هفتاد (با تکیه بر ده کتاب برگزیده این دهه)
استاد راهنما:
دکتر بهاءالدین اسکندری
استاد مشاور:
دکتر احمد رضایی جمکرانی
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

مقدمه…………………………….. 1

فصل اول:کلیات…………………………….. 5

1 -1 بخش اول: نوجوان……………………………. 6

1-1-1 تعریف دوره نوجوانی…………………………….. 6

1-1-2 خصوصیات این دوره…………………………… 6

1-2 بخش دوم: تعریف ادبیات کودک و نوجوان……………………. 8

1-2-1 هدف از داستان نویسی…………………………….. 9

1-2-2 داستان نوجوان……………………………. 10

1-2-3 وظایف ادبیات کودک و نوجوان……………………………. 11

فصل دوم:شخصیت پردازی…………………………….. 12

2-1 بخش اول: تعاریف……………………………… 13

2-1-1 تعریف شخصیت…………………………….. 13

2-1-1-1 تفاوت تیپ و شخصیت…………………………….. 14

2-2 بخش دوم: شیوه‌های شخصیت پردازی…………………………….. 15

2-2-1 شیوه کلی: مستقیم،  غیرمستقیم……………………………. 15

2-2-1-1 روش مستقیم……………………………. 16

2-2-1-2 روش‌های غیر مستقیم……………………………. 16

2-2-1-2-1 کنش……………………………… 17

2-2-1-2-2 گفتار……………………………. 17

2-2-1-2-3 نام……………………………. 18

2-2-1-2-4 محیط و وضع ظاهری…………………………….. 18

2-3 بخش سوم: انواع شخصیت‌های داستانی…………………………….. 20

2-3-1 کلی: پویا و ایستا (یا ساده و جامع)…………………………… 20

2-3-2 جزئی: انواع شخصیت‌های فرعی به تفصیل……………………………. 20

2-3-1-1 شخصیت پویا ……………………………20

2-3-1-2 شخصیت ایستا…………………………… 20

2-3-1-3 شخصیت ساده و جامع……………………………. 21

2-3-2 انواع شخصیت‌های فرعی به تفصیل……………………………. 22

2-3-2-1شخصیت قراردادی…………………………… 22

2-3-2-2 شخصیت نوعی…………………………… 22

2-3-2-3شخصیت نمونه…………………………… 22

2-3-2-4 شخصیت شرور…………………………… 23

2-3-2-5 شخصیت‌های غیرواقعی…………………………… 23

2-3-2-6 شخصیت تمثیلی……………………………24

2-3-3 شخصیت‌های اصلی و فرعی…………………………….. 24

2-3-3-1 شخصیت اصلی…………………………… 24

2-3-3-2 شخصیت فرعی…………………………… 25

فصل سوم: تحلیل و بررسی شخصیت‌های داستان‌ها ………………….26

3-1 سال 70……………………………. 27

3-1-1 زندگی نامه……………………………. 27

3-1-2 گل‌های سرخ کاغذی…………………………….. 27

3-1-2-1 خلاصه……………………………. 27

3-1-2-2 درونمایه……………………………. 28

3-1-2-3 تحلیل کلی…………………………….. 29

3-1-2-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 31

3-2 سال 71……………………………. 38

3-2-1 زندگی نامه……………………………. 38

3-2-2 دیگر از پرستوها خبری نیست…………………………….. 38

3-2-2-1 تا صبح در باران……………………………. 38

3-2-2-1-1 خلاصه……………………………. 38

3-2-2-1-2 درونمایه……………………………. 39

3-2-2-1-3 تحلیل کلی…………………………….. 39

3-2-2-1-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 40

3-2-2-2 یاوران حرّ……………………………. 42

3-2-2-2-1خلاصه……………………………. 42

3-2-2-2-2 درونمایه……………………………. 43

3-2-2-2-3 تحلیل کلی…………………………….. 43

3-2-2-2-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 44

3-2-2-3 انتظار……………………………. 47

3-2-2-3-1خلاصه……………………………. 47

3-2-2-3-2 درونمایه……………………………. 47

3-2-2-3-3 تحلیل کلی…………………………….. 47

3-2-2-3-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 47

3-2-2-4 در مسیر بازگشت…………………………….. 48

3-2-2-4-1 خلاصه……………………………. 48

3-2-2-4-2 درونمایه……………………………. 49

3-2-2-4-3 تحلیل کلی…………………………….. 49

