تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                            صفحه

 

چکیده.. 1

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1-معرفی اهمیت مناطق ساحلی.. 2

1-1-معرفی اهمیت مناطق ساحلی.. 3

1-1-1- ابعاد و اندازه سواحل و مناطق ساحلی جهان.. 3

1-1-2- اکوسیستمهای ساحلی.. 4

1-1-3- ارزش و اهمیت اقتصادی منابع اکوسیستمی.. 4

1-1-4- انواع منابع و کاربردهای مناطق ساحلی.. 4

1-2-ضرورت حفاظت از مناطق ساحلی.. 6

1-2-1-حفاظت سواحل.. 7

1-2-2-انواع طرحهای حفاظت از سواحل.. 7

1-3- تشریح مناطق ساحلی استان گیلان و منطقه بندی آن.. 8

1-3-1- تحلیل موقعیت استان.. 8

1-3-2-سواحل دریای خزر در استان گیلان.. 11

1-3-3-ویژگیهای اقلیمی استان گیلان (دما-رطوبت-باد). 16

1-3-4-منطقه بندی پیشنهادی جهت بکارگیری در مدل تاپسیس… 21

1-3-5-معرفی اقلیمی مناطق ساحلی استان گیلان.. 22

1-3-5-1-منطقه اول ( آستارا). 22

1-3-5-2-منطقه دوم: تالش(طوالش). 33

1-3-5-3-رضوانشهر. 34

1-3-5-4-بندرانزلی.. 34

1-3-5-5-رشت… 46

1-4-معرفی انواع و تشریح عملکرد موجشکنها.. 67

1-4- موج شکنهای صندوقه ای پوشیده شده با بلوک بتنی مستهلک کننده موج.. 73

1-4-4-طریقه دیگرتقسیم بندی موج شکنها براساس نوع سازه ای.. 73

1-5-معرفی معیارهای موثر در جانمایی موج شکن.. 75

1-6-تشریح معیارهای موثر در جانمایی موج شکن.. 76

1-7-معرفی و تشریح مدل تاپسیس.. 126

فصل دوم :مروری بر تحقیقات انجام شده

مروری بر تحقیقات انجام شده.. 129

مروری بر تحقیقات انجام شده.. 130

فصل سوم : روش تحقیق

روش تحقیق :.. 134

3-1-وزندهی معیارهای موثر در جانمایی موج شکن.. 135

3-2-مقداردهی معیارهای موثردر جانمایی موج شکن در مناطق ساحلی استان گیلان.. 136

3-3-بکارگیری معیارهای جانمایی موج شکن در مدل تاپسیس.. 149

فصل چهارم : نتایج

نتایج:.. 163

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

بحث و نتیجه گیری:.. 164

منابع و مآخذ:.. 166

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                             صفحه

 

جدول( 1-1): سهم واحدهای طبیعی تشکیل دهنده استان گیلان.. 9

جدول(1- 1): منطقه بندی مناطق ساحلی دریای خزر در استان گیلان   22

جدول( 1-2 ): جانمایی موج شکن ها.. 75

جدول(1-3): وضعیت مورفودینامیكی ساختارهای رسوبی بستر سواحل جنوبی دریای خزر.. 85

جدول (1-4) وضعیت عوارض مورفودینامیكی در ناحیه بخش خشك ساحل. 86

جدول شماره (1-5): فراوانی زمانی سیستمهای اثر گذار بر سواحل جنوبی دریای خزر.. 104

جدول شماره (1-6): منشأ و فراوانی سامانه های مؤثر بر ترازهای توفانی سواحل جنوبی دریای خزر.. 105

جدول شماره (1-7): ویژگی های عمده تراز توفانی، فراوانی سامان ههای مؤثر و ویژگی های مسیرحركتی در هریك از خوشه ها.. 108

جدول (1-8) : سرعت جریانات دریایی m/m در خزر جنوبی سرعت میانگین و حداکثر جریان آب و جهت آن در شمال انزلی.. 119

جدول 3-1-مقادیروزنی معیارهای موثر در جانمایی موج شکن.. 135

جدول( 3-2): مقدار معیار شیب بستر (ماهیت منفی).. 136

جدول(3-3): مقداری معیار طوفانی بودن دریا (ماهیت منفی).. 136

جدول (3-4): مقدار معیار ارتفاع موج دریا (ماهیت منفی).. 137

جدول (3-5): مقداری معیار جریانهای دریایی (ماهیت منفی).. 137

جدول( 3-6): مقدار معیار شدت باد (ماهیت منفی).. 138

جدول(3- 7): مقدار معیار شرایط پی و جنس خاک بستر دریا (ماهیت مثبت)   138

جدول (3-8): مقدار معیار میزان رسوبات ساحلی (ماهیت منفی).. 139

جدول (3-9) :مقداری معیار دسترسی به مصالح ساختمانی (ماهیت مثبت)   139

جدول( 3-10): مقدار معیار کاربری موج شکن (ماهیت مثبت).. 140

جدول (3-11) : مقدار معیار عوامل اقتصادی و سیاسی (ماهیت مثبت)   140

جدول (3-12): مقدار معیار اثرات زیست محیطی و اکوتوریسم (ماهیت منفی).. 141

جدول( 3-13):مقدار معیار محدوده بندر وتعداد و ابعادو سهولت تردد کشتیها (ماهیت مثبت).. 141

جدول (3-14) : معیار توسعه آتی بندر (ماهیت مثبت).. 142

جدول(3-15): مقدار معیار هزینه تعمیر و نگهداری (ماهیت منفی)   142

جدول(3-15): مقدار معیاراستفاده تفریحی از بنادر و موج شکنها (ماهیت مثبت).. 143

جدول(3-17): مقدار معیار احتمال لایروبی آتی محوطه بندری (ماهیت منفی).. 143

جدول(3-18) : مقدار معیار وجود بندرگاه های مجاور (ماهیت منفی)   144

جدول( 3-19) : مقدار معیار میزان بالاامدگی دریاsetupوپیشروی موج در ساحلrunup (ماهیت منفی).. 144

جدول3(-20) مقدار معیار احتمال پدیده انعکاس در مجاورت موج شکن (ماهیت منفی).. 145

جدول(3-21) : مقدار معیار مدل شکست امواج در ناحیه ساحلی (ماهیت منفی).. 145

جدول (3-22) : مقدار معیار ارضای معیارهای ایین نامه ای طراحی بنادر(نوسان آب در محدوده بندر)(ماهیت منفی).. 146

جدول(3-23) : مقدار معیاراقلیمی(دما) (ماهیت منفی).. 146

جدول(3-24) : مقدارمعیار اقلیمی(رطوبت) (ماهیت منفی).. 147

جدول(3-25) : مقدارمعیار ارتباطات تجاری با همسایگان (ماهیت مثبت)   147

جدول(3-26):مقدارمعیار لرزه خیزی (ماهیت منفی).. 148

 

 

فهرست نمودار

عنوان                                                                                                            صفحه

نمودار( 1-1): میانگین دمای ماهانه در استان گیلان.. 17

نمودار( 1-2): نقشه همدمای استان گیلان ( 2000- 1976 ) (كمانگر،1382).. 17

نمودار(1-3): میانگین رطوبت نسبی ماهانه در استان گیلان.. 18

نمودار (1-4): نقشه همباران استان گیلان ( 2000-1976 ) (كمانگر،1382)   19

نمودار (1-5): درصد فصلی بارش در استان گیلان.. 20

نمودار (1-6): حداكثر بارش روزانه شهرهای پرباران استان گیلان   21

نمودار(1-7): تغییرات ماهانه دمای میانگین آستارا.. 25

نمودار (1-8): تغییرات فصلی دمای آستارا.. 25

نمودار (1-9): روند تغییرات سالانه دمای آستارا.. 25

نمودار (1-10): تغییرات ماهانه رطوبت میانگین آستارا.. 26

نمودار (1-12): روند تغییرات سالانه رطوبت آستارا.. 26

نمودار (1-11): تغییرات فصلی رطوبت آستارا.. 26

نمودار (1-13): میانگین ماهانه بارندگی آستارا.. 27

نمودار(1-14):میانگین فصلی بارندگی آستارا.. 27

نمودار(1-15): روند تغییرات مجموع بارندگی سالانه آستارا.. 27

نمودار (1-16): میانگین ماهانه تعداد روزهای بارانی آستارا.. 28

نمودار (1-17): روند تغییرات سالانه تعداد روزهای بارانی آستارا   28

نمودار (1-18): حداكثر بارندگی 24 ساعته آستارا.. 28

نمودار( 1-19): میانگین ماهانه تعداد روزهای صاف آستارا.. 29

نمودار( 1-20): میانگین ماهانه تعداد روزهای نیمه ابری آستارا   29

نمودار (1-21): میانگین ماهانه تعداد روزهای تمام ابری آستارا   29

نمودار(1-22): میانگین ماهانه تعداد روزهای یخبندان آستارا.. 30

نمودار (1-23): روند تغییرات سالانه تعداد روزهای یخبندان آستارا   30

نمودار (1-24): میانگین ماهانه تعداد ساعات آفتابی آستارا.. 30

نمودار (1-25): روند تغییرات سالانه تعداد ساعات آفتابی آستارا   31

نمودار (1-26): میانگین ماهانه فشار هوای ایستگاه آستارا.. 31

 

