استاد مشاور:
محمدرضا معصومی
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                      صفحه

چکیده 1

مقدمه  2

فصل اول: کلیات   

1-1- هدف   4

1-2- پیشینه‌ی تحقیق  5

1-3- روش کار وتحقیق  6

فصل دوم: تعزیه‌ی عاشورایی  

2-1- مقدمه  7

2-2- معنی تعزیه  7

2-3- تاریخچه‌ی تعزیه  9

2-4- انواع تعزیه  12

2-4-1- تعزیه‌ی دوره 12

2-4-2- تعزیه‌ی زمینی  13

2-4-3- تعزیه‌ی زنانه  13

2-4-4- تعزیه‌ی مضحک   14

2-5- موسیقی در تعزیه  15

2-6- ویژگی‌های تعزیه نامه‌ها 16

2-6-1- منظوم و غنایی بودن  17

2-6-2- تراژیک یا حزن انگیز بودن  17

2-6-3- فراوانی و تنوع وزن‌ها و بحرها 17

2-6-4- دراماتیک بودن تعزیه‌ها 18

فصل سوم: ترجمه‌ی مقدمه‌ی کتاب   

3-1- پیش گفتار 19

3-2- مقدمه  21

فصل چهارم: مجالس    

4-1- مجلس اول: درآمدی بر قربانی کردن حضرت اسماعیل توسط حضرت ابراهیم  32

4-1-1- پیش درآمد مجلس اول  32

4-1-2- اشعار مجلس اول  36

4-2- مجلس دوم: مجلس عاق والدین، به حجره رفتن پیغمبر، در به روی خود بستن  46

4-2-1- پیش در آمد مجلس دوم  46

4-2-2- اشعار مجلس دوم  48

4-3- مجلس سوم: مجلس مهلت خواستن جناب سیدالشهداء از کوفیان بی حیا در زمین کربلا در شب عاشورا از شمر والدالزنا 68

4-3-1- پیش در آمد مجلس سوم  68

4-3-2- اشعار مجلس سوم  71

4-4- مجلس چهارم: در کیفیت شهادت وهب و وداع نمودن اهل بیت خود را و شهید شدن آن  111

4-4-1- پیش درآمد مجلس چهارم  111

4-4-2- اشعار مجلس چهارم  113

4-5- مجلس پنجم: مجلس شهادت حضرت عباس علی ارواحنا فداک   123

4-5-1- پیش درآمد مجلس پنجم  123

4-5-2- اشعار مجلس پنجم  125

4-6- مجلس ششم: شهادت جناب سید الشهداء ( صلوات الله علیه) در صحرای کربلای معلی  151

4-6-1- پیش درآمد مجلس ششم  151

4-6-2- اشعار مجلس ششم  154

4-7- مجلس هفتم: مجلس مرغی که آمد به مدینه بر سر دیوار خانه‌ی فاطمه و شفا یافتن دختر یهودی از خون بال مرغ و مسلمان شدن هفتاد نفر از یهودی  189

4-7-1- پیش درآمد مجلس هفتم  189

4-7-2- اشعار مجلس هفتم  192

4-8- مجلس هشتم: خولی سر امام را به تنور نهادن و نزول پیامبر و فاطمه (س) 207

4-8-1- پیش درآمد مجلس هشتم  207

4-8-2- اشعار مجلس هشتم  209

4-9- مجلس نهم: زن نصرانی و آمدن او به زمین کربلای معلی و معجزات چند دیدن و مسلمان شدن او به دست فاطمه علیها السّلام  221

4-9-1- پیش در آمد مجلس نهم  221

4-9-2- اشعار مجلس نهم  223

4-10- مجلس دهم:سلیمان اعمش و شبیخون زدن به لشکر ابن زیاد علیه اللعنه والعذاب و بردن سرها را به دیر 240