3-2-2-4-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 49

3-2-2-5 راهی برای فرار……………………………. 52

3-2-2-5-1 خلاصه……………………………. 52

3-2-2-5-2 درونمایه……………………………. 53

3-2-2-5-3 تحلیل کلی…………………………….. 53

3-2-2-5-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 53

3-2-2-6 با پرستوهای مهاجر……………………………. 57

3-2-2-6-1خلاصه……………………………. 57

3-2-2-6-2 درونمایه……………………………. 58

3-2-2-6-3 تحلیل کلی…………………………….. 58

3-2-2-6-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 58

3-3 سال 72……………………………. 63

3-3-1 زندگی نامه……………………………. 63

3-3-2 تحلیل کتاب…………………………….. 63

3-3-3 مشق خاکی…………………………….. 63

3-3-3-1 آن شب عجیب…………………………….. 63

3-3-3-1-1خلاصه……………………………. 63

3-3-3-1-2 درونمایه……………………………. 64

3-3-3-1-3 تحلیل کلی…………………………….. 64

3-3-3-1-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 65

3-3-3-2  شب حادثه……………………………. 68

3-3-3-2-1 خلاصه……………………………. 68

3-3-3-2-2 درونمایه……………………………. 69

3-3-3-2-3 تحلیل کلی…………………………….. 70

3-3-3-2-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 70

3-3-3-3 جزیره تپه ماهورها…………………………… 73

3-3-3-3-1خلاصه……………………………. 73

3-3-3-3-2 درونمایه…………………………… 74

3-3-3-3-3 تحلیل کلی…………………………….. 74

3-3-3-3-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 74

3-4 سال 73…………………………… 77

3-4-1 زندگی نامه……………………………. 77

3-4-2 دست‌ها پشت گردن……………………………. 77

3-4-2-1 خلاصه……………………………. 77

3-4-2-2 درونمایه……………………………. 78

3-4-2-3 تحلیل کلی…………………………….. 78

3-4-2-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 79

3-5 سال 74……………………………. 86

3-5-1 زندگی نامه……………………………. 86

3-5-2 در سوگ سهراب…………………………….. 86

3-5-2-1 خلاصه……………………………. 86

3-5-2-2 درونمایه……………………………. 87

3-5-2-3 تحلیل کلی…………………………….. 87

3-5-2-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 88

3-6 سال 75……………………………. 100

3-6-1 زندگی نامه……………………………. 100

3-6-2 مهمان مهتاب…………………………….. 100

3-6-2-1 خلاصه……………………………. 100

3-6-2-2 درونمایه……………………………. 101

3-6-2-3 تحلیل کلی…………………………….. 102

3-6-2-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 102

3-7 سال 76……………………………. 124

3-7-1 زندگی نامه……………………………. 124

3-7-2 زمانی برای بزرگ شدن……………………………. 124

3-7-2-1 خلاصه……………………………. 124

3-7-2-2 درونمایه……………………………. 125

3-7-2-3 تحلیل کلی…………………………….. 126

3-7-2-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 126

3-8 سال 77……………………………. 134

3-8-1 نصف کشتی؟ نصف دریا!…………………………… 134

3-8-1-1 خلاصه……………………………. 134

3-8-1-2 درونمایه……………………………. 135

3-8-1-3 تحلیل کلی…………………………….. 135

3-8-1-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 136

3-9 سال 78……………………………. 143

3-9-1 زندگی نامه……………………………. 143

3-9-2 گردان چهار نفره…………………………… 144

3-9-2-1 خلاصه……………………………. 144

3-9-2-2 درونمایه……………………………. 145

3-9-2-3 تحلیل کلی…………………………….. 145

3-9-2-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 146

3-10 سال 79……………………………. 153

3-10-1 زندگی نامه……………………………. 153

3-10-2 آن مرد در باران رفت…………………………….. 153

 

