موضوع:
مقایسه سبک‌های دلبستگی، مهارت‌های مقابله‌ای، طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و تاب‌آوری درافراد مبتلا به سوء مصرف مواد با افراد غیر مبتلا
        
استاد راهنما:
جناب آقای دکتر سید رضا فلاح چای
 
استاد مشاور:
جناب آقای دکتر طالب بدری
 
 
سال تحصیلی:  1393-1392
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                       صفحه

 

چکیده 1

 

فصل اول: کلیات… 2

1-1- مقدمه. 3

1-2- بیان مسأله. 5

1-3- اهمیت پژوهش… 11

1-4- اهداف پژوهش… 14

1-4-1- اهداف کلی.. 14

1-4-2- اهداف جزئی.. 14

1-4-3- اهداف کاربردی.. 14

1-5- سؤالات پژوهش… 14

1-6- تعریف متغیرهای پژوهش… 15

1-6-1- تعریف نظری.. 15

1-6-2- تعریف عملی.. 15

 

فصل دوم:ادبیات وپیشینه پژوهش… 17

2-1- مقدمه. 18

2-2- اعتیاد و عوامل مؤثر بر آن. 18

2-2-1- نظریه‌های سبب شناسی.. 19

2-2-1-1- نظریه ژنتیکی.. 19

2-2-1-2- نظریه روان‌پویشی.. 19

2-2-1-3- نظریه‌های رفتاری‌نگر. 20

2-2-1-4- نظریه‌های شناختی.. 21

2-2-1-5- نظریه‌های رفتاری و شناختی رفتاری.. 21

 

2-3- دلبستگی.. 22

2-3-1- فرایند شکل‌گیری دلبستگی.. 24

2-3-2- انواع سبک‌های دلبستگی.. 25

2-3-3- اختلال‌های مرتبط با دلبستگی.. 26

2-3-4- عملكرد بیولوژیكی سیستم دلبستگی.. 26

2-4- مهارت‌های مقابله‌ای.. 28

2-4-1- انواع مهارت‌های مقابله‌ای.. 28

2-5- طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه. 31

2-5-1- شکل‌گیری طرح‌وارهای ناسازگار. 32

2-5-2- عملکرد طرح‌وارههای ناسازگار. 33

2-5-3- طرح‌واره‌های شرطی و غیر شرطی.. 33

2-6- تاب‌آوری.. 34

2-6-1- مدل‌های تاب‌آوری.. 35

2-6-2- ابعاد تاب‌آوری.. 36

2-7- ارتباط اعتیاد با متغیرهای پژوهش… 37

2-8 – پیشینه پژوهشی.. 41

2-8-1- پژوهش‌های انجام شده در خارج از کشور. 41

2-8-2- پژوهش‌های انجام شده در داخل کشور. 45

2-8-3- جمع بندی پژوهش‌ها 50

 

فصل سوم:روش پژوهش… 52

3-1- مقدمه. 53

3-2- روش پژوهش… 53

3-3- جامعه آماری.. 53

3-4- روش نمونه گیری و حجم نمونه. 53

3-5- ابزار پژوهش… 54

3-5-1- پرسشنامه‌ی سبک‌های دلبستگی بزرگسالان. 54

3-5-1-1- ویژگی های روان‌سنجی.. 54

3-5-2- پرسشنامه‌ی مقابله با فشار روانی.. 55

3-5-2-1- ویژگی های روان‌سنجی.. 56

3-5-3- مقیاس تاب‌آوری کونور و دیویدسون ( ٢٠٠3 ) 57

3-5-3-1- ویژگی های روان‌سنجی.. 57

3-5-4-پرسشنامه طرح‌واره ناسازگار یانگ… 59

3-6- روش اجرای آزمون. 60

3-7- روش تحلیل اطلاعات… 60

 

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها 61

4-1- مقدمه. 62

4-2- آمارهای توصیفی.. 62

4-3- آمارهای استنباطی.. 76

4-4- یافته‌های جانبی.. 80

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری.. 84

5-1- مقدمه. 85

5-2- بحث و تفسیر نتایج.. 85

5-3- تبیین یافته‌ها 90

5-4- محدودیت‌های پژوهش… 92

5-5- پیشنهادات… 93

 

