چکیده

هدف از انجام این تجزیه و تحلیل بررسی ارتباط پویای میان سرمایه گذاری، درآمد و سود سهام پرداختی در بورس اوراق بهادارمی باشد.  قلمرو مکانی تحقیق شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و قلمرو زمانی آن دوره شش ساله بین سالهای  1387 تا ١٣92 می‌باشد. همچنین برای تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه‌های تحقیق از روش خود رگرسیون برداری استفاده شده است. از نتایج بدست آمده از مدل خود رگرسیون برداری مشخص است در ستون اول متغیر سود تقسیمی است و ضریب آن نشان دهنده این است که وقفه اول سود تقسیمی بر خودش تاثیر مثبت داشته و افزایش این متغیر در وقفه اول منجر به افزایش دوباره آن می شود. ستون دوم این جدول متغیر درآمد  می باشد و نشان می دهد که وقفه اول منجر به کاهش خودش شده است. ستون سوم این جدول مربوط به متغیر سرمایه گذاری می باشد. مقادیر به دست آمده از این متغیر نشان دهنده این است که وقفه اول متغیر سرمایه گذاری بر خودش تاثیر مثبت داشته و افزایش این متغیر در وقفه اول منجر به افزایش دوباره آن می شود.

کلمات کلیدی: سرمایه گذاری، سود سهام پرداختی، درآمد، مدل خود رگرسیون برداری

فهرست مطالب

1-1 مقدمه 2

1-2 بیان مسئله 3

1-3 ضرورت انجام تحقیق. 5

1-4 سوالات تحقیق. 5

1-5 فرضیه های‌ تحقیق. 5

1-6 هدف اساسی پژوهش… 6

1-7 متغیرهای تحقیق. 7

1-8  قلمرو تحقیق. 8

1-8-1 قلمرو موضوعی تحقیق. 8

1-8-2 قلمرو مکانی تحقیق. 8

1-8-3 قلمرو زمانی تحقیق. 8

1-9 جامعه آماری. 8

1-10 نمونه آماری. 9

1-11 ساختار کلی تحقیق. 10

2-1) مقدمه 11

2-2) مفاهیم و تعاریف.. 12

2-2-1) مدیریت مبتنی بر ارزش.. 12

2-2-2)  مدیریت مبتنی بر ارزش در عمل. 15

2-2-3) سازمان چگونه ارزش خلق می کند؟ 15

2-2-4) اندازه گیری ارزش خلق شده 17

2-2-4-1) معیارهای خارجی. 17

2-2-4-2) معیارهای داخلی.. 20

2-2-4-2-1) جریان نقدی. 20

2-2-4-2-2 ) تجزیه و تحلیل ارزش سهامدار 21

2-2-4-2-3  ) سود اقتصادی EP. 22

2-2-4-2-4) ارزش افزوده اقتصادی. 23

2-2-5)  دلایل مطرح شدن ارزش افزوده اقتصادی. 24

2ـ2ـ6) تعریف ارزش افزوده اقتصادی. 27

2-2-7) سرمایه 28

2-2-8) سود خالص پس از کسر تعدیلات.. 28

2-2-9) تعریف و نحوه محاسبه هزینه سرمایه 29

2-2-9-1) هزینه بدهی ها 30

2-2-9-2) هزینه سهام ممتاز 30

2-2-9-3) هزینه سهام عادی و سود انباشته 31

2-2-9-3-1) مدل بدون رشد. 32

2-2-9-3-2)مدل رشد گوردون. 33

2-2-9-3-3) مدل صرف ریسک.. 34

2-2-9-3-4) رویکرد ارزیابی ریسک(مدل انتظاری (CAPM.. 34

2-2-10) محاسبه میانگین موزون هزینه سرمایه 35

2-2-10-1) روش ارزش دفتری. 36

2-2-10-2)روش ارزش بازار 37

2-2-11) مشکلات محاسباتی هزینه سهام عادی در ایران. 37

2-2-12 ) دارایی های عملیاتی و سرمایه عملیاتی. 38

2-2-13 ) ترازنامه ارزش افزوده اقتصادی و ترازنامه قانونی. 40

2ـ2 ـ14 ) محاسبه ارزش افزوده اقتصادی. 41

2ـ2ـ14ـ2 ) نرخ بازده از رویکرد مالی. 42

2-2-15 ) معادلهای حقوق صاحبان سهام 42

2-2-16)ارزش افزوده اقتصادی در عمل. 44

2-2-17)تکامل ارزش افزوده اقتصادی. 45

2-2-18)ارزش افزوده اقتصادی از دیدگاه مدیریت مالی. 46

2-2-19) راه های افزایش ارزش افزوده اقتصادی. 48

2-2-20) بررسی مفاهیم مربوط به سود 48

2-2-20-1) بررسی سود نقدی. 49

2-2-20-2  مفهوم سود در حسابداری. 50

2-2-20-3  مفهوم سود هر سهم. 50

2-2-21 تجزیه و تحلیل نسبت های مالی. 50

2-2-21-1  نسبت های نقدینگی. 52

2-2-21-2 نسبت های فعالیت.. 53

2-2-21-3 نسبت های سرمایه گذاری. 55

