برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده :
هدف كلی این پژوهش تبیین رویکرد تفکر انتقادی در عرصه تعلیم و تربیت و تحلیل تطبیقی مبانی آن بر مبنای آموزه های تربیت اسلامی است. بنا بر ماهیت موضوع تحقیق از روش تحقیق توصیفی– تحلیلی استفاده شده است، و منابع مورد استفاده در این پژوهش  مشتمل بر قرآن كریم، نهج البلاغه و هچنین كتب تربیتی، روانشناسی، مقاله های تربیتی، مجلات و سایت های مرتبط بوده است. روش جمع‌آوری اطلاعات كه محقق در این پژوهش استفاده كرده است روش كتابخانه ای است.در این پژوهش محقق دنبال پاسخگویی به این مسأله است که: اصول و مبانی فلسفی، روشی و محتوایی رویکرد تفکر انتقادی در عرصه تعلیم و تربیت چیست و حوزه های اشتراک و افتراق مبانی فلسفی رویکرد آموزش تفکر انتقادی با آموزه های تربیت اسلامی چیست؟

محقق با تدقیق در حوزه اهداف و مبانی فلسفی در حیطه جهان شناسی و انسان شناسی این رویکرد و تطبیق تحلیلی آن با مبانی تربیت اسلامی به این نتیجه رسیده است که تفاوت منظر قابل تأملی در مبانی رویکرد تفکر انتقادی رایج با مبانی جهان شناسی و انسان شناسی در تربیت اسلامی وجود دارد. عدم جامعیت اهداف تربیتی در رویکردتفکر انتقادی، محدودشدن تعریف عالم به جهان مشهود و غفلت از حقایقی که از دایره حواس تجربی ماخارج است و محدود شدن تعریف زندگی انسان به حیات این جهانی و مواردی دیگر در این رویکرد، از جمله تفاوت های اساسی دو منظر تربیتی مذکور می است.

مفاهیم کلیدی : تفکر انتقادی، مبانی فلسفی، آموزه های تربیت اسلامی

 

 

                               فهرست مطالب                                                                             مطالب

عنوان
صفحه
 
 
فصل اول : كلیات پژوهش
 
1-1مقدمه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .
2
1-2- بیان مساله. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
1-3- هدف پژوهش. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .  . . . . . . . . . .. . . . . . . . . … .  . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . .
3
1-4- سؤالات پژوهش. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
1-5- ضرورت پژوهش . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
1-6- تعریف مفاهیم . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
6
فصل دوم : ادبیات پژوهش
 
بخش اول: تبیین رویکرد تفکر انتقادی (معنا ، مبانی و …). . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . 2-1- مقدمه. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .
10 

10
2-1-2- معنا و مفهوم تفکر انتقادی. . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . .
10
   2-1-2-1- مرز تفکر انتقادی و شبه تفکر انتقادی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . .
14
   2-1-2-2-تفکر انتقادی به عنوان یک محصول یا فرایند. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . .
15
   2-1-2-3- تلاش برای یافتن یک تعریف جامع . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . .. . . . . . . . .
18
   2-1-2-4- تفاوت رویکردتفکر انتقادی با انواع دیگر رویکردهای تفکر. . . . . . . .. . . . . . . . .
19
2-1-3- مبانی تفکر انتقادی. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . .
25
   2-1-3-1- مبانی فلسفی. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . … . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . .. . .  . . . ..
25
     2-1-3-1-1- اندیشه های دورۀ کلاسیک. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . .
25
     2-1-3-1-2- اندیشه های دورۀ رنسانس. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
     2-1-3-1-3- عصر روشن گری . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . .. . . . .. . .. .. . . . . . . . . .. . . . .  .
31
     2-1-3-1-4- اندیشه ها ی  معاصر. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  .. . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . .
34
·     جان دیوئی، پدر تفکر انتقادی مدرن. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..  . . . . . . . . . . . 

·     رابرت انیس و تفکر مسئولانه . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .

·     نظریه پردازان انتقادی(مکتب فرانکفورت) . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . .

·     لیپمن و کاربری تفکر انتقادی در آموزش فلسفه به کودکان. . . . . . . . . . . . . . . . . ..

–  مبانی فلسفی برنامه فلسفه برای کودکان. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . .  . . . . . . .. . . .

1- مبانی هستی شناختی . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . .

   2- مبانی انسان شناختی . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . .

3- مبانی معرفت شناختی . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . .

   4- مبانی ارزش شناختی . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . .

2-1-3-2- مبانی روانشناختی. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .  . . . .

2-1-3-2-1- دیدگاه شناختی ژان پیاژه. . . .. . . . . . . . . . ……. . .  . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .  .

2-1-3-2-2- دیدگاه ویگوتسکی. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .  . .  . . . . . .  . . . .

2-1-4- مؤلفه ها، ویژگی ها و رویکردها.. . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .  . .  . . . . .

2-1-4-1- مؤلفه های تفکر انتقادی. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . .  . .  . . . . .

2-1-4-2- ضرورت توجه به هر دو مؤلفۀ تفکر انتقادی.. . . . . . . . . .. . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . .. .

2-1-4-3- مهارت ها و تمایلات در تفکر انتقادی.. . . . . . . .  . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . .  .. . . .

2-1-4-4- رویکردهای تفکر انتقادی.. . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . .

    2-1-4-4-1- تفکر انتقادی به عنوان یک مهارت عام. .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

   2-1-4-4-2- تفکر انتقادی به عنوان یک مهارت در حوزۀ خاص. .  . . . . . . . . . . . .. . . . . .

2-1-5- آموزش مبتنی بر تفکر انتقادی. . . . . . . . . . . .. . . .  . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .

2-1-5-1- تفکر انتقادی در آموزش و پرورش. . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . .. . . . . . . . .

2-1-5-2- چرا فقدان تفکر انتقادی؟. . . . . . . . . . . . . . . .  .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2-1-5-3-پرورش تفکر انتقادی. . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . .. . . . . . .

2-1-5-3-1- پرورش مهارت های تفکر انتقادی. . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .

2-1-5-3-2- آموزش مبتنی بر دیالوگ. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

     2-1-5-3-3- بهره گیری از فنون طرح پرسش. . . . . . . . .. . . . . .  . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

2-1-5-3-4- یادگیری مبتنی بر همیاری. . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

2-1-5-3-5- یادگیری بر مبنای حل مسأله. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .

2-1-5-3-6- آموزش بر مبنای مورد کاوی. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .

2-1-5-3-7- آموزش راهبردهای فراشناختی. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. .

2-1-5-3-8- پرورش تمایلات تفکر انتقادی. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. .

2-1-5-3-8-1- موانع تفکر انتقادی. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. .

2-1-5-3-8-2- باورهای معرفتی در تفکر انتقادی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .

2-1-5-3-9- مؤلفه های کلاس درس مبتنی بر تفکر انتقادی. . . . . .. . . . . . . . . . . . .

2-1-6- سنجش تفکر انتقادی. . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . .. . . . . . . .  .

2-1-6-1- شیوه های سنجش تفکر انتقادی. . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . .

2-1-6-2- ابزارهای سنتی سنجش تفکر انتقادی. . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .

2-1-6-3- مسایل و مشکلات سنجش تفکر انتقادی. . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .

 

بخش دوم : تعقل و تفکر در قرآن و روایات
34 

35

37

44

50

51

52

54

55

56

58

60

65

65

67

69

73

73

 

76

80

80

81

84

86

88

 

90

91

93

94

95

96

97

102

103

108

109

1114

124
2-2-1- مقدمه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . …………… . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
128
2-2-2-اهمیت تفکر نقادانه در قرآن و روایات. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . .
128
2-2-3- مفهوم تفکّر در لغت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .  . . . . . . 

2-2-4-مفهوم تفکّر در قرآن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .  . . .

2-2-5- رابطه مفهوم قرآنی « تفکّر» با « تعقّل» و مراتب آنها. . . . . . . . . . . . . . . . .

2-2-6-تفکر انتقادی در تربیت اسلامی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

    2-2-6-1-مراحل تفکر و تعقل انتقادی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

      2-2-6-1-1-مرحله اول : سمع و نظر نقادانه. . . . . . . . . . . . . . …….. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

      2-2-6-1-2-مرحله دوم : ارزیابی مشاهدات و شنیده ها . . .  . . . ……………. . . . . . . . . . .

      2-2-6-1-3-مرحله سوم : عبرت و تذکر. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . …………. . . . . . . .. . . . . . .