4-10-1- پیش درآمد مجلس دهم  240

4-10-2- اشعار مجلس دهم  242

4-11- مجلس یازدهم مجلس دره الصدف   263

4-11-1- پیش درآمد مجلس یازدهم  263

4-11-2- اشعار مجلس یازدهم  264

4-12- مجلس دوازدهم: ظهری در مدینه عروسی کردن  288

4-12-1- پیش درآمد مجلس دوازدهم  288

4-12-2- اشعار مجلس دوازدهم  290

4-13- مجلس سیزدهم: قانیا پادشاه فرنگ   310

4-13-1- پیش درآمد مجلس سیزدهم  310

4-13-2- اشعار مجلس سیزدهم  311

4-14- مجلس چهاردهم امیر تیمور 334

4-14-1- پیش در آمد مجلس چهاردهم  334

4-14-2- اشعار مجلس چهاردهم  335

4-15- مجلس پانزدهم: امام جعفر صادق  342

4-15-1- پیش درآمد مجلس پانزدهم  342

4-14-2- اشعار مجلس پانزدهم  344

فصل پنجم: فرهنگ اعلام 

5-1- فرهنگ اعلام  357

فصل ششم: نتیجه گیری و پیشنهادات   

6-1- نتیجه گیری  362

6-2- پیشنهادات   365

منابع و مآخذ  366

  چکیده

 

قیام امام سوم شیعیان به همراه خاندان و دوستدارنش وشکل گیری واقعه‌ی عظیم عاشورا در صحرای تفتیده‌ی کربلا، در گذر قرنهای متمادی تأثیری بس شگرف وعمیق در ادبیات ملل مسلمان به ویژه ادبیات فارسی ایران زمین پدید آورد و باعث به وجود آمدن گونه ی خاصی از روایت و نمایش به نام تعزیه شد ؛ گرچه تعزیه از دیرباز در ادبیات و میان مردم ایران به شکلی متفاوت وجود داشته است اما چند سال پس از حادثه‌ی کربلا، تعزیه نامه در ادبیات منظوم فارسی زبانان جایگاه ویژه ای یافت . تعزیه گونه ای نمایشی وآهنگین است که در طی آن افرادی با پوشش ویژه وقایع دهه‌ی اول محرم را که با اسطوره وافسانه درآمیخته شده است؛ به نمایش می گذارند.

 این رساله که تحت عنوان « مقدمه ، تصحیح انتقادی و تعلیق نسخه‌ی خطی سوگنامه‌ی فاجعه‌ی کربلا» ارائه شده است تصحیح نسخه‌ی گردآوری شده توسط لیتن است که طی 15 مجلس وقایع عاشورا را در قالب تعزیه بیان می‌نماید ؛ ودر پی آن است تا جایگاه ویژه‌ی تعزیه وتعزیه سرایی را که در طی دوران ( آل بویه تا اواخر قاجاریه ، احمد شاه قاجار) نمود آشکارتری داشته است؛ نشان داده وضمن پیش درآمدهایی که در ابتدای هر مجلس تعبیه شده توضیحات لازمه‌ی همان مجلس را بیان می دارد که شامل معرفی شخصیت های بارز، تفکیک افسانه ، اسطوره وحقیقت، بیان اوزان قطعات نخستین ، گوشه های استفاده قالبهای شعری، شرح لغات وابیات مشکل، فرهنگ اعلام و انتقادات مربوطه است .

واژه های کلیدی: امام حسین(ع) حضرت زینب(س) ، حضرت عباس(ع) ، شهادت ، تعزیه .

مقدمه

خداوند متعال از میان خلقش پیامبران و اولیایی را برگزید، و از میان آن بندگان صالحش ذبیح‌هایی برای خود انتخاب کرد؛ به گواهی سخنان اهل عصمت، حضرت یحیی فرزند زکریا (ع)، حضرت اسماعیل فرزند حضرت ابراهیم(ع)، عبدالله بن عبدالمطلب پدرخاتم پیامبران و حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) فرزند حضرت علی (ع) از جمله‌ی این قربانیان هستند؛ لکن از میان این قربانیان بریده شدن سر تنها برای حضرت یحیی و حضرت امام حسین (ع) مقدر شد و آسمان نیز چهل روز برای این دو ذبیح گریست.

