استاد مشاور:
دکتر مسعود رشیدی نژاد
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

مکان‌یابی رقابتی تسهیلات به استقرار تسهیلات با در نظر گرفتن رقابت در بازار می­پردازد و هر یک از تسهیلات برای به دست آوردن سهم قابل کسب بازار با تسهیلات موجود به رقابت می­پردازند. سهم قابل کسب از بازار نسبت عکس با فاصله تسهیل از مشتری داشته و با میزان جذابیت تسهیل نسبت مستقیم دارد. جذابیت هر تسهیل به عوامل مختلفی ازجمله کیفیت و قیمت تسهیل بستگی دارد و هر یک از این عوامل دارای وزنی متفاوت برای مشتریان در مکان­های متفاوت می­باشد. در مدل ارائه‌شده در این تحقیق این مسئله را موردتوجه قرار داده و مشتریان به خوشه­های متفاوت تقسیم‌بندی شده­اند که در هر خوشه قیمت و کیفیت وزن­های مختلفی دارند. در این بررسی در سه مرحله مسئله مدل و حل‌شده است. در مرحله اول میزان جذابیت تسهیل تعیین‌شده و در مرحله دوم مکان مناسب برای جایابی مشخص می­شود. در مرحله سوم نیز میزان کیفیت و قیمت تسهیل جدید در مکان بهینه تعیین می­گردد. درنهایت برای نشان دادن امکان­پذیری روش­های پیشنهادی مثال عددی ایجادشده و میزان سود و قیمت و کیفیت تسهیل جدید به‌دست‌آمده است.

کلیدواژه: مکان‌یابی رقابتی تسهیلات، تعادل نش، جذابیت متغیر تسهیل، خوشه­بندی مشتریان.

فهرست مطالب                                                                                  شماره صفحه                                                                                                 

فصل اول       کلیات تحقیق.. 1

1-1-    مقدمه. 2

1-2-    تعریف مسئله. 3

1-3-    ضرورت بررسی مکان‌یابی رقابتی.. 4

1-4-    اهداف مسئله. 4

1-5-    جنبه نوآوری و جدید بودن پایان‌نامه. 5

1-6-    ساختار کلی پایان‌نامه. 5

1-7-    جمع‌بندی فصل.. 5

  فصل دوم       مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق.. 6

2-1-    مقدمه. 7

2-2-    طبقه‌بندی مسائل مکان‌یابی با نگرش سنتی.. 7

2-3-    طبقه‌بندی مسائل مکان‌یابی با نگرش نوین.. 8

2-4-    فواصل در مسائل برنامه‌ریزی تسهیلات… 9

2-5-    مسئله مکان‌یابی رقابتی.. 12

2-6-    طبقه‌بندی مسائل مکان‌یابی رقابتی.. 13

2-6-1-       طبقه‌بندی مسائل مکان‌یابی رقابتی بر اساس رفتار مشتری.. 14

2-6-1-1-         انتخاب قطعی.. 14

2-6-1-2-         انتخاب تصادفی.. 16

2-6-1-2-1-         مدل گرانشی هاف… 16

2-6-1-2-2-         مدل MCI. 18

2-6-2-       طبقه‌بندی مسائل مکان‌یابی رقابتی بر اساس نحوه ورود به محیط رقابت… 20

2-6-2-1-         ورود نوبتی به بازار. 21

2-6-2-1-1-         ورود نوبتی به بازار و بدون عکس‌العمل رقبا 21

2-6-2-1-2-         ورود نوبتی به بازار باوجود عکس‌العمل رقبا 21

2-6-2-1-2-1- برنامه‌ریزی دوسطحی. 22

2-6-2-1-2-2- مدل ریاضی برنامه‌ریزی دوسطحی. 25

2-6-2-1-2-3- استفاده از شرایط کراش-کاهن-تاکر (KKT) 26

2-6-2-2-         ورود هم‌زمان به بازار. 30

2-6-2-2-1-         نظریه بازیها 30

2-6-2-2-1-1-……………………………………………. فرضیات اساسی در نظریه بازی­ها 32

2-6-2-2-1-2-……………………………………………………………….. طبقه­بندی بازیها 33

2-6-2-2-1-3-………………………………………………………….. بازی­های استراتژیک… 35

2-6-2-2-1-4-……………………………………….. بازی­های استراتژیک با اطلاعات کامل. 36

2-6-2-2-1-5-………………………………………………………………………. تعادل نش.. 36

  فصل سوم       روش تحقیق.. 40

3-1-    مقدمه. 41

3-2-    مدل­سازی مسئله. 41

3-2-1-       مدل سهم بازار. 45

3-2-2-       مسئله مکان‌یابی.. 45

3-3-    روش سه مرحله­ای.. 47

3-3-1-       مرحله تعیین میزان جذابیت… 47

2-3-3-        مرحله تعیین مکان بهینه. 47

3-3-3-       مرحله تعیین میزان کیفیت و قیمت… 48

3-4-    تعادل جذابیت… 48

3-5-    جایابی تسهیلات جدید. 50

3-6-    اندازه کیفیت و قیمت… 51

3-7-    جمع‌بندی فصل.. 51

  فصل چهارم      بررسی عملکرد روش سه مرحله‌ای در حل مسائل مکان‌یابی رقابتی.. 53

4-1-    مقدمه. 54

4-1-1-       مثال عددی.. 54

4-2-    تحلیل حساسیت… 58

-3-4  جمع­بندی فصل……………60

  فصل پنجم         نتیجه­گیری و پیشنهادات آتی.. 61

5-1-    مقدمه. 62

5-2-    مروری بر فصلهای گذشته. 62

5-3-    خلاصه تحقیق.. 62

5-4-    پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 63

5-5-    جمع‌بندی فصل.. 64

  فهرست منابع و مراجع     65

  پیوست­ها 68

7-1-    کدهای لازم برای محاسبه جذابیت و تابع هدف… 69

7-2-    کدهای مثال 4-1-1. 70

1-2-7-        برای نقطه کاندیدا       [20,20] 70

2-2-7-        برای نقطه کاندیدا [40,35] 70

3-2-7-        برای نقطه کاندیدا [30,80] 71

4-2-7-        برای نقطه کاندیدا [100,75] 71

5-2-7-        برای نقطه کاندیدا   [105,40] 72

1-1-      مقدمه

          در دنیای امروز، روند سرعت تغییرات در عرصه اقتصاد و صنعت، به‌ویژه در قرن بیستم افزایش بیشتری داشته است. درنتیجه، میان سازمان­های تولیدی و خدماتی رقابتی بیشتری به وجود آمده و آن‌ها را مجبور به ارائه خدمات بهتر و ایجاد مزیت­های رقابتی بیشتر با هدف دوام بیشتر و سود بیشینه در بازارهای داخلی و جهانی کرده است. در مقابل، مشتریان و مصرف­کنندگان به دنبال کالا و خدماتی هستند که نیازهای فعلی و آتی را به بهترین نحو پاسخ دهد. مشتریان کالایی را انتخاب می­کنند که کمترین فاصله را از محل استقرار تسهیلات داشته و مطلوبیت مورد انتظار خود را از آن تسهیلات به دست آورند. میزان مطلوبیت تسهیلات به معیار­های مختلفی می­تواند بستگی داشته باشد و این معیارها برای مشتریان مختلف دارای میزان اهمیت متفاوتی است.

همین عوامل باعث شده است که سازمان­ها برای رسیدن به اهدافشان، به مسئله جایابی تسهیلات و تعیین میزان مطلوبیت، توجه ویژه‌ای داشته باشند.

