فصل اول :
کلیات تحقیق

مقدمه:
«بسیاری از متخصصان و صاحب‌نظران حوزه‌های علوم مختلف اینترنت را شبکه‌ی جهانی شبکه‌ها تعریف کرده‌اند. شبکه‌ی که امکان ارتباط با یک‎دیگر و دسترسی به منابع اطلاعاتی را در سطح جهانی فراهم می‌کند. پژوهش‎گران و نویسندگان زیادی معتقد به تاثیر بالقوه و واقعی شبکه‌های الکترونیکی بر جنبه‌های مختلف رفتار و کردار انسان عصر حاضر می‌‎باشند (آصفی‎‌زاده، 1385، 15).
در سال‌های اخیر با رشد تصاعدی اینترنت، فرصتی کم‌نظیر برای محققان و پژوهش‌گران برای جمع‌آوری سریع و گسترده اطلاعات در‌ زمینه‌های‌‌ گوناگون فراهم آمده است. هم اکنون این وسیله‌ی ارتباطی، به‌‌خاطر افزایش استفاده و دسترسی تعداد زیادی از کاربران بالقوه در امر پژوهش امکانات و تسهیلات خاصی برای محققان و پژوهش‎گران فراهم کرده است. بنابراین به‌نظر می‌رسد هرچه تعداد بیش‌تری از اعضای هیئت‌ علمی و پژوهش‌گران به اینترنت دسترسی داشته باشند، اهمیت آن در راستای اجرای امر تحقیق و پژوهش افزایش می‌یابد. در صورت استفاده صحیح و مقتضی، اینترنت تامین‌کننده‌ی یک مکانیسم سریع، مقرون به‌صرفه و کارا برای جمع‌آوری اطلاعات است.
شبکه‌ی اینترنت را می‌توان یکی از مهم‌ترین منبع و ابزار برای انجام فعالیت‌های پژوهشی و علمی به‌شمار آورد، در واقع در شرایط کنونی پژوهش‌گران هر حوزه می‌بایست به‌خوبی از شبکه‌‌ی اینترنت در حوزه‌ تخصصی خود، از دامنه و کاربرد آن‌ آگاهی داشته باشند. عدم آشنایی و استفاده از شبکه‌ی اینترنت به معنای نادیده‌ گرفتن پیشینه‌ی پژوهشی و احتمالاً دوباره‌کاری در فرایند پژوهش است. اهمیت این موضوع به ‌اندا‌زه‌ی است که برخی پایگاه‌های اطلاعاتی کاربردی و مهم نظیر مدلین، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی، پروانه‌ی ثبت اختراع آمریکا و اروپا، پایگاه اطلاعاتی اریک و غیره هم ‎اکنون از طریق شبکه جهانی وب قابل دسترس می‌باشند.به نظر می‎رسد هدف اصلی دسترسی رایگان چنین پایگاه‌های اطلاعاتی از سوی عرضه‌کنندگان و تولیدکنندگان آن، کمک به ارتقا سطح تحقیقات و نیز جلوگیری از دوباره‌کاری در فرایند فعالیت‌های علمی و پژوهشی در سراسر جهان می‎باشد (پژوهشنامه اطلاع‌رسانی، 1380، 10).
امروزه‌ شبکه‌ی جهانی وب، یکی از مهم‌ترین محمل‌های اطلاعاتی برای دسترسی به پایگاه‌های اطلاعاتی رایگان و غیر رایگان به‌شمار می‌آید. تقریباً کلیه ناشران برجسته پایگاه اطلاعاتی نظیرسیلور ، پلاترو بوکر که در گذشته محصولات خود را بر روی دیسک فشرده عرضه می‌کردند، هم‌اینک محیط وب را به‌منزله‎‌ی بهترین بستر برای ارائه‌ی پایگاه های اطلاعاتی خود مورد توجه قرار داده‌اند (همان منبع، 2).

بیان مسئله:
تحولات بزرگی در هزاره‌ی سوم در دستیابی به‌ دانش و اطلاعات فراهم آمده است، سهولت ارتباط، دسترسی گسترده و نسبتاً ارزان و همگانی شدن استفاده از اطلاعات، منجر به‌تغییرات اساسی در اندیشه‌ها و عملکردها شده است. این تحولات، تاثیر عمیقی در آموزش عالی بر دانشگاه‌ها، موسسه‌ها و مراکز علمی و فرهنگی و بر تمامی اجزای آن چون اعضای هیئت علمی، پژوهش‌گران، دانشجویان و نیز روش‌های یادگیری، آموزش، پژوهش، کتابخانه‌ها و منابع اطلاعاتی گذاشته است. تکنولوژی، ارتباطات را ساد‌ه‌تر و گسترده‌تر ساخته است. و «اینترت به‌منزله‌ی یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌ها، ارتباط بین دانشمندان و محققین را بدون توجه به‌ بعد زمان و مکان فراهم کرده است» (گرالا، 1996، 139).
برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی ( ای تی / آی اس اس پی ) عامل اساسی در انجام فناوری اطلاعات در یک سازمان برای افزایش مزیت رقابتی است طبق مطالعات انجام شده روی مباحث مدیریت سیستم های اطلاعاتی ، برنامه ریزی استراتژیک سیستم های اطلاعاتی یکی از ده موضوع اصلی است که مدیران شرکت ها و متخصصان سیستمهای اطلاعاتی با آن مواجهند فرایند ( ای تی / ای اس اس پی ) شمال افقهای برنامه ریزی بلند مدت برای رسمایه ها ، خدمات انسانی ، تخصص انجام شده نشان دادند که ( ای تی / ای اس اس پی ) ناقص ممکن است منجر به شکست پیش بینی های انجام شده برای سرمایه گذاری های در سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات شود که نهایتاً منجر به ایجاد سیستم های اطلاعاتی غیر منعطف ، تکراری و ناقص می شود برنامه ریزی استراتژیک سیستم های اطلاعاتی یک وظیفه مدیریتی بسیار مهم است که باعث می شود تا سازمان بطور اثر بخشتر و مناسب تر از فناوری اطلاعات استفاده کند . ( لدرو ستی ، 1996 : 160 )
در گذشته تصور اینترنت و ایمیل ممکن است میزان روابط واقعی انسانها را تقلیل دهد . سرعت انتشار اینترنت از رادیو ، 4 برابر سریعتر از کامپیوترهای شخصی ، 2برابر سریعتر از تلویزیون بوده است تحقیقات دلالت داردکه 149 میلیون نفر در سراسر دنیا به شبکه اینترنت مرتبط هستند که به میزان 12 درصد در سال در حال افزایش است . در ایران 35 درصد استفاده کنندگان از اینترنت را نوجوانان تشکیل می دهند و میانگین صرف شده برای اینترنت 52 دقیقه بوده است ، اما آیا این فن آوری زندگی کودکان و نوجوانان را بهبود می بخشد ؟ ( سگارز ، گروور، 1998 : 75 )
دو عامل باعث می شوند که کودکان و نوجوانان تسلط بیشتری بر دنیای فن آوری و دیجیتال داشته باشند : اول اینکه در این دوره یادگیری کامپیوتر به مسئله ای ضروری بدل شده است و بدون داشتن تسلط کافی بر کامپیوتر ، اینترنت کار و زندگی امکان پذیر نیست . دوم اینکه کودکان و نوجوانان نسبت به افراد میانسال از اشتیاق و جرأات بیشتری برای کنجکاوی در کامپیوتر و اینترنت برخورداند و راحت تر با پندارها و باورها کنار می آیند . هنوز بسیاری از خانواده های که امکان دسترسی به اینترنت را برای فرزندان خود فراهم کرده اند ، تصور صحیحی از خطرات این موضوع ندارند علت این امر ناآگاهی خانواده از تهدیدات بالقوه اینترنت است تهدیدی که از طرف وب متوجه وضعیت فرهنگی خانواده هاست که بسیاری از کاربران را اسیر خود می سازد جذابیت های خاص اینترنت باعث می شود تا نوجوانان مجذوب آن شده ساعت ها وقت خود را پای کامپیوتر بگذارند این مسئله باعث می شود تا نوجوانان از دیگر فعالیت های اجتماعی باز بمانند . سایت های غیر اخلاقی امروزه به یک معضل جدی در اینترنت بدل شده است این سایت ها با ارائه مطالب و تصاویر غیر اخلاقی و مستهجن سلامت روانی جوامع را در خطر قرار داده است . ( ژان استوترل ، 1998، 41 )
کامپیوتر و اینترنت ادعای ساده کردن ، آسان کردن ، و در نتیجه ارضاء کننده تر کردن زندگی ما را دارند . به طور فیزیکی و روانی در طول قرن ها به بسیاری از رفتار ها و اصول پایبند و وابسته شده اند ، این الگو گریز ناپذیرمنعکس کننده یک مزیت علی است بلکه از یک الگو هدایت شده و برای استفاده تشکیل شده است که دائماً در حال گسترش است به طوری که زندگی ما به خصوص کودکان و نوجوانان اثر منفی می گذارد حالات ارتباطی تلاشی برای ایجاد رابطه موجودات انسانی دیگر هستند هر نوع ارتباطی از جمله اینترنت شامل ایجاد یک تجربه شبه واقعی در روابط بین شخصی است در هر حال سوال اینجاست که روابط مجازی از طریق اینترنت چگونه مشابه و بهتر از روابط واقعی هستند ؟
