پایان نامه ­ی کارشناسی ارشد رشته مهندسی منابع طبیعی جنگلداری
بررسی  ساختار جنگل و خاک در دو توده­ی تخریب شده و كمتر تخریب شده­ی بلوط ایرانی در جنگل­های زاگرس جنوبی، (جنگل­های حوزه­ یاسوج)
 
استاد راهنما:
دکتر سهراب الوانی نژاد
 
اساتید مشاور:
دکتر علیرضا صالحی
دکتر پیام فیاض
 
اردیبهشت ماه 1392
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب
عنوان                                                                               صفحه

فصل اول- مقدمه و کلیات.. 1

1-1- مقدمه. 1

1-2- کلیات.. 6

1-2-1- ساختار. 6

1-2-2- ویژگی­های ساختاری.. 7

1-2-3- ویژگی­های عمومی بلوط ایرانی.. 8

1-2-3-1- گسترشگاه گونه بلوط ایرانی.. 8

1-2-3-2- ویژگی­های اکولوژیک بلوط ایرانی.. 9

1-2-3-3- ویژگی­های جنگل­شناسی بلوط ایرانی.. 9

1-2-4- مصارف و کاربردهای بلوط ایرانی: 11

1-2-5- عوامل تخریب در جنگل­های زاگرس… 12

1-2-6- خاک.. 12

1-2-6-1- خصوصیات فیزیکی خاک.. 13

1-2-6-2- خصوصیات شیمیایی خاک.. 14

1-2-6-2-1- pH.. 14

1-2-6-2-2- پتاسیم. 15

1-2-6-2-3- سدیم خاک.. 15

1-2-6-2-4-EC.. 15

1-2-6-2-5- آهک… 16

1-2-6-2-6- ماده آلی.. 16

1-2-6-2-6- فسفر. 16

1-2-7- تنوع زیستی.. 17

1-2-7-1- شاخص­های تنوع زیستی.. 18

1-2-7-2- شاخص‌ها و نمایه‌های ریاضی برای اندازه‌گیری تنوع. 18

1-2-7-2-1- شاخص‌های تنوع گونه‌ای.. 18

1-2-7-2-2- شاخص‌های غنای گونه‌ای.. 19

1-2-7-2-3- شاخص یكنواختی.. 19

فصل دوم- سابقه تحقیق.. 21

2-1- مطالعات انجام شده در زمینه­ ساختار جنگل.. 21

2-2- مطالعات انجام شده در زمینه­ خاک جنگل.. 26

فصل سوم- مواد و روش­ها 33

3- 1- منطقه مورد مطالعه. 33

3-1-1- اطلاعات هواشناسی.. 34

3-1-2- اطلاعات زمین شناسی.. 35

3-2- روش انجام کار. 37

3-2-1- روش نمونه­برداری.. 37

3-2-2- روش محاسبه پارامترهای جنگلشناسی.. 37

3-2-3- روش مطالعه تنوع زیستی.. 39

3-2-4- محاسبه­ی شاخص ارزش اهمیت (IVI) 40

3-2-5- روش نمونه­برداری خاک.. 41

3-2-6- روش آزمایشگاهی خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک.. 41

3-2-6-1- اندازه ­گیریpH خاک.. 41

3-2-6-2- اندازه‌گیری هدایت الکتریکیEC خاک.. 42

3-2-6-3- اندازه‌گیری پتاسیم قابل جذب.. 42

3-2-6-4- اندازه گیری کربن آلی (مواد آلی خاک) 42

3-2-6-5- اندازه‌گیری میزان آهک خاک (درصد کربنات کلسیم تبادلی خاک) 43

3-2-6-6- اندازه‌گیری سدیم خاک.. 44

3-2-6-7- تعیین بافت خاک به روش هیدرومتری.. 44

3-2-6-8- اندازه‌گیری فسفر قابل جذب خاک.. 45

3- 3- روش تجزیه و تحلیل داده­ ها 46

3- 3- 1- آنالیز آماری.. 46

3-3-2- آنالیز پارامترهای ساختار جنگل.. 47

3-3-3- آنالیز خاک.. 47

3-3-4- آنالیز داده­های تنوع زیستی.. 48

3-3-5- آنالیز داده­های زادآوری.. 48

فصل چهارم- نتایج.. 49

4-1- بررسی ساختار جنگل.. 50

4-1-1- نتایج بررسی ساختار افقی جنگل.. 59

4-1-1-نتایج پراکنش درختان در طبقات قطری.. 61

4-1-2- ساختار عمودی توده: 63

4-2- نتایج بررسی خاک.. 70

4-3- نتایج بررسی تنوع زیستی.. 75

4-4- نتایج زادآوری گونه‌های درختی و درختچه‌ای.. 80

4-5- نتایج عوامل غیر زنده (عوامل تخریب) 84

4-6- نتایج عوامل رویشی.. 85

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری.. 92

5-1-2- ساختار عمودی.. 94

5-2- بررسی خاک.. 96

5-3- بررسی تنوع زیستی.. 98

5-4- زادآوری.. 102

5-5- نتیجه­گیری کلی.. 106

پیشنهادات.. 109

فهرست جدول­ها

عنوان                                                                                                                                           صفحه

جدول 1-1- گونه­های همراه بلوط ایرانی…………………………………………………………………………………………………. 11

جدول 3-1- موقعیت جغرافیایی استان کهگیلویه و بویراحمد و شرایط اقلیمی محدوده مورد مطالعه……………………. 35

جدول 3-2- فرمول­های مربوط به شاخص­های تنوع زیستی ……………………………………………………………………….. 39

جدول 3-3- طبقه ­بندی عوامل محیطی…………………………………………………………………………………………………… 40

جدول 3-4- فرمول­های مورد استفاده برای تعیین شاخص ارزش اهمیت……………………………………………………….. 41

جدول 4-1- گونه­های درختی و درختچه­ای موجود در دو رویشگاه تخریب­شده و کمتر­تخریب­شده……………………… 49

جدول 4-2- مقایسه میانگین از لحاظ تراکم و صفات رویشی درختان بلوط ایرانی در دو رویشگاه مورد مطالعه………. 50

جدول4-3- مقایسه­ میانگین برخی از مؤلفه­ های ساختاری دو رویشگاه سرآبتاوه و مختار………………………………… 51

جدول 4-4- همبستگی اسپیرمن بین پارامترهای رویشی درختان بلوط ایرانی در رویشگاه سرآبتاوه ……………………. 52

جدول 4-5- مقایسه همبستگی اسپیرمن بین پارامترهای رویشی درختان بلوط ایرانی در رویشگاه مختار …………….. 53

جدول 4-6- همبستگی بین پارامترهای رویشی درختان با عوامل محیطی در دو رویشگاه سرآبتاوه و مختار…………….54

جدول4-7- آنالیز واریانس پارامترهای رویشی بلوط ایرانی با عوامل فیزیوگرافی در رویشگاه سرآبتاوه ………………….. 55

جدول4-8- آنالیز واریانس پارامترهای رویشی بلوط ایرانی در عوامل فیزیوگرافی در رویشگاه مختار……………………… 56