فهرست منابع. 94

Refrences. 100

پیوست… 101

 

                    

 

فهرست جدول‌ها

 

عنوان                                                                                                       صفحه                        

جدول (3-1) آزمون آلفای كرونباخ بر روی متغیر سبکهای دلبستگی.. 55

جدول (3-2) آزمون آلفای كرونباخ بر روی سبکهای مقابلهای و ابعاد آن. 57

جدول (3-3) آزمون آلفای كرونباخ بر روی متغیر تاب‌آوری.. 58

جدول (3-4) آزمون آلفای كرونباخ بر روی متغیر طرح وارههای ناسازگار. 60

جدول(4-1) توزیع افراد براساس سن و وضعیت اعتیاد. 62

جدول(4-2) توزیع افراد براساس تحصیلات و وضعیت اعتیاد. 64

جدول(4-3) توزیع افراد براساس شغل و وضعیت اعتیاد. 66

جدول(4-4) توزیع افراد براساس وضعیت تأهل و وضعیت اعتیاد. 68

جدول(4-5) توزیع افراد براساس تعداد فرزند و وضعیت اعتیاد. 70

جدول(4-6) آمارهای توصیفی سبکهای دلبستگی و خرده مقیاسهای آن در افراد سالم و بیمار. 72

جدول(4-7) آمارهای توصیفی سبکهای مقابلهای در افراد سالم و بیمار. 73

جدول(4-8) آمارهای توصیفی طرح‌واره‌های ناسازگار در افراد سالم و بیمار. 74

جدول(4-9) آمارهای توصیفی تاب‌آوری در افراد سالم و بیمار. 75

جدول(4-10) آزمون تحلیل واریانس بین وضعیت اعتیاد و سبک‌های دلبستگی.. 76

جدول (4-11) میانگین و انحراف معیار وضعیت اعتیاد و سبک‌های دلبستگی.. 76

جدول(4-12) آزمون تحلیل واریانس بین وضعیت اعتیاد و سبک‌های مقابلهای.. 77

جدول (4-13) میانگین و انحراف معیار وضعیت اعتیاد و سبک‌های دلبستگی.. 77

جدول(4-14) آزمون تحلیل واریانس بین وضعیت اعتیاد و طرح‌وارههای ناسازگار. 78

جدول (4-15) میانگین و انحراف معیار وضعیت اعتیاد و طرح‌وارههای ناسازگار. 78

جدول(4-16) آزمون تحلیل واریانس بین وضعیت اعتیاد و تاب‌آوری.. 79

جدول (4-17) میانگین و انحراف معیار وضعیت اعتیاد و تاب‌آوری.. 79

جدول(4-18) همبستگی بین وضعیت اعتیاد و سبک مقابله‌ای مسئله‌مدار. 80

جدول (4-19) معادله رگرسیون و آماره های آن بین وضعیت اعتیاد و مقابله مسئله‌مدار. 80

جدول(4-20) متغیرهای خارج شده از مدل. 80

جدول(4-21) همبستگی بین وضعیت اعتیاد و سبک دلبستگی نزدیکی.. 81

جدول (4-22) معادله رگرسیون و آماره های آن بین وضعیت اعتیاد و سبک دلبستگی نزدیکی.. 81

جدول (4-23) متغیرهای خارج شده از مدل. 81

جدول(4-24) آزمون T دو گروه مستقل بین وضعیت اعتیاد و طرح‌وارههای ناسازگار. 82

جدول (4-25) میانگین و انحراف معیار وضعیت اعتیاد و طرح‌وارههای ناسازگار. 82

جدول(4-26) آزمون T دو گروه مستقل بین وضعیت اعتیاد و تاب‌آوری.. 83

جدول (4-27) میانگین و انحراف معیار وضعیت اعتیاد و تاب‌آوری.. 83

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                                     صفحه

نمودار (4-1) توزیع افراد براساس سن و وضعیت اعتیاد. 63

نمودار (4-2) توزیع افراد براساس تحصیلات و وضعیت اعتیاد. 65

نمودار (4-3) توزیع افراد براساس شغل و وضعیت اعتیاد. 67

نمودار (4-4) توزیع افراد براساس وضعیت تأهل و وضعیت اعتیاد. 69

نمودار (4-5) توزیع افراد براساس تعداد فرزند و وضعیت اعتیاد. 71

 

