دکتر سعیده ملکی فراهانی
دکتر محمدعلی چگینی
استاد مشاور:
دکتر حسین بشارتی
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

چکیده …………………………………………………………………………………1

 فصل اول: مقدمه و بررسی منابع

1-1-    مقدمه……………………………………………………………………….. 3

1-2-      گیاه­شناسی …………………………………………………………….. 5

1-3-      فیزیولوژی تولید بذر چغندرقند……………………………………………. 6

1-4-      تقسیم بندی بذر چغندرقند……………………………………………… 7

1-4-1-       بذرهای چند جوانه…………………………………………………….. 7

1-4-2-       بذرهای تک جوانه…………………………………………………….. 8

1-5-      بذر و اهمیت آن در کشاورزی………………………………………….. 10

1-6-      تعریف بذر…………………………………………………………………. 10

1-7-      تعریف جوانه‌زنی بذر…………………………………………………….. 11

1-8-      احتیاجات جوانه‌زنی و سبز شدن بذرها ……………………………….12

1-9-      بستر بذر الگو……………………………………………………………. 12

1-10-    كاشت بذر………………………………………………………………… 13

1-11-    بهبود کارایی بذر…………………………………………………………. 13

1-11-1-     حبه‌دار کردن (Seed Pelleting)……………………………………… 15

1-11-2-     پوشش­دار کردن (Seed Coating)…………………………………… 16

1-11-3-     پوشش نازک بذر (Film Coating)…………………………………… 18

1-11-4-     ریزوباکتری­های محرک رشد گیاه………………………………………. 18

1-12-    اثرات باکتری………………………………………………………………… 19

1-12-1-     افزایش رشد گیاه……………………………………………………… 19

1-12-2-     توان تولید سیدروفور…………………………………………………. 19

1-12-3-     افزایش جوانه‌زنی بذور……………………………………………… 20

1-12-4-     تولید فیتوهورمون­ها………………………………………………….. 20

1-13-    اثر پوشش­دار کردن بذر با باکتری……………………………………… 21

1-14-    اثر پوشش­دار کردن بذر با مواد شیمیایی……………………………… 23

1-15-    اثر حبه­دار کردن بذر با مواد شیمیایی………………………………….25

1-16-    اثر حبه‌دار کردن بذر با باکتری………………………………………….. 26

فصل دوم: مواد و روش­ها

1-17-    مکان و نحوه اجرای طرح………………………………………………… 28

1-18-    تهیه و آماده­سازی مواد………………………………………………… 28

1-18-1-     مواد شیمیایی……………………………………………………….. 28

1-18-2-     آماده­سازی محلول باکتری……………………………………….. 28

1-18-3-     مواد به کار برده شده در پوشش بذر…………………………….. 29

1-19-    روش اجرای طرح………………………………………………………… 29

1-19-1-     آزمایش اول : پوشش­دار کردن و حبه‌دار کردن بذر با باکتری در آزمایشگاه…..29

1-19-2-     آزمایش دوم : پوشش­دار کردن و حبه‌دار کردن بذر با هورمون در آزمایشگاه…32

1-20-    کاشت بذرها در آزمایشگاه…………………………………………. 32

1-20-1-     تعیین مولفه‌های جوانه‌زنی……………………………………… 33

1-20-2-     کشت بذرهای پوشش دارشده و حبه­دار شده در گلخانه……. 35

1-20-3-     تعیین ماندگاری و شمارش تعداد باکتری ها به شیوه­ Pour Plate Method

فصل سوم: نتایج و بحث

1-21-    اثر تیمار پوشش و حبه­دار کردن بذر با محلول باکتری بر جوانه‌زنی در آزمایشگاه…… 37

1-21-1-     درصد جوانه‌زنی………………………………………………….. 37

1-21-2-     ضریب و سرعت جوانه‌زنی………………………………………. 38

1-21-3-     میانگین مدت جوانه‌زنی…………………………………………. 39

1-21-4-     طول ریشه­چه و ساقه‌چه………………………………………… 41

1-21-5-     وزن تر گیاهچه و خشک گیاهچه………………………………… 42

1-21-6-     درصد گیاهچه‌های نرمال و غیر نرمال……………………………. 44

1-21-7-     شاخص وزنی بنیه بذر…………………………………………….. 45

1-21-8-     شاخص طولی بنیه بذر…………………………………………… 45

1-21-9-     نتیجه­ گیری………………………………………………………….. 46

1-22-    اثر پوشش و حبه­دارکردن بذر با باکتری بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بذر در گلخانه…… 51