جدول4-9- آنالیز واریانس ناپارامتریک پارامترهای رویشی در ارتباط با عوامل فیزیوگرافی در منطقه­ی سرآبتاوه ……. 56

جدول 4-10- آنالیز واریانس ناپارامتریک پارامترهای رویشی در ارتباط با عوامل فیزیوگرافی در منطقه­ی مختار ……..57

جدول 4-11- مقایسه میانگین دانکن بین پارامترهای رویشی در عوامل فیزیوگرافی در رویشگاه سرآبتاوه ……………. 57

جدول 4-12- مقایسه میانگین دانکن بین پارامترهای رویشی در عوامل فیزیوگرافی مختلف در رویشگاه مختار …….. 58

جدول4-13- فراوانی تعداد پایه­ های مربوط به هر گونه درختی در دو رویشگاه جنگلی …………………………………….. 59

جدول 4-14- فراوانی پایه­ های دانه­زاد مربوط به هر گونه درختی و درختچه­ای در دو رویشگاه مورد مطالعه………….. 60

جدول 4-15- فراوانی پایه­ های شاخه­زاد (جست­گروه) مربوط به هر گونه درختی و درختچه­ای دو رویشگاه مورد مطالعه………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 60

جدول 4-16- فراوانی تعداد جست مربوط به هر گونه درختی در رویشگاه …………………………………………………….. 61

جدول 4-17- فراوانی تعداد متوسط جست در جست­گروه مربوط به هر گونه درختی و درختچه­ای در رویشگاه……… 61

جدول 4-18- پراکنش میانگین تعداد پایه­ های بلوط در هکتار در طبقات قطری 5 سانتی­متری …………………………. 61

جدول 4-19- متوسط قطر برابر سینه (سانتیمتر)، سطح مقطع برابر سینه (سانتیمتر مربع) برای بلوط ایرانی در هر توده در پلات…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 63

جدول 4-20- میانگین ارتفاع کل درختان در رویشگاه به تفکیک گونه………………………………………………………….. 63

جدول 4-21- پراکنش فراوانی در هکتار در طبقات ارتفاع درختان بلوط ایرانی……………………………………………….. 64

جدول 4-22- پراکنش سطح مقطع برابر سینه در هکتار(مترمربع) با طبقات ارتفاع درختان بلوط ایرانی………………. 67

جدول 4-25- نتایج مقایسه­ میانگین (T-test) خصوصیات فیزیکی شیمیایی خاک در دو رویشگاه مورد مطالعه… 70

جدول 4-26- نتایج آنالیز واریانس بین تغیرهای فیزیکوشیمیایی خاک با تحت تأثیر سطح دریا به تفکیک رویشگاه. 71

 

جدول 4-27- نتایج مقایسه میانگین دانکن ویژگی­های فیزیکوشیمیایی خاک در ارتفاعات مختلف ارتفاع از سطح دریا در رویشگاه سرآبتاوه…………………………………………………………………………………………………………………………………. 71

جدول 4-28- نتایج مقایسه میانگین دانکن ویژگی­های فیزیکوشیمیایی خاکدر ارتفاعات مختلف ارتفاع از سطح دریا در رویشگاه مختار……………………………………………………………………………………………………………………………………. 72

جدول 4-29- نتایج همبستگی پیرسون بین عوامل خاکی و ارتفاع از سطح دریا………………………………………………. 72

جدول 4-30- نتایج همبستگی پیرسون بین عوامل خاکی با همدیگر در رویشگاه سرآبتاوه………………………………… 73

جدول 4-31- نتایج همبستگی پیرسون بین عوامل خاکی با همدیگر در رویشگاه مختار……………………………………. 73

جدول 4-32- نتایج همبستگی پیرسون بین پارامترهای رویشی با عوامل خاکی در رویشگاه سرآبتاوه………………….. 74

جدول 4-33- نتایج همبستگی پیرسون بین پارامترهای رویشی با عوامل خاکی در رویشگاه مختار …………………….. 75

جدول 4-34- نتایج مقایسه میانگین در دورویشگاه سرآبتاوه و مختار از لحاظ شاخص­های تنوع زیستی……………….. 76

جدول 4-35- نتایج آنالیز واریانس بین شاخص­های تنوع زیستی در ارتباط با عوامل فیزیوگرافی در رویشگاه سرآبتاوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 77

جدول 4-36- نتایج آنالیز واریانس بین شاخص­های تنوع زیستی در ارتباط با عوامل فیزیوگرافی در رویشگاه مختار……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 78

جدول 4-37- نتایج مقایسه میانگین دانکن بین شاخص­های تنوع زیستی با فاکتورهای محیطی در رویشگاه سرآبتاوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 78

جدول 4-38- نتایج مقایسه میانگین دانکن بین شاخص­های تنوع زیستی با فاکتورهای محیطی در رویشگاه مختار……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 79

جدول 4-39- نتایج همبستگی اسپیرمن بین شاخص­های تنوع زیستی  با عوامل محیطی در دو رویشگاه سرآبتاوه و مختار……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 80

جدول 4-40- رتبه ­بندی گونه­های درختی بر اساس شاخص ارزش اهمیت (IVI)……………………………………………… 80

جدول 4-41- تعداد زادآوری در هر رویشگاه به تفکیک گونه……………………………………………………………………….. 81

جدول 4-42- میانگین ارتفاع نهال در هر رویشگاه به تفکیک گونه……………………………………………………………….. 81

جدول 4-43- نتایج مقایسه میانگین مربوط به زادآوری بلوط ایرانی بین دو رویشگاه………………………………………… 82

جدول 4-44- نتایج آنالیز واریانس بین پارامترهای زادآوری بلوط ایرانی  با عوامل فیزیوگرافی در رویشگاه سرآبتاوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 82

جدول 4-45- نتایج آنالیز واریانس بین پارامترهای زادآوری بلوط ایرانی  با عوامل فیزیوگرافی در رویشگاه مختار……. 82

جدول 4-46- نتایج همبستگی اسپیرمن بین پارامترهای رویشی درختان بلوط ایرانی با تعداد زادآوری………………… 83

جدول 4-47- نتایج همبستگی اسپیرمن بین پارامترهای زادآوری بلوط ایرانی با عوامل محیطی در دو رویشگاه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………83

جدول 4-48- جدول طبقه‌بندی پلات‌ها در دو منطقه­ی سرآبتاوه و مختار بر اساس مدل رگرسیون لجستیک با بهره گرفتن از عوامل غیرزنده…………………………………………………………………………………………………………………………………. 85

جدول 4-51- نتایج طبقه ­بندی پلات­ها در دو منطقه­ی مورد مطالعه بر اساس آنالیز تابع تشخیص با بهره گرفتن از عوامل رویشی………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 91

فهرست شکل­ها

عنوان                                                                                                                                                 صفحه

شکل 3-1- موقعیت منطقه مورد مطالعه در کشور و در استان در استان کهگیلویه ­و بویراحمد……………………………  34

شکل 3-2- نمودار آمبروترمیک منطقه مورد مطالعه …………………………………………………………………………………. 35

شکل 4-1- نمودار میانگین تعداد پایه­ های شمارش شده در هکتار  در هر  رویشگاه ………………………………………… 60