چکیده

بدون تردید مصرف مواد مخدر یكی از بزرگترین معضلات اجتماعی جوامع كنونی محسوب می‌شود و كمتر كشوری را در جهان می‌توان یافت كه از آسیب‌ها و معضلات آن درامان باشد(موسوی،1388). سوء مصرف مواد و وابستگی و اعتیاد به آن اختلالی پیچیده است که با علل و آثار زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی همراه است. در هم پیچیدگی عوامل زیستی، روانی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی این گرفتاری و معضل را به یکی از پیچیده‌ترین مشکلات فردی، خانوادگی و اجتماعی تبدیل کرده است. امروزه اعتیاد یک مشکل سلامتی و بهداشت عمومی در سر تا سر جهان و در تمام کشورها محسوب می‌شود (زرین کلک، 1388).

هدف از انجام این پژوهش مقایسه سبک‌های دلبستگی، مهارت‌های مقابله‌ای، طرح‌واره‌های

 

ناسازگار اولیه و تاب‌آوری در افراد مبتلا به سوء مصرف مواد با افراد غیر مبتلا بوده است.جامعه آماری این تحقیق طبق آمار محاسبه شده 150 نفر بوده که شامل تمامی افراد مذکر مبتلا و غیر مبتلا به سوء مصرف مواد اپیوییدی شهر لار می‌باشد و حجم نمونه مورد پژوهش که از طریق جدول مورگان و فرمول کوکران محاسبه گردیده 108 نفر می‌باشد که شامل دوگروه 54 نفری است .گروه اول دربر گیرنده افراد بیماری است كه بین رده‌ی سنی 20 تا 60 سال قرار داشته و از ابتدای امسال برای درمان به كلینیك های شفا گستر و آیندگان واقع در شهر لار مراجعه کرده‌اند و گروه دوم شامل افراد سالم و غیر مبتلا بوده که به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و تلاش گردید با بهره گرفتن از متغیرهای سن، جنس، سطح تحصیلات و… با گروه اول همتاسازی شوند. این بررسی به روش علی- مقایسه ای صورت گرفته و جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه های سبک‌های دلبستگی بزرگسالان کالینز و رید، مقابله با فشار روانی اندلر و پارکر، مقیاس تاب‌آوری کونور و دیویدسون و طرح‌واره ناسازگار یانگ بهره گرفته شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS18 استفاده گردید. نتایج حاصل نشان داد که: در سبک دلبستگی نزدیکی بین افراد سالم و معتاد تفاوت وجود دارد و این تفاوت در سطح 02/0 معنی‌دار است. اما طبق میانگین بدست آمده بین دو سبک وابستگی و اضطراب تفاوت معنی‌داری وجود ندارد. میانگین حاصل شده از پرسشنامه سبک‌های مقابله‌ای بیانگر این بود که در سبک مقابله‌ای مسأله‌مدار بین افراد سالم و معتاد تفاوت وجود دارد و این رابطه در سطح00/0 معنی‌دار است. اما در دو سبک مقابله‌ای دیگر یعنی هیجان‌مدار و اجتناب‌مدار این تفاوت معنی‌دار نیست.همچنین میانگین طرح واره های ناسازگار در بین این دو گروه تفاوت وجود دارد و این تفاوت درسطح 02/0 معنی‌دار است.مقدار نمره بدست آمده از پرسشنامه تاب‌آوری نیز نشان داد که بین افراد سالم و معتاد در این مقیاس تفاوتی وجود ندارد در نتیجه این رابطه معنی‌دار نمی‌باشد.

 

کلید واژه ها:سبک‌های دلبستگی، مهارت‌های مقابله‌ای، طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه، تاب‌آوری، سوء مصرف مواد.

