
2-3-2 مطالعات انجام شده در خارج ایران …………………………………………………………………………..
33
                                          فصل سوم: روش شناسی پژوهش
 
 
3-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………..
36
3-2 نوع و روش پژوهش …………………………………………………………………………………………………..
36
3-3 متغیرهای پژوهش ……………………………………………………………………………………………………….
36
3-3-1 مدل مفهومی متغیرهای مورد بررسی …………………………………………………………………………
37
3-4 ابزارهای اندازه گیری و شیوه اندازه گیری متغیرها …………………………………………………………..
38
3-5 روایی و پایایی ابزار …………………………………………………………………………………………………….
38
3-6 طرح پژوهش یا شیوه ی اجرا ………………………………………………………………………………………
39
3-7 جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری ………………………………………………………………
40
3-8 روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‌ها …………………………………………………………………………..
40
  

4 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته‌ها
 
 
4-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………..
42
4-2 توصیف افراد نمونه های آماری ……………………………………………………………………………………
42
4-3 تجزیه و تحلیل توصیفی داده های پژوهش …………………………………………………………………….
43
4-4 تجزیه و تحلیل استنباطی داده های پژوهش ……………………………………………………………………
46
4-4-1 بررسی استنباطی فرضیه ها ………………………………………………………………………………………
47
  

 

 

فصل پنجم: تفسیر یافته‌ها
 
 
5-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………..
56
5-2 خلاصه ی پژوهش ……………………………………………………………………………………………………..
56
5-3 بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………
57
5-4 پیشنهادهای پژوهش ……………………………………………………………………………………………………
59
5-4-1 پیشنهادهای کاربردی ………………………………………………………………………………………………
59
5-4-2 پیشنهادهایی پژوهشی ……………………………………………………………………………………………..
60
5-6 محدودیت های پژوهش ………………………………………………………………………………………………
60
5-6-1 محدودیت‌های در اختیار پژوهشگر……………………………………………………………………………
60
5-6-2 محدودیت‌های خارج از اختیار پژوهشگر …………………………………………………………………..
60
منابع و مآخذ
 
منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………….
62
منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………..
65
پیوست‌ها
 
 
سؤالات آزمون واژگان ………………………………………………………………………………………………………..
67
سؤالات آزمون درک مطلب …………………………………………………………………………………………………
68
  

 

 

 

فهرست جداول
 
جدول 1-2: مراحل تدریس در الگوی دریافت مفهوم ………………………………………………………………
30
جدول 2-2: خلاصه ی نتایج مطالعات مرتبط با موضوع پژوهش ………………………………………………
34
جدول 1-3: طرح شبه آزمایشی پژوهش ………………………………………………………………………………..
37
جدول 1-4: فراوانی و درصد افراد مورد مطالعه بر اساس گروه …………………………………………………
42
جدول 2-4: شاخص های توصیفی متغیرهای مورد بررسی ……………………………………………………….
43
جدول 3-4: شاخص های توصیفی متغیرهای مورد بررسی در گروه کنترل …………………………………
45
جدول 4-4: تی محاسبه شده برای مقایسه میانگین پیش آزمون واژگان و درک مطلب دو گروه …….
47
جدول 5-4: خلاصه نتایج بررسی همگنی شیب نمره های پیش آزمون و پس آزمون واژگان …………
48
جدول 6-4: خلاصه نتایج تحلیل واریانس و کوواریانس نمره پیش آزمون و پس آزمون واژگان ……
49
جدول 7-4: خلاصه نتایج بررسی همگنی شیب نمره های پیش آزمون و پس آزمون درک مطلب ….
50
جدول 8-4: خلاصه نتایج تحلیل واریانس و

 

کوواریانس نمره پیش آزمون و پس آزمون درک مطلب
50
جدول 9-4: خلاصه نتایج بررسی همگنی شیب نمره های پیش آزمون و آزمون یادداری واژگان …..
51
جدول 10-4: خلاصه تحلیل واریانس و کوواریانس نمره پیش آزمون و آزمون یادداری واژگان …….
52
جدول 11-4: خلاصه نتایج بررسی همگنی شیب نمره های پیش آزمون و آزمون یادداری درک ……
53
جدول 12-4: خلاصه نتایج تحلیل واریانس و کوواریانس نمره پیش آزمون و آزمون یادداری درک .
53
فهرست نمودارها:
 