برنامه‌ریزی تسهیلات[1] که از مباحث مهم در مهندسی صنایع است دو بخش عمده جایابی[2] و طراحی[3] را شامل می­شود که مهم‌ترین بخش طراحی، استقرار یا جانمایی[4] و بخش­های دیگر آن حمل‌ونقل[5] و طراحی ساختمان و تأسیسات[6] است. منظور از تسهیلات، هر مجموعه، شامل کارخانه، دانشگاه، بیمارستان، مجتمع­های تجاری و… است. در جایابی، ما به بررسی محل قرار گرفتن یک تسهیل[7] برای رسیدن به اهداف موردنظر می­پردازیم که برای تعیین محل آن، معیارهای مهمی مؤثرند، ازجمله نزدیکی به جاده­های اصلی، بازار مصرف،­ منابع تأمین مواد اولیه، در دسترس بودن نیروی انسانی موردنیاز، شرایط محیطی، امکان توسعه، مقررات و قوانین دولتی و …

یکی از مسائلی که باید در مراحل اولیه طراحی سیستم­های صنعتی موردتوجه قرار گیرد مسئله مکان‌یابی و استقرار تسهیلات است. مطالعه پیرامون تعیین مکان بهینه صنعتی و حتی تجاری، از دیدگاه جغرافیدانان و علمای علم اقتصاد همواره دارای اهمیت و اولویت بوده است. مراکز صنعتی و

 

تجاری و کارخانجات برای تعیین مکان احداث کارخانه، استقرار تجهیزات و دپارتمان­های خود در کارخانه، استقرار دفاترشان در سطح شهر، تعیین مراکز توزیع محصولات و… با چنین مسائلی سروکار دارند. درواقع، تصمیمات مربوط به مکان‌یابی و استقرار، نه‌تنها در مسائل صنعتی، بلکه در مسائل گوناگونی در بخش­های دولتی و خصوصی، اعم از صنعتی و غیر صنعتی ظاهر می­شود. در بخش دولتی، تعیین مکان مراکز خدماتی، نظیر ایستگاه­های پلیس‌راه، اورژانس، بیمارستان­ها، ایستگاه­های آتش‌نشانی و… نیاز به اتخاذ چنین تصمیماتی دارد.

در ادامه این فصل، به بیان مسئله اصلی تحقیق و ضرورت انجام آن پرداخته می­شود و سپس اهداف اساسی، جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق و ساختار کلی پایان‌نامه بیان‌شده است.

1-2-      تعریف مسئله

مسائل مکان‌یابی یکی از گسترده­ترین حوزه­های مسائل بهینه­سازی ریاضی هستند. توجه به این حوزه به خاطر کاربرد بسیار وسیع آن، نه‌تنها برای انتخاب مکان بهینه تسهیلات بلکه به خاطر انتخاب مکان مناسب سخت­افزارها در جهت عملکرد مناسب و انجام وظایف به­گونه­ای رضایت­بخش است.

مکان‌یابی رقابتی شاخه­ای از مسائل مکان‌یابی است که به یافتن مکان مناسب برای تسهیلات عرضه­کننده محصولات و یا تسهیلاتی که به ارائه خدمات تجاری در یک محیط رقابتی مشغول هستند، اختصاص دارد. در مسائل مکان‌یابی رقابتی فرض بر این است که تسهیلات برای بیشینه کردن سهم قابل کسب خود از بازار به رقابت با دیگر رقبا می­پردازند.

یک مدل مکان‌یابی را می­توان رقابتی نامید اگر شامل شرایطی شود که در آن تسهیلاتی قبلاً مستقر باشند یا در آینده قرار باشد مستقر شوند و تسهیل یا تسهیلات جدید باید برای به دست آوردن سهم بازار[8] با آن‌ها رقابت کنند.

مسائل مکان‌یابی رقابتی را می­توان از دیدگاه­های مختلف طبقه­بندی کرد. برخی از این طبقه­بندی­ها همانند طبقه­بندی­های سابق است. مثلاً طبقه­بندی بر اساس فضای جواب منجر به مسائل مکان‌یابی رقابتی روی صفحه، شبکه یا در حالت گسسته می­شود؛ اما مفاهیم خاصی هستند که با مطرح‌شدن بحث رقابت پدیدار می­شوند. مهم­ترین آن‌ها نوع رقابت، نحوه رفتار مشتری و نوع تابع هدف است [1].

مسئله موردنظر در این پایان‌نامه بررسی مسئله استقرار تسهیلات در بازاری که تسهیلات با مطلوبیت‌های مختلف وجود دارد، می‌باشد و مشتریان با رفتارهای مختلف در سطح بازار پراکنده می‌باشند.

1-3-      ضرورت بررسی مکان‌یابی رقابتی

بسیاری از مباحث تحقیق در عملیات در حوزه مکان‌یابی تسهیلات بر این فرض بناشده‌اند که نوعی انحصار[9] در محیط وجود دارد. به عبارتی، تسهیل یا تسهیلاتی که قرار است در محیط مستقر شوند متعلق به تنها تأمین­کننده موجود در محیط هستند؛ اما این فرض در دنیای واقعی اغلب برقرار نبوده و رقبایی نیز در محیط وجود دارند. این موضوع از دیرباز توسط اقتصاددانانی که موضوع رقابت، ازجمله رقابت مکانی را مطالعه می­کردند شناخته‌شده بود. درواقع مسئله مکان‌یابی رقابتی نه‌تنها در حوزه تحقیق در عملیات، بلکه در حوزه اقتصاد مکانی[10] نیز مطالعه شده است [1]. از دیگر جنبه­های کاربردی مسئله مکان‌یابی رقابتی می­توان به‌پیش بینی رفتار رقبا در محیط رقابتی و تصمیم­گیری بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده است. در این مسائل استدلال­های هندسی با استدلال­های تئوری بازی­ها ترکیب می­شوند تا مشخص شود چگونه رفتار تصمیم­گیرندگان بر یکدیگر تأثیر می­گذارد [2].

با توجه به کاربرد بالای بحث تعیین محل استقرار تسهیلات در صنایع تولیدی و خدماتی و این حقیقت که همواره موارد زیادی رقابت بین تسهیلات جدید و موجود برای در اختیار گرفتن سهم قابل کسب بازار وجود دارد، ضرورت انجام این تحقیق در زمینۀ استقرار رقابتی بیش‌ازپیش آشکار می‌کند.

1-4-      اهداف مسئله

اهداف اساسی این پایان­نامه عبارت‌اند از:

خوشه‌بندی مشتریان و مصرف­کنندگان بر اساس میزان اهمیت و وزنی که به معیار­های تأثیرگذار بر مطلوبیت تسهیلات قائل هستند.
مدل‌سازی جامع برای مسئله مکان‌یابی رقابتی تسهیلات در بازار با در نظر گرفتن خوشه­بندی مشتریان