1-22-1-     درصد جوانه‌زنی…………………………………………………… 51

1-22-2-     ضریب و سرعت جوانه‌زنی……………………………………… 52

1-22-3-     میانگین مدت جوانه‌زنی……………………………………….. 54

1-22-4-     طول ریشه­چه و ساقه‌چه……………………………………… 55

1-22-5-     وزن تر و خشک گیاهچه………………………………………… 56

1-22-6-     درصد گیاهچه‌های نرمال و غیر نرمال………………………….. 59

1-22-7-     شاخص وزنی بنیه بذر…………………………………………… 61

1-22-8-     شاخص طولی بنیه بذر………………………………………….. 62

1-22-9-     نتیجه ­گیری……………………………………………………….. 62

1-23-    اثر پوشش­دار و حبه‌دار کردن بذر با مواد شیمیایی بر جوانه‌زنی در آزمایشگاه….. 67

1-23-1-     درصد جوانه‌زنی………………………………………………….. 67

1-23-2-     ضریب و سرعت جوانه‌زنی……………………………………… 68

1-23-3-     میانگین مدت جوانه‌زنی…………………………………………. 69

1-23-4-     طول ریشه­چه و ساقه‌چه……………………………………….. 71

1-23-5-     وزن تر گیاهچه و خشک گیاهچه………………………………. 72

1-23-6-     درصد گیاهچه نرمال و غیرنرمال………………………………… 73

1-23-7-     شاخص وزنی بنیه بذر………………………………………….. 74

1-23-8-     شاخص طولی بنیه بذر………………………………………… 75

1-23-9-     نتیجه­ گیری…………………………………………………….. 76

1-24-    اثر پوشش و حبه­دار کردن بذر با مواد شیمیایی بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بذر گلخانه….80

1-24-1-     درصد جوانه‌زنی………………………………………………. 80

1-24-2-     ضریب و سرعت جوانه‌زنی…………………………………… 81

1-24-3-     میانگین مدت جوانه‌زنی…………………………………… 83

1-24-4-     طول ریشه­چه و ساقه‌چه…………………………………… 84

1-24-5-     وزن تر گیاهچه و خشک گیاهچه…………………………… 85

1-24-6-     درصد گیاهچه‌های نرمال و غیر نرمال……………………… 87

1-24-7-     شاخص وزنی بنیه بذر……………………………………… 89

 

1-24-8-     شاخص طولی بنیه بذر……………………………………… 90

1-24-9-     نتیجه­ گیری…………………………………………………….. 90

1-25-    نتایج شمارش تعداد باکتری‌های روی هر بذر………………….. 94

نتیجه­ گیری کلی……………………………………………………………. 94

فهرست منابع……………………………………………………………… 100

چکیده:

در زراعت چغندرقند، تولید و فرآوری بذر باکیفیت یکی از اهداف مهم است. در این پژوهش بذر چغندرقند (رقم پارس موسسه تحقیقات و اصلاح بذر چغندرقند) پس از حبه­دار و پوشش­دار کردن بذر با برخی از باکتری‌های محرک رشد گیاه و مواد شیمیایی ازلحاظ کیفیت جوانه­زنی و ماندگاری این باکتری­ها بر روی بذر در سه آزمایش جداگانه در سال 1393-1392 مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش اول بررسی اثر پوشش­دار کردن و حبه‌دار کردن بذر با باکتری در 12 سطح (شاهد، کاربرد منفرد باکتری‌های ازتوباکتر کروکوکوم سویه پنج، باسیلوس لنتوس سویه 4- 15، سودوموناس پوتیدا سویه RS- 36 و آزوسپریلیوم لیپوفروم سویه OF، تلفیق دوتایی و تلفیق مجموع باکتری­ها باهم با غلظت (1- CFU ml 107)، آزمایش دوم بررسی اثر پوشش­دار کردن و حبه‌دار کردن بذر با مواد شیمیایی در چهار سطح ( شاهد، 500 میلی­گرم جیبرلیک اسید، 500 میلی­گرم سالیسیلیک اسید و 500 میلی‌گرم اتیلن) به‌ طور مجزا در آزمایشگاه به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی و همچنین در گلخانه به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی در چهار تکرار و آزمایش سوم بررسی ماندگاری باکتری فرموله شده در ترکیبات پوشش بذر بعد از انبارداری انجام گرفت. نتایج نشان داد که اثر پوشش و حبه­دار کردن بذر به همراه باکتری بر صفات درصد و سرعت جوانه­زنی، درصد گیاهچه­های نرمال و غیر نرمال، میانگین مدت جوانه زنی، طول ریشه­چه و ساقه­چه، وزن تر و خشک گیاهچه و همچنین شاخص طولی و وزنی بنیه بذر در گلخانه و آزمایشگاه معنی­دار شد. به‌طورکلی بذرهای پوشش­دار شده با این باکتری­ها در مقایسه با بذرهای حبه­دار شده در هر دو مکان نتایج بهتری داشت. بذرهای پوشش‌دار شده با باکتری ازتوباکتر و تلفیق دوتایی باکتری سودوموناس و ازتوباکتر در شرایط آزمایشگاه و کاربرد منفرد باکتری سودوموناس در گلخانه نقش بیشتری در افزایش درصد جوانه­زنی (18%)، وزن تر و خشک گیاهچه (33%)، تعداد گیاهچه­های نرمال (57%) و شاخص بنیه بذر بیشتری در مقایسه با تیمار شاهد داشتند. نتایج پوشش و حبه­دار کردن بذر با کمک مواد شیمیایی ذکرشده اثر معنی­داری بر صفاتی نظیر میانگین مدت جوانه­زنی، طول ساقه­چه و ریشه­چه و همچنین وزن تر گیاهچه و خشک گیاهچه در آزمایشگاه داشت. در شرایط گلخانه نیز تمامی صفات مورد بررسی به‌جز شاخص وزنی بنیه بذر در سطح یک درصد معنی­دار بود. به‌طورکلی بذرهای پوشش­دار شده با این مواد به‌ویژه اسید جیبرلیک و اتیلن در هر دو مکان در مقایسه با بذرهای حبه شده مناسب‌تر بود. در بررسی حفظ جمعیت باکتری روی بذر در طی مدت انبارداری پس از 6 ماه نشان داده شد که تمام تیمارهای اعمال‌شده به‌جز بذرهای پوشش­دار شده با آزوسپریلیوم و بذرهای حبه شده با باکتری سودوموناس بقیه تیمارها در حفظ جمعیت باکتری روی بذر موفق بودند. باکتری باسیلوس و ازتوباکتر در هر دو روش روکش بذر دارای جمعیت باکتری زنده روی بذر بودند اگرچه بیشترین تعداد جمعیت باکتری حفظ‌شده روی بذر مربوط به تیمار حبه­دار شده بذر با باکتری باسیلوس با جمعیت CFU 105 × 37 مشاهده شد.