شکل 4-2- نمودار پراکنش تعداد در هکتار بلوط ایرانی در طبقات قطری 5 سانی­متری مربوط به منطقه جنگلی سرآبتاوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 62

شکل 4-3- نمودار پراکنش تعداد پایه­ های باوط در هکتار طبقات قطری 5 سانی­متری مربوط به منطقه جنگلی مختار……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 62

شکل 4-4- نمودار پراکنش درختان بلوط ایرانی در طبقات ارتفاعی………………………………………………………………. 64

شکل 4-5- نمودار رابطه­ بین قطر برابر سینه (سانتی­متر) و ارتفاع (متر) درختان بلوط ایرانی در رویشگاه سرآبتاوه… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………65

شکل 4-6- نمودار رابطه­ بین قطر برابر سینه (سانتی­متر) و ارتفاع (متر) درختان بلوط ایرانی در رویشگاه مختار……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 65

شکل 4-7- نمودار رابطه بین قطر برابر سینه (سانتی­متر) و مساحت تاج (متر مربع) درختان بلوط ایرانی در رویشگاه سرآبتاو……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 66

شکل 4-8- نمودار رابطه بین قطر برابر سینه (سانتی­متر) و مساحت تاج (متر مربع) درختان بلوط ایرانی در رویشگاه مختار……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 66

شکل 4-9- نمودار پراکنش سطح مقطع برابر سینه (مترمربع در هکتار) با طبقات ارتفاع درختان بلوط ایرانی………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 67

شکل 4-10- پراکنش تعداد در طبقه­های قطر تاج بلوط ایرانی، کیکم و زالزالک ……………………………………………… 69

شکل 4-11- نمودار میانگین شاخص­های تنوع زیستی به تفکیک رویشگاه ……………………………………………………. 76

شکل 4-12- میانگین حضور عوامل غیرزنده (عوامل تخریب) در دو توده­ی مورد مطالعه….………………………………… 84

شکل 4-13- میانگین حضور عوامل رویشی تراکم پایه در دو توده­ی مورد مطالعه…………………………………………….. 86

شکل 4-14- میانگین حضور عوامل رویشی ارتفاع در دو توده­ی مورد مطالعه………………………………………………….. 87

شکل 4-15- میانگین حضور عوامل رویشی قطر در دو توده­ی مورد مطالعه …………………………………………………… 87

شکل 4-16- میانگین حضور عوامل رویشی سطح مقطع برابر سینه در دو توده­ی مورد مطالعه ………………………….. 88

چک‍یده

مطالعه حاضر با هدف بررسی ساختار جنگل­شناسی و خاک در دو توده­ی طبیعی بلوط ایرانی با شدت دست­خوردگی و تخریب متفاوت صورت گرفته است. برای رسیدن به این هدف ابتدا پس از جنگل­گردشی در جنگل­های حوزه­ شهرستان بویراحمد، دو توده­ی جنگلی با وضعیت تخریب­یافتگی متفاوت، توده­­ی با درجه­ تخریب بیشتر (رویشگاه مختار) و توده­ی كمترتخریب­شده (رویشگاه سرآبتاوه) در مجاورت هم به فاصله­ی تقریبی 10 کیلومتر انتخاب شدند. نمونه­برداری در دو توده­ی مورد بررسی به روش تصادفی­سیستماتیک با بهره گرفتن از شبکه آماربرداری 250×150 متر صورت گرفت. تعداد 47 قطعه­نمونه­ با مساحت 1000 مترمربع در رویشگاه مختار، و در رویشگاه سرآبتاوه 52 قطعه نمونه برداشت ­شد. در قطعه نمونه­ها­ی اصلی پارامترهای جنگل­شناسی شامل نام و تعداد گونه­های درختی و درختچه­ای، ارتفاع کل، ارتفاع تنه، ارتفاع تاج، قطر برابر سینه، قطر در ارتفاع 50 سانتی­متری از سطح زمین، قطر بزرگ و کوچک تاج اندازه ­گیری شد. جهت بررسی زادآوری گونه­های درختی و درختچه­ای در مرکز هر قطعه نمونه­ی اصلی از یک میکروپلات 200 مترمربعی (به شعاع 8 متر) استفاده شد. به منظور مقایسه­ خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در دو توده­ی مورد مطالعه، در هر یک از آنها بطور تصادفی تعداد 10 نمونه خاک از عمق 0 تا 20 سانتیمتری برداشت گردید. نتایج آنالیز واریانس نشان داد از لحاظ خصوصیات جنگل­شناسی تعداد پایه، تعداد جست­گروه، تعداد کل جست، ارتفاع­کل، ارتفاع تنه، ارتفاع تاج، ­آشکوب­بندی، مساحت تاج و درصد تاج­پوشش بین دو منطقه­ی مورد مطالعه تفاوت معنی­داری وجود دارد. نتایج مقایسه میانگین­ها نشان داد که میانگین ارتفاع کل، ارتفاع تاج و آشکوب بندی در رویشگاه سرآبتاوه بیشتر از رویشگاه مختار بود، اما میانگین پارامترهای تعداد پایه، تعداد جست گروه، تعداد جست، ارتفاع تنه، مساحت تاج و درصد تاج در رویشگاه مختار بیشتر بود. نتایج آنالیز همبستگی­ها نشان داد در رویشگاه سرآبتاوه بین ارتفاع از سطح دریا و تعداد جست همبستگی منفی و معنی دار وجود داشت. در رویشگاه مختار بین ارتفاع از سطح دریا با پارامترهای درصد پوشش علفی، قطر برابر سینه، قطر در ارتفاع 5/0 متر، سطح مقطع برابر سینه، مساحت تاج و درصد تاج پوشش همبستگی مثبت و معنی دار و با تعداد پایه و تعداد جست گروه و تعداد جست همبستگی منفی و معنی دار وجود داشت. در رویشگاه مختار بین شیب با درصد پوشش علفی، ارتفاع کل، ارتفاع تنه و ارتفاع تاج درخت همبستگی منفی و معنی دار وجود داشت. نمودار توزیع تعداد درختان بلوط ایرانی در طبقات قطری در هر دو توده به صورت چوله به راست و حالت کم­شونده دارد که نشان دهنده توده­های ناهمسال و نامنظم است. نتایج آنالیز واریانس فاکتورهای خاکی در دو رویشگاه نشان داد از لحاظ فاکتورهای pH، ماسه، مقدار ماده آلی، سیلت درشت و سیلت ریز بین دو رویشگاه اختلاف معنی­داری وجود دارد به طوری که مقدار pHو ماسه در رویشگاه مختار و مقدار مقدار ماده آلی، سیلت درشت و سیلت ریز در رویشگاه سرآبتاوه بیشتر بود. نتایج بررسی تنوع زیستی نشان داد از لحاظ کلیه­ی شاخص­های غنا، تنوع و یکنواختی بین دو توده اختلاف معنی­داری وجود دارد که به استثناء شاخص سیمپسون، سایر شاخص­ها در رویشگاه سرآبتاوه بالاتر بود. نتایج زادآوری نیز نشان داد که در رویشگاه سرآبتاوه برای 11 گونه­ی درختی و درختچه­ای و در رویشگاه مختار برای 7 گونه­ی درختی و درختچه­ای زادآوری در میکروپلات­ها مشاهده گردید. طبق نتایج بدست آمده در سرآبتاوه، 72/35 درصد نهال­ها دانه­زاد و 28/64 درصد آن­ها شاخه­زاد بودند، اما در رویشگاه مختار 58/5 درصد نهال به صورت دانه­زاد و 42/92 درصد نها­ل­ها شاخه­زاد بودند. در منطقه کمترتخریب­شده سرآبتاوه، صفات رویشی مساحت تاج، تعداد جست، تعداد جست­گروه و تعداد پایه همبستگی مثبت و معنی­داری با تعداد زادآوری بلوط داشتند. اما در منطقه مختار، سطح مقطع برابر سینه و مساحت تاج همبستگی منفی با تعداد زادآوری داشتند. به­طور کلی نتایج زادآوری نشان داد که در هر دو رویشگاه مورد بررسی وضعیت زادآوری بسیار ضعیف و نگران کننده است. نتایج آنالیز واریانس و مقایسه­ میانگین عوامل غیر زنده در دو توده­ی مورد مطالعه نشان داد که از لحاظ عوامل تخریب چرای دام، شاخه­زنی و بهره ­برداری غیرمجاز تفاوت معنی­داری بین دو رویشگاه وجود دارد به­ طوری که میانگین حضور این عوامل در رویشگاه مختار بیشتر از رویشگاه سرآبتاوه بود. همچنین نتایج آنالیز تجزیه به مولفه­های اصلی نشان داد که  بر اساس پارامترهای رویشی گونه­های موجود  دو رویشگاه مورد مطالعه قابل تفکیک نبوده و درصد ضریب کاپا پایین بدست آمد.  نتایج کلی این تحقیق نشان می­دهد که در رویشگاه سرآبتاوه که از سال 1382 تحت طرح صیانت جنگل­ها به صورت قرق درآمده است، از لحاظ اکثرشاخص­های تنوع زیستی و زادآوری وضعیت بهتری را نسبت به رویشگاه مختار نشان می­دهد. با توجه به تفاوت ساختار افقی و عمودی در دو توده مورد بررسی می­توان نتیجه گیری کرد که مسلما ساختار افقی و عمودی جنگل طی 10 سال قرق جنگل تغییر محسوسی نمی­ کند و این تفاوت در ساختار افقی و عمودی دو توده مورد بررسی به تفاوت­های طولانی مدت در دو توده برمی­گردد، که این تفاوتها ممکن است تفاوتهای رویشگاهی و یا دخالتهای انسانی باشند.