نمودار (1-27): روند تغییرات سالانه فشار هوای ایستگاه آستارا   31

نمودار (1-28): میانگین ماهانه سرعت باد آستارا.. 32

نمودار (1-29): روند تغییرات سالانه سرعت باد آستارا.. 32

نمودار (1-30): میانگین فصلی باد آرام آستارا.. 32

نمودار (1-31) : نمودار تغییرات ماهانه دمای میانگین بندرانزلی   37

نمودار (1-32): نمودار تغییرات فصلی دمای بندرانزلی.. 38

نمودار (1-33): نمودار روند تغییرات سالانه دمای بندرانزلی.. 38

نمودار (1-34): نمودار روند تغییرات سالانه رطوبت بندرانزلی.. 38

نمودار (1-35): نمودار تغییرات فصلی رطوبت بندرانزلی.. 39

نمودار (1-36): نمودار میانگین فصلی بارندگی بندرانزلی.. 39

نمودار (1-37) : نمودار میانگین ماهانه بارندگی بندرانزلی.. 39

نمودار (1-38): نمودار روند تغییرات مجموع بارندگی سالانه بندرانزلی   40

نمودار (1-39): نمودار میانگین ماهانه تعداد روزهای بارانی بندرانزلی.. 40

نمودار (1-40): نمودار روند تغییرات سالانه تعداد روزهای بارانی بندرانزلی.. 40

نمودار (1-41): نمودار حداكثر بارندگی 24 ساعته بندرانزلی.. 41

نمودار (1-42): نمودار روند تغییرات سالانه تعداد ساعات آفتابی بندرانزلی.. 41

نمودار (1-43): نمودار میانگین ماهانه تعداد روزهای نیمه ابری بندرانزلی.. 41

نمودار (1-44): نمودار میانگین ماهانه تعداد روزهای تمام ابری بندرانزلی.. 42

نمودار( 1-45): نمودار میانگین ماهانه تعداد روزهای یخبندان بندرانزلی.. 42

نمودار (1-46): نمودار روند تغییرات سالانه تعداد روزهای یخبندان بندرانزلی.. 42

نمودار( 1-47): نمودار میانگین ماهانه تعداد ساعات آفتابی بندرانزلی   43

نمودار (1-48): نمودار روند تغییرات سالانه فشار هوای ایستگاه انزلی   43

نمودار (1-49): نمودار روند تغییرات سالانه سرعت باد بندرانزلی   43

نمودار (1-50): نمودار میانگین ماهانه سرعت باد بندرانزلی.. 44

نمودار (1-51): نمودار میانگین ماهانه فشار هوای ایستگاه انزلی   44

نمودار (1-52): نمودار میانگین ماهانه دمای آب و دمای هوای انزلی   44

نمودار (1-53): نمودار میانگین فصلی باد آرام بندرانزلی.. 45

نمودار (1-54): نمودار میانگین ماهانه شوری آب در بندر انزلی   45

نمودار (1-56): نمودار میانگین ماهانه تفاضل دمای آب و هوا در انزلی   46

نمودار (1-57): نمودار میانگین ماهانه PH آب در بندر انزلی.. 46

نمودار(1-58) : نمودار تغییرات ماهانه دمای میانگین رشت.. 49

نمودار (1-59): نمودار تغییرات فصلی دمای رشت.. 50

نمودار( 1-60): نمودار روند تغییرات سالانه دمای رشت.. 50

نمودار( 1-61): نمودار تغییرات ماهانه رطوبت میانگین رشت.. 50

نمودار( 1-62): نمودار تغییرات فصلی رطوبت رشت.. 51

نمودار( 1-63): نمودار روند تغییرات سالانه رطوبت رشت.. 51

نمودار( 1-64): نمودار میانگین ماهانه بارندگی رشت.. 51

نمودار( 1-65):نمودار میانگین فصلی بارندگی رشت.. 52

نمودار( 1-66) : نمودار روند تغییرات مجموع بارندگی سالانه رشت   52

نمودار (1-67): نمودار میانگین ماهانه تعداد روزهای بارانی رشت   52

نمودار( 1-68): نمودار روند تغییرات سالانه تعداد روزهای بارانی رشت   53

نمودار( 1-69): نمودار حداكثر بارندگی 24 ساعته رشت.. 53

نمودار( 1-70): نمودار میانگین ماهانه تعداد روزهای صاف رشت.. 53

نمودار( 1-71): نمودار میانگین ماهانه تعداد روزهای نیمه ابری رشت   54

نمودار( 1-72): نمودار میانگین ماهانه تعداد روزهای تمام ابری رشت   54

نمودار( 1-73): نمودار میانگین ماهانه تعداد روزهای یخبندان رشت   54

نمودار( 1-74): نمودار روند تغییرات سالانه تعداد روزهای یخبندان رشت   55

نمودار( 1-75): نمودار میانگین ماهانه تعداد ساعات آفتابی رشت   55

نمودار(1-76): نمودار روند تغییرات سالانه تعداد ساعات آفتابی رشت   55

نمودار( 1-77): نمودار میانگین ماهانه فشار هوای ایستگاه رشت   56

نمودار( 1-78) : نمودار روند تغییرات سالانه فشار هوای ایستگاه رشت   56

نمودار (1-79): نمودار میانگین ماهانه سرعت باد رشت.. 56

نمودار( 1-80): نمودار روند تغییرات سالانه سرعت باد رشت.. 57

نمودار( 1-81) : نمودار میانگین فصلی باد آرام رشت.. 57

نمودار( 1-82) : تغییرات ماهانه دمای میانگین لاهیجان.. 61

نمودار( 1-83): تغییرات فصلی دمای لاهیجان.. 61

نمودار( 1-84): روند تغییرات سالانه دمای لاهیجان.. 61

نمودار (1-85): میانگین ماهانه رطوبت نسبی لاهیجان.. 62

نمودار (1-86): میانگین فصلی رطوبت نسبی لاهیجان.. 62

نمودار( 1-87): تغییرات سالانه رطوبت نسبی لاهیجان.. 62

نمودار (1-88) : نمودار میانگین ماهانه بارندگی لاهیجان.. 63

نمودار (1-89): نمودار میانگین فصلی بارندگی لاهیجان.. 63

نمودار( 1-90): نمودار روند تغییرات مجموع بارندگی سالانه لاهیجان   63

نمودار( 1-91): نمودار میانگین ماهانه تعداد روزهای بارانی لاهیجان   64

نمودار (1-92): نمودار روند تغییرات سالانه تعداد روزهای بارانی لاهیجان.. 64

نمودار(1-93): حداكثر بارندگی 24 ساعته لاهیجان.. 64

نمودار (1-94): نمودار میانگین ماهانه تعداد روزهای یخبندان لاهیجان   65

نمودار (1-95): نمودار روند تغییرات سالانه تعداد روزهای یخبندان لاهیجان.. 65

نمودار (1-95): نمودار ترازهای توفانی قابل مشاهده از مشاهدات ساعتی سواحل جنوبی دریای خزر.. 97

نمودار (1-96): نمودار رابطه تغییرات تراز آب دریا(Δhc) با دوره میانگین داده های اولیه.. 97

نمودار (1-97): دندروگرام تحلیل خوشه ای نقشه های همدیدی زمان رخداد تراز توفانی بالاتر از50 سانتیمتر.. 98

نمودار (3-1) امتیاز مناطق مورد بررسی جهت احداث موج شکن (خروجی مدل تاپسیس).. 161

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                             صفحه

 

شکل(1-1): نقشه سیاسی استان گیلان.. 10

شکل( 1-2 ): نقشه گیلان.. 21

شکل(1-8): نقشه منطقه لنگرود.. 66

شکل(1-3): ریخت شناسی بستر دریای خزر (The Caspian Sea, 1987)… 80

شکل( 1-4 ): منطقه ریخت شناسی ساحلی.. 82

(شكل 1-5)… 84

شكل (1-6) سوراخ های زیستی روی بستر دریای خزر.. 85

شکل(1-7): انواع موجك های ماسه ای در منطقه مورد بررسی.. 86

شکل (1-8): نقشه عمق سنجی دریای خزر.. 90

شکل (1-9): تغییرات مورفولوژیکی دهانه رودخانه سفیدرود در دریای خزر.. 91

شکل (1-10): سهم رودخانه های حاشیه خزر در ورود آب به حوضچه دریای خزر.. 92

شکل (1-11: دریای طوفانی).. 92

شکل(1-12): اثر مد توفان بر سطح دریا و مد نجومی.. 94

شکل (1-13): نقشه محدوده مورد مطالعه و موقعیت ایستگا ههای ترازسنجی   96

شکل (1-14): الگوهای گردشی سطح 500 و 1000 میلیبار مؤثر بر ترازهای توفانی بیش از 5/0.. 101

شکل شماره (1-15): میانگین مسیرهای عمده سیستم ها با منشا ده گانه   106

شکل شماره (1-16):میانگین مسیرهای عمده رودبادهای 500 هكتوپاسكال   106

شکل شماره (1-17): مسیرهای ده گانه سامانه های موثر بر ترازهای توفانی بیش از 50 سانتیمتر.. 107

شکل شماره (1-18): جزر و مد.. 108

شکل شماره (1-19): تصاویر جز و مد.. 110

شکل شماره (1-20): نمای نزدیك از مش محاسباتی در جنوب دریای خزر.. 112

شکل شماره (1-21): اصلاحات اعمال شده به جهت و سرعت باد مدل ECMWF Operational 113

شکل (1-22): سری زمانی ارتفاع موج و نمودار پراكندگی داده های مدل در مقایسه با بویه امیرآباد در مارس و آوریل 2002. 114

شکل (1-23): گلموج حاصل از مدلسازی و اندازه گیری در محل بویه نكادر سال 1992.. 115

شکل (1-24): نمودار پراكندگی ارتفاع موج حاصل از مدلسازی و داده های ماهواره ای برای نقطه Tr-2-3. 115

شکل (1-25): ارتفاع موج به متر در دوره بازگشت 100 ساله بر اساس توزیع TGUM/ ML (بخش جنوبی خزر).. 116

شکل (1-26) جریان های آبی در دریای خزر.. 117

شکل (1-27) : پراکنش رسوب های سطحی در کف دریای خزر.. 118

شکل (1-28) : بنادر و شهرهای ساحلی دریای خزر.. 118

شکل (1-29) : جریان های دریایی در دریای خزر (ماخذ دکتر امین سحابی)   119

شکل (1-30) :گلباد ایستگاه های هواشناسی استان گیلان.. 122

شکل (1-31) : ایستگاه آستارا.. 123

شکل (1-32): ایستگاه تالش.. 123

شکل (1-33): ایستگاه انزلی.. 124

شکل (1-34) : ایستگاه رشت – فرودگاه.. 124

شکل (1-35) : ایستگاه رشت – کشاورزی.. 125

شکل (1-36) : ایستگاه كیاشهر (آستانه).. 125

شکل (1-37) : کانون سطحی زمین لرزه فیرزو آباد.. 126

فهرست نقشه ها

عنوان                                                                                                            صفحه

 

نقشه (1-1): نقشه منطقه آستارا.. 23

نقشه (1-2): نقشه منطقه تالش.. 33

نقشه (1-3): نقشه منطقه رضوانشهر.. 34

نقشه( 1-4): نقشه منطقه بندرانزلی.. 34

نقشه(1-5): نقشه منطقه رشت.. 46

نقشه( 1-6 ): نقشه منطقه آستانه اشرفیه.. 58

نقشه( 1-7): نقشه منطقه لاهیجان.. 59

نقشه(1-9):نقشه منطقه رودسر.. 67

 

چکیده
موج شكن ها سازه هایی هستند كه بنادر را در برابر اثرات ویران كننده امواج دریاها حفاظت میكنند. تاریخ ساخت موج شكن ها به 4000 الی 5000 سال پیش میرسد. فینیقی ها اولین كسانی بودند كه اقدام به ساخت موج شكن های اولیه نمودند. در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم موج شكن های مشابهی ساخته شد كه بر اثر حوادث و خرابی های زیادی كه به بار آوردند همگی از نظر مهندسی مردود شناخته شدند. دو موج شكن الجیز (ALGIERS) و كاتانیا (CATANTA) از این نمونه اند. كه هر دو به علت لغزیدن تخته سنگهایشان بر روی یكدیگر بكلی ویران گشتند. لذا برای مقابله با چنین خرابیها لازم آمد تا مطالعاتی در این زمینه انجام گیرد. موج شكن ها سازه های دیواره ای شكلی هستند كه با استهلاك انرژی امواج , حوضچه آرامشی در سمت ساحلی خود ایجاد می نمایند .از محیط آرام ایجاد شده بوسیله بازوهای موج شكن استفاده های دیگری نیز می شود كه از آن جمله می توان باراندازی , و باربرداری و عملكرد ایمن شناورها و نیز حفاظت از تسهیلات بندری و مناطق و گردشگاه های ساحلی را بر شمرد . علاوه بر موارد فوق الذكر موج شكن ها می توانند با بهبود شرایط ورودی بنادر و هدایت جریانهای دریائی و ایجاد ترازهای متفاوت آب, روند رسوبگذاری را كنترل نمایند. برای طراحی و جانمایی موج شکن علاوه بر بررسی ضروریت طرح، انجام عملیات هیدروگرافی و مطالعات و جمع آوری اطلاعات مربوط به عمق آب و مقدار و ارتفاع جذر و مد- ارتفاع متوسط امواج- جهت وزش باد های موسمی – میزان قدرت و نوع طوفانهای دریایی در منطقه- جهت و شدت وزش باد غالب- مطالعه بستر دریا بوسیله گمانه زنی و تعیین میزان و ارتفاع لای و رسوبات و همچنین تعیین نوع بستر(بستر سنگی یا بستر ماسه ای) موردنیاز میباشد. با بدست آوردن تمامی اطلاعات مذکور، طراحی با مد نظر قرار دادن این داده ها و همچنین بر اساس کارایی مورد نیاز موج شکن از لحاظ وسعت مورد نیاز حوضچه میزان سطح آب خور حوضچه جهت استفاده نوع کاربری و تعداد و تناژ نوع شناور هایی که برای استفاده از حوضچه یا وسعت محدوده ساحل حفاظتی مد نظر کارفرما میباشد و در واقع براساس نوع کاربری تعریف شده توسط کارفرما، اقدام به جانمایی و طراحی موج شکن مینماید. در این تحقیق سعی برآن است که بامنطقه بندی مناطق ساحلی براساس معیارهای دارای اولویت فوق با بکارگیری مدل تصمیم گیری چند معیاره TOPSIS مکانهای دارای اولویت احداث موج شکن براساس منطقه بندی ساحلی را مشخص نماییم.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول :
کلیات تحقیق
 
