پایان نامه ارشد: بررسی اثر چای و مقایسه آن با آنتی بیوتیک و پروبیوتیک و پری بیوتیک در جیره های بر پایه گندم بر عملکرد جوجه های گوشتی | ... | |
استاد مشاور : (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب: فصل1………………………………………………………………. 1 مقدمه……………………………………………………………… 1 1-1- مقاومت به آنتی بیوتیک ها ……………………………….4 1-1-1- تعریف مقاومت……………………………………………. 4 1-1-2- مخاطرات ناشی از باقی ماندة داروها………………….. 4 1-1-3- مصرف بی رویه آنتی بیوتیکها در طیور و سایر حیوانات و خطرات آن برای بهداشت انسان…..5 1-1-4- پاتوژنهای مهم…………………………………………….. 6 1-1-5- منع استفاده از آنتی بیوتیکها در جیره طیور…………… 7 1-1-6- هزینه ممنوع کردن آنتی بیوتیکهای محرک رشد……… 8 1-2- داروهای با منشأ گیاهی……………………………………. 8 1-2-1- گیاهان دارویی به عنوان محرکهای رشد در حیوانات…..9 1-2-2- عصارههای گیاهی و سیستم ایمنی……………….. 11 1-3- هدف آزمایش………………………………………………. 11 فصل 2…………………………………………………………….. 12 بررسی منابع……………………………………………………. 12 2-1- آنتی بیوتیکها………………………………………………. 12 2-1-1- ویرجینیامایسین…………………………………………. 13 2-1-2- اثر ویرجینیامایسین بر عملکرد طیور…………………… 14 2-1-3- اثر ویرجینیامایسین بر وزن نسبی اندامهای داخلی….15 2-1-4- اثر ویرجینیامایسین بر کلسترول سرم………………… 15 2-1-5- اثرات مرفولوژیکال آنتی بیوتیکهای محرک رشد ……….16 2-1-6- منع استفاده از آنتی بیوتیکها در جیره طیور………….. 16 2-1-7- چگونگی ایجاد مقاومت ژنی باکتریایی……………….. 18 2-2- پری بیوتیکها………………………………………………. 19 2-2-1- اثر پری بیوتیکها بر عملکرد جوجههای گوشتی…….. 20 2-2-2- اثر پری بیوتیکها بر قابلیت هضم و جذب مواد مغذی… 21 2-2-3- اثر پری بیوتیکها بر جمعیت میکروبی روده…………… 23 2-2-4- اثر پری بیوتیکها بر میزان کلسترول سرم…………….. 24 2-2-5- اثر پری بیوتیکها بر مرفولوژی روده……………………. 25 2-2-6- اثر پری بیوتیکها بر آلودگیهای محیطی……………… 26 2-3- پروبیوتیکها………………………………………………… 27 2-3-1- تعریف پروبیوتیک ………………………………………..27 2-3-2- مکانیسم عمل پروبیوتیکها…………………………… 28 2-3-3- خصوصیات و مزایای پروبیوتیکها………………………. 29 2-3-4- تفاوت آنتی بیوتیکها با پروبیوتیکها…………………… 30 2-3-5- تأثیر پروبیوتیکها بر عملکرد جوجه های گوشتی…….. 31 2-3-6- اثر پروبیوتیکها بر وزن نسبی اندامهای گوارشی و طول رودة كوچك….33 2-3-7- اثرپروبیوتیکها برکاهش کلسترول سرم………………. 33 2-3-8- اثر پروبیوتیکها برسیستم ایمنی………………………. 34 2-3-9- اثر پروبیوتیک ها برمرفولوژی روده…………………….. 36 2-4- چای کامبوچا……………………………………………… 38 2-4-1- طرز تهیه چای کامبوچا………………………………… 42 2-4-2- خواص ضد میکروبی چای کامبوچا…………………… 44 2-4-3- اثر چای کامبوچا بر سیستم ایمنی…………………. 46 2-5- چای سبز…………………………………………………. 47 2-5-1-ترکیبات شیمیایی برگ سبز چای…………………….. 50 2-5-1-1-کاتشینها………………………………………………. 53 2-5-1-2- میرستین، کوئرستین و کامپفرول………………….. 54 2-5-1-3- تاننها………………………………………………….. 55 2-5-1-4- تئانین………………………………………………….. 