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان             صفحه

سپاسگزاری. ‌و

تقدیم. ‌ز

فهرست مطالب.. ‌ح

چکیده 1

فصل اول کلیات پژوهش

مقدمه 3

بیان مسئله 5

اهمیت و ضرورت مسئله 7

اهداف پژوهش… 10

فرضیه های پژوهش… 10

تعاریف نظری و عملیاتی متغیر ها 10

فصل دوم ادبیات و پیشینه پژوهش

الف)مبانی نظری. 13

اختلال بیش فعالی /نقص توجه 14

بیشینه تاریخی اختلال نقص توجه/بیش فعالی. 15

علت شناسی اختلال نقص توجه /بیش فعالی. 15

عوارض دارو در مانی. 16

مبانی نظری بازی. 16

تعریف بازی. 16

ارزش های بازی. 18

تاریخچه بازی. 19

بازی از دیدگاه دین اسلام 19

بازی و نظریه های آن. 20

مفاهیم و نظریه بازی در قرن بیستم. 20

طبقه بندی بازی. 21

نقش بازی در رشد و تحول کودک.. 24

تعریف بازی درمانی. 24

مبانی نظری بازی درمانی. 26

تاریخچه بازی درمان. 26

نظریه های بازی درمانی: 28

رویکرد های بازی درمانی. 30

رویکرد روان تحلیلی. 30

رویکرد گشتالتی. 31

رویکردرفتاری-شناختی. 32

رویکرد کودک محور 33

رویکردآدلری. 34

رویکرد ارتباطی. 34

رویکرد ساختارمند. 35

انواع بازی در بازی درمانی. 35

روش های بازی درمانی. 36

ب)پیشینه پژوهش: 36

پزوهش های انجام شده در خارج از کشور 36

پژوهش های انجام شده در ایران. 39

فصل سوم روش پژوهش

جامعه آماری. 45

نمونه و روش نمونه گیری. 45

ابزار پژوهش… 46

شیوه نمره گذاری. 46

پایایی پرسشنامه: 47

متغییر های پژوهش: 48

روش اجرای پژوهش: 48

محتوای آموزشی. 48

روش تحلیل دادها 49

ملاحظات اخلاقی. 50

فصل چهارم یافته های پژوهش

الف) یافته های توصیفی پژوهش… 52

ب)یافته های استنباطی پژوهش… 53

فصل پنجم بحث و نتیجه گیری

خلاصه پژوهش… 61

بحث و نتیجه گیری. 61

فرضیه دوم:  بازی ماز و دو مینو موجب افزایش توجه در کودکان دارای بیش فعالی می شود. 63

دستاورد های اصلی پژوهش… 65

محدودیت های پژوهش… 66

الف)در اختیارمحقق. 66

ب)خارج از اختیار محقق. 66

پیشنهادات پژوهش… 66

پیشنهادهای کاربردی. 66

پیشنهادهای پژوهشی. 67

منابع. 68

منابع فارسی. 68

منابع انگلیسی. 72

پیوست.. 74

چکیده

این پژوهش به منظور بررسی اثر بخشی بازی درمانی(مازودومینو بر افزایش توجه) کودکان 6-5 ساله دارای اختلال بیش فعالی  و نقص توجه انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه نوآموزان دوره پیش دبستانی 6-5 ساله که در مراکز پیش دبستانی تحت نظارت منطقه سه آموزش و پرورش شهر شیراز که در سال تحصیلی 94-93 در 28 مرکز پیش دبستانی مشغول به تحصیل می باشند بوده است. نمونه آماری شامل 50 نفر نوآموز بوده است که به شیوه نمونه گیری خوشه ای انتخاب وبه روش تصادفی در گروه آزمایش وکنترل گمارده شدند.(25نفرگروه آمازیش و25نفردرگروه کنترل) طرح تحقیق به صورت نیمه آزمایش و از نوع پیش آزمون وپس آزمون  همراه با گروه کنترل می باشدوداده ها از طریق پرسشنامه اختلال کمبود توجه سوانسون ونولان پلهام  جمع آوری و با کمک شاخص های آمارتوصیفی وروش آماری تحلیل کواریانس مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد داد که بعداز ارائه متغیر مستقل تفاوت معناداری درسطح 1./.>P بین گروهای کنترل وآزمایش می باشد،  همچنین بازی مازودومینوبرافزایش توجه کودکان دارای نقص توجه/بیش فعالی موثر می باشد، بازی ماز و دومینو باعث افزایش توجه در کودکان دارای نقص توجه می شود همچنین در افزایش توجه در کودکان بیش فعال نیز موثر می باشد.

واژه های کلیدی: اختلال نقص توجه/بیش فعالی ، بازی ماز، بازی دومینو، بازی درمانی، کودکان پیش دبستانی

مقدمه

تمام کودکان بازی کردن دوست می دارندواز انجام آن لذت می برند این موضوع که کودک جنب وجوش وتحرک داشته باشد کاملاَ طبیعی می باشد. اما دراین بین کودکانی هستند که بسیاربی قرار، فعال، حواس پرت وبی ثبات اند. فعالیت زیاد این کودکان به تایید بسیاری از کارشناسان تعلیم وتربیت دیگر طبیعی نیست!این کودکان داری نوعی اختلال می باشندکه روانشناسان و روانپزشکان آنرا اختلال نقص توجه/بیش فعالی می نامند. اختلال نقص توجه/بیش فعالی[1] مشکلی است که معمولادر کودکان دوره پیش دستانی یا ابتدایی مشاهده می شود. از ویژگی عمده این کودکان عدم تمرکز وتوجه، کنترل رفتار برایشان مشکل است. دراین کودکان ویژگی های زیر بسیار شاخص می باشد: بسیاردر رویا فرو می روند وبه اصطلاح غرق رویا می شوند. بسیار در خود هستند وذهنی مشغول دارند. سر درگم و گیچ هستند. بی حال وبی انگیزه به نظر می رسند. بسیار تنبل و کند به نظر می رسند. مرتب خیره می شوند (علیزاده، 1383).

