در یادگیری یک زبان مورد استفاده قرار بگیرد و نتایج به‌دست‌آمده از آن در جهت بهبود شیوه‌های آموزش و همچنین ارتقای وسایل آموزشی از جمله کتاب‌های آموزش زبان استفاده شود، در این پژوهش به تحلیل و بررسی خطاهای نوشتاری فارسی‌آموزان چینی‌زبان پرداخته شده است. برای این منظور از 40 نفر از زبان‌آموزان‌ چینی که در مجموعه آموزش زبان امام خمینی (ره) قزوین مشغول به تحصیل هستند خواسته شد تا در مورد موضوعات مشخصی انشا بنویسند. سپس انشاهای این زبان‌آموزان که در دو سطح پایه و پیشرفته مشغول به تحصیل بودند جمع‌آوری شد و مورد بررسی قرار گرفت. حاصل این پژوهش در پنج فصل گردآوری و تدوین شده است.

کلید واژه‌ها

آموزش زبان، تحلیل خطا، خطاهای نوشتاری، فارسی‌آموزان. 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                      شماره صفحه

فصل اول. 1

1-1 مقدمه. 2

1-2 بیان مسئله. 3

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش… 4

1-4 اهداف پژوهش… 5

1-5جامعة آماریو روش گردآوری داده‌ها 5

1-6 پرسش‌های پژوهش… 6

1-7 فرضیه‌های پژوهش… 6

1-8سازمان پژوهش… 6

1-9 جمع‌بندی.. 7

فصل دوم. 8

2-1 مقدمه. 9

2-2 پژوهش‌های انجام‌شده در داخل ایران. 9

2-2-1 فلاحی (1373) 9

2-2-2 احمدیان (1386) 10

2-2-3 فرخ (1390) 10

2-2-4- ضیاءحسینی (1390) 11

2-2-5 ابولحسنی (1391) 11

2-2-6 دوستی‌زاده (1391) 12

2-2-7 خیرآبادی (1391) 13

2-2-8 جعفروندگیگلو (1391) 13

2-2-9محمودزاده (2012) 14

2-2-10استوار ابرقوئی(1392) 15

2-2-11رستمی (1392) 15

2-2-12 خانسیر (2013) 16

2-2-13 حسینی (1393) 16

2-3 پژوهش‌های انجام‌شده در خارج از ایران. 17

2-3-1 هوانگ (2002) 17

2-3-2 محمد و همکاران (2004) 18

2-3-3 داروس (2009) 18

2-3-4 تن (2009) 19

2-3-5 سان (2010) 20

2-3-6 کائو (2013) 20

2-3-7 ژنگ (2013) 21

2-4 جمع‌بندی مطالب.. 22

فصل سوم. 23

3-1 مقدمه. 24

3-2 تاریخچه به وجود آمدن تحلیل خطا 24

3-3 تحلیل خطا 26

3-3-1 تفاوت میان خطا و اشتباه 28

3-3-1-1 تعریف خطا 28

3-3-1-2 تعریف اشتباه 29

3-4 اهمیت خطاها 30

3-5 شاخه‌ها و کاربرد تحلیل خطا 31

3-6 فرضیه زبان بینابین.. 32

3-7 انواع خطا 33

3-7-1 خطاهای آشکار و پنهان. 33

3-7-2 تقسیم‌بندی فرآیند محور 34

3-7-2-1 حذف.. 34

3-7-2-2 اضافه‌سازی.. 34

3-7-2-3 جایگزینی.. 35

3-7-2-4 ترتیب.. 35

3-7-3 طبقه‌بندی زبان‌شناختی خطاها 35

3-7-4 انواع خطاها براساس نحوه تأثیرگذاری در برقراری ارتباط.. 36

3-7-4-1 خطاهای کلی.. 36

3-7-4-2 خطاهای موضعی.. 36

3-8 عوامل بروز خطاها 37

3-8-1 خطاهای بین‌زبانی.. 37

3-8-2 خطاهای درون‌زبانی.. 38

3-8-3 انتقال آموزش.. 39

3-8-4 راهبردهای یادگیری زبان. 39

3-8-5 استراتژی‌های برقراری ارتباط.. 40

3-9 شیوه‌های انجام تحلیل خطا 40

3-10 جمع‌بندی مطالب.. 41

فصل چهارم. 42

4-1- مقدمه. 43

4-2- بررسی ویژگی‌های صرفی-نحوی در نوشتار آزمودنی‌ها 43

4-2-1 بازنمایی مشخصه‌ های صرفی- نحوی.. 43

4-2-1-1- بازنمایی مشخصه‌ های صرفی- نحوی فعل. 44

4-2-1-1-1- بازنمایی مشخصة زمان. 44

4-2-1-1-1-1 زمان گذشته. 44

4-2-1-1-1-2 زمان حال. 45

4-2-1-1-1-3زمان آینده 45

4-2-1-1-1- بازنمایی نمود. 47

4-2-1-1-2-1 نمود کامل. 47

4-2-1-1-2-3- نمود عادت.. 48

4-2-1-1-3- بازنمایی وجه. 49

 