 

 

فصل اول

کلیات

 

1-1- مقدمه

سوء مصرف مواد یكی از مهمترین مشكلات عصر حاضر می‌باشد كه گسترده‌ی جهانی پیدا كرده است مشكلی كه میلیون‌ها زندگی را ویران و سرمایه‌های كلان ملی را صرف هزینه مبارزه، درمان و صدمات ناشی از آن می کند. روزانه تعداد زیادی بر شمار مبتلایان این مصیبت افزوده گشته و بر این اساس عوارض آن كه شامل اختلالات جسمی، روانی، خانوادگی، فرهنگی، اقتصادی- اجتماعی می‌باشد؛ باعث از بین رفتن مرزهای فرهنگی جامعه و به خطر افتادن سلامت روانی و اقتصادی بشر می‌گردد. كشور ما به دلایل متعدد فرهنگی از قبیل باورهای غلط و سنتی مردم و یا موقعیت جغرافیایی و هم جواری با دو كشور بزرگ تولید كننده دارای شرایط كاملاً بحرانی و حساس می‌باشد و مبتلایان به اعتیاد همه روزه باعث ایجاد خسارت سنگین اقتصادی و فرهنگی به جامعه می‌گردند (مناجاتی وهمکاران،1382).

عوامل چندی ممكن است افراد را مستعد مصرف دارو بنماید، از آن جمله است: پرورش یافتن در یك خانواده‌ی ناشاد، وجود والدینی كه یا آسان‌گیر هستند یا اینكه الگویی برای سوء استفاده از دارو فراهم می‌كنند، تأثیرات دوستان، و ناهمنوایی اجتماعی با ادامه‌ی مصرف دارو وابستگی در شخص به وجود می‌آید كه خود نیاز تازه‌ای می‌آفریند كه باید ارضا شود( اتكینسون[1]، اتكینسون و هیلگارد[2]،1995، ترجمه براهنی و همكاران، 1378). طبق نظریه بالبی[3] جدایی از منبع ایمنی بخش (مادر)، می‌تواند با گسستگی ارتباط فرد با دیگر افراد جامعه و گرایش او به سمت مواد مخدر به منظور فرار از ترس‌ها، اضطراب‌ها وپناه بردن به رویا و… ارتباط داشته باشد. با مطالعات بر روی كودكان پرورشگاهی مشخص شد كه دلبستگی در سال‌های اولیه زندگی یك نیازبیولوژیکی است. در مورد بزرگسالان اگرچه نیاز به پیوند اجتماعی دیگر برای بقاء ضروری نیست، ولی در نبود پیوند صمیمی، انسان در معرض طیف گسترده ای از بیماری‌های روانی و جسمی‌قرار می‌گیرد، از قبیل ضعف دستگاه ایمنی، اقدام به خودکشی، سوء مصرف مواد و دیگر اشکال آسیب‌های روانی (موسوی، 1388). یکی دیگر از عوامل شخصیتی که ارزیابی آن در تبیین آمادگی به اعتیاد منطقی به نظر می‌رسد، سبک‌های مقابله با فشار روانی است. طبق نظر لازاروس[4] مقابله،كوشش های شناختی و رفتاری برای مهار خواست‌های درونی و بیرونی مخصوص است. لازاروس و همكاران (1974)، مقابله را به عنوان كوشش هایی جهت حل مسأله تعریف كرده اند كه توسط فرد زمانی صورت می‌گیرد كه الزاماتی كه او با آن‌ها روبه رو شده است بالاتر از آن چه تا به حال بوده باشد وهمچنین موجبات كاهش منابع سازگاری وی را فراهم آورده باشند. اما آن چه كه در كل استنباط می‌شود، این است كه مهارت‌های مقابله با استرس دارای مفهوم گسترده و مؤلفه های شناختی و رفتاری چندی است. به طور كلی مقابله به عنوان كوششی برای افزایش سازگاری فرد با محیط یا تلاش به منظور پیشگیری از بروز پیامدهای منفی شرایط فشارزا توصیف شده است (ابراهیمی و همکاران، 1381). مداخلات روان‌شناختی اخیر در اعتیاد، نظیر پیشگیری از عود (مارلات و گوردن[5]،1985)، یا مصاحبه انگیزشی(میلر[6]،1985)، ریشه در تئوری یادگیری اجتماعی دارند. این رویکرد ها به وسیله این تئوری که رفتارهای اعتیادی به وسیله سیستم باور های سوگیرانه حفظ شده و هدف نهایی آن‌ها بازسازی شناختی است، حمایت می‌شوند. یانگ[7] درسال 1990یک مدل طرح‌واره‌ای متمرکز بر محتوای اختصاصی آسیب‌پذیری شخصیتی ارائه کرد. مدل‌های بک[8] و همکارانش و یانگ، هر دو بر اساس توصیف آدلر[9](1926)، از وجه اشتراک افراد، در جبران احساس بی کفایتی و نیز در اجتناب از موقعیت‌هایی است که احتمال دارد این طرح‌واره‌ها را فعال کنند. از آن‌جا که طرح‌واره‌ها اغلب در عمق شخصیت فرد جای گرفته‌اند و مثل الگوهای عادتی، سال‌ها وجود داشته‌اند، برخی افراد در کنار گذاشتن آن‌ها مشکل دارند(لیهی[10]، 2005؛ ترجمه فتی و همکاران،1387).