نمودار 1-4: میانگین نمرات گروه آزمایش در واژگان و درک مطلب ………………………………………….
44
نمودار 2-4: میانگین نمرات گروه کنترل در واژگان و درک مطلب …………………………………………….
46
فهرست شکل ها:
  

 
شکل 1-2: آثار مستقیم و غیر مستقیم الگوی دریافت مفهوم ………………………………………………………..
27
 
 
 
 
 
 
 

چکیده

این پژوهش با هدف ارائه ی یک درس افزار مبتنی بر الگوی دریافت مفهوم و بررسی تأثیر آن بر یادگیری و یادداری واژگان و درک مطلب دانش آموزان سال اول دبیرستان در درس زبان انگلیسی انجام گرفت. این مطالعه از نظر هدف تولیدی کاربردی و از نظر روش اجرا در گروه پژوهش های شبه آزمایشی با پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل قرار دارد. جامعه ی آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر سال اول دبیرستان شهرستان پاوه در نیمه دوم سال تحصیلی 93-92 و نمونه های آماری تعداد 57 نفر (28 نفر گروه آزمایش و 29 نفر گروه کنترل) بود که به شیوه ی نمونه های در دسترس، انتخاب و به شکل تصادفی در گروه های آزمودنی قرار گرفتند. متغیرهای این مطالعه در دو بخش یادگیری و یادداری واژگان و درک مطلب زبان انگلیسی و ابزار اندازه گیری متغیرهای مورد نظر محقق ساخته بود. بدین منظور در بخش سنجش واژگان آزمونی 40 سؤالی به شکل چهار گزینه ای و در بخش درک مطلب نیز آزمونی 20 سؤالی بر اساس مطالب تدریس شده، تهیه گردید. روایی ابزار به صورت محتوایی و صوری با بهره گرفتن از نظر متخصصان و پایایی آن‌ها به شیوه ی بازآزمایی به اجرا بر روی تعداد 30 نفر از افراد جامعه ی آماری در دو فاصله ی زمانی 15 روزه و محاسبه ی ضریب همبستگی پیرسون تعیین گردید. ضرایب محاسبه شده برای کل آزمون برابر 84/0 و از حد بحرانی 70 درصد بالاتر و مورد تأیید بود. توصیف و تشریح داده ها با بهره گرفتن از آمار توصیفی (کمترین نمره، بیشترین نمره، میانگین و انحراف معیار) و بررسی فرضیات در قالب آزمون های آمار استنباطی (آزمون تی مستقل به منظور تعیین میزان همگنی یا غیرهمگنی گروه ها در ابتدای پژوهش و در پیش آزمون و همچنین آزمون تحلیل کوواریانس) صورت گرفت. نتایج نشان داد آموزش با بهره گرفتن از نرم افزار مبتنی بر الگوی دریافت مفهوم بر یادگیری واژگان (82/21=F ، 000/0=Sig)، یادگیری درک مطلب (17/8=F ، 006/0=Sig)، یادداری واژگان (93/16=F ، 000/0=Sig)، و یادداری درک مطلب (25/5=F ، 026/0=Sig)، مؤثرتر از شیوه ی سنتی آموزش زبان انگلیسی در مدارس است.

واژه های کلیدی: درس افزار، الگوی دریافت مفهوم، زبان انگلیسی، واژگان، درک مطلب.

مقدمه:

از دیرباز، تعلیم و تربیت از موارد مهم و مطلوب جوامع گوناگون به حساب می آمده و نظام های آموزشی به دنبال یافتن راه هایی برای بهبود شیوه های آموزش دروس مختلف بوده اند. شیوه های سنتی تدریس هزاران سال به طور تقریباً یکسان به کار می رفته اند، اما در دنیای کنونی رویکردهای جدیدی برای آموزش و یادگیری مورد توجه قرار گرفته اند. محققان همواره در پی یافتن پاسخی برای پر کردن خلأهای یادگیری، رفع مشکلات و کمبودهای ناشی از نقص در فرآیند تدریس و یادگیری بوده اند. آن‌ها راه هایی را جستجو می کنند که روش های تکراری و خسته کننده را به تجربیات یادگیری تعاملی و لذت بخش برای دانش آموزان تغییر دهند (صالحی زاده و اسدی، 1392، ص 12). لذا با وجود نیاز و در پی تلاش های صورت گرفته بسیاری از شیوه ها و روش های یاددهی-یادگیری به شکل قابل توجهی نسبت به دو دهه ی گذشته تغییر کرده است. و منابع اطلاعاتی، راه های انتقال و تبادل اطلاعات و چگونگی شکل گیری اطلاعات ما نیز متناسب با این تغییرات، دگرگون شده است (دیویدسون[1] و همکاران، 2009، ص 8).