4-2-1-1-3-1- وجه خبری.. 49

4-2-1-1-3-2- وجه امری.. 50

4-2-1-1-3-3- وجه شرطی.. 50

4-2-1-1-4- نفی.. 51

4-2-1-1-5- مطابقه. 52

4-2-1-2- مشخصه‌ های صرفی‌ – نحوی اسم. 53

4-2-1-2-1- بازنمایی مشخصه شمار 54

4-2-1-2-2- بازنمایی مشخصۀ حالت.. 56

4-2-1-2-2-1- حالت مفعولی.. 56

4-2-1-2-2-1-1- حذف نشانگر حالت مفعولی.. 56

4-2-1-2-2-1-2- کاربرد زائد نشانگر حالت مفعولی.. 57

4-2-1-2-2-2- حالت اضافه. 58

4-2-2- کاربرد نادرست واژه 58

4-2-2-1- عناصر زبانی نامناسب.. 59

4-2-2-1-1- مقوله نامناسب.. 59

4-2-2-1-1-1 کاربرد فعل به جای اسم. 59

4-2-2-1-1-2 کاربرد صفت به جای اسم. 60

4-2-2-1-2- واژه نامناسب از مقوله واحد. 60

4-2-2-1-2-1- فعل نامناسب.. 61

4-2-2-1-2-2- اسم نامناسب.. 61

4-2-2-1-2-3- ضمیر نامناسب.. 63

4-2-2-1-2-4- حرف اضافه نامناسب.. 63

4-2-2-1-2-5- قید نامناسب.. 65

4-2-2-1-2-6- صورت‌واژه نامناسب.. 65

4-2-2-1-2-7- واژه‌بست نامناسب.. 66

4-2-2-2- عناصر زبانی زائد. 66

4-2-2-2-1 فعل زائد. 66

4-2-2-2-5- متمم‌نمای زائد. 67

4-2-2-2-6- واژه‌بست زائد. 68

4-2-2-3- حذف عناصر زبانی.. 69

4-2-2-3-1- حذف فعل. 69

4-2-2-3-2- حذف اسم. 70

4-2-2-3-3- حذف حرف اضافه. 70

4-2-2-3-4 حذف عدد. 71

4-2-3- ترتیب واژه 71

4-2-4 جمله‌های نامفهوم و مبهم. 72

4-2-5- خطاهای نوشتاری.. 73

4-2-6- خطاهای واجی.. 74

4-3-1 بررسی عامل سطح زبان‌آموزان. 76

4-1نمودارمقایسۀ درصدخطاهایزبان‌آموزانسطحپایه و پیشرفته. 77

4-3-2 بررسی رابطة بین خطاها 78

4-4-3 بررسی ارتباط سطح زبان‌آموزان با میزان وقوع خطا 79

4-4-4 خلاصه فصل. 80

فصل پنجم. 81

نتیجه‌گیری.. 81

5-1 مقدمه. 82

5-2 مروری بر فصل‌های پیشین.. 82

5-3- بررسی پرسش‌ها و فرضیه‌ها 83

5-4 یافته‌های پژوهش… 85

5-5 پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آتی.. 86

منابع فارسی: 87

منابع انگلیسی: 88

واژه‌نامه. 90

1 مقدمه

آموزش و یادگیری زبان‌دوم همواره مورد توجه بوده است اما گسترش روابط کشورها و نیاز به برقراری ارتباط بیش از پیش این حوزه را مورد توجه پژوهشگران قرار داده است. متخصصان امر آموزش زبان در تمام کشورها به دنبال یافتن شیوه‌های جدید برای آموزش زبان و به‌کارگیری مواد آموزشی کاربردی‌تر هستند. یکی از شیوه‌های بسیار کارآمد برای جمع‌آوری اطلاعات در این زمینه تحلیل خطاست. تحلیل خطا به عنوان ابزاری ارزشمند برای شناسایی نقاط ضعف و قوت زبان آموزان همواره مورد توجه معلمان و محققان حوزة آموزش زبان بوده است. خطاها می‌توانند نشان‌دهندۀ روند یادگیری زبان توسط زبان‌آموزان باشند، در واقع اگر خطایی نباشد یادگیری زبانی رخ نداده است (شان‌لینگ،1124:2012). با بهره گرفتن از تحلیل این خطاها می‌توان کاستی‌های موجود در کتاب‌های آموزش زبان و شیوه‌های آموزش را شناسایی و بر طرف کرد و