55 2-5-2- خواص آنتی اکسیدانی چای سبز …………………….56 2-5-3- خواص ضد باکتریایی چای سبز………………………. 57 2-5-4- خواص ضد ویروس چای سبز …………………………..58 2-5-5- اثر چای سبز در کاهش سطح کلسترول پلاسما…… 59 2-5-6- اثر چای سبز بر وزن اندامهای گوارشی و خصوصیات لاشه…61 2-5-7- اثر چای سبز بر عملکرد طیور………………………….. 62 2-5-8- اثر چای سبز روی کیفیت تخم مرغ…………………… 66 فصل 3…………………………………………………………….. 68 مواد و روشها…………………………………………………….. 68 3-1- مکان و زمان آزمایش……………………………………… 68 3-2- آماده سازی سالن………………………………………… 68 3-3- مدیریت پرورش……………………………………………… 68 3-4- ترکیب جیره…………………………………………………. 69 3-5- تیمارهای آزمایش اول……………………………………. 70 3-6- متغییرهای اندازه گیری شده در آزمایش اول…………… 70 3-7- تیمارهای آزمایش دوم………………………………………. 70 3-8- کلیاتی در مورد نحوه اجرای آزمایش…………………….. 71 3-9- متغیرهای اندازه گیری شده در مزرعه برای آزمایش دوم…71 3-9-1- افزایش وزن بدن………………………………………….. 71 3-9-2- خوراک مصرفی…………………………………………… 72 3-9-3- ضریب تبدیل غذایی……………………………………… 72 3-9-4- تلفات……………………………………………………… 72 3-9-5- کشتار جهت تفکیک لاشه ……………………………..73 3-9-6- تهیه نمونه برای بررسیهای مرفولوژی روده و تثبیت نمونه های روده….73 3-9-6-1- محلول ثابت کننده کلارک (Clark’s Fixative)………..74 3-9-6-2- محلول بافر فسفات سالین (P.B.S)…………………. 74 3-9-7- تزریق گلبول قرمز گوسفند و خونگیری جهت تعیین پاسخ سیستم ایمنی…74 3-9-8- خونگیری جهت تعیین کلسترول، تری گلیسیرید و HDL سرم…..74 3-9-9- تهیه جیرههای حاوی مارکر به منظور تعیین قابلیت هضم ایلئومی……75 3-9-10- جمع آوری نمونه مدفوع جهت تعیین قابلیت هضم ایلئومی مواد مغذی…75 3-10- متغییرهای اندازه گیری شده در آزمایشگاه…………… 75 3-10-1- اندازه گیری کلسترول سرم…………………………… 75 3-10-2- اندازه گیری تری گلیسیرید…………………………… 75 3-10-3- اندازه گیری کلسترول-HDL…………………………….. 3-10-4- تعیین عیار پادتن تولید شده علیه گلبول قرمز گوسفند………76 3-10-5- تجزیه شیمیایی نمونه ها………………………….. 76 3-10-6- ماده خشک………………………………………….. 77 3-10-7- انرژی خام………………………………………………. 77 3-10-8- پروتئین خام…………………………………………….. 77 3-10-9- اندازه گیری اکسید کروم در نمونه خوراک و مدفوع…..78 3-10-9-1- وسایل لازم…………………………………………. 78 3-10-9-2- مواد شیمیایی لازم ……………………………….78 3-10-9-3- روش کار…………………………………………….. 79 3-10-9-4- محاسبات………………………………………….. 79 3-10-10- اندازه گیری قابلیت هضم ظاهری مواد مغذی……..79 3-10-11- اندازه گیری ابعاد پرزهای رودة كوچك و عمق كریپت ها………80 3-10-12- محلول رنگ آمیزی PAS…………………………… 3-11- مدل آماری طرح……………………………………….. 81 فصل 4………………………………………………………….. 82 نتایج و بحث …………………………………………………… 82 آزمایش اول…………………………………………………….. 82 4-1- عملکرد جوجه های گوشتی………………………….. 82 4-2- پارامترهای خونی………………………………………. 88 4-3- وزن نسبی اندمهای گوارشی درسن 42 روزگی…….91 4-4- نتیجه گیری……………………………………………… 92 آزمایش دوم……………………………………………………..93 4-5- عملکرد جوجه های گوشتی…………………………… 93 4-5-1- وزن بدن……………………………………………….. 