 
 

1-1-معرفی اهمیت مناطق ساحلی
دریاها و اقیانوسها بیش از 60 درصد از سطح زمین رامی پوشانند و متجاوز از 97 درصد آب موجود در کره زمین را در خودجای داده و نقشی حیاتی درچرخه انرژی وغذایی ایفامی کنند. انسانها برای بسیاری ازمسایل بویژه انرژی و موادمعدنی به دریاهاواقیانوسهاوابسته اند. دریاهاواقیانوسهاسکونتگاه موجودات زنده ومنبع غذایی بسیارمهم هستند . دریاهاواقیانوسها همچنین محلی برای تفریح، یادگیری ، تقویت قوای تخیل و ابداع در انسانها هستند . بسیاری از منابع مهم دریاها و اقیانوسها در نزدیک سواحل آنها متمرکز هستند . در سال 1997 تقریباً 601 میلیون نفر دارند در سواحل یا در نزدیکی سواحل واقع شده بودند.درصد شهرهای جهان که هر کدام جمعیتی بیش از 6بررسی منابع ساحلی جهان و آشنایی با آن برای کلیه کسانی که در سطوح مختلف درگیر مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی هستند مهم و ضروری است . در حقیقت بخش اعظمی مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی بر محور نحوه بهره برداری درست وحفاظت از این منابع استوار است . اکوسیستمهای ساحلی منابع زاینده زیست محیطی هستند که نقش بسیار تاثیرگذاری در حیات کره زمین ایفا می نمایند.مناطق ساحلی به دلیل برخورداری از انواع منابع طبیعی و غیر طبیعی موجود در آنها دارای ارزش و اهمیت بالای اقتصادی،اجتماعی و زیست محیطی می باشند و دارای ارزش اقتصا دی بسیار بالایی هستند که در برخی از موارد اقتصاد کشورها و جوامع به شدت به آن وابسته است . از نظر زیست محیطی مناطق ساحلی به دلیل دارا بودن اکوسیستمهای مولد و حساس دارای اهمیت وارزش فوق العاده ای می باشند.

مناطق ساحلی جهان را از زوایای مختلف می توان مورد توجه و بررسی قرار داد:

 

1-1-1- ابعاد و اندازه سواحل و مناطق ساحلی جهان

سواحل جهان طولی به اندازه 1634701 کیلومتر دارند . مساحت سواحل از خط ساحلی تا فلات قاره (عمق دویست متری ازخط ساحلی)بالغ بر 242811 هزار کیلومتر مربع و مساحت قلمرو سرزمینی مجموع کشورها 18869هزار کیلومتر مربع میباشد. مساحت منطقه ویژه انحصاری کشور ها در حدود 1021084هزار کیلومتر مربع است . بر اساس آخرین اطلاعات موجودنزدیک به 39 درصد جمعیت جهان در فاصله 100 کیلومتری از سواحل زندگی می کنند .

 

 

 

 

1-1-2- اکوسیستمهای ساحلی

خصوصیات سواحل ، اطلاعات پایه و مرجعی برای ارزیابی اکوسیستم های ساحلی و نحوه مدیریت آنها ارائه می دهند.

 

1-1-3- ارزش و اهمیت اقتصادی منابع اکوسیستمی

ارزش گذاری اقتصادی برای اکوسیستمها و خدماتی که ارائه می دهند کار سخت و پیچیده ای است . با این حال عده ای ازدانشمندان و اقتصاددانان کوشیده اند با بهره گرفتن از روش های گوناگون برآوردهایی از ارزش کالاها و خدمات اکوسیستمها تهیه انجام داده اند . بر (Costanza et al., 1997) نمایند. یکی از این موارد، مطالعه ای است که کوستانزا و دیگران در سال 1997اساس این مطالعات ارزش سالانه خدمات اکوسیستمی ارائه شده توسط کل اکوسیستمهای موجود در بیوسفر چیزی بین 16 تا 33تریلیون دلار آمریکا برآورد شده است که نزدیک به 8/1 برابر بزرگتر از ارزش تولید ناخالص ملی کل کشورهای جهان است.تشکیل خاک به دلیل اهمیتی که برای کشاورزی دارد از پر ارزش ترین خدمات اکوسیستمی است . خدمات تفریحی و تنظیم و عرضه آب در رده بعدی قرار دارند .بدیهی است سهم قابل توجهی از این خدمات توسط اکوسیستم های ساحلی ارائه می شوند.

 

1-1-4- انواع منابع و کاربردهای مناطق ساحلی

کاربری های ساحلی انواع متعددی دارند ولی در یک تقسیم بندی کلی می توان آنها را به چهار دسته تقسیم بندی نمود . این چهار دسته عبارتند از:

الف) استخراج منابع

صید و صیادی
جنگلداری
نفت و گاز
معدن
ب) زیرساختها

حمل و نقل
بنادر
اسكله هاوموجشکنها
دفاع و حفاظت ساحلی
ج)توریسم و اوقات فراغت

د)حفاظت و نگهداری از تنوع زیستی

منابع ساحلی را می توان به دو دسته منابع تجدید شونده و تجدید ناپذیر تقسیم بندی نمود.

-استخراج منابع ( صید و صیادی)

منابع تجد ید شونده ساحلی عمدتا منابع شیلا تی هستند که توسط صید تجاری و صید تفریحی و پرورش آبزیان بهره برداری می شوند .

-استخراج منابع (منابع جنگلی)

منابع جنگلی یکی دیگر از منابع تجدید شونده در مناطق ساحلی هستند که عمدتاً بر روی استخراج و بهره برداری از جنگلهای مانگرو استوار است . مانگرو به طور تار یخی منبعی برای سوخت، ساخت لوازم خانگی و سا یر استفاده ها در مناطق ساحلی بوده است ولی طی سالهای اخیر بهره برداری بی رویه از آن بویژه برای سوخت بطور روز افزونی در حال افزا یش بوده است .

-استخراج منابع (منابع نفت و گاز)

منابع نفت و گاز از جمله مهمتر ین منابع تجد ید ناپذیر هستند که در اغلب مناطق ساحلی وجود داشته و با سرعت زیادی درحال استخراج می باشند . بعضی از مناطق ساحلی و

تور مسافرتی تور هند تور ترکیه تور تایلند تور دبی طراحی سایت تور ترکیه ساندویچ پانل تور چین رپرتاژ آگهیاقامت گرجستان بازاریابی ویروسی
جستجو برای:
جستجو …
کلمات کلیدی بیشتر جستجو شده :
فیزیولوژیکیکاهش ارزشمشاور خارجیولی خاصمولفه های سازمانیشکاف نیازها و خواسته های مشتریان

 

تور مسافرتی تور هند تور ترکیه تور تایلند تور دبی طراحی سایت تور ترکیه ساندویچ پانل تور چین رپرتاژ آگهیاقامت گرجستان بازاریابی ویروسی
جستجو برای:
جستجو …
کلمات کلیدی بیشتر جستجو شده :
فیزیولوژیکیکاهش ارزشمشاور خارجیولی خاصمولفه های سازمانیشکاف نیازها و خواسته های مشتریان

 

چکیده:

بیابان زایی تغییر در خصوصیات خاک، پوشش گیاهی و اقلیم یک منطقه است، که منجر به اتلاف فعالیت­های پایدار اکوسیستم که برای تداوم حیات آن اساسی هستند، می­شود. این پدیده بر مناطق خشک سراسر جهان اثرات سوء گذاشته و یکی از علل عمده فشار بر جوامع بشری است. از این رو پژوهش حاضر سعی دارد تا با بهره گرفتن از تکنیک های دورسنجی، سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش­های آماری، رخداد بیابان زایی حوضه کویر حاج علی قلی را نخست در بازه زمانی بیست ساله (1987 – 2006) مورد پایش قرار داده و سپس رخداد آتی آن را براساس پارامترهای اکوژئومورفولوژیکی مدل­سازی و پهنه­بندی نماید. از مهمترین پارامترهای مورد استفاده عبارتند از: پارامترهای ژئومورفولوژیکی (جنس مواد، واحدهای ژئومورفیک، کلاس­های فرسایشی، شیب، جهت شیب و طبقات ارتفاعی)، پارامترهای اکولوژیکی (اکولوژی انسانی: نظیر تراکم جمعیت، تراکم مراکز انسانی و کاربری اراضی؛ اکولوژی گیاهی: نظیر تراکم پوشش گیاهی و تیپ گیاهی) و پارامترهای اقلیمی (دما، بارش، تبخیروتعرق پتانسیل، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، وضعیت اقلیمی، خشکسالی و حداکثر سرعت باد غالب). جهت مدل­سازی از روش آنالیز رگرسیون و مدل­های گام به گام و یک­جا بهره­ گیری شد. نتایج حاصل از پایش بیابان زایی منطقه مطالعاتی حاکی از این مطلب است که تغییرات گسترده­ای در ویژگی­های اکوژئومورفولوژی منطقه رخ داده است، به طوریکه 099/748 کیلومترمربع از مساحت منطقه تحت تاثیر تغییر کاربری و کاهش توان اکولوژیک و بیولوژیک روبرو است. نتایج مدل سازی شامل مدل­های ژئومورفولوژی، اقلیمی، اکولوژی، مدل تلفیقی بیابان زایی، و مدل یک­جا، و نقشه پهنه­بندی منطقه براساس مدل­های مذکور از پهنه بیابان زایی خیلی شدید تا پهنه فاقد بیابان زایی است. در مدل تلفیقی اکوژئومورفولوژی، پهنه بیابان زایی خیلی شدید 46/50 درصد و وسعتی معادل 91/578 کیلومترمربع از تخریب اراضی فعلی را به خود اختصاص داده است و امکان افزایش مساحت تا 66/2712 کیلومترمربع را دارد. پهنه بیابان زایی شدید نیز که 32/100 کیلومترمربع (91/41) از وسعت تخریب اراضی فعلی را دربرگرفته، می ­تواند با توجه به نقشه پیش ­بینی شده تا 94/2204 کیلومترمربع توسعه یابد. گسترش فضایی این نواحی بیشتر منطبق بر محدوده­های اطراف پلایای حاج علی قلی، مخروطه افکنه­های کال­شور و چشمه علی، و مناطق شمال و شمالغربی کویر می­باشد. نتایج حاصل از اعتبارسنجی نقشه­های پهنه­بندی نیز روند نزولی شاخص ارزیابی دقت را از پهنه خیلی شدید به پهنه فاقد بیایان­زایی نشان داده و بیانگر دقت لازم مدل­های مزبور در پیش بینی رخداد بیابان زایی منطقه می­باشد. در مجموع منطقه مطالعاتی در معرض بیابان زایی با ریسک بالا قرار دارد که در صورت عدم توجه، در آینده­ای بسیار نزدیک به یک معضل ملی- منطقه­ای تبدیل شده و عواقب ناگوار آن گریبانگیر تمامی مراکز انسانی، علمی و اقتصادی منطقه نیز خواهد شد.