معلمان ومربیان آنها همیشه از عدم تمرکز آنها در کلاس و در نتیجه یادگیری پایین آنهاشاکی اند. دلیل اصلی یادگیری کم در انها را می توان به این دلیل دانست که این کودکان از تمرکز کافی برای آموختن برخوردار نیستند برای درک هر موضوعی باید ابتدا بر آن موضوع توجه کرد. زیرا که در بر خورد با عوامل خارج، ابتدا ذهن و حواس ما روی آن موضوع خاص تمرکز پیدا می کند، بعد آن را درحل مسئله مورد استفاده قرار می دهیم. هرچه بیشتر توجه کنیم بهتر آن را یاد می گیریم هستند انسانهایی که به ظاهر از نظر جسمی سالم، اما اغلب به دلیل ندیدن یا نشنیدن چیز های که در اطراف آنها است، فرصت یادگیری را از دست داده اند. اطلاعاتی از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت وارد و در آنجا ثبت و نگهداری می شود، که بر روی آن دقت و توجه شود در غیر این صورت به فراموشی سپرده می شود. باتوجه به این مطلب زمانی یادگیری صورت می گیرد که بر روی مطالب آموختنی توجه ودقت شود. همه انسانها کم و بیش تجربه کرده اند گاهی ممکن است کاری را که اهمیت فوق العاده زیادی دارد را فراموش کنند. بدین ترتیب در هنگام مطالعه یا امور حساس دیگر ناگهان پرنده فکرشان از قفس توجه، دقت و تمرکز خارج شده و برای مدتی در عوالم دیگر سیر می کند. همه این علائم و مواردی از این قبیل به علت نارسایی های است که در توجه و تمرکز ما رخ می دهد کودکان، نوجوانان و حتی بسیاری از افراد بزرگسال هستند که حوصله پرداختند به یک کار برای مدت طولانی را ندارند یا نمی توانند لحظه ای آرام بنشینند اما هوش، استعداد، خلاقیت و انرژی بی نظیری دارند(فرید من ودویال [2] ترجمه صدر السادات، محمدی، 1381). کودک مبتلا به نقص توجه به نظر می رسد گوش نمی دهد، نمی تواند تکالیفش را به پایان برساند، به صورت دقیق تر فراحنای حافظه اش کوتاه است، قبل از اینکه اولین فعالیت تکمیل شود به سرعت به فعالیت دیگری می پردازد. از یک بازی به بازی دیگری مشغول می شود، بدون اینکه برروی هریک تمرکز کند در کلاس به آسانی پریشان شده و نمی تواند روی مواد درسی تمرکز نماید. در مورد ویژگی تکانشگری این اختلال نیز می توان گفت فرد بدون اینکه فکر کند فعالیتش را آغاز می کند، اگر چه رفتارهای تکانشی بین کودکان کم سال طبیعی است اما کودکان بیش فعال گفتگوی دیگران را قطع می کنند بدون تامل پاسخ می دهند و منتظر نوبت نمی شوند، این کودکان در سازمان دادن به کارها ی مدرسه مشکل داشته و احتیاج به نظارت بیشتری دارند (کندال[3]، 2000). اختلال بیش فعالی برای اولین بار به وسیله هنریک هافمن[4] در سال 1845 شناخته شد. او پزشکی شاعر و نویسنده بود و زمانی که نتوانست کتاب مناسبی برای کودک سه ساله اش پیداکند به نوشتن کتاب برای کودکان علاقه مند شد. در نتیجه یک کتاب مصور در مورد کودکان و ویژگی های آنها نوشت داستان «فیلیپ نا آرام» توصیف حقیقی از یک پسرکوچک بود که دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی بود. در سال 1902 سرجورج استیل مقالاتی[5] را برای کالج سلطنتی انگلستان منتشر کرد که در آنها به یک گروه از کودکان با نشانه های کم توجهی، رفتار نسنجیده وشلوغ توصیف می کرد، بعد از آن هزاران مقاله علمی در مورد علل، نشانه ها و درمان آن ها منتشر شده است (اشراقی، 1390). تا کنون پنج روش درمانی برای کودکان مبتلا به بیش فعالی/نقص توجه معرفی شده اند :دارو درمانی، آموزش رفتاری والدین، مداخله های رفتاری کلاسی، آموزش مهارت های اجتماعی، برنامه های درمانی تابستانی، هر چند انجمن روانشناسی آمریکا تنها این پنج روش را مطرح ساخته است، اما متخصصان برای بهبود نشانه های رفتاری کودکان بیش فعالی/نقص توجه روش های دیگری را نیز به کار می برند که از جمله آنها بازی درمانی[6] است استفاده از داروهای محرک در اغلب موارد به کاهش عمده نشانه های بیش فعالی/ نقص توجه منجر می شود، اما اثرات بلند مدت مصرف این دارو ها مورد تایید نمی باشد (گنجی، ذبیحی، خدابخشی، کراسکیان، 1390). بازی به عنوان یک روش درست و صیحح در درمان کودک است، زیراکودکان اغلب در بیان شفاهی احساساتشان دچار مشکل هستند اما از راه بازی می توانند موانعشان را کاهش داده و احساساتشان را بهتر نشان دهند (پرتر، هراندز، ریف، جیس[7]، 2007).

بازی درمانی را به عنوان یک رویکرد درمانی چنین توصیف می شود: یک ارتباط جاری بین درمانگر ویک کودک که مشکلات رفتاری و هیجانی دارد، بااستفاده از فعالیت های متنوع و گوناگون در بازی که منجر به ایجاد تغییرات درمانی در مراجع می گردد. بازی درمانی کاری خلاقانه در روان درمان کودک است (فیپس، موناهان، سندس، مارچ، نیک بورس[8]، 2006). مهمترین دلیل استفاده از

 

بازی درمانی این است که کودکان که قادر نیستند از استدلال و مهارتهای کلامی استفاده کنند درجریان بازی کودک خود مدیر و راهنما است و اقدام به خلق جهانی می کند که برآن تسلط دارد و مهارتهای اجتماعی را از آن طریق کسب می کند (صمدی، 1390). براساس آمارهای موجود در کشور مانیز تعدادی از این کودکان بیش فعال وجود دارد که نیاز به همکاری و حمایت دارند. پژوهش حاضر در این راستا خواسته است قدمی در جهت افزایش دانش تراکمی این موضوع بردارد.

بیان مسئله

در دنیای مدرننیزه امروز نام اختلالات رفتاری کودکان زیاد شنیده می شود. اما به راستی اختلال رفتاری چیست؟ هر نوع اختلال، در عملکردهای هیجانی، تحصیلی، اجتماعی فرد، اختلال روانی می خوانند. کودک با اختلالات رفتاری کودکی است، که رفتارهایش به اندازه ای نامناسب است که شرکت اورادر کلاس درس، باعث از هم گسیختن حواس یا آشفتگی ذهنی سایرهمکلاسان باشد و نیز فشاری بیش از حد به معلم وارد کند (سیف نراقی، نادری، 1374). انواع مختلف از اختلالات رفتاری در کودکان در منابع مختلف ذکر شده است که مهمترین آنها عبارتند از: اوتیسم، بیش فعالی/نقص توجه، سلوک، لجبازی-نافرمانی، تیک،…. می باشد. اماشایع ترین اختلال در کودکان پیش دبستانی اختلال بیش فعالی/نقص توجه می باشد مشکل اصلی کودکان مبتلابه بیش فعالی این است، که نمی توانند رفتارهایشان را کنترل کنند و به آنها نظم ببخشند. کودکان مذبور به دلیل این نا توانی نمی توانند رفتار های هماهنگ و مناسب با محیط اطرافشان از خود نشان دهند. مایز رفتاری این کودکان با همسالان خود در کارهایی که نیاز به تمرکز به و توجه بیشتری دارندنظیر تکالیف مدرسه بروز می کند. همچنین این کودکان بدون فکر کردن دست به انجام اعمالی می زنند، تمرکز بر روی یک موضوع واحد برای کودکان بیش فعال /نقص توجه بسیار سخت می باشد. به همین دلیل بیشتر اعمالشان را بدون تفکر انجام می دهند. پاسخگویی نامناسب و خارج از نوبت به سوالات درسی، پرت کردن اشیاء یا اذیت کردن سایر کودکان از علائم تکانشی این کودکان است. از آنجا که عوامل متعددی از جمله عوامل روانی، اجتماعی، فیزیولوژیکی، ژنتیکی، رشدی وعصبی در ایجاد این اختلال دخالت دارند، شناخت کافی در مورد سبب شناسی این اختلال در دست نیست. این امر باعث شده که روش درمانی مشخص و قطعی برای این اختلال مطرح نشود. با این حال در درمان این اختلال از دارو درمانی، روش های اصلاح رفتار، آموزش والدین، آموزش مهارتهای اجتماعی،… امروزه یکی از روش های که بسیار مورد توجه متخصصان وروانشناسان حوزه کودک قرار گرفته است استفاده از بازی درمان می باشد. در این پژوهش منظوراز بازی درمانی دو بازی ماز و دومینو است و بنا براین گذاشته شده که این بازی ها می توانند درکمبود توجه در اختلال بیش فعالی/نقص توجه موثر باشد. پژوهش های زیادی در مورد اختلال نقص توجه/بیش فعالی صورت گرفته از جمله در مدلی که توسط هانسر و دیگران در سال 2000 بر اساس بازی درمانی بر روی کودکان مبتلا بهADHD ارائه شد تاثیر بازی درمانی برعزت نفس، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که بازی درمانی، سطح عملکرد وتوانایی در مواجه شدن بارفتارهای مورد پذیرش اجتماعی را افزایش می دهد. آزرمی(1387) بازی پنت بال در کاهش نشانه های علایم اختلال بیش فعالی/نقص توجه در نوجوانان پسر مبتلا موثر است. اسمعیلی الموتی(1390) پژوهشی باهدف مقایسه اثربخشی روش های آموزش شناختی رفتاری والدین وشناختی رفتاری کودکان با گروه کنترل «دارو درمانی تنها» به این نتیجه دست یافت که در هر دو گروه آموزش شناختی رفتاری والدین و کودکان نسبت به گروه کنترل علایم نقص توجه، بیش فعالی/تکانشگری کاهش یافته است. رحمان زاده (1391) درمان شناختی-رفتاری بر کاهش علایم نقص توجه/بیش فعالی در کودکان مبتلا موثر است. فرج الهی (1392) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود به پژوهش در مورداثر بخشی درمان نوروفییدبک بر کاهش علایم نقص توجه وبیش فعالی دراین کودکان می پردازد، به این نتیجه میرسد که این نوع درمان درکاهش علایم اختلال موثر است. شوشتری(1392) در پژوهشی با موضوع بررسی اثربخشی مداخلات روانشناختی آموزشی بر میزان نشانگان اختلال نقص توجه/بیش فعالی درکودکان پیش دبستانی شهر اصفهان به این نتیجه دست یافت که مداخلات زودهنگام روانشناختی-آموزشی برکاهش نشانه های این اختلال موثراست. بازی نه تنها برای پیشبرد رشدوتحول طبیعی کودک ضروری است، بلکه قدرت های درمانی بسیاری دارد که به همان اندازه قابل توجه اند. شفر[9]ودوروز[10](2009) بیست ویک عامل درمانی رابرای بازی برشمردن که عبارتند از: خود بیانگری، دسترسی به ناخود آگاه، آموزش مستقیم و غیرمستقیم، برون ریزی، مایه کوبی «واکسینه کردن در برابر» استرس، شرطی سازی تقابلی منفی(اثرمنفی) تخلیه هیجانی، شرطی سازی تقابلی مثبت(اثر مثبت)، والایش دلبستگی وافزایش روابط، قضاوت اخلاقی، همدلی، قدرت/کنترل صلاحیت و خویشتنداری، احساس خود، رشد و پیش رس در هر زمینه ای حرکتی-زبان و…. حل مسئله خلاق، مرور ذهنی رفتار و برقراری ارتباط درمانی.