93 4-5-2- مصرف خوراک…………………………………………. 97 4-5-2- مصرف خوراک …………………………………………100 4-6- پارامترهای خونی……………………………………….. 103 4-7- قابلیت هضم و جذب مواد مغذی………………………. 107 4-8- ارزیابی سیستم ایمنی………………………………… 109 4-9- وزن نسبی اندامهای گوارشی…………………………. 112 4-10- اثر گروههای آزمایشی بر روده باریک…………………. 114 4-10-1- ارتفاع پرز، عرض پرز، عمق کریپت و نسبت ارتفاع به عمق کریپت…..114 4-10-2- وزن و طول نسبی روده باریک……………………… 120 4-11- نتیجه گیری…………………………………………….. 124 4-12- پیشنهادات………………………………………………. 125 فصل 5…………………………………………………………… 126 منابع…………………………………………………………….. 126 چکیده: با توجه به آزمایش مقدماتی به منظور تعیین بهترین سطح استفاده از چای کامبوچا بر عملکرد و تعیین سطح 20 درصد به عنوان سطح مطلوب، مطالعه حاضر به منظور ارزیابی اثرات چای کامبوچا به همراه آنتی بیوتیک، پروبیوتیک، پری بیوتیک و چای سبز بر عملکرد، فراسنجههای خونی، قابلیت هضم مواد مغذی، سیستم ایمنی، مرفولوژی روده، وزن و طول نسبی قسمتهای مختلف روده باریک و وزن نسبی ارگانهای جوجههای گوشتی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار و 4 تکرار و 10 جوجه در هر پن به اجرا در آمد. جیرههای آزمایشی شامل 1) جیره شاهد (فاقد هرگونه افزودنی)، 2) جیره شاهد+15 میلی گرم در کیلوگرم آنتی بیوتیک ویرجینیامایسین، 3) جیره شاهد+1 گرم در کیلوگرم پروبیوتیک گالیپرو،4) جیره شاهد+1 گرم در کیلوگرم پری بیوتیک فرمکتو، 5) جیره شاهد+2/1 گرم محلول کامبوچا 20 درصد به ازاء هر گرم جیره و 6) جیره شاهد+10 گرم در کیلوگرم پودر چای سبز بودند. لازم به ذکر است که به گروههای شاهد، آنتی بیوتیک، پروبیوتیک، پری بیوتیک و چای سبز به ازاء هر گرم جیره 2/1 گرم آب اضافه گردید. نتایج این آزمایش نشان داد جوجههای تغذیه شده با آنتی بیوتیک و چای کامبوچا از افزایش وزن بالاتری در مقایسه با گروههای شاهد و چای سبز برخوردار بودند (p<0/01). همچنین در کل دوره استفاده از آنتی بیوتیک، کامبوچا و پری بیوتیک به طور معنی داری مصرف خوراک را افزایش داد (p<0/01). در این آزمایش جوجههای که چای سبز دریافت کرده بودند، به طور معنی داری سطوح کلسترول و تری گلیسیرید پایینتری در مقایسه با گروه شاهد داشتند (p<0/01). هرچند که استفاده از آنتی بیوتیک سطوح کلسترول (p<0/01) و HDL (p<0/05) را بطور معنی داری افزایش داد. استفاده از آنتی بیوتیک در این آزمایش سبب بهبود در قابلیت هضم پروتئین شد (p<0/05). کاربرد پری بیوتیک در این آزمایش ارتفاع پرز و نسبت ارتفاع به عمق کریپت دوازدهه را افزایش داد (p<0/05). فصل اول: مقدمه 1- مقدمه پرورش طیورگوشتی با توجه به جایگاه خاصی که در تأمین پروتئین حیوانی مورد نیاز کشور دارد به یک صنعت عظیم و پویا تبدیل شده است. ویژگیهای غذایی گوشت سفید از جنبه تغذیه و سلامتی، بازده اقتصادی، محدودیتهای افزایش گوشت قرمز از جمله دلایل رشد کمی این صنعت در کشور هستند. علاوه بر توسعه کمی، توجه به افزایش راندمان و عملکرد در واحدهای موجود پرورش طیور گوشتی