واژگان کلیدی: اکوژئومورفولوژی، بیابان زایی، مدل سازی، کویر حاج علی قلی.

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                    صفحه

 

1  فصل اول:. مقدمه

1-1      کلیات.. 1

1-1-1………………………………………………………………………….. شرح و بیان مساله پژوهشی.. 1

1-1-2………………………………………………………………………………………… اهمیت و ارزش تحقیق.. 3

1-1-3………………………………………………………………………………………… كاربرد نتایج تحقیق.. 3

1-1-4……………………………………………………………………………………………………………. اهداف تحقیق.. 4

1-1-5……………………………………………………………………….. فرضیه‌ها و سوال های تحقیق.. 4

1-2      پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق.. 5

1-2-1………………………………………………………………………….. جمع بندی از بررسی منابع.. 12

1-3     مفاهیم و تعاریف . 12

1-3-1………………………………………………………………………………………………………………………….. بیابان.. 12

1-3-2…………………………………………………………………………………………………………. انواع بیابان.. 14

1-3-3………………………………………………………………………….. بیابان های جهان و ایران.. 14

1-3-4……………………………………………………………………………………………………………. بیابان زایی.. 15

1-3-5……………………………………………………………. فرایندها و عوامل بیابان زایی.. 16

1-3-6…………………………………………………………………………………………………………. بیابان زدایی.. 18

1-3-7……………………………………….. مدل ها و روش های مطالعه بیابان زایی.. 18

1-3-7-2…………………………………………………… مدلهای ارائه شده در سطح جهانی.. 19

1-3-7-2-1          مدل FAO-UNEP. 19

1-3-7-2-2          روش ارزیابی بیابان زایی موسسه تحقیقات بیابانی ترکمنستان   20

1-3-7-2-3          مدل مدالوس.. 21

1-3-7-2-4          مدل گلاسود.. 22

1-3-7-2-5          مدل ESAs. 22

1-3-7-2-6          مدل LADA.. 23

1-3-7-2-7          پروژه ارزیابی بیابان زاییDesert links. 24

1-3-7-2-8          روش MEDACTION.. 24

1-3-7-3…………………………………………………………. مدلهای ارائه شده در سطح ملی.. 25

1-3-7-3-1          مدل ICD.. 25

1-3-7-3-2          روش IMDPA.. 26

1-3-7-3-3          طرح بیابان زایی.. 27

1-3-7-4 جمع بندی از بررسی مدل ها و روش های مطالعه بیابان زایی   28

 

عنوان                                                                                                                                   صفحه

 

2  فصل دوم: مواد و روش ها

2-1      مقدمه.. 29

2-2      موقعیت جغرافیایی.. 29

2-3      موقعیت و ویژگی های ژئومورفولوژی.. 30

2-3-2………………………………………………………………………………………………………………….. سطوح ارضی.. 32

2-3-3…………………………………………………………………. چشم اندازها و واحدهای فرمی.. 33

2-3-4……………………………………………………………………………………………… فرآیند ژئومورفیک.. 36

2-4      موقعیت و ویژگی های زمین شناسی.. 37

2-4-2…………………………………………………………………………………………………………. مورفوتکتونیک.. 38

2-4-3……………………………………………………………. رخساره های ارضی و مواد مادری.. 41

2-5      موقعیت و ویژگی های هیدرولوژی.. 43

2-6      موقعیت و ویژگی های اقلیمی.. 47

2-7      مراحل عمده روش انجام کار.. 53

2-8      پایش وضعیت بیابان زایی.. 55

2-9      شاخص های اکوژئومورفولوژی موثر و لایه های رقومی آنها.. 56

2-9-1……………………………………………………………………………….. شاخص های ژئومورفولوژی.. 57

2-9-1-2………………………………………………………………………………………………… طبقات ارتفاعی.. 57

2-9-1-3…………………………………………………………………………………………………………………………….. شیب.. 59

2-9-1-4………………………………………………………………………………………………………………….. جهت شیب.. 60

2-9-1-5……………………………………………………………………………………… واحدهای ژئومورفیک.. 61

2-9-1-6………………………………………………………………………………………………………………. جنس مواد.. 63

2-9-1-7…………………………………………………………………………………………………………………….. فرسایش.. 65

2-9-2………………………………………………………………………………………………… شاخص های اقلیمی.. 66

2-9-2-2…………………………………………………………………………………………………………………………….. دما.. 67

2-9-2-3………………………………………………………………………………………………………………………….. بارش.. 69

2-9-2-4…………………………………………………………………………………………………………. رطوبت نسبی.. 72

2-9-2-5…………………………………………………………………………….. تبخیر و تعرق پتانسیل.. 74

2-9-2-6……………………………………………………………………………………………………. وضعیت اقلیمی.. 76

2-9-2-7………………………………………………………………………………………………… وضعیت

 

خشکسالی.. 78

2-9-2-8……………………………………………………………………………………………………. ساعات آفتابی.. 80

2-9-2-9…………………………………………………………………………….. حداکثر سرعت باد غالب.. 81

2-9-3………………………………………………………………………………………… پارامترهای اکولوژی.. 82

2-9-3-2……………………………………………………………………………………………………. عوامل انسانی.. 83

2-9-3-2-1          تراکم جمعیت.. 84

عنوان                                                                                                                                    صفحه

 

2-9-3-2-2          تراکم مراکز انسانی.. 86

2-9-3-2-3          کاربری اراضی.. 87

2-9-3-3………………………………………………………………………………………………… اکولوژی گیاهی.. 89

2-9-3-3-1          تراکم پوشش گیاهی.. 89

2-9-3-3-2          تیپ گیاهی.. 91

2-10   پایگاه داده.. 93

2-11   تعیین وزن پارامترها و روش های مدل سازی.. 95

2-12   اعتبارسنجی مدل ها و ارزیابی عملکرد نقشه های پهنه بندی   95

 

3  فصل سوم: یافته ها و نتایج

3-1      مقدمه.. 97

3-2         پایش وضعیت بیابان زایی.. 97

3-3      مدل سازی ژئومورفولوژی.. 107

3-4      مدل سازی اقلیمی.. 112

3-5      مدل سازی اکولوژیکی.. 117

3-6      مدل تلفیقی بیابان زایی به روش گام به گام.. 122

3-7      مدل سازی بیابان زایی به روش یک جا.. 125

3-8      آزمون میدانی نتایج مدل ها.. 128

 

4  فصل چهارم: نتیجه گیری و پیشنهادات

4-1      بحث و نتیجه گیری.. 133

4-2      آزمون فرضیات و پاسخگویی به سوالات.. 136

4-3      پیشنهادات.. 137

منابع و مآخذ….. 139

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                                     صفحه

 

شکل (1-1): مهمترین فرایندهای بیابان زایی از دیدگاه فائو- یونیپ   17

شکل (1-2): مهترین عوامل موثر در بیابان زایی.. 18

شکل (1-3): مراحل مختلف و چگونگی انجام طرح بیابان زایی.. 28

شکل (2-1): موقعیت جغرافیایی منطقه مطالعاتی.. 30

شکل (2-2): موقعیت کویر حاج علی قلی در کلان سطوح ژئومورفیک ایران   31

شکل (2-3): موقعیت کویر حاج علی قلی در نقشه کلان واحدهای ارتفاعات و ناهمواریهای ایران.. 31

شکل (2-4): نقشه سطوح ارضی حوضه آبی کویر حاج علی قلی.. 32

شکل (2-5): بلوک دیاگرام رابطه زمین شناسی و ژئومورفولوژی چاله دامغان    35

شکل (2-6): نقشه ژئومورفولوژی حوضه آبی کویر حاج علی قلی.. 36

شکل (2-7): موقعیت کویر حاج علی قلی در کلان واحدهای رسوبی- ساختاری ایران   38

شکل (2-8): نقشه تکتونیک گسلی حوضه آبخیز دامغان.. 41

شکل (2-9): رخسارههای زمینشناسی حوضه آبی کویر حاج علی قلی.. 43

شکل (2-10): موقعیت هیدرولوژیکی حوضه آبی کویر حاج علی قلی.. 44

شکل (2-11): شواهد تراسهای دریاچه ای کویر حاج علیقلی.. 45

شکل (2-12): بلوک دیاگرام سطح فعلی کویر حاج علی قلی نسبت به ارتفاعات اطراف   46

شکل (2-13): آبراهه های حوضه آبی کویر حاج علی قلی.. 47

شکل (2-14): موقعیت اقلیمی حوضه آبی کویر حاج علی قلی.. 48

شکل (2-15): نمودار مقادیر مولفه های درجه حرارت در ایستگاه دامغان   50

شکل (2-16): نمودار مقادیر مولفه های بارندگی در ایستگاه دامغان   50

شکل (2-17): نمودار مقادیر مولفه های رطوبت نسبی ایستگاه دامغان   51

شکل (2-18): نمودار حداکثر سرعت باد غالب ایستگاه دامغان.. 51

شکل (2-19): گلباد ایستگاه دامغان.. 52

شکل (2-20): نمودار مجموع ماهیانه ساعات آفتابی ایستگاه دامغان   53

شکل (2-21): پروسه و مراحل عمده روش انجام کار پژوهش حاضر.. 54

شکل (2-22): مراحل اجرایی روش پایش بیابان زایی منطقه.. 56

شکل (2-23): نقشه طبقات ارتفاعی در منطقه مطالعاتی.. 58

شکل (2-24): مساحت طبقات ارتفاعی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه   58

شکل (2-25): نقشه شیب منطقه مطالعاتی.. 59

شکل (2-26): مساحت طبقات شیب و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه   60

شکل (2-27): نقشه جهت شیب در منطقه مطالعاتی.. 61

شکل (2-28): مساحت طبقات جهت شیب و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه   61

شکل (2-29): نقشه واحدهای ژئومورفیک منطقه مطالعاتی.. 63

شکل (2-30): مساحت طبقات واحدهای ژئومورفیک و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه   63

عنوان                                                                                                                                     صفحه

 

شکل (2-31): نقشه لیتولوژی منطقه مطالعاتی.. 64

شکل (2-32): مساحت طبقات لیتولوژی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه   64

شکل (2-33): نقشه کلاس های فرسایشی منطقه مطالعاتی.. 65

شکل (2-34): مساحت کلاس های فرسایشی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه   66

شکل (2-35): رابطه خطی معکوس بین ارتفاع و دما.. 68

شکل (2-36): نقشه هم دمای منطقه مطالعاتی.. 69

شکل (2-37): مساحت کلاس های دمایی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه   69

شکل (2-38): رابطه خطی مستقیم بین ارتفاع و بارش.. 70

شکل (2-39): نقشه هم بارش منطقه مطالعاتی.. 71

شکل (2-40): مساحت کلاس های بارشی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه   71

شکل (2-41): رابطه خطی معکوس بین دما و رطوبت نسبی.. 72

شکل (2-42): نقشه رطوبت نسبی منطقه مطالعاتی.. 73

شکل (2-43): مساحت کلاس های رطوبت نسبی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه   73

شکل (2-44): رابطه خطی مستقیم بین دما و تبخیروتعرق.. 74

شکل (2-45): نقشه تبخیروتعرق پتانسیل منطقه مطالعاتی.. 75

شکل (2-46): مساحت کلاس های تبخیروتعرق پتانسیل و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه.. 75

شکل (2-47): نقشه وضعیت اقلیمی منطقه مطالعاتی به روش دومارتن   77

شکل (2-48): مساحت کلاس های وضعیت اقلیمی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه   77