بازی درمانی وسیله ای برای تشخیص مشکلات کودک است مشاور با مشاهده رفتار کودک در ضمن بازی به نگرانی های وی پی برده و در صدد رفع آن اقدام می کند همچنین بازی مناسب ترین روش یادگیری برای کودکان است و سبب یادگیری مهارت های جدید می شود (اکسالاین1365).

از آنجایی که اختلال بیش فعالی/ نقص توجه بر عملکرد تحصیلی کودک اثر می گذارد، وسن 5تا6 سالگی که همزمان باورود کودک به دوره پیش دبستانی بهترین زمان برای تشخیص ودرمان این اختلال می باشد. به همین دلیل پژوهش حاضربا دنبال پاسخ دادن به این سئوال است که:

آیا بازی درمانی (ماز ودومینو) می تواند دردرمان بیش فعالی/نقص توجه اثر بخش باشد؟

اهمیت و ضرورت مسئله

اختلال بیش فعالی/نقص توجه یکی از شایع ترین اختلالات روان پزشکی در کودکان است که با توجه به شیوع نسبتاٌ بالای این اختلال و عوارض فراوان آن اهمیت در مان این اختلال روشن می گردد (تشکری، ریاحی، بسطامی، 1392). به طور کلی شیوع این اختلال در نقاط مختلف جهان در 5 تا 12 در صد کودکان سنین مدرسه گزارش شده است در ایران نیز از مطالعات مختلف شیوع این اختلال را از 9% در گناباد، 11 % تهران تا 15% در مشهد اعلام نموده اند (صفوی، لطفی زاده، سدهی، شهیدی، 1392). یکی از ویژگی های مهم کودکان دارای اختلال بیش فعالی/نقص توجه این است که از توجه و تمرکز کافی برخوردار نیستند. فقدان توجه در موقعیت های اجتماعی، ممکن است به شکل تعویض مکرر موضوع صحبت، گوش ندادن به دیگران، پیروی نکردن از قواعد یا جزییات بازی ها یا فعالیت ها جلوه گر شود. آنچه حائز اهمیت است این رفتارها بر عملکرد آنها تاثیرسوء می گذارد که در نتیجه باعث واکنش منفی اطرافیان، خانواده، کادر مدرسه می شود و در نهایت باعث کاهش اعتماد به نفس و احساس بی کفایتی در این کودکان می گردد و ممکن است آنها از مدرسه و اجتماع متنفر گردند. کودکان طبیعی به خاطر رفتارهای مناسب وموقعیت های تحصیلی و اجتماعی، زمینه زیادی برای تشویق شدن دارا می باشند و که همین تشویق ها موجب پرورش اعتماد به نفس آنهامی شود. اما کودکان دارای بیش فعالی/نقص توجه کمتر به این موقعیت ها دسترسی پیدا می کنند.

تشخیص و درمان مشکلات رفتاری کودکان از جنبه های مختلف دارای اهمیت است ضمن اینکه میزان شیوع بالای اختلال نقص توجه/بیش فعالی وروندشدت یافتن آن در طول زمان هزینه های زیادی بر خود کودک و خانواده و اطرافیانش وارد می نماید و از سوی دیگر اختلالات هر یک از افراد خانواده بر سایر اعضا اثر می گذارد و موجب مشکلاتی در آنها می شود این اختلال نیز می تواند منجر به افسردگی، اضطراب، فشار روانی و احساس عدم کفایت والدین در فرزند پروری می شود در نتیجه بررسی شیوه های مختلف و موثر برکاهش شدت علائم این اختلال ضرورت می یابد (ریچارسون و جاگین[11]، 2000، مزیک[12]، 1998، ترجمه علاقبندراد و شیراز، ؛1379؛ آلبرت، 1391)            

 اغلب به تنهایی آشکار نمی شود، بلکه با بسیاری از اختلال های دیگری همبود دارد. متداول ADHD اختلال

ترین آنها عبارتند از: ناتوانی های یادگیری، اختلال نا فرمانی مقابله ای، اختلال سلوک، نشانگان تورت[13]، افسردگی، اختلال اضطرابی و اختلال دو قطبی (گنجی و همکاران، 1390). سالها اینطور تصور می شد که این اختلال مربوط به کودکی است ودر دوران نوجوانی از بین می رود. اما امروزه مشخص شده است تنها نشانه های اختلال باتغییرات سنی کودک تغییر می نماید وکودک در طی رشداز آن رهایی نداشته وبیماری تغییری نمی کند (شجاعتی، 1389). با توجه به آنچه در بالا گفته شد مداخله زود هنگام برای کاهش مشکلات مذکور ضروری است. دوران کودکی سر آغاز زندگی وزمان پایه ریزی شخصیت بزرگسالی است فروبل اعتقاد داشت که سال های اولیه زندگی است که پایه تحول سال های بعد را تشکیل می دهد (حجازی، سیف، 1378). توجه کردن به مشکلات دوران کودکی هم برای فرد و هم برای اجتماع حائز اهمیت است زیرا که این مشکلات اگر درمان نشوند به اختلالات روانی بزرگسالی تبدیل می شوند. پس اختلالات روانی در کودکی حتی اگر گذرا و موقتی باشد، ممکن است یادگیری ورشد کودک رامختل کند (رضازاده، 1383). دوران پیش دبستانی سال های مناسبی برای تشخیص مشکلات کودکان و مداخله بهنگام برای پیشگیری از مشکلات عاطفی، اجتماعی و تحصیلی آنان در آینده است. تغییر رفتارهای ناسازگارانه در این دوره حساس، موجب افزایش مهارت های اجتماعی ومحبوبیت نزد همسالان و بزرگسالان شده وکودک را برای پذیرش مسئولیت های تحصیلی دبستان آماده می سازد ( شهیم، 1386) کودکان بیش فعال زمانی که وارد مدرسه می شوند با دو مشکل روبرو خواهند شد؛ اول اینکه مشکل یادگیری دارند زیرا این کودکان در مورد تمرکز حواس دچار اشکال هستند و نمی توانند روی صندلی کلاس آرام بنشینند و دائماً می لولند و به مطالب درسی که معلم می دهد توجهی ندارد. مشکل دوم این کودکان در موقعیت های گروهی وبازی کردن با کودکان دیگر است نوبت را رعایت نمی کنند، بدون فکر کاری را انجام می دهند، گاهی خوش هستندوگاهی ناگهان به گریه می افتندو همسالانشان از این عمل آنان در تعجبند (فیض، 1387)