واژه­های کلیدی: ساختار جنگل، خاک، توده­ی تخریب­شده، توده­ی کمترتخریب­شده، بلوط ایرانی، یاسوج

فصل اول
مقدمه و کلیات
1-1- مقدمه
جنگل‌ها به عنوان یکی از غنی­ترین عرصه­های طبیعی، دربر­دارنده­ی حدود 65 درصد گونه­های خشکی­زی هستند (پیله ور و همکاران، 1389) و بیشترین تنوع گونه­ای را برای گروه­های تاکزونومیک متعددی مانند پرندگان، بی­مهرگان و میکروب­ها فراهم می­ کنند­ (لیندن مایر[1] و همكاران،­ 2006). در حال حاضر 46 درصد از جنگل­های دنیا به کاربری­های دیگر تبدیل شده­اند، فقط 22 درصد از جنگل­های اولیه یا 40 درصد از جنگل­های باقی­مانده در سطح دنیا به صورت دست­نخورده باقی مانده­اند (برایانت[2] و همكاران، 1997). حفاظت از این گنجینه­ی ارزشمند با توجه به تنگناهای اجرایی و محدودیت امکانات نیازمند برنامه ­ریزی براساس اولویت حفاظتی پوشش­های گیاهی مختلف می­باشد. ایران با دارا بودن مساحتی بالغ بر12 میلیون هكتار جنگل، یكی از كشورهای فقیر از لحاظ پوشش جنگلی است كه سهم زاگرس از این منابع جنگلی حدود 5 میلیون هكتار می­باشد كه بیش از 40 درصد جنگل­های كشور را به خود اختصاص داده است (صالحی[3]، 2009).

جنگل­های زاگرس از آذربایجان غربی (شهرستان پیرانشهر) تا فارس (حوالی فیروزآباد) در نواری به پهنای 7 درجة عرض جغرافیایی و 5/7 درجة طول جغرافیایی، با قدمتی 5 هزار ساله استقرار یافته­اند (یوسفی و همکاران، 1381). جنگل­هایی که گسترة آن 10 استان کشور را در امتداد رشته­کوه­های زاگرس (جهت شمال غرب به جنوب شرق) با طول متوسط 1300 كیلومتر و عرض متوسط 200 كیلومتر درنوردیده است.

جنگل­های زاگرس در استان­های آذربایجان غربی، كردستان، كرمانشاه، لرستان، ایلام، فارس، خوزستان، اصفهان، چهارمحال بختیاری و كهگیلویه و بویراحمد پراکنده شده ­اند که در این میان، کمترین سهم از پوشش جنگلی زاگرس با 5/4 درصد، متعلق به استان­های خوزستان و آذربایجان غربی بوده (یعنی تنها 5/4 درصد از مساحت استان­های مزبور را جنگل پوشانده است) و بالاترین سهم آن به استان كهگیلویه و بویراحمد (57 درصد) تعلق دارد (فتاحی، 1373).

جنگل­های زاگرس از دیرباز در معرض آسیب­های فراوان بوده ­اند. آسیب­هایی که موجب محو جنگل در قسمت­هایی از آن و باعث سیر قهقرایی در قسمت­های دیگر گردیده است. فضای بازی که هم اکنون در این جنگل­ها مشاهده می­شود تنها منبعث از خشکی نیست و آسیب­های وارده به این جنگل­ها در طول قرن­های متمادی نیز سهمی در این تنکی جنگل­ها دارد.

جنگل­های زاگرس از نظر حفاظت آب و خاك، تنوّع زیستی و ارزش­های پناهگاهی از اهمیت انکار نشدنی برخوردار هستند. وجود گونه­های متنوع گیاهی و جانوری، این منطقه را از سایر مناطق متمایز ساخته و توجه اکثر محققین علوم زیستی را به خود معطوف داشته است. شاخص تنوع گونه­ای، از شاخص­های مهم تنوع­زیستی است كه در ارزیابی زیستگاه­ها  از آن استفاده می­شود و مقدار آن به ثبات محیط­زیست آن بستگی دارد. از آنجا كه این ثبات در اجتماعات و اكوسیستم­های مختلف متفاوت است، وضعیت تنوع گونه­ای نیز در این مناطق دست­خوش تغییرات محیطی می­شود. به­همین دلیل محاسبةتنوع گونه­ای اهمیت زیادی در ارزیابی عملكرد و دخالت انسان در سیستم­های طبیعی دارد. در واقع، هر سیستم زمانی پایدار است كه گونه­های تشكیل­دهنده­ی آن در طی زمان حفظ شوند و نیز جمعیت افراد تشكیل­دهنده­ی آن دچار نوسانات زیاد نشود (اردکانی، 1385). حفاظت به­عنوان عاملی مهم، نقشی تعیین­كننده در غنا و تنوع­زیستی گیاهی دارد. رویشگاهی که تنوع­زیستی بیشتری داشته باشد، پایداری اکولوژیکی و حاصل­خیزی بیشتری را خواهد داشت و یک اکوسیستم پایدار خواهد بود (اسمیت[4]، 1996).