3-10-2-1خلاصه……………………………. 153

3-10-2-2 درونمایه……………………………. 155

3-10-2-3 تحلیل کلی…………………………….. 155

3-10-2-4 تحلیل شخصیت…………………………….. 157

فصل چهارم: نتیجه ­گیری…………………………….. 170

منابع و مآخذ……………………………..174

چکیده:

نوشتن داستان درباره جنگ هشت ساله تحمیلی، در دو مقطع بزرگسال و کودک و نوجوان، از آغازین سال‌های این جنگ نابرابر شروع شده و تا امروز ادامه دارد. شخصیت‌های داستانی، پویاترین و اساسی‌ترین رکن داستان‌ها محسوب می‌شوند و در داستان‌های دفاع مقدس نیز این ویژگی کاملا چشم گیر است.

این رساله در پی آن است که شخصیت‌های ارائه شده در داستان‌های نوجوان –اعم از داستان‌های دفاع مقدس و غیر آن- به مثابه آینده سازان کشور و نیز فرهنگ جهاد و شهادت به مثابه دو رکن اصلی فرهنگ دینی ما را مورد نقد و بررسی قرار دهد. آنچه در این نقد و پژوهش اهمیت دارد، توجه به این مسئله است که آیا نویسندگان توانسته‌اند این خصوصیت را در کنار هم جمع کنند و در این صورت، آیا داستان به نحو مطلوبی ارائه شده است؟!

به منظور محدود شدن کتاب‌های مورد پژوهش به ناچار یکی از سه دهه­ی پس از انقلاب را برای تحقیق برگزیدیم. در دهه­ی شصت که دهه­ی وقوع جنگ تحمیلی است، داستان‌ها عمق زیادی ندارند و شخصیت‌ها پخته نیستند. بین دو دهه­ی هفتاد و هشتاد نیز بهتر آن دیدیم که تقدم زمانی رعایت شود.

از مطالعه این کتاب­ها برمی­آید که هرچند شخصیت پردازی این آثار در کل به نحوی مطلوب بوده است، ولی به مسائلی چون ایمان، توکل و به طور کلی اعتقادات مذهبی آن طور که باید و شاید توجه نشده و این مسئله در مواردی که رعایت شده، گاهی به شعار نزدیک گشته است.

مقدمه:

بیان مسأله:

از آنجا که کودکان و نوجوانان جمعیت قابل ملاحظه‌ای را تشکیل می‌دهند، برنامه ریزی برای تربیت و پرورش آن‌ها جزء ضروریات و دل مشغولی‌های متولیان امر تربیت بوده و هست. البته در بسیاری موارد به جای برنامه ریزی مناسب و در خور برای این دو قشر، برنامه‌هایی مغایر با علایق و فطرت آن‌ها ترتیب داده می‌شود؛ چنین افرادی یا در پی اثبات نظریه‌های علمی و تئوری‌های شخصی هستند و یا می­خواهند به وسیله رسانه‌های جمعی خواسته­ های خود را به مخاطب القا ‌کنند و از این طریق فرهنگی خاص را پایه ریزی ‌نمایند؛ به طوری که بعد از چند دهه، آنچه می‌خواهند در جامعه به راحتی اجرا ‌شود.

از جمله راه‌های ارتباط نوجوانان، خلق داستان‌هایی با موضوعات مرتبط با آن‌هاست. آنچه بیش از همه در این داستان‌ها اهمیت دارد، چگونگی خلق شخصیت‌های داستانی است.

این شخصیت‌ها هر اندازه که واقعی­تر و صمیمی­تر باشند تاثیر بیشتری بر مخاطب خود خواهند گذاشت. تامل و پژوهش در این زمینه به منظور یافتن راه‌هایی برای خلق شخصیت‌هایی ماندگار و تاثیرگذار از اهداف اصلی این رساله است.