اغلب کودکان ونوجوانان بااختلالات رفتاری، احساسات منفی دارندوبادیگران بدرفتاری می کنند در بیشتر موارد از سوی همسالان ومعلمان طرد می شوند در نتیجه فرصت های آموزش آنان کاهش می یابد ( بروان[14]، 2007 ) اگر چه معمولاًفرض می شود این اختلال از سالهای ابتدایی زندگی کودک آغاز می شود اما بیشتر این کودکان تازمان ورود به مدرسه تشخیص داده نمی شوند (ماریانی وبارکل[15]، 1977به نقل از کرویز، کیسلز، کالف، فیرون، ایسیرزولی[16]ز، 2002) ویژگی پر تحرکی این کودکان اغلب توسط معلمان گزارش می شود. این کودکان مانند اینکه موتوری در درونشان قرار دارد که نمی توانند برای موفقیت به فعالیت های سازمان یافته کلاس مقید شوند. (کندال[17]، 2000)

همانطور که قبلاً گفته شد وقتی این کودکان وارد محیط های آموزشی می شوند یعنی مکانی که از آنها انتظار می رود عملکردهایشان منظم تر و سازمان یافته تر شوند و با همسالان خود ارتباط موثری برقرار کنند اختلال آنها تشخیص داده می شود. در کشور ما اولین آموزش های نیمه رسمی همزمان با ورود کودکان به مراکز پیش دبستانی شروع می شود وسن ورود این مراکز 5 تا 6 سال می باشد. محتوای آموزشی این مراکز تمام جنبه های رشد کودک را در مورد پوشش قرار می دهد، در این مراکز تاکید بر آموزش مفاهیم پایه وپیش نیازدوره ابتدایی به صورت بازی می باشد تا محیط یادگیری برای کودک سرگرم کننده وجذاب باشد. رشدمهارتهای شنوایی، بینایی، هماهنگی چشم و دست، رشد گفتار، درک ترتیب توالی و… همچنین شناخت مفاهیم ابتدایی ریاضی از یادگیری های مهم این دوره می باشدکه این تجربه های یادگیری باعث موفقعیت کودک در دوره ابتدایی می شود. همچنین مربیان پیش دبستانی به دلیل برخورداری از برنامه آموزشی انعطاف پذیر ارتباط بیشتر و آزادنه تری نسبت معلمان دوره ابتدایی با کودک دارند در نتیجه در شناخت ودرمان اختلالات رفتاری کودکان می توانند موثرتر باشند. به همین دلایل در پژوهش حاضر به تحقیق ومطالعه بر روی کودکان 5 تا 6 ساله ای در مراکز پیش دبستانی مشغول به تحصیل بوده اندودارای اختلال نقص توجه/ بیش فعالی بوده اندپرداخته است.   

دلیل انتخاب بازی درمانی در این پژوهش این است که بازی برای هر کودکی جدا از نژاد، زبان، ملیت وسیله ای مناسب برای تخلیه هیجانات اش است و همچنین فعالیتی لذت بخش برای کودک است انتخاب بازی های ماز و دومینو نیز به این دلیل می باشد که این دو بازی درعین سادگی، جذاب و پیچیده اند. و اصولاَ کودکان 5-6 سال و حتی بزرگتر نیز از انجام آن لذت می برند.

اهداف پژوهش

تبیین اثر بخشی بازی درمانی(ماز و ودمینو) بر نقص توجه و بیش فعالی در کودکان
تبیین اثربخشی بازی ماز ودومینوبر نقص توجه
تبیین اثر بخشی بازی ماز و دومینو بر بیش فعالی
فرضیه های پژوهش

بازی ماز ودومینو موجب افزایش توجه در کودکان دارای نقص توجه می شود.
بازی ماز و دومینو موجب افزایش توجه در کودکان بیش فعال می شود.
بازی ماز و دومینو موجب افزایش توجه در کودکان دارای بیش فعالی و نقص توجه می شود.
تعاریف نظری و عملیاتی متغیر ها

تعریف نظری

اختلال نقص توجه/بیش فعال: رایج ترین تعریف تعریفی است که به وسیله انجمن روان شناسی آمریکابیان شده است: این اختلال را در دو گروه طبقه بندی می کندکه عبارتنداز:

الف) نشانه های بی توجهی، حواس پرتی و بی سازمانی

 

عنوان:
ارزیابی ضرورت و خلاء های موجود در آموزش مهارت‌های زندگی دانش آموزان مقطع متوسطه شهر اصفهان
استاد راهنما:
دكتر محمد امینی
 

 