میتواند پاسخگوی نیاز کمبود پروتئین حیوانی باشد. اجرای تحقیقات مداوم پیرامون نیازهای تغذیهای، آنها را ضروری ساخته است. در این راستا افزودنیهای غذایی به عنوان محرک رشد از جایگاه ویژهای در قسمت تغذیه برخوردار هستند. افزودنیهای مغذی به عنوان عناصری با طبیعت غیرمغذی شناخته شدهاند که رشد و یا سایر اشکال تولیدی را تحریک نموده، یا کارایی استفاده غذایی را بهبود میبخشند و یا ممکن است برای سلامت و اعمال متابولیکی دام مفید باشند. شناخت نقش دستگاه گوارش به عنوان محلی برای هضم و جذب غذا و اهمیت آن برای رسیدن به وزن مورد نظر و بهبود راندمان تولید ضروری است. لولة گوارش پرندگان به هنگام تفریخ كاملاً استریل میباشد. جوجهها بلافاصله پس از تفریخ شروع به نوكزدن و خوردن مواد درون آشیانه یا بقایای پوسته میكنند. در این زمان میكروبهای آشیانه یا محل جوجهكشی به سرعت در روده جایگزین میشوند. در رودة كوچك جمعیت باكتریایی مشابه با پرندگان بالغ، ظرف دو هفته پس از تفریخ ظاهر میشود. این زمان برای سكومها تا بیش از 30 روز به طول میانجامد. این توسعه آهسته به نظر میرسد كه به علت تفریخ در شرایط بسیار بهداشتی و همچنین شرایط پرورش تجارتی جوجهها و عدم تماس با مرغ مادر باشد. بنابراین میكروفلور بالغ به سهولتی كه در دنیای وحش حاصل میشود، در شرایط پرورش تجارتی به دست نمیآید. مجرای معدی-رودهای حیوانات مهرهدار، متراكمترین محل استقرار میكروارگانیسمها است. این مجموعة میكروبی دارای تأثیر قوی بر میزبان خود میباشند. در ماكیان میكروبهای بسیار متنوعی در طول روده زندگی میكنند. تعداد سلولهای میكروبی موجود در دستگاه گوارش ماكیان (به صورت متصل به سطوح مخاطی یا ذرات غذا و یا به صورت آزاد در حفرة گوارشی)، حاوی چند صد گونة میكروبی به تعدادی افزون بر سلولهای بدن میزبان میباشند (مید، 2000). میكروفلور طبیعی روده را میتوان در سه دسته جای داد، که عبارت از: گروه عمدة غالب ( بیش از 90 درصد و مطلقاً بیهوازی هستند نظیر لاكتوباسیلوسها، بیفیدوباكتریها و باكتریوئیدها)، گروه میكروفلور همراه (كمتر از 5 درصد، بیهوازی اختیاری مانند ای. كولای و انتروكوكسیها) و گروه فلور باقیمانده (كمتر از 1 درصد، نظیر كلستریدیا و استافیلوكوكها). گونههای باکتریایی از نظر ترجیح مواد غذایی و احتیاجات رشد با یکدیگر متفاوت هستند. فلور میکروبی طبیعی دستگاه گوارش، نقش بسیار مهمی در سلامتی و سالم بودن پرندگان ایفا میکند. در حیوانات سالم نسبت میكروارگانیسمهای مختلف مهم میباشد. ساز و کارهایی را که میکروارگانیسمهای مضر به وسیله آنها میزبان را تحت تأثیر قرار میدهند، شامل تولید سم، مصرف مواد غذایی ضروری برای رشد پرنده و جلوگیری از فعالیت میکروبهایی می باشند که ویتامین و یا دیگر عوامل رشد را برای میزبان تولید میکنند (ادلمن، 2005). تنوع در گونههای باکتریایی در دستگاه گوارش یکی از مهمترین عوامل برای ایجاد یک اکوسیستم پایدار در دستگاه گوارش میباشد. هنگامی که تعداد گونههای باکتریایی در دستگاه گوارش بالا باشد، به نظر میرسد که اکوسیستم دستگاه گوارش پایدارتر است (تیمرمن و همکاران، 2004). بهداشت زیاد، درمان