از هنرهای اصلی و اساسی هر داستان نویس، ارائه­ شخصیت­های داستان با توجه به دیگر عناصر متن مانند: زاویه دید، زمان و مکان، درونمایه و … است. در بین شخصیت‌های گوناگون داستان، شخصیتی به عنوان عنصر کانونی یا شخصیت اصلی متن به وسیله­ی نویسنده ارائه می‌شود. با توجه به این شخصیت کانونی، دیگر عناصر متن نیز خلق و آفریده می‌شوند. تحلیل و بررسی شخصیت کانونی یا اصلی داستان، توانایی و خلاقیت نویسنده را در عرضه­ی دیگر عناصر داستانی نیز نشان می‌دهد. داستان‌های نوجوان مربوط به دفاع مقدس در دهه­ی هفتاد، که موضوع پژوهش حاضر است می‌تواند از نظر شخصیت اصلی و هنر نویسنده در ارائه­ آن بررسی شود. در این داستان‌ها، گاه نویسنده با توجه به نام و گاهی به صورت سمبلیک و نمادین به معرفی شخصیت‌های کانونی می‌پردازد . تحلیل کیفیات مختلف شخصیت‌ها از نظر نام شناسی، رمزی بودن و چگونگی عرضه­ی مستقیم یا غیرمستقیم، کلیدی برای شناخت ویژگی‌های داستان به خصوص در اینجا _ گروه سنی نوجوان_ است.

سوال های عنوان شده:

بر این اساس در این پژوهش بر آنیم تا به پرسش‌های زیر پاسخ دهیم:

1- داستان‌نویسان این دوره تا چه میزانی به ارائه­ شخصیت از طریق نام پرداخته‌اند؟

2- نویسندگان این دوره به کدامیک از طرق عرضه­ی مستقیم و غیرمستقیم شخصیت بیشتر توجه داشته‌اند؟

3- با توجه به گروه سنی نوجوان، آیا شخصیت‌های این دوره -این داستان‌ها- دو بعدی هستند یا چند بعدی؟

4- آیا شخصیت‌های کانونی در داستان‌های مذکور به تیپ بدل شده‌اند؟

فرضیات:

1- به نظر می‌رسد داستان‌نویسان این حوزه کمتر به ارائه­ شخصیت کانونی بر اساس نام توجه داشته‌اند.

2- داستان‌نویسان این دوره به عرضه­ی غیرمستقیم شخصیت –کانونی- گرایش بیشتری داشته‌اند.

3- این طور به ذهن می‌آید که شخصیت‌های کانونی عمدتا چند بعدی هستند.

4- احتمالا در برخی داستان‌ها شخصیت‌های کانونی، به تیپ خاصی بدل شده‌اند.

لزوم تحقیق:

هرچند داستان سرایی و قصه پردازی، از دیر باز وجود داشته، لیکن پرداختن به ادبیات خاص نوجوانان چند سده‌ای بیش تر عمر نکرده است. در اروپا، پیش از دیگر مناطق به این مسئله پرداخته شد. شاید اولین نمونه‌ی ادبیات خاص کودک و نوجوان، افسانه‌های ایزوپ در قرن پانزدهم محسوب شود ولی در واقع از قرن هفدهم و هجدهم میلادی این نهضت به طور جدی پا گرفت و ابتدا در فرانسه و سپس در آلمان و انگلستان رواج پیدا کرد. این مسئله در کشورهای دیگر از قرن نوزدهم آغاز شده است اما در کشورهای شرقی آسیا –که افسانه‌ها هستند- حتی دیرتر از آن و البته با موفقیتی کمتر شروع شده است.

در ایران، توجه به این مقوله از اوائل قرن چهارده آغاز شد که صبحی مهتدی و جبار باغچه‌بان از طلایه‌داران این عرصه‌اند.