مواد آموزشی کارآمدتری را گردآوری نمود. در سالهای اخیر به دلیل گسترش روابط تجاری و فرهنگی ایران و چین، یادگیری زبان فارسی از سوی این افراد بسیار مورد توجه قرار گرفته است، و زبان‌آموزان زیادی از این کشور، به منظور یادگیری زبان فارسی به مراکز آموزش زبان فارسی در ایران وارد شده‌اند. اما از آنجایی که زبان فارسی و چینی از دو خانواده زبانی مجزا هستند یادگیری زبان فارسی برای این زبان‌آموزان بسیار دشوار است. در واقع زبان فارسی از خانواده زبان‌های هندواروپایی و زبان چینی متعلق به شاخه‌ای از خانواده‌های زبان چینی-تبتی و یک زبان نواختی است (حسینی،2109:1393). تحلیل و بررسی خطاهایی که این زبان‌آموزان هنگام یادگیری زبان فارسی مرتکب می‌شوند می‌تواند به ما در شناسایی نقاط ضعف این گروه از زبان‌آموزان و تهیه و تدوین کتاب‌های آموزشی متناسب با نیازهای آنها کمک کند. برای این منظور در پژوهش حاضر به تحلیل و بررسی خطاهای نوشتاری فارسی‌آموزان چینی‌زبان پرداخته می‌شود.

 

1-2 بیان مسئله

یادگیری زبان دوم یک فرآیند پیچیده است که هیچ‌گاه خالی از اشکال و خطا نیست. در واقع زبان‌آموزان در جریان یادگیری و تولید زبان دوم در هر مرحله نسبت به دانشی که از زبان مقصد پیدا کرده‌اند، درباره آن زبان فرضیه‌پردازی می‌کنند. این فرضیه‌ها در ابتدا نادرست هستند زیرا زبان‌آموزان دانش کافی نسبت به زبان مقصد ندارند و از قاعده‌ها و محدودیت‌های آن آگاه نیستند. اما نکتة حائز اهمیت این است که این خطاها نشان‌دهنده نظام زبانی رو به رشد و در حال تکامل زبان‌آموز است. این نظام هم ویژگی‌های زبان مبداء و هم ویژگی‌های زبان مقصد را در خود دارد. دانشمندان مختلف از اسامی مختلفی برای نامیدن این نظام استفاده کرده‌اند که کم‌و‌بیش به هم شباهت دارند. به عنوان مثال سلینکر[1](1972) آن را زبان بینابینی می‌خواند در حالی که کوردر[2](1971) آن را گویش فردی، و نمسر[3](1979) آن را نظام تقریبی می‌نامد. اما نکته‌ای که هر سه به آن اشاره دارند این است که نظام زبانی زبان‌آموز، نظام زبانی مستقلی است که دارای ویژگی‌هایی هم از زبان مبداء و هم از زبان مقصد است؛ همین مسئله موجب بروز خطا، هنگام برقراری ارتباط به زبان مقصد می‌شود. در خلال دهة 1950 و با روی کار آمدن شیوة شنیداری-زبانی[4]  در تدریس زبان خارجی، زبان به منزلۀ مجموعه‌ای از عادت‌ها در نظر گرفته شد که باید از طریق تکرار و تقلید آموخته شود. در این شیوه مدرس زبان باید الگوهای صحیح زبان مقصد را در اختیار زبان‌آموز قرار دهد تا وی با تکرار و تمرین زیاد شکل صحیح آن الگوها را بیاموزد. در این شیوه خطاها به عنوان عادت‌های بد زبانی در نظر گرفته‌ می‌شوند که باید به هر قیمتی از بروز آن‌ها جلوگیری کرد. اما با ظهور شیوة زایشی-گشتاری[5] در آموزش زبان رویکردها نسبت به خطاهای زبان‌آموزان کاملا تغییر کرد. دیگر خطاها نه تنها آفت زبان در نظر گرفته