آنتی بیوتیكی و تنش به عنوان عوامل مهم مؤثر در ایجاد اختلال در توسعة میكروفلور محافظ و پایدار در روده مطرح شدهاند. آنتی بیوتیکها به میزان زیادی برای پیشگیری و درمان بیماری در پرندگان مصرف شدهاند. آنتی بیوتیکها همچنین برای سالیان زیادی در تغذیه طیور به عنوان افزودنی در خوراک برای افزایش رشد و بهبود عملکرد گله، بوده است. آنتی بیوتیکها سبب افزایش وزن جوجههای گوشتی، کاهش ضخامت دیواره روده، کاهش تعداد میکروارگانیسمهای مضر در روده، بهبود ضریب تبدیل خوراک، کاهش مرگ و میر به همراه کاهش جمعیت میکروبی مضر دستگاه گوارش و افزایش مواد غذایی قابل دسترس میشوند. مکانیسم عمل، شامل کاهش تولید ترکیبات سمی توسط باکتریها، تغییر شکل دیواره روده، کاهش فعالیت میکروبی در دستگاه گوارش، کاهش میزان وقوع عفونتهای تحت بالینی و جلوگیری از تشکیل کلنی میکروبهای بیماریزا میباشد. بنابراین تأثیر آنتی بیوتیکها بر رشد جوجههای گوشتی از اثر مثبت آنها بر جمعیت میکروبی دستگاه گوارش ناشی میگردد (تاج بخش ، 1383). استفاده از آنتی بیوتیکها معایبی به همراه دارد. فلور طبیعی روده را تغییر میدهد که ممکن است سبب حساسیت حیوان نسبت به برخی عوامل بیماریزا گردد. با مصرف آنتی بیوتیکها، باکتری هابه آنها مقاوم شده و میتوانند این مقاومت را از طریق ژنتیکی و پلاسمیدها به باکتریهای نسل بعد انتقال دهند. باقی ماندن این داروها در محصولات دامی مانند گوشت و تخم مرغ و مصرف آنها توسط انسان، امکان انتقال به انسان را فراهم میکند. این امر باعث میشود که پاتوژنهای بدن انسان به آنتی بیوتیکها مقاوم گردند، به طوری که در موقع بروز بیماری یا عفونت در افراد، مصرف آنتی بیوتیکها مؤثر واقع نگردد. کارایی هضم در طیور بستگی به میکروارگانیسمهایی دارد که به طور طبیعی در دستگاه گوارش یافت میشوند. بنابراین هنگام استفاده از آنتی بیوتیکها در خوراک یک خطر بالقوه وجود دارد و لازم است میزان این خطر، در برابر فایدهای که از انجام آن حاصل میشود، محاسبه و مقایسه شود. روشهای بسیاری برای کاهش مصرف آنتی بیوتیک به عنوان محرک رشد گسترش یافته است. امروزه افزودنیهای خوراکی جایگزین شونده آنتی بیوتیکها شامل پروبیوتیکها، پری بیوتیکها، آنزیمها، مواد محرک سیستم ایمنی، روغنهای گیاهی، اسیدهای آلی و فرمالدئید به میزان زیادی مصرف میشوند. یکی از این افزودنیهای خوراکی گیاهان دارویی میباشد.گیاهان دارویی به دلیل داشتن ترکیبات پیچیده میتوانند همزمان به اهداف مختلفی واکنش بدهند. ضمناً مقاومت به این ترکیبات گزارش نشده است. از دیگر مزایای این ترکیبات نسبت به محرکهای رشد شیمیایی میتوان به بهبود سیستم ایمنی خصوصاً در بیماریهای تضعیف کننده سیستم ایمنی اشاره کرد. هر چند واکسنها خواص تحریک ایمنی را دارند ولی به تنهایی برای حفاظت پرنده در مقابل عوامل بیماریزا کافی نیستند، در ضمن واکسنها خواص بهبود رشد ندارند. بنابراین استفاده از این ترکیبات در صنعت طیور میتواند مفید باشد. با توجه به تاریخچه و گستردگی گیاهان دارویی در ایران، میبایست استفاده از این منبع عظیم خدادادی و طبیعی که فاقد هر گونه آثار سویی میباشد بیشتر مورد توجه قرار