 2-2-6-1-4- مرحله چهارم : برداشت آیه گونه از حقایق عالم. . . .. . . . . …………….. . .

      2-2-6-1-5- مرحله پنجم:تعقل انتقادی:شکل گیری نظام معیارتوحیدی.. .. ……………….

   2-2-6-2- موانع تفکر و تعقل انتقادی در تربیت اسلامی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

بخش سوم : تبیین و تطبیق تحلیلی اهداف و مبانی
129 

130

131

134

134

134

140

142

144

147

151
مقدمه. . . . . . . . . . . . …………… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
154
2-3-1- بررسی تطبیقی اهداف. . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .
155
   2-3-1-1-  اهداف رویکرد تفکر انتقادی و آموزش فلسفه برای کودکان. . . . . . . . . . . . . 

2-3-1-2- اهداف نظام تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی. . . . . . . .. . . . .. . . . . . . .. .. . . . . . . .

2-3-1-3-  تحلیل تطبیقی اهداف دو رویکرد. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2-3-2- بررسی تطبیقی مبانی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . … . . . . . . . . . .

    2-3-2-1-  مبانی هستی شناسی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . .

 2-3-2-1-1-جهان شناسی در رویکرد تفکر انتقادی. . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .

2-3-2-1-2- جهان شناسی در رویکرد تربیت اسلامی. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2-3-2-1-3- مقایسه جهان شناسی در هر دو دیدگاه. . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .

2-3-2-2-  مبانی انسان شناسی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

     2-3-2-2-1- انسان شناسی در رویکرد تفکر انتقادی. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . .. . . . . . . .

    2-3-2-2-2- انسان شناسی در رویکرد تعلیم و تربیت اسلامی. . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . .

    2-3-2-2-3- مقایسه انسان شناسی در هر دو دیدگاه. . . . . . . . .  . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . .
155 

158

161

163

163

163

165

170

172

172

174

191
بخش چهارم : پیشینه پژوهش
 
2-4-1- تحقیقات انجام شده در ایران. . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
194
2-4-2- تحقیقات انجام شده در خارج از ایران. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .  . . . . . . . . . . . . .
204
2-4-3- تمایز تحقیق پیش رو از تحقیقات انجام شده . . . . . . . . .. . . . . . .  . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .
207 

 
فصل سوم : روش پژوهش . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
209
مقدمه  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . .
210
3-1- روش پژوهش . … . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
210
3-2- روش اجرای پژوهش. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .
210
3-3- جامعه و نمونه پژوهش. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
211
3-4- طرح پژوهش. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .  . . . . . . . . . .. . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و نمودار مفهومی یافته ها  . . . 

مقدمه   . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  …………. . . . . . . . .. . . . .

نمودار مفهومی تفکر انتقادی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
211 

213

214

216
نمودار مفهومی تطبیق اهداف.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .
216
نمودار تطبیق مبانی هستی شناسی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
217
نمودار تطبیق مبانی انسان شناسی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .
218
نمودار مفهومی تفکر انتقادی در تربیت قرآن و روایات. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .
209
فصل پنجم : نتیجه گیری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .
219 

220
5-1- مقدمه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .
222
5-2- پاسخ به سؤالات اول. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . .
222
5-3- پاسخ به سؤال دوم و سوم پژوهش. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

5-3-1- تحلیل تطبیقی اهداف . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . .

5-3-2- تحلیل تطبیقی مبانی   . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . …. . . . . . .

      5-3-2-1- مبانی جهان شناسی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . .

5-3-2-2- مبانی انسان شناسی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . .

5-4- پاسخ به سؤال چهارم پژوهش. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
223 

223

225

225

227

229
5-5- محدودیت های پژوهش . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
239
5-6- پیشنهاد ها  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
240
منابع . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
241
 

1-1- مقدمه

در این فصل به مباحث کلان پژوهش و چارچوب کلی آن از قبیل بیان مسأله و هدف و سؤالات کلی و جزیی پژوهش و تبیین مفاهیم کلیدی پژوهش می پردازیم.

هر نظام تربیتی اهدافی را پیشاپیش خود تصور کرده و برنامه هایی را برای تحقق آن اهداف متناسب با اقتضائات زمانه و التزامات فرهنگی و اجتماعی خود  طراحی می کند. عصر کنونی دارای ویژگی های منحصر به