تا کنون شیوه‌های درمانی متعددی مانند روان‌کاوی، رفتار درمانی، گروه درمانی، دارو درمانی و غیره بر روی بیماران مبتلا به اختلال‌های اعتیادی صورت گرفته است، اما هر یک از این شیوه‌ها تا حدودی اثرگذار بوده‌اند و عود و بازگشت سوء مصرف مواد را همراه داشته‌اند و هزینه‌های متعددی را به فرد و جامعه تحمیل می‌کند. از همین رو اینکه به چه علت فرد معتاد پس از تلاش برای ترک دچار عود می‌شود همواره مورد سؤال بوده است و در خصوص سبب شناسی اعتیاد و ترک موفق و نا موفق اعتیاد عوامل مختلفی چون مسائل زیست شناختی، جامعه‌شناختی و روان‌شناختی مطرح است، اما به نظر می‌رسد پاسخ شخص به مواد اعتیادآور تلفیقی ناشی از عوامل مختلف فردی، خانوادگی واجتماعی باشد (خوش لهجه صدق و همکاران،1391).

مفهوم تاب‌آوری نیز یک چارچوب جدید را در زمینه پیشگیری از اعتیاد مطرح می‌کند. این رویکرد از مبدأ کاهش عوامل خطرساز محیطی(که زمینه ساز بروز رفتارهای ناسازگار و اختلالات روانی هستند)، به سمت تاب‌آوری و ارتقاء آن می‌باشد. در این چارچوب جدید، شناخت عوامل محافظت کننده محیطی، اصلی است که از آن می‌توان مانند سپری در مقابل اثرات زیان آور عوامل خطرساز استفاده کرد. به علاوه آگاهی و شناخت آسیب‌پذیری های فردی که تهدیدی برای تاب‌آوری به شمار می‌رود از اهمیت زیادی برخوردار است.تاب‌آوری به عنوان محصول تعامل عوامل فردی و محیطی و آن چه که در طی سال‌های رشد کودکی و نوجوانی در فرد شکل می‌گیرد و پرورش می یابد مطرح می‌گردد. تاب‌آوری می‌تواند با تقویت عوامل محافظت کننده در محیط کودک همراه با ارتقاء مهارت‌های زندگی و توانایی‌های شخصی وی توسعه یابد. نا گفته نماند که هر فرد می‌تواند در موقعیتی تاب‌آور و در موقعیتی دیگر غیر تاب‌آور باشد، که به کیفیت ارتباط فرد با عوامل خطر و عوامل محافظت کننده بستگی دارد(زرین کلک،1388).

در کل هدف از انجام این پژوهش مورد بررسی قرار دادن دو گروه از جمعیت مبتلا و غیر مبتلا به سوء مصرف مواد و مقایسه آن‌ها در چهار زمینه ی سبک‌های دلبستگی، مهارت‌های مقابله‌ای، طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و تاب‌آوری نیز می‌باشد.

 

[1]- Atkinson

[2] -Hilgard

[3]-Bowlby

4.Lazarouse

[5]-Marlatt & Gordon

[6]-Miller

[7]-young

[8]-Beck

[9]-Adler

[10]-Leahey