گیرد. امروزه بهرهگیری از دانش فنآوری روز در صنعت گیاهان دارویی باعث تنوع تولید این فرآورده شده است، و انتظار میرود که با تهیه انواع محصولات گیاهی با کاربردهای تخصصی در زمینه های مختلف پزشکی، دامپزشکی و دامپروری، در حذف مواد شیمیایی نامطلوب و کاهش ناهنجاریها و داشتن طبیعتی سالم، گامهای مؤثری برداشته شود. 1-1- مقاومت به آنتی بیوتیک ها 1-1-1- تعریف مقاومت در صورت مقاوم بودن یک باکتریوم به یک آنتی بیوتیک، دستیابی غلظت مناسب آنتی بیوتیک در بافتهای بدن موجود زنده به حد مساوی یا بالاتر از حداقل غلظت بازدارنده رشد باکتری (MIC[1]) امکان پذیر نبوده، و نتیجه حاصله شکست درمان خواهد بود. با وجود این، بطور سیستماتیک نباید نتیجهگیری شود که شکست درمان مترادف مقاومت به آنتی بیوتیک است (موژنی، 1382). 2-1-1- مخاطرات ناشی از باقی مانده داروها مخاطرات باقی ماندۀ داروها برای مصرف کننده: (موژنی، 1382) – خطرات مستقیم که شامل تأثیرات سمی بر روی عضو (بعنوان مثال، آپلازی مدولا ناشی از کلرامفنیکل)، آلرژیهای غذایی (بعنوان مثال، ناشی از پنی سیلین)، اثرات ناقص الخلقه سازی، جهشزایی و سرطانزایی (بعنوان مثال، فوران ها) شامل میباشند. – خطرات غیرمستقیم با انتخاب سویههای باکتریایی مقاوم مربوط بوده که سرانجام میتواند به بیماریهای باکتریایی در انسان منجر شود که درمان آنها در انسان مشکل خواهد بود. یک مثال در مورد مقاومت باکتریایی در مورد باکتری سالمونلا است. مقاومت آنتی بیوتیکی سالمونلاها نسبت به آنتی بیوتیکهای متداول در حال افزایش است، به طوری که مطالعات فرهودی (1368) نشان میدهد در کشور ما مقاومت نسبت به آمپی سیلین در سال 1368 برابر 85 درصد و تحقیقات همین محقق در سال1376، 95 درصد بوده است. لذا یافتن مادۀ ضد میکروبی جدید به ویژه با منشأ گیاهی از اهمیت خاصی برخوردار است. مقاومتهای آنتی بیوتیکی تهدید جدی برای سلامتی انسان و دام به ویژه با ایمنی ضعیف بوده و لذا یافتن مواد ضد میکروبی ارزان و مؤثر لازم و ضروری است (دخیلی و همکاران، 1385). 3-1-1- مصرف بی رویه آنتی بیوتیکها در طیور و سایر حیوانات و خطرات آن برای بهداشت انسان مصرف آنتی بیوتیکها به میزان کم در جیره طیور و سایر حیوانات، ضریب تبدیل غذائی را بهبود میدهد و از نظر اقتصادی، مقرون به صرفه است. برای این کار، از داروهائی از قبیل تتراسیکلین، پنی سیلین و غیره استفاده میکنند. این گونه کاربرد آنتی بیوتیکها منتج به تکوین و نگهداشت جمعیتهای مقاوم باکتریهای گرم منفی رودهای در دستگاه گوارش طیور و سایر حیوانات شده است. بسیاری از این اجرام عوامل ژنتیک خارج کروموزومی (عواملR) دارند که مقاومت شدید در برابر یک یا چند آنتی بیوتیک مورد مصرف در درمانگاه را ایجاد میکنند. این امر از نظر بهداشت انسان و حیوانات به طور بالقوه زیانآور است و مخصوصاً در انسان، میتواند موجب پراکنده شدن سالمونلاهای بیماریزا شود. همچنین انتقال اشریشیاهای مقاوم از حیوانات به انسان گزارش شده است که موجب میشود تا تعداد این باکتری های مقاوم در روده انسان افزایش یابد. (تاج بخش ،1383).
[شنبه 1398-07-13] [ 08:58:00 ب.ظ ]
لینک ثابت
|