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

مقدمه …………………………………………………………………………………………………. 2

1- 1- بیان مسئله ………………………………………………………………………………….. 4

1- 2- اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………….. 8

1- 3- اهداف تحقیق……………………………………………………………………………….. 11

1- 4- سؤالات تحقیق……………………………………………………………………………… 12

1- 5- تعاریف نظری ……………………………………………………………………………… 13

1- 6- تعاریف عملیاتی……………………………………………………………………………. 14

فصل دوم: ادبیات تحقیق

مقدمه …………………………………………………………………………………………………. 17

2- 1- جایگاه آموزش مهارت های زندگی……………………………………………………. 18

2-2- پیشینه توجه به آموزش مهارت های زندگی…………………………………………… 21

2- 3- تبیین مفهوم مهارت های زندگی………………………………………………………… 22

2- 4- انواع مهارت های زندگی ……………………………………………………………….. 26

2- 5- مولفه های مهارت های زندگی………………………………………………………….. 29

2- 5-1- مهارت حل مساله ……………………………………………………………………… 30

2- 5-2- مهارت تصمیم گیری ………………………………………………………………… 32

2- 5-3 مهارت شهروند جهانی…………………………………………………………………. 33

2- 5-4- مهارت برقراری ارتباط……………………………………………………………….. 35

2- 5-4-1 اهمیت یادگیری روش های موثر برقراری ارتباط…………………………….. 36

2- 5- 5- مهارت فناوری اطلاعات …………………………………………………………… 38

2- 5- 6- مهارت مشارکت و همکاری……………………………………………………….. 40

2- 6- آموزش مهارت های زندگی در چهارچوب نظریه های برنامه درسی………….. 41

2- 6-1-دیدگاه اجتماعی………………………………………………………………………….. 41

2- 6-2- دیدگاه انسانگرایانه ……………………………………………………………………. 42

2- 6-2-1-اصول برنامه های آموزش و پرورش انسانگرایانه……………………………… 43

2- 6-3-دیدگاه رشدگرا…………………………………………………………………………… 44

2- 7- نظریه های یادگیری مرتبط با آموزش مهارت های زندگی……………………….. 45

2- 7-1-نظریه یادگیری اجتماعی……………………………………………………………….. 45

2- 7-2-نظریه سازنده گرایی…………………………………………………………………….. 47

2- 7- 3- نظریه هوش چندگانه ………………………………………………………………… 50

2- 8- جمع بندی نظریه های یادگیری…………………………………………………………. 51

2- 9- روش های تدریس مهارت های زندگی ……………………………………………… 51

2-10- دوره متوسطه……………………………………………………………………………….. 55

2- 11- سوابق پژوهشی تحقیق………………………………………………………………….. 60

2- 11- 1– تحقیقات خارجی……………………………………………………………………. 60

2- 11-2 تحقیقات داخلی ……………………………………………………………………….. 63

2- 12- خلاصه و جمع بندی……………………………………………………………………. 67

فصل سوم: روش تحقیق

مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 72

3- 1- روش تحقیق………………………………………………………………………………… 73

3- 2- جامعه آماری ……………………………………………………………………………….. 73

3- 3- تعیین حجم نمونه………………………………………………………………………….. 74

3- 4- روش نمونه گیری………………………………………………………………………….. 75

3- 5- ابزار اندازه گیری ………………………………………………………………………….. 76

3- 6- روایی پرسشنامه……………………………………………………………………………. 79

3- 7- پایایی پرسشنامه……………………………………………………………………………. 80

3- 8- روش جمع آوری اطلاعات …………………………………………………………….. 81

3- 9- شیوه تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………… 82

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 85

4- 1- بخش اول: توصیف مشخصات فردی نمونه آماری…………………………………. 86

4- 1- 1- جنسیت ………………………………………………………………………………… 86

4- 1- 2- پایه تحصیلی…………………………………………………………………………… 87

4- 1- 3- رشته تحصیلی………………………………………………………………………….. 88

4-1– 4- ناحیه آموزشی…………………………………………………………………………… 89

4-2- بخش دوم: تحلیل توصیفی پرسشنامه…………………………………………………… 90

4- 3- بخش سوم: تجزیه و تحلیل سؤالات پژوهش……………………………………….. 96

4- 4- بخش چهارم: تحلیل یافته های مصاحبه ……………………………………………… 110

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مقدمه …………………………………………………………………………………………………. 115

5- 1- خلاصه موضوع ها و روش ها …………………………………………………………. 115

5- 2- بحث و نتیجه گیری ………………………………………………………………………. 116

5- 3- یافته های تحقیق…………………………………………………………………………… 117

5- 3-1 یافته های کمّی……………………………………………………………………………. 117

5- 2- 2-یافته های کیفی…………………………………………………………………………. 129

5- 4- پیشنهادات ………………………………………………………………………………….. 136

5- 4- 1- پیشنهادات کاربردی…………………………………………………………………… 136

5- 4-2- پیشنهادات برای تحقیقات آینده ……………………………………………………. 139

5- 5- محدودیت ها …………………………………………………………………………….. 139

منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………. 142

پیوست ……………………………………………………………………………………………….. 154

فهرست جدول‌ها

جدول 2- 1- ویژگی های دوره نوجوانی و آموزش مهارت های زندگی………………. 59

جدول 2- 2- خلاصه و جمع بندی فصل دوم……………………………………………….. 69

جدول 3- 1- توزیع فراوانی جامعه آماری بر حسب ناحیه ………………………………. 73

جدول 3- 2- توزیع حجم نمونه مدارس شهر اصفهان بر حسب ناحیه…………………. 75

جدول 3- 3- درجه بندی و نحوه ارزش گذاری گویه های پرسشنامه…………………… 77

جدول 3- 4- انطباق سؤالات پرسشنامه با مؤلفه ها…………………………………………. 77

جدول 3- 5- ضریب پایایی مؤلفه ها …………………………………………………………. 81

جدول 4- 1- توزیع فراوانی گروه نمونه بر حسب جنسیت………………………………. 86

جدول 4- 2- توزیع فراوانی گروه نمونه بر حسب پایه تحصیلی ……………………….. 87

جدول 4- 3- توزیع فراوانی گروه نمونه بر حسب رشته تحصیلی………………………. 88

جدول 4- 4- توزیع فراوانی گروه نمونه بر حسب ناحیه آموزشی………………………. 89

جدول 4- 5- تحلیل توصیفی پرسشنامه ( مؤلفه حل مساله)………………………………. 90

جدول 4- 6- تحلیل توصیفی پرسشنامه ( مؤلفه تصمیم گیری) …………………………. 91

جدول 4- 7- تحلیل توصیفی پرسشنامه (مؤلفه شهروند جهانی)…………………………. 92

جدول 4- 8- تحلیل توصیفی پرسشنامه ( مؤلفه ارتباط) ………………………………….. 93

جدول 4- 9- تحلیل توصیفی پرسشنامه ( مؤلفه مشارکت و همکاری) ………………… 94

جدول 4- 10- تحلیل توصیفی پرسشنامه ( مؤلفه فناوری اطلاعات)……………………. 95

جدول 4- 11-تحلیل توصیفی میزان مهارت های زندگی در دانش آموزان…………….. 96

جدول 4- 12- آزمون t جهت مقایسه مهارت های زندگی دانش آموزان………………. 96

جدول 4- 13- تحلیل توصیفی وضعیت مؤلفه حل مساله…………………………………. 97

جدول 4- 14- آزمون t جهت مقایسه مؤلفه حل مساله …………………………………… 97

جدول 4-15- تحلیل توصیفی وضعیت مؤلفه تصمیم گیری………………………………. 97

جدول 4- 16- آزمون t جهت مقایسه مؤلفه تصمیم گیری………………………………… 98

جدول 4- 17- تحلیل توصیفی وضعیت مؤلفه ارتباط………………………………………. 98

جدول 4- 18- آزمون t جهت مقایسه مؤلفه ارتباط…………………………………………. 98

جدول 4- 19- تحلیل توصیفی وضعیت مؤلفه مشارکت و همکاری…………………….. 99

جدول 4- 20- آزمون t جهت مقایسه مؤلفه مشارکت و همکاری……………………….. 99

جدول 4- 21- تحلیل توصیفی وضعیت مؤلفه شهروند جهانی…………………………… 100

جدول 4- 22- آزمون t جهت مقایسه مؤلفه شهروند جهانی……………………………… 100

جدول 4- 23- تحلیل توصیفی وضعیت مؤلفه فناوری اطلاعات…………………………. 100

جدول 4- 24- آزمون t جهت مقایسه مؤلفه فناوری اطلاعات……………………………. 101

جدول 4- 25- ماتریس همبستگی بین مؤلفه های مهارت های زندگی…………………. 101

جدول 4- 26- تحلیل توصیفی مهارت های زندگی بر حسب جنسیت………………… 102

جدول 4- 27- آزمون t جهت مقایسه مهارت های زندگی بر حسب جنسیت ………. 103

جدول 4- 28- تحلیل توصیفی مهارت های زندگی بر حسب رشته تحصیلی ……….. 104

جدول 4- 29- مقایسه دیدگاه دانش آموزان در مورد مهارت های زندگی بر حسب رشته تحصیلی  105

جدول 4- 30- تحلیل توصیفی میزان مهارت های زندگی بر حسب پایه تحصیلی …. 106

جدول 4- 31- مقایسه دیدگاه دانش آموزان در مورد مهارت های زندگی بر حسب پایه تحصیلی     107

جدول 4- 32- تحلیل توصیفی میزان مهارت های زندگی بر حسب ناحیه…………….. 108

جدول 4- 33- مقایسه دیدگاه دانش آموزان در مورد مهارت های زندگی بر حسب ناحیه              109

جدول 4- 34- آزمون تعقیبی جهت مقایسه مهارت های زندگی دانش آموزان بر حسب ناحیه        110