آیا این یک رفتار صحیح روان شناختی و اجتماعی است که با شخص به گپ اینترنتی نمود ؟ دارندگان اینترنت خانگی اغلب فشارهای استرس درمان را پس از استفاده کردن از کامپیوتر تجربه می نمایند کاربران با تجربه ممکن است بهتر از عهده تکنیک ها بر آیند ، اما استفاده از اینترنت مشکلاتی را بوجود می آورد چرا که برنامه ها اغلب بنحوی تاثیر گذارده در زمان زیادی برای بر طرف نمودن خطاهای کامپیوتری مورد نیاز می باشند اینترنت افراد را بیشتر به یکدیگر نزدیک می سازد خواه اینکه دریافت کننده این را بخواهد یا نخواهد . ( اینترنت 1 )


اهمیت و ضرورت پژوهش:
اینترنت به‌عنوان فضایی جدید برای بسط فعالیت‌های تجاری، نقل و انتقالات مالی، بازاریابی و ابزاری برای جستجوی مصرف کنندگان مورد توجه واقع شد. هیچکس تصور نمی‌کرد که روزی جنبه اجتماعی آن به‌صورت کاربرد اصلی اینترنت درآید. قوه محرکه این امر، نیازی عمیق و برآمده از جامعه برای پیدا کردن یا ایجاد جمعی همدل و همنوا است که اهداف و آرمان‌ها و انگیزه‌ها و عواطف مشترک یا شبیه به هم داشته باشند. این چنین گروهی را در اصطلاح علوم اجتماعی “اجتماع” می‌خوانند. در فضای اینترنت گروه‌هایی این چنینی را “اجتماعات آنلاین” می‌نامند. اما طنز جالب این است که بر اساس فرض‌های اولیه درباره‌ی اثرات اجتماعی اینترنت، این ابزار باعث محدود کردن بیشتر افراد به روابط غیر شخصی و گریز آنها از ارتباط رودررو می‌شود. برذاساس این فرض اینترنت نابود کننده‌ی اجتماعات است اما، شواهد زیادی برای رد این فرض وجود دارد. مثلاً ثابت شده که این فرض درباره‌ی اکثریت وسیعی از کاربران اینترنتی در ایالات متحده نادرست است.( افتخار زاده ، 1380 : 358 )
امروزه نقش اینترنت در زندگی اجتماعی و در عرصه های علمی و فنی اجتناب ناپذیر است و در برنامه ریزی توسعه ، اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصای ، جایگاه ویژه ای به فن آوری اطلاعات داده است . اینترنت موجب کاهش فاصله طبقاتی شده است.و در فضای مجازی پایگاه اجتماعی جدیدی به کاربران اعطا می کند ، و حتی تفاوت های جنسیتی را نیز کاهش می دهد . افزایش توانایی اعمال قدرت ، همگن سازی ، سلیقه ها نزدیکی خواستها و انتقادات افراد افزایش مشارکت اجتماعی ، گذراندن اوقات فراغت و ورود به مفاهیم جدید زندگی روزمره امکان برقراری ارتباط ، اطلاع از اخبارو رویدادهای جهان تبادل فرهنگی دستیابی به اطلاعات ، افزایش میزان آ گاهی عمومی و غیره و…. مزایای عمده کارکردهای قابل توجه گسترش استفاده از ارتباطات اینترنتی به کا

میرود ، آثار اجتماعی و روانی مانند اعتیاد به مواد مخدر ، اکس ، سیگار ، اعتیاد به اینترنت در بین کودکان و نوجوانان نیز با علائمی چون افزایش نوسانات اخلاقی ، سخن نگفتن بادیگران ، قطع روابط اجتماعی ، کم خوابی ، نگرانی و استرس در کنار ضعف بینایی همراه است کودکان و نوجوانان که به اینترنت وابستگی دارند در حقیقت به آن معتاد هستند ، برای ارضای خود ساعت های متوالی بدون وقفه روی خط باقی می مانند و هر زمانی که امکان دسترسی به اینترنت را نداشته باشند دچار فکر کردن و خیال پردازی می کنند . وقتی که یک نوجوان در محیط خانواده معتاد به استفاده از اینترنت باشد فرصت فرد هر روز بیشتر از گذشته از نظر عاطفی و روانی با سایر افاد خانواده فاصله بگیرد و به تنهایی خود و استفاده از تضعیف کرده یا آن را از دست بدهد . وقتی دو فرد مجازی در یک فضای مجازی کنار هم قرار می گیرند بدون اینکه از شرایط اجتماعی ، فرهنگی ، مذهبی ، خانوادگی ، فردی ، هم باخبر باشند.میتوانند شکاف های بین خود را به سادگی کاهش دهند در این زمینه به طور نسبی ، فقیر و غنی ، دختر و پسر ، جوان و میانسال می توانند دو دوست مجازی هم در اینترنت باشند و با یکدیگر ارتباط برقرار کنند . اگر گناهی نبود به طور حتم چنین دوستیها و روابطی ایجاد نمی شد.