با توجه به جایگاه ویژه­ی جنگل­های زاگرس در پهنه­ی رویشی ایران و اهمیت حفظ و مدیریت تنوع­زیستی آن به عنوان یكی از مهمترین و برجسته­ترین سیماهای طبیعی ایران، احیاء جنگل­های زاگرس امری لازم و ضروری است ولی احیاء جنگل­ها با توجه به ساختار اجتماعی اقتصادی جامعه جنگل نشین غرب کشور که تنها به دامداری و کشاورزی وابسته است امری مشکل و در بسیاری موارد غیر ممکن شده است.

در ایران بیشترین تعداد گونه­های بلوط در رشته کوه زاگرس پراکنده شده ­اند و فراوان­ترین آنها گونه بلوط غرب (بلوط ایرانی) است که وجه تسمیه جنگل­های بلوط غرب به همین خاطر است (حسینی و همکاران، 1387).

مدیریت سرمایه در گردش
«مدیریت سرمایه در گردش» عبارت است از ترکیب بهینه اقلام سرمایه در گردش، یعنی داراییها و بدهیهای جاری؛ به‌گونه‌ای که ثروت سهامداران را حداکثر سازد (رهنمای رود پشتی، 1389). مدیران واحدهای انتفاعی در شرایط مختلف با توجه به عوامل درونی و بیرونی و با در نظر گرفتن ریسک و بازده باید راهبردهای مناسبی را برای اداره و مدیریت سرمایه در گردش واحد خود انتخاب کنند؛ به‌گونه‌ای که منجر به افزایش بازده، توان نقدینگی، توان پرداخت بدهی و در نهایت تداوم فعالیتهای واحد انتفاعی گردد. «سرمایه در گردش» یکی ازمنابع تامین مالی به‌ویژه برای شرکتهای کوچک‌ومتوسط و در حال رشد است. مدیران مالی واحدهای کسب‌وکار، روزانه با تصمیمهای مربوط به «مدیریت سرمایه در گردش» روبه‌رو می‌شوند. برای نمونه، نگهداری حجم بالایی از موجودیها باعث کاهش در هزینه‌های وقفه احتمالی در چرخه تولید یا زیانهای تجاری ناشی از کمبود محصولات، کاهش هزینه‌های عرضه و حفاظت در مقابل نوسانهای قیمتها می‌شود و از طرف دیگر، به فروش شرکت از جهات مختلف اعتبار تجاری مناسب می‌بخشد. با اینکه سرمایه‌گذاری زیاد شرکتها در موجودیها و کسب اعتبار تجاری باعث کاهش ریسک می‌شود، اما در مقابل سوداوری را نیز کاهش می‌دهد(Lazaridis & Tryfonidis, 2006). از نگرانی های مدیریت، میزان سرمایه‌گذاری در داراییهای جاری و مدیریت سرمایه در گردش است؛ به‌گونه‌ای که از یک طرف سهم

 

بازار و اعتبار تجاری کسب‌شده بین مشتریان و عرضه‌کنندگان خود را حفظ کند و از طرف دیگر، سوداوری خود را افزایش دهد. لذا مدیریت این داراییها و بدهیهای کوتاهمدت به این دلیل نیازمند توجه خاص است که مدیریت سرمایه در گردش، نقش مهمی در سوداوری و نقدینگی شرکتها و همچنین ریسک و بازده آن بازی می‌کند.

هدف نهایی هر شرکت، «ایجاد ارزش برای ذینفعان» است و «سودآوری» از مولفه‌های اصلی این هدف است. همچنین، «حفظ نقدینگی» نیز از هدفهای مهم واحدهای تجاری است؛ اما مسئله این است که افزایش در سود شرکت در حالت کلی منجر به افزایش در نقدینگی نمی‌شود و این دو هدف راهبردی همیشه همسو و در یک جهت نیستند. اگر افزایش سود منوط به مصرف نقدینگی باشد، در این صورت ممکن است مشکلات جدی به بار آورد. بنابراین باید بین این دو هدف راهبردی تمایز قائل شد و یک هدف نباید فدای هدف دیگر شود. از یک طرف، اگر ما به سود توجه نکنیم، نمی‌توانیم برای دوره درازمدت فعالیت کنیم و از طرف دیگر، اگر به نقدینگی توجه نکنیم ممکن است با مشکلات مرتبط با ناتوانی در پرداخت دیون و ورشکستگی روبه‌رو شویم.

 

2-3-2 مدیریت نقدینگی

مقدمه

در سیستم‏های تولیدی حیوانات اهلی، آنتی‏بیوتیک‏ها به طور معمول برای جلوگیری از بیماری و اختلالات متابولیکی، همچنین بهبود ضریب تبدیل غذایی به حیوانات تغذیه می‌شود. در سال­های اخیر، نگرانی‏های عمومی در رابطه با استفاده بیش از اندازه آنتی‏بیوتیک‏ها در تغذیه نشخوارکنندگان به علت احتمال مقاومت باکتریایی که ممکن است سلامتی انسان را به خطر بیندازد بیشتر شده است. در نتیجه تلاش‏های قابل‏توجهی در جهت توسعه جایگزینی برای آنتی‏بیوتیک‏ها صورت پذیرفته و متابولیت‌های ثانویه گیاهی به عنوان یکی از جایگزین‌های مناسب آنتی‏بیوتیک‏ها پیشنهاد شده‌اند (والاس[1]، 2004).

گیاه دارویی جاشیر با نام Prangos ferulacea  از جمله گیاهان دارویی است كه در طب سنتی در درمان بسیاری از بیماری­ها به كار برده شده و تحقیقات آزمایشگاهی متعددی خواص درمانی آن را اثبات كرده‌اند. (آلوبلن[2] و همكاران، 1995؛ باسر[3] و هكاران، 1996).

بررسی­های فیتو شیمیایی منجر به جداسازی و شناسایی انواعی از كومارین­ها، آلكالوئیدها، فلاونوئید­ها و ترپینوئیدها در گونه های جنس پرانگوس شده است (آیرس[4] و همكاران، 1994). بررسی اسانس بخش هوایی و بذرهای گیاه جاشیر منجر به شناسایی 33 تركیب در روغن بخش هوایی این گیاه شده است (رضوی، 2012). امیری (1386) 31 تركیب از اندام هوایی و 18 ترکیب از اسانس بذر گیاه پرانگوس فرولاسیا[5] استخراج نمود كه بتاپینن و 3-كارن مهمترین تركیبات موجود در اسانس جاشیر بود.