فهرست نمودارها

نمودار 4- 1- توزیع فراوانی گروه نمونه بر حسب جنسیت ……………………………… 86

نمودار 4- 2- توزیع فراوانی گروه نمونه بر حسب پایه تحصیلی………………………… 87

نمودار 4- 3- توزیع فراوانی گروه نمونه بر حسب رشته تحصیلی………………………. 88

نمودار 4- 4- توزیع فراوانی گروه نمونه بر حسب ناحیه آموزشی………………………. 89

 

چکیده

یکی از وظایف اساسی آموزش و پرورش هر کشور پرورش استعدادهای دانش آموزان و آماده سازی آنان برای شرکت فعال در امور جامعه است، حمایت از دانش آموزان و هدایت آنان برای دست یابی به هدف های مطلوب در زندگی، برخورد موثر با مشکلات، توجه به محدودیت ها، لزوم آموزش مهارت های زندگی را برای رسیدن به این هدف ها آشکار می سازد. هدف این تحقیق ارزیابی ضرورت و خلاء های موجود در مهارت های زندگی دانش آموزان مقطع متوسطه بود. سوالات تحقیق با در نظر گرفتن ارزیابی میزان مهارت های زندگی دانش آموزان متوسطه شهر اصفهان بر حسب ویژگی های دموگرافیک (جنسیت، رشته تحصیلی،پایه تحصیلی، ناحیه آموزشی) طراحی شد. نوع تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش،   توصیفی ـ پیمایشی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پایه سوم و چهارم متوسطه به تعداد 27878 نفر بود که با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای ـ طبقه ای متناسب با حجم 209 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردید. در این پژوهش از یک پرسشنامه محقق ساخته مهارت های زندگی دارای 41 سؤال بسته پاسخ با مقیاس پنج درجه ای لیکرت و مصاحبه در قالب چهار سؤال باز پاسخ استفاده شد. روایی پرسشنامه ها بصورت محتوایی مورد تأیید قرار گرفت. ضریب پایایی پرسشنامه مهارت های زندگی با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرانباخ 90/0 درصد برآورد گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با بهره گرفتن از نرم افزار آماری در دو سطح توصیفی(فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و در سطح استنباطی (آزمون t تک نمونه ای، آزمونt مستقل، آزمون تحلیل واریانس، آزمون های تعقیبی و ضریب همبستگی پیرسون) صورت گرفت. یافته ها نشان داد میانگین مهارت های زندگی در مؤلفه های حل مساله، تصمیم گیری، ارتباط، شهروند جهانی، مشارکت و همکاری و فناوری اطلاعات پایین تر از حد متوسط بوده است. تفاوت معناداری بین مهارت های زندگی دانش آموزان بر حسب جنسیت، رشته تحصیلی، پایه تحصیلی و ناحیه آموزشی وجود ندارد.

مقدمه

یکی از وظایف اساسی آموزش و پرورش هر کشور پرورش استعدادهای دانش آموزان و آماده سازی آنان برای شرکت فعال در امور جامعه است، ضرورت حمایت از دانش آموزان و هدایت آنان برای دست یابی به هدفهای مطلوب در زندگی، اتخاذ شیوه های درست برای حل مسائل خود، برخورد موثر با مشکلات، آشنایی با امکانات خود و جامعه و همچنین توجه به محدودیت ها، لزوم آموزش مهارت های زندگی را برای رسیدن به این هدفها آشکار می سازد. ضرورت رفتار بهینه ی افراد در جامعه مهم تر از اخذ مدارک عالی دانشگاهی به نظر می آید و نهاد آموزش و پرورش باید تلاش خود را متمرکز سازد تا انسان هایی آگاه، توانا، انسان هایی واجد اخلاق حسنه تحویل جامعه دهد به طوری که نه تنها خود در زندگی در یاس، ناامیدی و بی ارزشی غوطه ور نشود بلکه توانایی کمک به حل معضلات دیگران را نیز داشته باشد.

آموزش مهارت های زندگی مورد توجه بسیاری از مربیان و صاحب نظران تعلیم و تربیت بوده است برای مثال از نظر جان دیویی، هدف تعلیم و تربیت آماده کردن شهروندان برای اداره خود است و این یادگیری مثل هر یادگیری دیگر باید از راه عمل صورت گیرد، به نظر دیویی بزرگترین نقص آموزشگاه های سنتی که مایه بسی تاسف است آن است که در آن سعی      می شود در محیطی که فاقد هرگونه روح اجتماعی است برای اجتماع، اعضای شایسته و مفید تربیت کند (شکوهی،1379،ص 203). در عین حال، اهداف یا کانون توجه برخی نظریه های برنامه درسی از قبیل نظریه های انسان گرایانه، اجتماعی و رشدگرا آموزش مصادیق     مهارت های زندگی است (میلر،1380،ص 54).

در اهداف آرمانی و اهداف دوره تحصیلی نظام آموزش جمهوری اسلامی ایران نیز به صراحت و یا به طور ضمنی به آموزش مهارت های زندگی تاکید شده است، بنابراین ضرورت آموزش این گونه مهارت ها برای دانش آموزان ایرانی به شدت احساس می گردد لذا این پژوهش به دنبال ارزیابی ضرورت و خلاء های موجود در مهارت های زندگی دانش آموزان مقطع متوسطه می باشد.

آموزش مهارت های زندگی فرد را برای غلبه بر تنشها و مشکلاتی که گریبان گیر فرد و جامعه است آماده می کند. منظور از مهارت های زندگی آن نوع توانایی های عملی است که برای موفقیت و احساس شادمانی در زندگی روزمره مورد نیاز می باشد و اهداف آموزشی این مهارت ها از الزامات و نیازهای روزمره استخراج می شود. مهارت های زندگی بسیار متعدد هستند و ماهیت و انواع آن با توجه به موقعیت ها، فرهنگ و جوامع تغییر می یابد. به هر حال، آموزش این مهارت ها برای همه دانش آموزان، به ویژه دانش آموزان مقطع متوسطه بسیار مهم و حیاتی است. زیرا در دوره متوسطه قسمت اعظم استعدادهای نوجوانان بروز می کند، قدرت یادگیری به حد اعلای خود می رسد، کنجکاوی آنان جهت معینی می یابد و مسائل جدید زندگی نظیر انتخاب رشته، انتخاب حرفه – شغل، اداره خانواده و گرایش مرام و مسلک ذهن آنان را به خود مشغول می سازد و به مرحله ادراک ارزش های اجتماعی، اقتصادی و معنوی می رسند.

این دوره از لحاظ مبانی فلسفی، زیستی، روانی و اجتماعی دوره بسیار مهمی است دوره ای که آموزش عمومی را به آموزش عالی پیوند می دهد و گروه کثیری را برای ورود به جامعه و بازار کار مهیا می کند. از این رو هرگونه نارسایی و خلل در این دوره مستقیماً بر عملکرد هر دو حلقه آموزش عمومی و عالی تاثیر بسزایی دارد (صافی،1380،ص90). شواهد بسیاری موید آن است که آموزش مهارت های زندگی برای دانش آموزان ایرانی در صحنه عمل چندان مورد تاکید قرار نگرفته و تحقیقات انجام یافته بر روی برنامه های آموزشی و میزان دستیابی دانش آموزان به مهارت های زندگی فقدان یا کمبود آن را نشان می دهد. این پژوهش با درک اهمیت این مسئله، در تلاش است که از طریق مستند سازی واقعیات موجود در صحنه آموزش مهارت های زندگی زمینه ای را برای جلب توجه سیاستگذاران آموزشی و برنامه ریزان درسی فراهم نماید.