معمولاً دختر ها بیشتر از پسرها تجربیات ناخوشایند از اینترنت دارند ، با بیشتر آنها در معرض قرار گرفتن تصاویر مستهجن و تحریک کننده احساسات جنسی را به عنوان یک مسئله آزار دهنده نام می برند . دختران بزرگتر اغلب بیشتر از دخترهای جوان تر و پسرها تهدید می شوند ، توضیح این موضوع می تواند این حقیقت باشد که دختران بیشتر پسرها و دخترها از طریق اینترنت برقرار می کنند ، توضیح دیگر اینکه دختران اغلب بیشتر از پسرها ترس را تجربه می کنند .( اینترنت2 )
تغییرات در جامعه باعث ایجاد نیازهای جدید در افراد میشود و آموزش در زمره این نیازها به شمار می رود و فناوریهای اطلاعات نقش حیاتی و مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند. در صورتیکه به سواد رایانه‌ای عموم افراد توجه نشود فن‌آوری اطلاعات به هیچ‌وجه توسعه نخواهد یافت.
رایانه‌ها بعنوان ابزارهای مناسب، موجب آماده کردن دانشجویان برای پذیرش تغییر و تحول فناوریهای آموزش و وسیله‌ای بالقوه برای خودآموزی و خودرهبری دانشجویان موجب افزایش بازدهی آموزش و تقویت عملکرد دانشجویان در دانشگاه می‌گردند (کوبال، 1993: 59)
با توجه به تجارب آموزش فناوری در کشورهای پیشرفته و سابقه تحقیقها و بررسیهای انجام شده در دنیا از یکسو، و از سوی دیگر با توجه به لزوم بازنگری مفهوم نوین آموزش متناسب با نیازهای جدید اساتید و دانشجویان انجام این تحقیق، به منظور تعیین سرفصلهای نوین آموزش استفاده از رایانه بعنوان یکی از متداولترین ابزارهای فناوری اطلاعات ضروری می‌باشد.( همان منبع ، 59 )
اهداف پژوهش :
هدف اصلی : بررسی و مقایسه فاکتورهای مؤثر بر استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات توسط دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور گیلان غرب
اهداف جزئی :
1- تعیین نقش و تاثیر فناوری اطلاعات در فعالیت های دانشجویان
2- تعیین و مقایسه فاکتورهای مؤثر بر استفاده از فناوری اطلاعات توسط دانشجویان دختر و پسر
«سوالهای تحقیق»
سوالهای پژوهش عبارتند از :
1- میزان آشنایی دانشجویان با رایانه و اینترنت چقدر است؟
2- گسترش فن‌آوری اطلاعات بویژه رایانه و اینترنت چه تاثیری بر نیازهای مطالعاتی دانشجویان دارد؟
3- میزان استفاده از ICT در دانشجویان دخترو پسر چقدر است ؟
4- آیا بین امکانات موجود ICT و میزان استفاده از ICT رابطه وجود دارد ؟
5- آیا بین سواد ICT ومیزان استفاده از ICT رابطه وجود دارد ؟
6- ایا بین انتظارات اساتید و استفاده از ICT توسط دانشجویان رابطه وجود دارد ؟
فرضیات تحقیق :
1- بین آشنایی دانشجویان با رایانه و اینترنت و میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات رابطه وجود دارد .
2- بین نیازهای مطالعاتی دانشجویان و میزان استفاده از فناوری اطلاعات رابطه وجود دارد .
3- بین جنسیت دانشجویان و میزان استفاده از ICTرابطه وجود دارد .
4- بین امکانات موجود ICT و میزان استفاده از ICTرابطه وجود دارد .
5- بین سواد ICT و میزان استفاده از ICT رابطه وجود دارد .