با افزایش بی رویه جمعیت و نیاز روزافزون به مواد غذایی بخصوص مواد پروتئینی، بهره­برداری هرچه بیشتر منابع با توجه دامی ضروری احساس می­شود در راستای استفاده بیشتر و افزایش تولیدات دامی مبارزه با بیماری­های انگلی نقش بسزایی دارد و بیماری­های انگلی بخصوص بیماری­های کرمی یکی از عوامل مهم کاهش محصولات دامی (گوشت، شیر، پشم) می باشند. همچنین انگلها دام را مستعد ابتلا به بیماری­های عفونی و غیر­عفونی می­کنند. لذا اهمیت شناسایی بیماری­های انگلی و مبارزه با انگلها بر کسی پوشیده نیست.

در دهه گذشته شواهد فزاینده­ای مبنی بر مشاهده رفتار خوددرمانی در حیوانات گزارش شده است، اگرچه بخش قابل توجهی از این مطالعات در پریماتها و به شکل خاص میمون بزرگ آفریقایی صورت پذیرفته است (هافمن[6]، 2001) ولی چندین مطالعه در حیوانات نشخوارکننده نیز این الگوی رفتاری را مورد تائید قرار داده­اند (ویلالبا[7] و همکاران، 2010). مفهوم بنیادین خود­درمانی این است که حیوانات از متابولیت­های ثانویه گیاهی یا دیگر ترکیبات غیرمغذی برای مبارزه یا کنترل بیماری­ها استفاده می­کنند. در واقع رفتار خوددرمانی به حیوان کمک می­کند که به عنوان مثال با کنترل انگل­های روده­ای از دردها و ناراحتی­های دستگاه گوارش رهایی یابد (هافمن و کاتون[8]، 2001). هدف از آزمایش حاضر بررسی رفتار خوددرمانی در گوسفند عربی با استفاده از گیاه علوفه­ای دارویی جاشیر می­باشد.

فرضیه ها:

1-  آلودگی به انگل بر ترجیح حیوان به مصرف جاشیر در مقابل یونجه تأثیری ندارد

2-  آلودگی به انگل می­تواند ترجیح حیوان به مصرف جاشیر در مقابل  یونجه را تحت تاثیر قرار دهد.

3- تعداد تخم انگل در مدفوع حیوانات تحت تاثیر ترجیح مصرف حیوان به یونجه وجاشیر قرار نمی­گیرد

4- تعداد تخم انگل در مدفوع حیوانات تحت تاثیر ترجیح مصرف حیوان به یونجه و جاشیر قرار می­گیرد

5- جایگزینی سطوح مختلف یونجه و جاشیر فراسنجهای تولید گاز را تحت تآثیر قرار می دهد.

6- جایگزینی سطوح مختلف یونجه و جاشیر فراسنجهای تولید گاز را تحت تآثیر قرار نمی دهد.

اهداف اصلی:

1- بررسی تأثیر آلودگی به انگل بر ترجیح گوسفند به مصرف علوفه دارویی

2- بررسی تأثیر انتخاب علوفه دارویی توسط حیوان بر تعداد تخم انگل در مدفوع گوسفندان

نوآوری:

رفتار خوددرمانی در گوسفند عربی با دسترسی به علوفه دارویی جاشیر تا کنون مورد بررسی قرار نگرفته است.

فصل دوم

مروری بر پژوهش­های انجام شده

1-2 گیاهان دارویی

گیاهان دارویی به گروهی از گیاهان گفته می­شود که اندام­های آن­ها دارای ترکیب­های اثر بخشی دارویی است و همچنین به واسطه اثرات درمانی بر انسان و دام در صنعت داروسازی مورد استفاده قرار می­گیرد (پورعبدالله، 1380). به عبارتی دیگر گیاهان دارویی به گیاهانی اطلاق می­شود که یکی از اجزای آن  (ساقه، ریشه، گل، برگ و میوه) دارای ماده مؤثر مشخصی باشند (لی[9] و همکاران، 2003). گیاهان دارویی به دلیل عواملی مانند ارزش اقتصادی بالا و کم هزینه بودن تولید آن­ها، نداشتن اثرات تخریبی بر محیط زیست و کاهش ایجاد مقاومت نسبی به عوامل بیماری­زا، باعث شده­اند تا این منابع از ارزش و جایگاه خاصی در درمان و تغذیه دام برخوردار باشند (قاسمی، 1388). از جمله مزایای استفاده از گیاهان دارویی می­توان به ساده بودن کاربرد و نداشتن اثرات جانبی سوء در اکثر آن­ها بر عملکرد حیوانات و نیز باقی نماندن بقایای مضر در فراورده­های تولیدی اشاره نمود (ابازا[10]، 2008). گیاهان دارویی به عنوان تغییر دهنده­های تخمیر شکمبه­ای مانند کاهش غلظت نیتروژن آمونیاکی و کاهش تولید متان، ممکن است راندمان استفاده از انرژی در شکمبه را بهبود بخشند و در نهایت در بهره وری حیوان تأثیر مثبت داشته باشند (باسکوت[11] و همکاران، 2005). امروزه ترکیبات شناسایی شده در آن­ها به عنوان داروهای جدید مورد استفاده قرار می­گیرند و می­توانند به عنوان کلیدی برای شناسایی روش­های درمانی کم هزینه و دارای عوارض جانبی کمتر در درمان بسیاری از بیماری­ها به کار روند (اسدی سمانی و همکاران، 2013).

1-1-2 تاریخچه مصرف گیاهان دارویی

استفاده از گیاهان دارویی به دوران باستان باز می­گردد به طوری که مصریان باستان 4500 سال بیش از میلاد مسیح از روغن­های معطری که از گیاهان به دست می­آورند برای انجام مناسک مذهبی، آئین­ها و نیز مداوای بیماران استفاده می­کردند. نوشته­هایی بدست آمده است که نشان می­دهد مصریان 40 قرن قبل از میلاد می­دانستند که چگونه داروها را از گیاهان بدست آورند. در واقع مصریان از گیاهان دارویی برای مومیایی کردن فراعنه استفاده می­کردند. مومیایی گران بعد از خارج نمودن احشاء شکم، جسد را از سیر، دارچین و گیاهان دارویی معطر دیگر پر می­کردند (لنگ[12]، 1997). در عصر حاضر نیز با وجود پیشرفت و توسعه چشمگیر کاربرد داروهای سنتزی، هنوز گیاهان دارویی و اشکال دارویی حاصل از آنها در مقیاس وسیعی مورد استفاده قرار می­گیرند، بطوریکه در برخی کشورها از اجزاء جدایی ناپذیر سیستم درمانی محسوب می­شوند و بازار تجارت آنها نیز در مقایسه با سایر داروهای شیمیایی رونق افزونتری دارد (قاسمی دهکردی و همکاران، 1382).