شکل (2-49): نقشه وضعیت خشکسالی منطقه مطالعاتی بر مبنای روش SPI  79

شکل (2-50): مساحت کلاس های خشکسالی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه   79

شکل (2-51): نقشه تعداد ساعات آفتابی منطقه مطالعاتی.. 80

شکل (2-52): مساحت کلاس های تعداد ساعات آفتابی و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه.. 81

شکل (2-53): نقشه حداکثر سرعت باد غالب منطقه مطالعاتی.. 82

شکل (2-54): مساحت کلاس های حداکثر سرعت باد غالب و مقدار بیابان زایی رخداده در هر طبقه.. 82

شکل (2-55): نقشه تراکم جمعیت منطقه مطالعاتی براساس آمار سال 1385   85

شکل (2-56): نمودار مساحت کلاسهای عامل تراکم جمعیت در حوضه مطالعاتی   85

شکل (2-57): نقشه تراکم مراکز انسانی منطقه مطالعاتی.. 86

شکل (2-58): نمودار مساحت کلاسهای عامل تراکم مراکز انسانی در حوضه مطالعاتی   87

شکل (2-59): نقشه کاربری اراضی منطقه مطالعاتی.. 88

شکل (2-60): نمودار مساحت کلاسهای عامل کاربری اراضی در حوضه مطالعاتی   88

شکل (2-61): نقشه تراکم پوشش گیاهی منطقه مطالعاتی.. 90

شکل (2-62): نمودار مساحت طبقات عامل تراکم پوشش گیاهی در حوضه مطالعاتی   91

شکل (2-63): نقشه عامل تیپ پوشش گیاهی منطقه مطالعاتی.. 92

شکل (2-64): نمودار مساحت طبقات عامل تیپ پوشش گیاهی در حوضه مطالعاتی   92

عنوان                                                                                                                                    صفحه

 

شکل (3-1): نقشه تحلیل مولفه مبنا تصویر سال 1987.. 98

شکل (3-2): نقشه تحلیل مولفه مبنا تصویر سال 2006.. 99

شکل (3-3): نقشه تفاضلی تحلیل مولفه مبنا.. 99

شکل (3-4): نقشه تسلدکپ تصویر سال 1987.. 100

شکل (3-5): نقشه تسلدکپ تصویر سال 2006.. 100

شکل (3-6): نقشه تفاضلی تابع تسلدکپ.. 101

شکل (3-7): نقشه شوری سال 1987 براساس رابطه (4-1) ………………………………………………………………………..102

شکل (3-8): نقشه شوری سال 2006 براساس رابطه (4-1) ………………………………………………………………………. 102

شکل (3-9): نقشه تفاضلی شوری خاک براساس رابطه (4-1) …………………………………………………………………… 103

شکل (3-10): نقشه شوری سال 1987 براساس رابطه (4-2) ……………………………………………………………………. 103

شکل (3-11): نقشه شوری سال 2006 براساس رابطه (4-2) ……………………………………………………………………. 104

شکل (3-12): نقشه تفاضلی شوری خاک براساس رابطه (4-2) ………………………………………………………………… 104

شکل (3-13): نقشه شوری سال 1987 براساس رابطه (4-3) ……………………………………………………………………. 105

شکل (3-14): نقشه شوری سال 2006 براساس رابطه (4-3) ……………………………………………………………………. 105

شکل (3-15): نقشه تفاضلی شوری خاک براساس رابطه (4-3) ………………………………………………………………… 106

شکل (3-16): نقشه نهایی بیابان زایی حوضه آبی کویر حاج علی قلی   107

شکل (3-17): مدلسازی ژئومورفولوژیکی رخداد بیابان زایی در حوضه آبی کویر حاج علی قلی   110

شکل (3-18): مساحت طبقات وضعیت بیابان زایی حوضه مطالعاتی براساس مدل ژئومورفولوژیکی.. 111

شکل (3-19): نتایج حاصل از اعتبارسنجی نقشه پهنه بندی مدل ژئومورفولوژی   112

شکل (3-20): پهنه های تخریب اراضی کویر حاج علی قلی براساس مدل اقلیمی   115

شکل (3-21): مساحت طبقات وضعیت بیابان زایی حوضه مطالعاتی براساس مدل اقلیمی   115

شکل (3-22): نتایج حاصل از اعتبارسنجی نقشه پهنه بندی مدل اقلیمی   116

شکل (3-23): پهنه های تخریب اراضی کویر حاج علی قلی براساس مدل اکولوژی   120

شکل (3-24): مساحت طبقات وضعیت بیابان زایی حوضه مطالعاتی براساس مدل اکولوژی   120

شکل (3-25): نتایج حاصل از اعتبارسنجی نقشه پهنه بندی مدل اکولوژی   121

شکل (3-26): پهنه های تخریب اراضی کویر حاج علی قلی براساس مدل نهایی   123

شکل (3-27): مساحت طبقات وضعیت بیابان زایی حوضه مطالعاتی براساس مدل نهایی   123

شکل (3-28): نتایج حاصل از اعتبارسنجی نقشه پهنه بندی مدل نهایی   124

شکل (3-29): پهنه های تخریب اراضی کویر حاج علی قلی براساس مدل اینتر   127

شکل (3-30): مساحت طبقات وضعیت بیابان زایی حوضه مطالعاتی براساس مدل اینتر   127

شکل (3-31): نتایج حاصل از اعتبارسنجی نقشه پهنه بندی مدل اینتر   128

شکل (3-32): موقعیت سایتهای نمونه برداری و تصاویر تهیه شده از وضعیت بیابان زایی آنها.. 131

 

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                                                     صفحه

 

جدول (1-1): معرفی اجمالی مدلهای مطالعه بیابان زایی در سطح جهانی   19

جدول (1-2): معرفی اجمالی مدل های مطالعه بیابان زایی در سطح ملی   19

جدول (2-1): جدول راهنمای تألیفی نقشه ژئومورفولوژی منطقه مورد مطالعه   37

جدول (2-2): گسل های موثر در زمین ساخت حوضه آبی کویر حاج علی قلی   39

جدول (2-3): مقادیر عناصر اقلیمی ایستگاه دامغان از بدو تاسیس تا 1391   49

جدول (2-4): شاخص های ژئومورفولوژی مورد استفاده در این پژوهش   57

جدول (2-5): مشخصات و آمار اقلیمی ایستگاه های هواشناسی موجود در منطقه   67

جدول (2-6): شاخص طبقه بندی اقلیمی دومارتون.. 76

جدول (2-7): درجهبندی شدت و احتمال وقوع شاخص SPI. 78

جدول (2-8): شاخص های اکولوژی مورد استفاده در این پژوهش.. 83

جدول (2-9): مراکز سکونتی و تعداد نفرات جمعیت آنها براساس سرشماری سال 1385   84

جدول (2-10): ارتباط بین ارزش عددی پیکسلهای تصویر خروج حاصل از NDVI و پوشش گیاهی   90

جدول (2-11): آمار توصیفی کلاسهای بیابان زایی و پارامترهای اکوژئومورفولوژی   93

جدول (2-12): پایگاه دادهی رقومی براساس مقدار واقعی متوسط پارامترهای کمّی   94

جدول (3-1): ارزیابی دقت توابع پایش تغییرات بیابان زایی.. 106

جدول (3-2): نتایج حاصل از آنالیز رگرسیون بین مناطق بیابان زایی و طبقات عوامل موثر.. 108

جدول (3-3): نتایج اعتبار سنجی مدل ژئومورفولوژی.. 110

جدول (3-4): نتایج حاصل از ارزیابی دقت نقشه پهنه بندی رخداد بیابان زایی در کویر حاج علی قلی.. 111

جدول (3-5): نتایج حاصل از آنالیز رگرسیون بین مناطق بیابان زایی و طبقات عوامل اقلیمی.. 113

جدول (3-6): نتایج اعتبار سنجی مدل اقلیمی.. 115

جدول (3-7): نتایج ارزیابی دقت پهنه بندی بیابان زایی در کویر حاج علی قلی براساس مدل اقلیمی.. 116

جدول (3-8): نتایج حاصل از آنالیز رگرسیون بین مناطق بیابان زایی و طبقات پارامترهای اکولوژی.. 117

جدول (3-9): نتایج اعتبار سنجی مدل اکولوژی.. 119

جدول (3-10) نتایج ارزیابی دقت پهنه بندی بیابان زایی در کویر حاج علی قلی براساس مدل اکولوژی.. 121

جدول (3-11): نتایج اعتبار سنجی مدل تلفیقی بیابان زایی به روش گام به گام   122

جدول (3-12): نتایج ارزیابی دقت نقشه پهنه بندی بیابان زایی براساس مدل تلفیقی …………………… 124

جدول (3-13): مقادیر ضرایب پارامترهای مدل یک جا.. 125

جدول (3-14): نتایج اعتبار سنجی مدل یک جا.. 126

جدول (3-15): نتایج ارزیابی دقت پهنهبندی بیابان زایی در کویر حاج علی قلی براساس مدل یک جا.. 127

جدول (3-16): نتایج انطباق و مقایسه وضعیت بیابان زایی مشاهده شده با وضعیت های پیش بینی شده.. 132

 

 

 

 

 

 

 

1          فصل اول
مقدمه

 

 

 

 

1-1         کلیات
حدود 40% از وسعت کره زمین را مناطق خشک و نیمه­خشک در برگرفته­اند که 70% این مناطق بر اساس مطالعات انجام شده توسط یونپ (1992) تحت تاثیر معضل بیابان زایی قرار دارند (Veron et al., 2006: 751). بیابان یک بیوم (سرزمین) یا یک‌نوع اکوسیستم زوال یافته است که استعداد تولید طبیعی گیاه (بیوماس) در آن کاهش یافته و یا به کلی از بین رفته است. این فرایند نه تنها به عوامل اقلیمی، بلکه به عوامل محیطی نظیر ساختمان زمین­شناسی، توپوگرافی، منابع آب و خاک و دخالت انسان در محیط نیز بستگی دارد (FAO/UNEP, 1984). نواحی بیابانی از لحاظ اکولوژی گیاهی و جانوری محدودیت‌هایی را در بر داشته و یا حتی فاقد حیات می­باشد (معیری، 1390: 54). بیابان زایی به عنوان یکی از خطرات زیست محیطی، بخش عمده­ای از جهان را تحت تاثیر خود قرار داده و مجامع علمی به طور گسترده­ای در جهت یافتن راه درمانی برای آن می­باشند. پایش پویایی و علل بیابان زایی برای ارائه دستورالعمل­های مهم جهت استراتژی­های کنترل بیابان زایی و برنامه ­ریزی منطقی استفاده از زمین در مناطق خشک و نیمه خشک ضروری است. هدف از این پژوهش مدلسازی اکوژئومورفولوژی رفتار بیابان در محدوده حوضه آبی کویر حاج علی قلی می باشد. لذا در این بخش کلیات تحقیق از قبیل تشریح موضوع و مسئله پژوهشی، اهداف، فرضیات و پرسش ها، کاربرد نتایج تحقیق، اهمیت و ارزش تحقیق، و پیشینه آن نیز تشرح شده است.