فصل اول: مقدمه و بررسی منابع

1-1- مقدمه

در زراعت چغندرقند جوانه‌زنی مطلوب بذر در سطح مزرعه بسیار مهم است. بذر مرغوب، بیشترین ارزش ‌افزوده را در بین نهاده‌های كشاورزی ایجاد می‌کند و بازدهی سایر نهاده‌های كشاورزی را بالا می‌برد. از طرفی عوامل زیادی در جوانه زدن بذر، استقرار گیاهچه و روند رشد آن مؤثر هستند. جوانه‌زنی بذر چغندرقند تا حد زیادی تحت تأثیر ترکیبات شیمیایی ممانعت کننده قرار می­گیرد. در پوسته بذر آن موادی چون فنول­ها، آمونیاک، چربی، اسید­اگزالیک، نیترات پتاسیم، بتائین و موسیلاژ موجود است که این ترکیبات تا حدود زیادی باعث کندی جذب آب در بذر گیاه چغندر­قند نسبت به سایر گیاهان می­شود. به ‌منظور کاهش خسارات ناشی از این خصوصیات محدودکننده و وجود حساسیت­ها در مرحله جوانه‌زنی چغندرقند راهکارهای متعددی وجود دارد (حسینی و کوچکی، 1383). بررسی­ها نشان داده است که مواد شیمیایی (هورمون­های رشد) و برخی باكتری­های محرك رشد گیاه قادرند قدرت جوانه­زنی، استقرار گیاهچه و روند رشد آن را تحت تأثیر قرار داده و ضمن كاهش اثرات نا­مطلوب انواع تنش­های زنده و غیره ­زنده، قدرت جذب آب و عناصر غذایی را افزایش دهند و حاصل این فرایند­ها در طول دوره رشد موجب بهبود جوانه‌زنی، رشد گیاه، كمیت و كیفیت محصول می­شود (جلیلیان و توکل افشار،1383). روش­های مختلفی برای استفاده از ظرفیت این مواد شیمیایی (هورمون­های رشد) و باكتری­های محرك رشد گیاه وجود دارد که پوشش­دار کردن و حبه‌دار کردن بذر از مهم‌ترین این روش­ها است.

این دو روش با اهداف مختلفی از جمله افزایش سرعت و میزان جوانه‌زنی، جلوگیری از خسارات آفات و بیماری­ها، آسان­سازی عملیات بذرکاری، توزیع یکنواخت بذر، حفظ رطوبت در اطراف بذر با بهره گرفتن از مواد جاذب رطوبت، افزایش عملکرد، ایجاد تأخیر در جوانه‌زنی، جلوگیری از خورده شدن بذر توسط جانوران و افزایش سرعت و توان استقرار گیاه انجام می‌گیرد. لذا برای اینکه بتوان در کشاورزی از مزیت­های این دو روش و همچنین از ظرفیت­های این گروه از باکتری­ها و مواد شیمیایی استفاده نمود، لازم است مناسب­ترین روش پوشش بذر انتخاب شود که ضمن کاهش خسارات ناشی از حساسیت­های جوانه­زنی، بتواند باعث نگهداری طولانی ‌مدت (حداقل24 -6 ماه) بذرهای تیمار شده در شرایط انبار گردد، که در نتیجه آن باکتری بتواند در شرایط نامساعد خاک یا سطح بذر زنده بماند و ماده شیمیایی هم بیشترین پایداری خود را داشته باشد و تا ظهور ریشه‌ها و تلقیح آن‌ها فعالیت و پایداری خود را حفظ کنند. اغلب برای دستیابی به این اهداف، لازم است مواد افزودنی متعددی به ‌عنوان حامل این گروها به‌کارگیری شود و روش­های مختلف پوشش­دار کردن بذر استفاده گردد و اثرات آن‌ها بر جوانه­زنی مورد بررسی قرار گیرد. هدف از این پژوهش بررسی روند جوانه­زنی بذر رقم (پارس) چغندرقند پس از پوشش­ و حبه­دار کردن به ‌وسیله برخی از باکتری­ها و مواد شیمیایی بود همچنین در تحقیق حاضر از ترکیباتی که برای پوشش و حبه­دار کردن بذر به ‌کار برده می­شود، استفاده شد و اثرات کاربرد باکتری­ها و مواد شیمیایی در این دو روش بر فرایند جوانه‌زنی و رشد مورد بررسی قرار گرفت و بهترین روش و همچنین مناسب­ترین باکتری­ها و مواد شیمیایی مورد استفاده در این پژوهش مشخص گردید.

2-1- گیاه شناسی

چغندرقند با نام علمی Beta vulgaris و نام انگلیسی Sugar beet یک گیاه زراعی و صنعتی مهم از رده دولپه‌ای‌ها، زیر رده بی­گلبرگ‌ها، راسته خمیده جنین­ها و خانواده کنوپودیاسه است (قهرمان، 1369). این خانواده شامل 14700 گونه است که در 105 جنس طبقه ‌بندی شده‌اند . (Watson and Dallwitz, 1992)