2-1-2 اهمیت گیاهان دارویی در ایران

ایران با برخورداری از سابقه تاریخی درخشان در طب و استعدادهای بالقوه جغرافیایی، اکولوژی و تنوع گونه­های گیاهی تنها درصد کمی از داروهای مصرفی خود را از گیاهان دارویی تأمین می­نماید. با توجه به اینکه در حال حاضر بیشتر مواد اولیه در ایران ساخته نمی­شود و در صنعت داروسازی به این مواد نیاز است استفاده از منابع گیاهی داخلی یکی از راه­های کاهش این نیازهاست (زرگری، 1372). استفاده از گیاهان دارویی در سالهای اخیر مخصوصاً در شرایطی که تولید محصولات ارگانیک و به دور از مواد شیمیایی طرفداران زیادی پیدا کرده و مورد توجه جدی دامپروران و دامپزشکان در سراسر جهان قرار گرفته است . گیاهان دارویی در اشکال بسیار متنوعی در تمامی گروه­های حیوانی (دام، طیور، آبزیان و زنبور عسل) قابل استفاده­اند (آلن[13] و همکاران، 1998). کشور ایران با 11 اقلیم مختلف آب و هوایی و بیش از 7500 گونه گیاهی، بستر بسیار مناسبی برای دست یابی به گونه­های با ارزش دارویی و نادر می­باشد که می­توان نسبت به سازگار کردن و معرفی تعدادی از آن ها به عرصه زراعی اقدام نمود (عزیزی، 1384).

3-1-2 اهمیت کشت و تو لید گیاهان دارویی

نظر به اینکه با پیشرفت­های جدید علوم شیمی و داروسازی، مواد مؤثره لازم در معالجات پزشکی به صورت مصنوعات کارخانه­ای عرضه می­شوند، برخی فکر می­کنند با عرضه مواد مصنوع مذکور، از اهمیت گیاهان دارویی کاسته شده و دیگر به کشت و تولید آن ها نیازی نیست. ولی، آمار سال­های اخیر نشان می­دهد که این تصور چندان صحیح نبوده و با وجود عرضه مصنوعی مشابه مواد مؤثره گیاهان دارویی به مردم، نه تنها از میزان کشت و تولید این گیاهان کاسته نشده، بلکه تولید و مصرف آن­ها افزایش نیز یافته است. در حال حاضر، یک سوم داروهای مورد استفاده بشر را داروهای با منشأ گیاهی تشکیل می­دهند. بر اساس آمار سال 1994 فروش جهانی داروهای گیاهی بالغ بر 4/12 میلیارد دلار بوده است و در این رابطه، اروپا با حجم فروش 5/6 میلیارد دلار مقام اول را دارا بوده و آسیای شرقی با 3/2 میلیارد دلار، ژاپن با 1/2 میلیارد دلار و آمریکای شمالی با 5/1 میلیارد دلار در رتبه­های بعدی قرار دارند. در بین کشورهای اروپایی، آلمان با 5/2 میلیارد دلار بیشترین سهم را داشته و پس از آلمان، فرانسه با حجم6/1 میلیارد دلار و ایتالیا با حجم 600 میلیون دلار در رده­های بعدی قرار دارند (گراند والد و باتل[14]،1996؛ هوسنو[15]، 1997).

4-1-2 دلایل رویکرد به گیاهان دارویی

در گذشته، گیاهان دارویی به عنوان منبع اصلی مواد شفا بخش، به طور وسیعی توسط مردم مورد استفاده قرار می گرفت. تا آنکه پس از به بازار آمدن داروهای شیمیایی، استفاده از مواد طبیعی مذکور به طور چشمگیری کاهش یافت (برناد[16]،1990). تهیه برخی از مواد مؤثره فعال که در صنایع دارویی اهمیت بسیاری دارند، به طور مصنوعی امکان پذیر نیست و تنها به صورت طبیعی از گیاهان مورد نظر قابل استخراج می­باشند. این دسته از مواد یا به طور کلی ساختمان شیمیایی ناشناخته­ای دارند و یا به

 

دلیل داشتن ساختمان شیمیایی به صورت پیچیده، تهیه آن­ها به صورت مصنوعی در صنایع داروسازی مشکل و مستلزم هزینه بسیار زیادی است (برناد، 2000). مواد دارویی مصنوعی به طور سریع اثر می بخشند و دارای یک تأثیر مشخص نیز می­باشند ولی بیشتر آن­ها عوارض جانبی نامطلوبی بر بدن انسان بر جای می گذارند. در حالی که مواد دارویی حاصل از گیاهان با آنکه به تدریج تأثیر می­بخشند، ولی اثرهای مفید جانبی داشته و فواید زیادی از نظر دوام سلامت بدن دارند (امید بیگی، 1376).

5-1-2 اجزاء تشکیل دهنده گیاهان دارویی

اجزاء تشکیل دهنده گیاهان دارویی گروه بسیار متنوعی از ترکیبات شیمیایی­اند که از نظر قابلیت انحلال و پایداری تنوع بسیاری در آن­ها مشاهده می­شود. این ترکیبات به شکل زیر رده­بندی می­گردند روغن­های ثابت، چربی­ها، موم­ها، فنل­ها، تانن­ها، پروتئین­ها، آلکالوئیدها، هیدرات­های کربن، گلیکوزیدها، روغن­های فرار، رزین­ها و ترکیبات رزین­دار (بیگم فقیر، 1384). دانش بشر هنوز برای آشکار کردن مواد شیمیایی موجود در گیاهان و خواص دارویی آن­ها راه طولانی در پیش دارد. تحقیقات اخیر در این زمینه سبب کشف بیش از پیش ترکیبات شیمیایی موجود در گیاهان و خواص دارویی آن­ها گردیده است. برخی از این ترکیبات خاصیت آنتی بیوتیکی دارند، گروهی سبب تحریک تولید آنزیم­های ضد سرطانی شده، دسته­ای دیگر با ترکیبات سرطان­زا خاصی باند شده و موجب خنثی شدن آن­ها می­شوند. گروهی نیز دارای اثرات آنتی­اکسیدانی بوده و بدن را در برابر زیان­های ناشی از باقی مانده­های مولکولی که رادیکال­های آزاد نامیده شده و در فرایند پیری و ایجاد امراض نقش دارند، محافظت می­کنند. (فاطمی، 1381).

ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺗﯿﺮه ﺟﻌﻔﺮی یا چتریان دارای اﺧﺘﺼﺎﺻﺎت رﯾﺨﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ و ﺻﻔﺎﺗﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻤﺘﺎز و ﺛﺎﺑﺖ و ﺧﺎص ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ (قهرمان، 1372). ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺟﻨﺲﻫﺎ و ﮔﻮﻧﻪ­ﻫﺎی اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮاده، ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﯿﻮه و ﺑﺮگ­ﻫﺎی ﻗﺎﻋﺪه­های ﮔﯿﺎه و ﻧﻮع ﮔﻞ آذﯾﻦ و ﭼﺘﺮ ﺳﺎده ﯾﺎ ﻣﺮﮐﺐ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ. ﺗﻤﺎم اﻧﺪام­ﻫﺎی ﮔﯿﺎﻫﺎن اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮاده دارای دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺮﺷﺤﯽ هستند.

ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺧﺎﻧﻮاده ﭼﺘﺮﯾﺎن ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻋﻠﻔﯽ، ﯾﮏ و ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ و دارای ﺳﺎﻗﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً راﺳﺖ ﯾﺎ ﺧﺰﻧﺪه و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﯿﺎردار ﻫﺴﺘﻨﺪ (زرگری، 1366). ﺑﺨﺶ ﻣﺮﮐﺰی ﺳﺎﻗﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﺳﻠﻮل­ﻫﺎی ﻣﻐﺰی ﺧﺎﻟﯽ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ­ﻫﺎ ﯾﺎ ﻣﺠﺮای وﺳﯿﻊ ﺳﺮاﺳﺮی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد (مظفریان، 1362).  ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮاده ﭼﺘﺮﯾﺎن از آراﯾﺶ ﮔﻞﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در دﺳﺘﻪﻫﺎی ﭼﺘﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه­اﻧﺪ. ﮔﻞ­ﻫﺎ ﻣﻨﻔﺮد و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮐﻮﭼﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﮐﺎﺳﺒﺮگ رﯾﺰ ﺑﻮده ﯾﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارﻧﺪ و ﭘﻨﺞ ﮔﻠﺒﺮگ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﻔﯿﺪ و ﻧﺪرﺗﺎً ﺻﻮرﺗﯽ رﻧﮓ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ (ویلسون و لومیس[17]، 1369).

2-2 پراکنش جغرافیایی

جنس پرانگوس دارای حدود 30 گونه است که 15 گونه آن در ایران وجود دارند و 5  گونه از این تعداد، بومی ایران هستند (سجادی و مهرگان، 2003؛ کازرونی و همکاران، 2006). دیگر گونه­های این جنس علاوه بر ایران در کشورهای ترکیه، بالکان، ایتالیا، سوریه، قزاقستان و قفقاز پراکنده­اند (کاسکن[18] وهمکاران، 2004؛ رچینگر و هگ[19]، 2004). پراکنش جاشیر در ایران در استان­های آذربایجان شرقی و غربی، کردستان، کرمانشاه، همدان، سمنان و شیب جنوبی سلسله جبال البرز، اصفهان، لرستان، ایلام، کهگلویه و بویر احمد، کرمان و بالاخره در اغلب کوه­های استان فارس می­باشد (زرگری، 1997).

1-2-2 گیاه شناسی

جاشیر جزو ­راسته آمبلالس ، خانواده‌ چتریان آمبلیفریا ، زیرخانواده اسنیرنیا، جنس پرانگوس است (مصداقی،1380؛ مقیمی و انصاری، 1382). جاشیر گیاهی چند ساله تا ارتفاع 150 سانتی متر ضخیم، بدون کرک یا پرز­دار، برگ­های قاعده­ای به طول 60 تا 80 سانتی­متر تا 6 بار شانه­ای قطعات انتهایی خطی- نخی شکل، به طول 2 تا 25 و عرض3/0 تا 5/1 میلی متر. نوکدار، برگه­ها و برگک­ها اغلب دائمی، خطی تا نخی شکل. چتر میوه دار با 7 تا 20 شعاع گلبرگ­ها بدون کرک. میوه­ها بیضوی یا کروی به طول 12 تا 25 و عرض 10 تا 15 میلی متر جاشیر گیاهی پایا، ایستاده، بلند به ارتفاع 200-80 سانتی متر، دارای ساقه­های ایستاده بسیار ضخیم، زاویه دار، شاخه­های متقابل یا تقریباً چرخه­ای و فراهم، برگ­های سبز، فاقد کرک، به ندرت زبر و کرک دار، تخم مرغی وسیع و بسیار بریده و منقسم، با تقسیمات خطی و تسمه­ای است. گل­ها زرد رنگ بوده و در گل آذین­های چتری با 12-6 سانتی­متر شعاع اجتماع یافته اند. میوه ها تخم مرغی، تقریبأ دم دار، بسیار باریک تر از قطر دانه می­باشند. موسم گلدهی در این گیاه اردیبهشت تا تیر ماه می­باشد (قهرمان،1997؛ سجادی و همکاران 2011، کازرونی و موسوی زاده، 2005).

2-2-2 خصوصیات اقلیمی مناسب رشد گیاه جاشیر

گیاه جاشیر گیاهی رطوبت پسند است که برای کامل کردن چرخه زندگی خود به رطوبت فراوان، سرما و بخ­بندان نیاز دارد و غالباً در مناطقی حضور دارد که برف­گیر بوده و دارای دوره سرمای قابل توجهی می­باشند. میزان زادآوری آن در خاک­های رسی بهتر از سایر خاک­ها می باشد وبافت وساختمان خاک در میزان توسعه ریشه­های اصلی و فرعی آن نقش مستقیم دارند. این نیازهای اقلیمی در محدوده ارتفاعی و جهت­های شیب نسبتاً اختصاصی تأمین می شود (رچینگر و هگ،1987؛ حسنی و شاهمرادی، 2007).

3-2-2 مراحل رشد و نمو گیاه جاشیر

گیاه جاشیر در اواخر اسفند تا فروردین بسته به میزان بارش سالانه منطقه شروع به جوانه زنی کرده و در فروردین و اردیبهشت ماه مرحله پنجه زنی و رشد رویشی خود را ادامه می­دهد تا در خردادماه ساقه­های گلدار گیاه

ارزش خدمات

ارزش خدمات را می توان نسبت برآورده شدن انتظارات مشتری به قیمت خدمات تعریف نمود. (هسکت، هارت و دیگران، 1990؛ اشنایدر و باون، 1995). [1] از آنجایی که خدمات غیر قابل لمس، جداسازی یا ذخیره سازی هستند، ارزیابی کیفیت و ارزش آنها معمولا تا قبل از عملکرد واقعی شرکت مشخص نمی‎گردد. برآورده شدن انتظارات برای مشتری یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر رضایتش است. به طور کلی می توان دو استراتژی را برای ایجاد ارزش مشتری  معرفی نمود. اولین استراتژی می تواند استراتژی رهبری هزینه باشد که در آن شرکت به ارائه خدماتی با قیمت کم و با کیفیتی نسبتا قابل قبول اقدام می کند. راه دیگر استفاده از استراتژی متمایز نمودن است که در آن شرکت، خدماتی بسیار خاص با کیفیت بالا ارائه می دهد که مشتری به سختی می تواند آن را در شرکتی دیگر به دست آورد. این استراتژی این امکان را به شرکت می دهد که قیمت بالایی را برای خدمات خود تعیین کند. این که یک شرکت کدام استراتژی را انتخاب می کند به انتظارات و خواسته های مشتریانش از خدمات بستگی دارد. (اشنایدر و باون، 1995)

 

2-4-4.  مدل های ارزش از دید مشتری

 

تعاریف موجود در زمینه ارزش از نظر مشتری را می توان در چند مدل اصلی طبقه بندی کرد:

– مدل مؤلفه های ارزش

– مدل نسبت هزینه – فایده

– مدل وسیله – نتیجه

– مدل ابعاد کلیدی ارزش

در منابع داخلی به علت عدم ارائه تعریف مشخص از سوی مقنن در خصوص این جرایم، برخی «جرایم اقتصادی» را دسته‌ای از جرائم با انگیزه مادی و با ماهیت اقتصادی، یعنی فعالیت‌های مالی و پولی، داد و ستد داخلی و خارجی، استفاده از منابع، بدون مجوز، ارتشاء و رانت خواری، می‌دانند.[4]