بعد از انقلاب، جلوه‌های نثر انقلاب را در دهه‌ی شصت، در حوزه داستان­نویسی باید جستجو کرد. در این دهه و نیز پس از آن، بیشترین اقبال از نظر موضوعی، به مسائل مربوط به دفاع مقدس بوده است. هر چند داستان‌های دفاع مقدس از تنوع زیادی برخوردار است و موضوعاتی چون جبهه، پشت جبهه، خانواده‌های شهدا و رزمندگان، مهاجران اسرا و آزادگان و … را شامل می‌شود لکن وجه مشترک آن‌ها محور بودن جنگ تحمیلی هشت ساله و حوادث پیرامون آن است.

از آنجا که تعداد قابل ملاحظه‌ای از رزمندگان را نوجوانان تشکیل می‌داده‌اند، داستان‌های جنگ نیز دلاوری‌های فراوانی از این غیور مردان کوچک را به نمایش گذاشته‌اند. علاوه بر این، داستان‌های زیادی مختص طیف کودک و نوجوان به نگارش در آمده و همچنان پس از گذشت سال‌ها از این حماسه هشت ساله، ادامه دارد. در این پایان نامه سعی شده است که ده کتاب نسبتا ممتاز را در دهه هفتاد، بررسی شده،  شخصیت‌ها، به ویژه شخصیت‌های کانونی آن‌ها را مورد نقد قرار گیرد.

پیشینه تحقیق:

چنین تحقیقی با این گستردگی و در این موضوع، هیچ سابقه­ای ندارد. در جستجو برای یافتن مطالبی درباره شخصیت پردازی کتب منتخب رساله، به کارهای خوب و دقیقی برنخوردم. بیشتر تحلیل­ها بسیار موجز و کوتاه و کلی بودند که آن هم به صورت پراکنده در نشریات غیر معتبر به چاپ رسیده بود.

علت انتخاب این مقطع زمانی:

به منظور محدود شدن کتاب‌های مورد پژوهش در این رساله، به ناچار یکی از سه دهه پس از انقلاب را برای این تحقیق برگزیدیم. دهه شصت به علت اینکه دهه وقوع جنگ تحمیلی بود، به طبع بستر مناسبی برای ارائه داستان‌هایی در این زمینه نبود. دهه هفتاد برای این موضوع مناسب تر بود زیرا داستان‌های این سال‌ها هم از لحاظ کمیت و هم از لحاظ کیفیت از جایگاه قابل قبولی برخوردار بودند. در دهه هشتاد هم اگرچه جای کار وجود دارد اما بهتر آن دیدیم که تقدم زمانی رعایت شود. مقایسه داستان‌هایی منتخب از این سه دهه نیز می‌تواند موضوع مقاله دیگری قرار گیرد.

فصول رساله:

این رساله از سه فصل تشکیل شده است. فصل اول کلیات را شامل می‌شود. تعاریفی چون داستان، دفاع مقدس، نوجوان و … . فصل دوم اختصاصا به بخش «شخصیت» پرداخته است. فصل سوم نیز شامل توضیحاتی پیرامون کتاب‌ها، نویسندگان و در نهایت شخصیت­پردازی آن‌ها می‌شود. در پایان نیز طبق معمول، نتیجه­گیری و پیشنهادات نگارنده درج شده است.

سعی شده است که کتاب‌های برگزیده، جزء آثار ممتاز هر سال باشند. برای نقد هر داستان ابتدا خصوصیت کلی کتاب‌ها و شخصیت‌ها سپس ویژگی‌های جزئی شخصیت‌ها به­ویژه قهرمان و شخصیت کانونی استخراج شده است. پس از آن تمرکز بیشتر کار بر روی نقد و بررسی شخصیت‌ها معطوف گشته و شخصیت­های داستانی معرفی شده­اند. با توجه به فراوانی شخصیت‌ها در برخی داستان‌ها مانند زمانی برای بزرگ شدن و مهمان مهتاب از نام بردن تمام شخصیت‌ها به تفکیک خودداری نموده، فقط به معرفی شخصیت‌های ممتازتر داستان اقدام شده است. در ابتدای هر داستان، تحلیلی کوتاه از داستان و قلم نویسنده برای خواننده تشریح شده است که امید است مفید واقع شود.