اما، در امر تعلیم و تربیت، آموزشی مؤثر است که: اولاً منجر به یادگیری شود و ثانیاً این یادگیری پایدار باشد. تحقق این دو، مستلزم استفاده از حواس پنج گانه فراگیر و بهره گیری از تجارب مستقیم و دست اول می باشد. تجربه نشان می دهد که حس های مختلف در یادگیری انسان نقش مساوی و یکسان ندارند. گرچه در منابع گوناگون، ارقام متفاوتی در این زمینه ذکر شده، اما در تمامی آن‌ها، بیشترین سهم به حس بینایی داده شده است (احدیان، 1382، ص 34). به کارگیری حس بینایی در برنامه ها و نرم افزارهای چندرسانه ای، به سبب بهره گیری از رسانه های تصویری در قالب فیلم و عکس، آسان است. از این رو امروزه بسیاری از مطالعات بر به کارگیری رایانه و چند رسانه ای ها در آموزش تمرکز کرده اند.

آموزش به کمک کامپیوتر و چند رسانه ای ها، مزایای خاصی برای کودکان ارائه می کنند از جمله ی این مزیت ها می توان به ارائه بصری، یادگیری خود تنظیم، صدا و گرافیک بسیار برانگیزاننده، بازخورد فوری و فرصت برای در اختیار داشتن کنترل یادگیری خود، اشاره نمود (بلاک و وود[2]، 2003). اگر چه عقیده بر این است که چند رسانه ای های آموزشی منابع غنی را فراهم می‌آورند که می‌تواند فرصتی برای رشد یادگیرندگان باشد و آن ایجاد محیط مشارکتی است که به یادگیرندگان و معلمان اجازه می‌دهد به جستجو پرداخته و انواع مسائل را بررسی کنند. اما نرم افزارهای آموزشی به خودی خود، تأثیر اندکی بر یادگیری و تدریس دارند. بدون شک این فناوری فرصت‌های متعددی برای محیط‌های یادگیری ایجاد می‌کند و سبب تعامل آموزشی قابل توجهی می‌گردد، اما به تنهایی نمی‌تواند کیفیت تدریس و یادگیری را افزایش دهد. این بدان معناست که محیط یادگیری و تدریس، عرضه‌ی محتوا، فعالیت‌های یادگیرنده، چگونگی اجرای فعالیت‌های یادگیرنده، فرآیند سنجش عملکرد یادگیرندگان و فرآیند بازخورد به گونه ای متناسب شکل گیرد وگرنه تضمینی برای تحقق هدف‌های آموزشی وجود ندارد (حیدری و همکاران، 1389، ص 105).

بر این اساس لازم است تا طراحی و تهیه این نرم افزارها مبتنی بر اصول علمی و با توجه به دیدگاه، نظریه‌ها و الگوهای مطرح تدریس صورت بگیرد تا بتواند شرایط لازم را برای انتقال مفاهیم داشته باشند. این پژوهش نیز در این راستا و به منظور به کارگیری اصول الگوی دریافت مفهوم در طراحی و تهیه ی یک چندرسانه ای آموزش زبان انگلیسی برای دانش آموزان سال اول دوره دوم متوسطه و بررسی تأثیر آن بر یادگیری و یادداری زبان انگلیسی در دانش آموزان گروه هدف، صورت گرفت.

[1] Davidson

[2] Black & Wood

بیان مسأله:

تعلیم و تربیت فرآیندی است که فکر انسان را پرورش می دهد. بنا بر عقیده کریستین و مک روبی اهمیت اندیشیدن و تفکر برای انسان به اندازه ای است که بدون آن زندگی ممکن نیست و هدف اصلی هر نظام آموزشی متفکر بار آوردن افراد است (کریستین و مک روبی[1]، 2012). در حقیقت هر گام در راه تفکر، تنها تلاشی محسوب می شود برای آن که انسان را متفکرانه، در یافتن مسیر ذات خویش همیاری کند (هایدگر، 1391، ص 1). اهمیت توجه به تفکر در نظام های آموزشی دنیا در هر دوره ای، سبب