موضوع توریسم و صنعت جهانگردی در دنیای معاصر و بخصوص درکشورهای توسعه یافته، هم تراز دیگر صنایع و بخش های اقتصادی رشد بسیار چشمگیری داشته است .امروزه بسیاری از کشورهای جهان ، ابعاد گسترده صنعت گردشگری را از نظر تولید ،اشتغال و ایجاد درآمد درک کرده اند و از چند دهه پیش به شدت به توسعه این صنعت پرداخته اند. کشور جمهوری اسلامی ایران از جمله کشورهایی است که به علت داشتن پتانسیل های طبیعی، تاریخی و فرهنگی ، همواره مورد توجه گردشگران نقاط مختلف دنیا قرار داشته است که این عامل شرایط مساعدی را برای بهره برداری و توسعه زیرساخت های گردشگری فراهم می سازد.

منابع و توان مندی های گردشگری در راستای توسعه گردشگری روستایی از اولویت های مورد توجه جهت قدرت جذب روستا محسوب می شوند. روستای گردشگری آهو از توابع بخش آشتیان استان مرکزی است که دارای قابلیت ها و توان مندی های ویژه در راستای توسعه گردشگری می باشد.

وجود جاذبه های گردشگری متنوع طبیعی ،تاریخی ،فرهنگی وانسان­ساخت درسطح شهرستان آشتیان و در سطح خردتر روستای آهو كه منطقه مورد بحث ما در این تحقیق است و همچنین فاکتورهای تاثیر گذار مانند عوامل جغرافیایی، اقتصادی، زیرساختی، اجتماعی و …. لزوم استفاده از روش برنامه ریزی جامع نگر را نمایان می سازد. بر همین اساس و در جهت توسعه گردشگری پایدار و اقتصادی در منطقه ، همچنین دستیابی به راهبردهای بلند مدت توسعه جامع نگر، از برنامه ریزی استراتژیک با رویکرد پایداری استفاده گردیده است و در نهایت بر اساس بررسی شرایط موجود و تحلیل این شرایط با بهره گرفتن از تکنیک swot اقدام به تدوین راهبردهای بخشی در مقاطع کوتاه، میان و بلند مدت گردیده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

امروزه تغییر و تحولات مداومی در محیط حاکم بر سازمانها و منطقه توسعه گردشگری شکل می گیرد، این موضوع کلیه نقش افرینان را ناگزیر می سازد تا به طور دائم و به شیوه ای هوشمندانه بر رویدادهای داخلی و خارجی و جریان تغییرات نظارت داشته و بدین ترتیب بتوانند در زمان مناسب و بر حسب ضرورت خود را با تغییرات سازگار نمایند. بنابر این منطقه توسعه گردشگری، بیش از گذشته نیازمند برنامه ریزی استراتژیک و تعاملی کارآ با محیط پیرامون خود می باشند و آن دسته از مناطقی می توانند به آینده خود در جذب منابع و عرضه محصول امیدوار باشند که بتوانند بخوبی از این فرصتهای نوظهور محیطی بهره گرفته و از تهدیدهای بوجود آمده ناشی از آن پرهیز نمایند.

تغییرات ذکر شده، امروزه به حدی زیاد شده که به گفته یکی از صاحبنظران مدیریت، رابرت واترمن(در محیط تجارت کنونی) بیش از هر دوره و زمان گذشته تنها چیزی که ثابت و پایدار مانده است همان پدیده تغییر می باشد(دیوید،30:1384). این موضوع برای منطقه توسعه گردشگری بواسطه تاثیر زیادی که از محیط پیرامون خود پذیرا هستند، نیازمند تامل و تعمق بیشتری می باشد. در این راستا تنها ابزاری که می توان از آن استفاده نمود، استراتژی ها هستند. استراتژی ها با در نظر گرفتن شرایط درحال تغییر امکان موفقیت و دستیابی به اهداف بلند مدت را فراهم می نمایند. کارکرد دیگر استراتژی ها آن است که زمینه ساز توسعه پایدار باشند، رویکردی که امروزه از توجه ویژه ای برخوردار بوده و در پی آن است که ضمن تحقق منافع اقتصادی، اجتماعی ـ فرهنگی و زیست محیطی برای جامعه امروزی، این منافع را برای آیندگان نیز حفظ نماید.

واقعیتهای ذکر شده متضمن این نکته است که منطقه توسعه گردشگری برای سازگاری هر چه بیشتر با محیط متغیر پیرامونی شان باید عوامل موثر برتدوین استراتژیهای توسعه خود را شناسایی نموده و به تدوین استراتژی هایی اثربخش بپردازند. منطقه یا جاذبه ی گردشگری از این امر مستثنی نبوده و با تهدیدها و فرصتهای محیطی عدیده ای روبرو می باشند. فقدان سیاستگذاری استراتژیک دراین عرصه باعث از دست رفتن فرصتهای محیطی و تشدید نقاط ضعف داخلی می گردد. لذا بهره گیری از رویكرد برنامه ریزی استراتژیك باعث می شود تا منطقه مفروض بتواند در محیط متغیر كنونی از خود در مقابل سایر رقباءمحافظت كرده و به ماموریت های اساسی خود در ارائه محصولات گردشگری جامه ی عمل بپوشاند.

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان………………………………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه

چكیده ‌ب

مقدمه ‌ج

فصل اول:كلیات تحقیق 2

1-1- بیان مسأله 2

1-2- اهداف تحقیق 2

1-3- سوالات تحقیق 3

1-4- فرضیات تحقیق 3

1-5- پیشینه تحقیق 3

1-6- روش تحقیق 3

1-6-1- روش جمع آوری اطلاعات 4

1-6-2- ابزار گردآوری اطلاعات : (پرسشنامه، کارت مصاحبه، کارت مشاهده، کارت آزمون، فیش، جدول و غیره) 4

1-6-4- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 4

1-7- جامعه آماری و نمونه تحقیق 5

1-8- تنگناها و محدودیت های تحقیق 5

فصل دوم:ادبیات تحقیق 7

2-1-گردشگری 7

2-2- تاریخچه گردشگری 7

2-2-1- عهد باستان 7

2-2-2- قرون وسطی 8

2-2-3- رنسانس 9

2-2-4- انقلاب صنعتی 9

2-2-5- جهانگردی نوین 10

2-3- انواع گردشگری 10

1- گردشگری تندرستی (گردشگری سلامت) 10

2- گردشگری درمانی (گردشگری سلامت) 10

3- گردشگری پزشکی (گردشگری سلامت) 10

4- گردشگری ورزشى 11

5- گردشگری ماجراجویی 11

6- گردشگری کشاورزی 11

7- گردشگری مجازی 11

8- گردشگری زیست محیطی 11

9- گردشگری فروشگاه کتاب 11

10- گردشگری آموزشی 12

11- گردشگری آثار باستانی 12

12- گردشگری تفننی 12

13- گردشگری فراگیر 12

14- گردشگری دائمی 12

15- گردشگری سفری 12

2-4- توسعه پایدار گردشگری 15

2-5- تعریف اوقات فراغت ،تفریح وجهانگردی 22

2-6-ارتباط بین گردشگری واوقات فراغت 23

2-7- گردشگری و اهمیت آن 23

2-8-گردشگری و آثار آن 24

2-8-1- آثار اقتصادی جهانگردی 24

2-8-2- آثار اجتماعی و فرهنگی 25

2-8-3- آثار محیطی 26

2-9- اجزاء و عناصر صنعت گردشگری 28

2-10- گردشگر 35

2-11- برنامه ریزی 36

2-12- ویژگی‌های برنامه ریزی 37

2-13- انواع برنامه ریزی 37

2-14- رویکرد های برنامه ریزی گردشگری 39

2-15- برنامه ریزی گردشگری 41

2-16- برنامه ریزی استراتژیک 42

2-17- مدل مفهومی برنامه ریزی استراتژیک گردشگری منطقه 43

2-18- مراحل برنامه ریزی استراتژیک 45

2-19- ماتریس برنامه ریزی استراتژیك کمی (QSPM) 57

2-20- روستا 62

2-21- انواع روستا از نظر سكونت گاهی 63

فصل سوم: معرفی منطقه مورد مطالعه 69

3-1- جغرافیای طبیعی 69

3-1-1- موقعیت جغرافیایی و وسعت 69

3-1-2- ناهمواریها 73

3-1-3- اقلیم 78

3-1-4- پوشش گیاهی 81

3-1-5- زمین شناسی 84

3-1-6- گونه های جانوری 87

 

3-1-7- مناطق و نواحی حفاظت شده 87

3-1-8- منابع آب 90

3-1-9- خاك و منابع اراضی 92

3-2- جغرافیای انسانی 95

3-2-1- جمعیت 95

3-2-1- 1- ساختار سنی جمعیت 95

3-2-1-2- ترکیب جنسی جمعیت 96

3-2-2- بعد خانوار و نرخ رشد جمعیت 99

3-2-2-1- نرخ رشد جمعیت 99

3-2-2-2- بعد خانوار 101

3-2-3- سواد و آموزش 103

3-2-3-1- تعداد دانش آموزان و كاركنان آموزشی 105

3-2-4- مهاجرت 105

3-2-5- بهداشت و درمان 106

3-3- جغرافیای اقتصادی 107

3-3-1- نیروی انسانی و اشتغال و بیکاری 107

3-3-2- توزیع شاغلان در زیربخش های اقتصادی 109

3-3-3- بخش های عمده اقتصادی شهرستان 111

3-3-4- كشاورزی 112

3-3-6- صنعت 114

3-3-7- خدمات 116

3-3-7-1- خدمات عمومی در سطح شهر آشتیان 117

3-4- جغرافیای فرهنگی 117

3-4-1- تاریخچه شهرستان آشتیان 117

3-4-2- ویژگی های فرهنگی شهرستان آشتیان 118

3-4-2-1-گویش 120

3-4-2-2- آداب و رسوم 122

3-4-2-3- قومیت و مذهب 123

3-4-2-4- مشاغل سنتی و دستی 123

3-4-2-6- غذاها و خوراك محلی شهرستان آشتیان 128

3-5- جاذبه های گردشگری شهرستان آشتیان 129

3-5-1- جاذبه های طبیعی 135

3-5-2- جاذبه های تاریخی 135

3-5-3- جاذبه های مذهبی 136

3-5-4- آثار ثبتی شهرستان آشتیان 136

3-5-5- انواع جاذبههای گردشگری روستای آهو 139

3-5-5-1- جاذبههای ورزشی و تفریحی، ورزشهای کوهستانی و درهای، تفریحات آبی، ورزشها و بازیهای محلی 144

3-5-5-2- مسیرهای جذاب گردشگری مانند ایل راه ها 146

3-5-5-3- بناهای تاریخی (کاخها و عمارتها ـ قلعهها و برجها، میادین قدیمی، بازارها و سایر بناهای تاریخی) 147

3-5-5-4- اماکن مذهبی و زیارت گاهی (مساجد قدیمی، مقابر و امام زادهها، گورستانهای تاریخی و سایر آثار زیارتی) 149

3-5-6- تاسیسات و تجهیزات گردشگری 153

3-5-6-1- واحدهای اقامتی 153

3-5-6-2- جاده ها و شبكه ارتباطی 156

3-5-6-3- امكانات حمل و نقل 164

فصل چهارم:تحلیل وضع موجود و برنامه توسعه گردشگری روستا 168

4-1- تحلیل وضع موجود (امکانات و تنگناها) 168

4-2- اهداف و سیاستهای توسعه گردشگری روستا (استراتژی و طرح راهبردی) 169

4-3- فرآیند مدیریت راهبردی 169

4-4- تدوین چشمانداز، مأموریت، اهداف و راهبردهای کلان روستای گردشگری آهو 170

4-5- مرحله صفر 171

4-5-1-تعیین چشمانداز روستای گردشگری آهو 171

4-5-2- شناسایی مأموریت روستای گردشگری آهو 172

4-5-3- تعیین اهداف 173

4-6- مرحله ورودی 174

4-6-1- تعیین عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر تدوین راهبردهای کلان 174