اما بریده شدن سر سید و سالار شهیدان حسین بن علی(ع) با لب‌های خشکیده و عطشان در صحرای سوزان کربلا از چنان عظمتی برخوردار است؛ که هم قبل از شهادتش پیامبران و اوصیای پیشین را در ماتم خود نشانده است، و هم بعد از شهادتش تا قیامت اشک را بردیدگان همه‌ی ائمه (ع) و مؤمنان و دوستداران آن حضرت جاری ساخته است.

 توجه به این نکته که امام حسین (ع) فرد بی یار و مظلومی بوده که برای بخشیده شدن امت گناهکار به درگاه خداوند باری به شهادت رسیده است همه‌ی ساحت عاشورا نیست؛ بلکه عاشورا سرشار از حماسه، زیبایی، عقلانیت، تدبیر و اندیشه‌‌ی سرور جوانان اهل بهشت و یارانش و عاطفی‌ترین صحنه‌های بارش عشق و ایمان و ایثار است.

در کنار اعجاز اولیاء و مصیبت‌های وارد شده بر سایر ائمه (ع)، واقعه‌ی عاشورا در گذر قرن‌های متمادی تأثیری بس شگرف در ادبیات ملل به ویژه ملل مسلمان و ادبیات فارسی داشته است؛ که خود باعث به وجود آمدن گونه‌ی خاصی از روایت و نمایش به نام تعزیه شد و اکنون تنها نمایش جدی جهان اسلام است. اشاعه‌ی‌ فرهنگ عاشورایی و گسترش مفاهیم کربلایی مهمترین عامل به وجود آمدن تعزیه نامه‌ها و ادبیات نمایشی در ایران زمین بوده است؛ به گونه‌ای که کربلا در تعزیه‌ها مکانی از پیش انتخاب شده است؛ مکانی که از ازل کارکرد آن روشن است.

 

آن چه نگارنده را برآن داشت تا به تصحیح نسخه‌ی گردآوری شده توسط لیتن آلمانی بپردازد پی بردن به هدف مشخص و سیاست معین حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) در آن حادثه‌ی بزرگ و نهضت عظیم بوده است؛ در عین حال که امام (ع) به خوبی از پایان کار خود و همراهانش آگاهی داشته است؛ باز هم زنان و کودکان را در این سفر پر مخاطره با خود همراه کرده است؛ موضوع قابل بررسی دیگر در این اثر تفکیک افسانه، اسطوره و حقیقت ماجراهای کربلا در تعزیه‌ها است.

به منظور دریافت این مهم مقدمه‌ی کتاب ترجمه گردید، نسخه‌ی خطی تصحیح و برای ارائه‌ی تصویری گویاتر از واقعه‌ی کربلا برای هر مجلس یک پیش در آمد نگاشته شد؛ با توجه به وقایعی که در کربلا اتفاق افتاده است؛ مجلس‌های کتاب از نظم خاصی برخوردار نبوده اند؛ با توجه به وقایع، تنظیم و طبقه بندی گردیدند؛ برای پی بردن به اوزان هر مجلس با توجه به ضیق وقت چون امکان تقطیع همه‌ی ابیات وجود نداشت به تقطیع دوبیت اول از هر مجلس بسنده گردید؛ در فصل پنجم برای معرفی شخصیت‌ها فرهنگ اعلام نگاشته شد.

قالب غالب در سرودن این اشعار مثنوی بوده است؛ موارد محدودی که به جز قالب مثنوی بوده؛ ضمن اشعار به آن اشاره شده است.