4-6-1-1- ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE) 175

4-6-1-2- ماتریس ارزیابی عوامل داخلی(IFE) 177

4-7- مرحله مقایسه 178

4-7-1- تشکیل ماتریس تهدیدات، فرصتها، نقاط قوت و ضعفها (SWOT) 178

4-7-2- تشكیل ماتریس داخلی و خارجی(IE) 181

4-8- مرحله تصمیم گیری 183

4-8-1- ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی (QSPM) 184

4-9- برنامه و طرح های پیشنهادی 188

فصل پنجم : آزمون فرضیات و ارائه پیشنهاد 193

5-1- آزمون فرضیات 193

5-2- برنامه ها و پیشنهادات 201

منابع و مآخذ 204

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان………………………………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه

جدول شماره 1 -آثار اقتصادی جهانگردی 25

جدول شماره 2 -آثار فرهنگی ـ اجتماعی گردشگری 26

جدول شماره 3 – آثار محیطی جهانگردی 28

جدول شماره 4- نظام گردشگری از دیدگاه گان 30

جدول شماره5 – مراحل برنامه ریزی استراتژیك 45

جدول شماره6 – ماتریس ارزیابی عوامل خارجی(EFE) 50

جدول شماره 7 – ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE) 52

جدول شماره8- ماتریس برنامه ریزی استراتژیك کمی (QSPM) انواع استراتژی های قابل اجرا 60

جدول شماره 9 -تقسیمات سیاسی شهرستان آشتیان 69

جدول شماره 10 – درجه حرارت منطقه مورد مطالعه، سانتیگراد 78

جدول شماره 11 – میانگین ماهانه رطوبت نسبی هوا در منطقه مورد مطالعه، درصد 79

جدول شماره 12 – ویژگیهای بارش در منطقه مورد مطالعه، 1385 ـ میلیمتر 80

جدول شماره 13 – برخی از گونه‌های همراه در تیپ اصلی گروه Astragalus و زیر تیپ‌های آن 82

جدول شماره 14 – توزیع جمعیت در گروه های عمده سنی شهرستان آشتیان 1385 95

جدول شماره 15 – ترکیب سنی به تفکیک نقاط شهری و روستایی شهرستان آشتیان 1385 96

جدول شماره 16 – نسبت جنسی جمعیت بر حسب نقاط شهری و روستایی آشتیان 1385 97

جدول شماره 17 – .ساختار جنسی جمعیت دهستان گرکان 98

جدول شماره 18 – تعداد و نرخ رشد جمعیت شهرستان آشتیان85 -1365 100

جدول شماره 19 – تعداد و بعد خانوار شهرستان آشتیان 1385 101

جدول شماره 20 – بعد خانوار دهستان گرکان 102

جدول شماره 21 – جمعیت و باسوادان 6 ساله و بیشتر شهرستان آشتیان   1385 103

جدول شماره 22 – بررسی میزان با سوادی در دهستان گركان 104

جدول شماره 23 – تعداد دانش آموزان ، کارکنان ، آموزشگاه و کلاس به تفکیک مقاطع تحصیلی شهرستان آشتیان 1385 105

جدول شماره 24 – مهاجران وارد شده طی 10سال گذشته برحسب جنس ، علت مهاجرت به روستاهای شهرستان آشتیان 105

جدول شماره 25 – تعداد مؤسسات درمانی فعال و تخت‌های موجود در آنها بر حسب وضعیت حقوقی -1387 106

جدول شماره 26 – وضعیت برخورداری از پزشك، آزمایشگاه، داروخانه و مركز پرتونگاری در استان مرکزی و شهرستان آشتیان -1387 106

جدول شماره 27- مراكز بهداشتی ـ درمانی در استان مرکزی و شهرستان آشتیان-1387 107

جدول شماره 28 – توزیع جمعیت فعال و غیر فعال در بخش اقتصادی شهرستان آشتیان سال1385 107

جدول شماره 29 – توزیع شاغلان 10 ساله و بیشتر بر حسب گروه های عمده فعالیت شهرستان آشتیان (درصد) 1385 110

جدول شماره 30 – سهم اشتغال بخش های عمده اقتصادی شهرستان آشتیان 1385 111

جدول شماره 31 – بهره برداری های كشاورزی سرشماری شده بر حسب نوع بهره بردار:1382 112

جدول شماره 32 – بهره برداری های كشاورزی بر حسب نوع فعالیت : 1382 113

جدول شماره 33 – مساحت اراضی کشاورزی بهره برداری های با زمین برحسب وسعت 1382 113

جدول شماره 34 – تعداد بهره برداری و دام شهرستان آشتیان :1382 114

جدول شماره 35 – تعداد كارگاه های صنعتی دارای 10 نفر کارکن و بیشتر بر حسب وضع مالكیت ، طبقات كاركن 1385 115

جدول شماره 36 – تعداد كارگاه های صنعتی خصوصی دارای 10 نفر کارکن و بیشتر بر حسب وضع مالكیت ، طبقات كاركن 1386 115

جدول شماره 37 – تعداد كارگاه های صنعتی عمومی دارای 10 نفر کارکن و بیشتر بر حسب وضع مالكیت ، طبقات كاركن 1386 116

جدول شماره 38 – مشخصات واحدهای خدماتی و تعداد شاغلین آنها در شهرستان آشتیان 1385 116

جدول شماره 39 – خدمات عمومی شهر آشتیان 1385 117

جدول شماره 40 – تقسیم بندی جاذبه های گردشگری 134

جدول شماره 41- لیست جاذبه های طبیعی شهرستان آشتیان 135

جدول شماره 42- لیست جاذبه های تاریخی شهرستان آشتیان 135

جدول شماره 43- لیست جاذبه های مذهبی شهرستان آشتیان 136

جدول شماره 44 – پروفایل جاذبه ها و منابع گردشگری روستای آهو بخش آشتیان استان مرکزی 152

جدول شماره 45 – لیست هتل های استان مركزی 153

جدول شماره 46 – تأسیسات اقامتی برحسب درجه 153

جدول شماره 47 – تعداد اتاق های تأسیسات اقامتی برحسب درجه 154

جدول شماره 48 – تعداد تخت تأسیسات اقامتی برحسب درجه 154

جدول شماره 49 – تعداد مسافرخانه برحسب درجه (مهمانپذیر) 154

جدول شماره 50 – تعداد اتاق مسافرخانه برحسب درجه 154

جدول شماره 51 – تعداد اقامت گاه های عمومی و کارگاه های صرف غذا و نوشیدنی برحسب نوع فعالیت و طبقات کارکن- 1385 155

جدول شماره 52 – تعداد اقامت گاه های عمومی و کارگاه های صرف غذا و نوشیدنی در نقاط شهری و روستایی- 1385 155

جدول شماره 53 – تعداد اقامت گاه های عمومی و کارگاه های صرف غذا و نوشیدنی برحسب طبقات کارکن 156

جدول شماره 54 – راه های تحت حوزه استحفاظی اداره کل راه و ترابری استان مرکزی 157

جدول شماره 55 – طول راه های روستایی استان مرکزی وشهرستان آشتیان به تفکیک آسفالت ، شوسه و خاکی 1387 158

جدول شماره 56 – طول انواع خطوط و تعداد ایست گاه های راه آهن( كیلومتر) 158

جدول شماره 57 – تعداد پرواز و مسافر و بار پروازهای داخلی استان مرکزی-1387 158

جدول شماره 58 – تعداد تلفن های شهرستان و استان سال 1387 162

جدول شماره 59 – تعداد واحدهای پستی مورد بهربرداری 163

جدول شماره 60 – آمار مراسلات پستی استان در بخش های مختلف سال 1387 164

جدول شماره 61 – آمار مراسلات پستی شهرستان در بخش های مختلف سال 1387 164

جدول شماره 62 – تعداد سفر و مسافر جابه جا شده درون استانی و برون استانی از طریق پایانه های مسافربری توسط انواع وسایل نقلیه عمومی مسافری جاده ای سال 1385 165

جدول شماره 63 – مسافر و بار خالص حمل شده از ایستگاه های راه آهن استان 165

جدول شماره 64 – تعداد تونل ها ، پل ها و راهدارخانه های مسیر راه های استان را در سال 1387 165

جدول شماره 65 – تعداد وسایل نقلیه عمومی درون شهری را بر حسب نوع در سال 1387 166

جدول شماره 66 – مشخصات عومی شرکت های تعاونی حمل ونقل فعال در سال 1387 166

جدول شماره 67 – نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای پیش روی روستای گردشگری آهو 168

جدول شماره 68 – مراحل برنامه ریزی راهبردی 170

جدول شماره 69 – ماتریس ارزیابی عوامل خارجی حاکم بر منطقه (EFE) 176

جدول شماره 70 – ماتریس ارزیابی عوامل داخلی حاکم بر منطقه (IFE) 177

جدول شماره 71 – ماتریس تهدیدات، فرصتها، نقاط قوت و نقاط ضعف (SWOT) 180

جدول شماره 72 – ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی (QSPM) 185

جدول شماره 73 – ارزیابی وضعیت موجود سیستم گردشگری روستای آهو 189

جدول شماره 74 – نتایج حاصل از ارزیابی وضعیت موجود سیستم گردشگری روستای آهو 189

جدول شماره 75 – مراحل برنامه ریزی راهبردی 193

جدول شماره 76 – ماتریس ارزیابی عوامل خارجی حاکم بر منطقه (EFE) 195

جدول شماره 77 – ماتریس ارزیابی عوامل داخلی حاکم بر منطقه (IFE) 196

جدول شماره 78 – ماتریس تهدیدات، فرصتها، نقاط قوت و نقاط ضعف (SWOT) 198

جدول شماره 79 – ارزیابی وضعیت موجود سیستم گردشگری روستای آهو 201

جدول شماره 80 – نتایج حاصل از ارزیابی وضعیت موجود سیستم گردشگری روستای آهو 202

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان………………………………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه

شکل شماره 1- اصول پایداری 18

شکل شماره 2- ساختار نظریه پایداری : برقراری توازن میان ابعاد اصلی برنامه ریزی توسعه 19

شکل شماره 3- ساختار نظریه پایداری 20

شکل شماره 4- ابعاد ساختاری توسعه پایدار 20

شكل شماره 5- بازار گردشگری داخلی و بین المللی 29

شكل شماره 6 – سیستم گردشگری از دیدگاه گان 30

شكل شماره 7- سیستم گردشگری از دیدگاه رای 31

شكل شماره 8- اجزاء مقصد گردشگری اجزاء مقصد گردشگری 32

شكل شماره 9- عناصر سیستم گردشگری 33

شكل شماره 10- اجزای سیستم گردشگری 34

شكل شماره 11 – الگوی جامع مدیریت استراتژیك 43

شكل شماره 12 – تغییرات ماهیانه دما در منطقه مورد مطالعه، سانتیگراد 79

شكل شماره 13 – میانگین ماهانه رطوبت نسبی هوا 80

شكل شماره 14 – تغییرات ماهیانه بارش در منطقه مورد مطالعه، میلیمتر 81

شكل شماره 15 – توزیع سنی جمعیت به تفکیک گروه های عمده سنی شهرستان آشتیان 1385 95

شكل شماره 16 – نسبت جنسی جمعیت شهرستان آشتیان به تفكیك نقاط شهری و روستایی 97

شكل شماره 17 – ساختار جنسی جمعیت دهستان گرکان 99

شكل شماره 18 – نرخ رشد جمعیت شهرستان آشتیان 85-1365 100

شكل شماره 19 – بعد خانوار دهستان گرکان 102

شكل شماره 20- درصد با سوادی در دهستان گرکان 104

شكل شماره 21 – توزیع جمعیت فعال و غیر فعال شهرستان آشتیان ( به درصد ) 1385 108

شكل شماره 22 – توزیع جمعیت شاغل و بیکار شهرستان آشتیان ( به درصد) 1385 108

شكل شماره 23 – درصد توزیع شاغلان 10 ساله و بیشتر بر حسب گروه های عمده فعالیت شهرستان آشتیان 1385 111

شكل شماره 24 – سهم اشتغال بخش های عمده اقتصادی شهرستان آشتیان 1385 112

شكل شماره 25 – تقسیم بندی جاذبه ها 133

شكل شماره 26 – الگوی جامع برنامه ریزی راهبردی 170

شكل شماره 27 – ماتریس ارزیابی داخلی و خارجی (IE) روستای گردشگری آهو 183

شكل شماره 28 – ماتریس ارزیابی داخلی و خارجی (IE) روستای گردشگری آهو 199

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست تصاویر

عنوان………………………………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه

شکل شماره 1 – چشم اندازه های بکر طبیعی 142

شکل شماره 2 – کوچه باغ های زیبای روستای آهو 142

شکل شماره 3 – باغ های قدیمی روستای آهو 143

شکل شماره 4 – درختان و پوشش گیاهی روستای آهو 143

شكل شماره 5 – خانه ویلایی وزیر شاهنده در روستای آهو 148

شكل شماره 7 – گنبد امامزاده بی بی شهربانو 149

شكل شماره 8 – نمای بیرونی امامزاده عبدالله 150

شكل شماره 9 – بی بی شهربانو و امامزاده عبدالله 150

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نقشه ها

عنوان………………………………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه

شكل شماره 1 – موقعیت شهرستان آشتیان و روستای آهو در كشور 70

شكل شماره 2 – موقعیت روستای آهو در شهرستان آشتیان و استان مركزی 71

شكل شماره 3- موقعیت روستای آهو در بین سكونتگاه های مجاور 72

شكل شماره 4 – سطوح ارتفاعی محوده روستای آهو 75

شكل شماره 5 – طبقات شیب محدوده روستای آهو 76

شكل شماره 6 – جهات شیب محدوده روستای آهو 77

شكل شماره 7 – پوشش گیاهی محدوده روستای آهو 83

شكل شماره 8 – واحدهای زمین شناسی محدوده روستای آهو 86

شكل شماره 9 – موقعیت روستای آهو نسبت به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست 89

شكل شماره 10 – هیدرولوژی محدوده روستای گردشگری آهو 91

شكل شماره 11 – منابع اراضی روستای آهو 94

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سپاسگذاری

 

حمد و سپاس فراوان پروردگار دانا و توانا راکه ظرفیت و توانایی آموختن را در انسان نهادینه نمود و بزرگترین سوگند خود را با قلم یاد آور شد؛ با احترام فراوان به نام آوران عرصه علم و اندیشه و بویژه اندیشمندان علم جغرافیا که در مقاطع كارشناسی و کارشناسی ارشد تو فیق آموختن دانش را در محضر ایشان کسب نمودم؛ از این روی، همیشه و با افتخار از زحمات استاد گرانمایه، سرکارخانم دکتر پروانه عزیزی در مقام استاد راهنما و خواهری بزرگتر و دلسوز که علاوه بر راهنمایی های ارزنده همیشه یاور بنده بوده اند و قطعاً بدون زحمات ایشان به پایان رساندن این پایان نامه امکان پذیر نمی شد، تشکر و قدر دانی می نمایم؛ از استاد ارجمند جناب آقای دکتر حیدر لطفی به عنوان استاد مشاور و راهنمایی­های ارزنده ایشان بواسطه تلاشهای ارزنده و بی شائبه شان برای هدایت و همراهی در تسهیل و به پایان رساندن این رساله صمیمانه سپاسگزارم.

از یکایک اساتید ارجمند گروه جغرافیا بخاطر زحمات ایشان در طی دوران تحصیل سپاسگزارم.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

كلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول:كلیات تحقیق

1-1- بیان مسأله

گردشگری یکی از بزرگترین صنایع اقتصادی دنیا بشمار میرود. این صنعت12% از تولید ناخالص داخلی(GDP) جهان و 7% از مشاغل دنیا را ایجاد نموده است. تعداد گردشگران دنیا در سال2006، 860 میلیون نفر بوده است که انتظار می رود این تعداد در سال 2020 به 6/1میلیارد نفر برسد و بیش از 2 تریلیون دلار خرج خواهند کرد. ( شاهد ، 1389 ، ص 5 ) در حالی که درآمد جهانی جهانگردی همه ساله بالغ بر صدها میلیارد دلار است، ایران در زمره با استعدادترین کشورها قرار دارد و از نظر جاذبه های گردشگری جزء 10 کشور برتر دنیا محسوب می شود، متاسفانه سهم بسیار ناچیزی از این صنعت را به خود اختصاص داده است و با وجود جاذبه های فراوان تاریخی و فرهنگی از این سفره گسترده تنها چند صد هزار دلار بهره می جوید. ( شاهد ، 1389 ، ص 7 )

منابع و توان مندی های گردشگری در راستای توسعه گردشگری روستایی از اولویت های مورد توجه جهت قدرت جذب روستا محسوب می شوند. روستای گردشگری آهو از توابع بخش آشتیان استان مرکزی است که دارای قابلیت ها و توان مندی های ویژه در راستای توسعه گردشگری می باشد.

لذا در تحقیق حاضر با بهره گرفتن از تكنیك های برنامه ریزی استراتژیك به شناسایی توان مندی های گردشگری روستای آهو پرداخته و در نهایت با توجه به نقاط قوت و ضعف این روستا به ارائه راهبردهای مدیریتی جهت توسعه همه جانبه این روستا و نیز معرفی این منطقه در غالب یك منطقه گردشگری و اكوتوریستی برای گردشگران داخلی و خارجی می پردازیم .

 

1-2- اهداف تحقیق

هدف در برنامه‌ریزی، نهایتی است که برنامه‌ریزی به سو و سمت آن جهت گرفته و منظوری است که برای آن سیستم برنامه‌ریزی سازمان یافته است. در تدوین اهداف آنچه که باید قبل از هر چیزی انجام شود، تجزیه و تحلیل محیط داخلی و خارجی منطقه­ای است که توسعه گردشگری آن مدنظر می باشد. این تجزیه و تحلیل موجب می شود که اهداف به صورت واقع گرایانه تدوین شده و قابلیت دست یابی آنها امکان­پذیر باشد. نکته دیگری که باید در تدوین اهداف گردشگری یک مقصد به آن توجه داشت این است که هدف های تعیین شده باید اهداف طرح های فرادست خود را در خود منعکس نموده و آنها را تقویت نمایند.

به طور کلی اهداف زیر را می توان برای این تحقیق در نظر گرفت:

شناسایی توان مندی های گردشگری دارای توجیه اقتصادی، اجتماعی_فرهنگی و زیست محیطی و تبیین راهبردهایی جهت به فعالیت درآوردن آنها
شناسایی مزیت های نسبی و رقابتی منطقه مورد نظر و بهره گیری از آنها در جهت توسعه این منطقه
نیاز سنجی خدمات گردشگری مورد نیاز گردشگران بالقوه و کنونی، پیش بینی و استقرار این واحدها
دست یابی به توسعه پایدار در فعالیت های اقتصادی گردشگری و كمك به افزایش ماندگاری گردشگران از طریق توسعه زیرساخت های لازم
 

1-3- سوالات تحقیق

آیا انجام برنامه ریزی راهبردی به توسعه فرصت های محیطی روستای آهو و به فعل درآوردن این فرصتها كمك می كند؟
 

1-4- فرضیات تحقیق

به نظر می رسد توسعه زیرساخت های گردشگری در جذب گردشگران نقش موثری داشته است.
به نظر می رسد فقدان برنامه ریزی راهبردی و استراتژیك باعث از بین رفتن فرصت های محیطی بالقوه در روستای گردشگری آهو شده است .
 

1-5- پیشینه تحقیق

تا كنون تحقیقی در خصوص این موضوع در كشور انجام نگرفته است .

 

1-6- روش تحقیق

در راستای تبیین وضعیت موجود استدلال فرضیه ها و ارائه الگوی مناسب و معنی دار برای توسعه بهینه منطقه مورد بررسی سه روش توصیفی – تحلیلی – ترکیبی در یک کلیت منطقی در چارچوب فرآیند تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد .

در وضعیت توصیفی وضعیت موجود منطقه و هرآنچه که هست تبیین و ارزیابی می شود . سپس در مرحله رد یا اثبات فرضیات از روش تحلیلی استفاده می کنیم . در این روش هدف تجزیه و تحلیل برنامه های توسعه ای ( اجزاء و عناصر ) برای کشف وجوه مختلف ساختاری –کارکردی ومکانی–فضایی آنهاست.

در مرحله آخر با بهره گرفتن از روش ترکیبی ، وجوه شناخته شده در یک کلیت واحد قرار می گیرد و به كشف واقعیات توسعه می انجامد.

 

1-6-1- روش جمع آوری اطلاعات

الف )روش کتابخانه ای

در این روش منابع اطلاعاتی مورد نیاز از جمله کتب ، مقالات ، آمار و نقشه ها از کتابخانه ها و سازمان ها و ارگان های مربوط و مراکز اطلاع رسانی جمع آوری می شود.

ب )روش میدانی

با توجه به عدم دست رسی به بعضی اطلاعات و هم چنین لزوم مقایسه کردن بعضی از اطلاعات ، حضور در منطقه مورد بررسی و انجام مشاهدات و ادراکات عینی واقعیات و برداشت های حضوری ضرورت پیدا می کند.

 

1-6-2- ابزار گردآوری اطلاعات : (پرسشنامه، کارت مصاحبه، کارت مشاهده، کارت آزمون، فیش، جدول و غیره)

پرسشنامه

مصاحبه

فیش

 

1-6-4- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

در تحلیل و تفسیر اطلاعات گردآوری شده در محدوده مورد مطالعه از روش های آماری و نرم افزارهای جغرافیایی نظیر نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی ( Gis )، نرم افزارهای تحلیل آماری نظیر Excel ، نرم افزارهای طراحی نظیر Photoshop،Auto CADاستفاده و سعی شده است که با بهره گرفتن از تركیب روش های مرسوم برنامه ریزی راهبردی نظیر تحلیل اکولوژیکی ، SWOT ، QSPM و … برای تبیین مساله استفاده شود و رابطه انسان و محیط در ناحیه به طور پایدار مورد مطالعه قرار گیرد.

 

1-7- جامعه آماری و نمونه تحقیق

جامعه آماری عبارتست : از مجموعه کامل اندازه های ممکن یا اطلاعات ثبت شده از یک صفت کیفی در مورد گردآورنده کامل واحدها ، که می خواهیم استنباط هایی راجع به آن انجام دهیم . در این تحقیق کلیه مشاهدات و اطلاعات به صورت کیفی بوده از طریق تشکیل تیم دلفی گردآوری شده است .

 

1-8- تنگناها و محدودیت های تحقیق

کمبود یا نبود منابع و مآخذ در زمینه برنامه ریزی استراتژیک در کتاب خانه ها و مراکز علمی و هم چنین فقدان آمار و اطلاعات دقیق و کامل از تعداد گردشگران ورودی به منطقه
عدم همکاری وهماهنگی میان ادارات و نهادهای ذی ربط و سازمان های مرتبط در خصوص ارائه آمار و اطلاعات