 نقش تعزیه‌ها در حفظ و حراست از موسیقی انکار ناپذیر است و با توجه به این که غنا در اسلام پذیرفته نیست؛ تعزیه مطمئن‌ترین سنگری بوده که موسیقی اصیل ایرانی را حراست نموده است؛ پس در هر مجلس غالب دستگاه‌ها و مایه‌ها و گوشه‌های موسیقی ایرانی مورد بررسی قرار گرفت.

«ذکر این نکته لازم است اشعاری که در بعضی از جاهای پایاننامه در میان مجالس نیامدهاند و یا ناقص میباشد به این دلیل است که در خود نسخه خطی نیامده بودند و تعداد انگشت شماری از کلمات نیز برای این حقیر قابل خواندن نبودند»

نهایتاً این رساله در شش فصل تنظیم گردیده است:

فصل 1- مقدمه و کلیات

فصل 2- تعزیه‌ی عاشورایی

فصل 3- ترجمه‌‌ی مقدمه‌‌ی کتاب

فصل 4- مجالس کتاب

فصل 5- فرهنگ اعلام

فصل 6- نتیجه گیری و پیشنهادات.

1-1- هدف

هدف از گردآوری رساله، در مرحله ی اول، تصحیح نسخه‌ی خطی است که در مبحث تعزیه 15 مجلس منظوم را جمع آوری نموده و برای مدتی طولانی و طی سالهای گذشته در کشور آلمان مضبوط بوده است.

پس از این به محتوای نسخه‌ی خطی می‌پردازد. که وقایع محرم سال 61 هجری را در قالب تعزیه بیان می‌نماید.

واقعه‌ای تاریخ ساز که طی آن خاندان عصمت و زادگان پاکی و تقوا در برابر فاسقان زورگوی زمان صف آرایی کرده و با قلت نیرو در برابر دریای کفر شیطان صفتان از ایمان خود دفاع کرده و نام خود را بر بلندای تاریخ ثبت نمودند.

یزیدیان بی دین که نقاب دینداری چهره‌ی مزدورشان را برای چند صباحی پوشانید اما در گذر زمان نقاب‌هایشان فرو افتاد و فطرت حقیقت جوی انسان‌های آینده بر ارزش‌های برخاسته از حادثه‌ی عاشورا صحه نهاد و در این میان روی یزیدیان برای همیشه سیاه و پلید شد.

شاعرانی که از بطن اجتماع مسلمین برخاستند و برفطرت حقیقت جوی خود اعتماد کرده و توانستند حق همیشه حقیقت را از کفر همیشه باطل تشخیص دهند یکی از راه‌های اشاعه‌ی فرهنگ عاشورایی و گسترش مفاهیم کربلایی را در سرایش شعر و به تبع آن در اجرای تعزیه یافتند، تا با مدد از این شیوه، مردم یا عوام را در جهت عزای بر امام حسین (ع) که باعث زنده ماندن اسلام ناب می‌شود تشویق نمایند.

حال سعی این رساله بر آن بوده تا ضمن تصحیح مجالس تعزیه‌ی نسخه لیتن، پیشینه‌‌ی تعزیه و سوگواری برسیدالشهداء (ع) را شناسایی نموده و با نگاهی انتقادی که به این نسخه داشته، آن را به عنوان منبعی در اختیار دوستداران شعر و شیعه قرار دهد.

1-2- پیشینه‌ی تحقیق

درباره‌ی پیشینه‌ی تحقیق و سوابق مربوط به موضوع رساله، به طور کلی و در ابعاد مختلف مانند انواع تعزیه، تاریخچه‌ی تعزیه، موسیقی در تعزیه، ویژگی‌های تعزیه کتب و مقالاتی به رشته‌ی تحریر و تألیف در آمده است.

در آثار ذیل، اشارتی در حد کم و بیش به تعزیه و ویژگی‌های آن شده است:

1- صادق، همایونی، (1380)، تعزیه در ایران، شیراز، انتشارات نوید.