2-3 پیشینه تحقیق. 57

2-3-1 پژوهش های داخلی. 57

2-3-2) پژوهش های خارجی. 59

2-4) خلاصه فصل. 61

3-1 مقدمه 63

3-2 جامعه آماری. 64

3-3 نمونه آماری. 64

3-4  قلمرو تحقیق. 65

3-4-1 قلمرو موضوعی تحقیق. 65

3-4-2 قلمرو مکانی تحقیق. 65

3-4-3 قلمرو زمانی تحقیق. 65

3-5  نوع تحقیق. 65

3-5-1 نوع تحقیق بر مبنای هدف.. 65

3-5-2 نوع تحقیق بر مبنای روش.. 66

3-6 جمع‌آوری و طبقه بندی داده‌ها 66

3-7 روش تحقیق. 67

3-8 متغیرهای تحقیق. 67

3-9 فرضیه‌های تحقیق. 69

3-10 مسائل مورد توجه در تخمین مدل. 69

3- 11 خلاصه فصل. 71

4-1 مقدمه 73

4-2 مطالعهی توصیفی داده های تحقیق. 73

4-3 بررسی مانایی متغیرهای مدل. 76

4-4 آزمون نرمالیته چولسکی(لوتکه پل) در مقادیر برداری. 77

4-5 تعیین تعداد وقفه های بهینه در مدل VAR.. 80

4-6 آزمون علیت گرنجر/آزمون والد. 81

4-7 تخمین مدل های VAR.. 82

4-8 ناهمسانی واریانس در مدل VAR.. 83

4-8-1  شناسایی ناهمسانی واریانس در مدل VAR.. 84

4-9 آزمون استقلال نا همبسته بودن پورت مانتئو در مدل VAR.. 84

4-10 خلاصه فصل. 85

5-1 مقدمه 87

5-2 فرضیات و نتایج آزمون ها 87

5-3 تحلیل نتایج. 87

5-4 پیشنهادهای مبتنی بر نتایج تحقیق. 88

5-5 پیشنهادهایی در ارتباط با تحقیقات آتی. 89

5-6 محدودیت‌های تحقیق. 90

منابع و مآخذ. 91

پیوست   ها و ضمائم. 92

مقدمه

پافشاری بر پژوهش تجربی یکی از راه های پیش گیری از سوء تفسیر وبرداشت ذهنی است.تجربه گرایی در گام نخست، بر پایه مدارک محسوس مبتنی بر مشاهده دقیق وعینی است که در خلال زمان معینی یا در مراحل تجربی مشخصی رخ می دهد.پژوهشگر بر باورهای نخستین خود و همچنین بر باورها و مدارک دیگران تکیه نمی کند. بلکه مدارکی خارجی را که امکان رخ دادن آنها را باور دارد، گردآوری و فراهم می سازد. پژوهشگری که روش علمی را دنبال می کند، نخست ساختاری نظری را بوجود می آورد که به تشریح رفتار کمک می کند و سپس درستی و نادرستی فرضیه های خود را بوسیله آزمایش تجربی[1] محقق می سازد.

بسیار مهم است که محقق در هر پژوهشی که انجام می دهد دو نکته زیر را همواره در ذهن خود همراه داشته باشد:

در هر یک از شاخه های علمی همواره دو مقام وجود دارد :مقام گردآوری[2] و مقام داوری[3] . مقام گرداوری بدست آوردن مواد خام است و مقام داوری داوری کردن درباره آن مواد خام. نتیجه ای که می توان گرفت این است که در حقیقت شیوه گرد اوری چندان مهم نیست و آنچه که در هر دانشی اهمیت دارد شیوه داوری است و اساسا مراد از روش علمی همان روش داوری است.
2-برای حصول نتیجه از دو راه می توان رفت:راه دلیل و راه علت.در عرصه طبیعت ,علت ما را به نتیجه می رساند و در عرصه معرفت دلیل.علت هیچگاه جای دلیل را نمی گیرد و با معلل کردن[4] امری نمی توان آنرا مدلل[5] نیز نمود واین دو هیچگاه نباید در هم آمیخته گردند. ریشه تحقیقات حسابداری در مجموعه ای متداول از مفروضاتی قرار دارد که در باره علوم اجتماعی و جامعه می باشند و موجب بحث های سالمی که بر میزان درک ما درباره حسابداری می افزاید,شده است(پدرام و دیگران، 1393).

جریان اصلی تحقیقات حسابداری,خود را در مسیری می بیند که بین دو جریان علوم اجتماعی و طبیعی پیش می رود.در این فرایند,حسابداری بر مفروضاتی استوار است که برای توجیه علمی از روش قیاسی استفاده می کند و این مفروضات باید تایید شوند. بازل[6] علم را به صورت یک مجموعه منظم و طبقه بندی شده از دانش,که حول یک یا چند تئوری مرکزی و تعدادی از اصول کلی سازمان یافته است تعریف می نماید.علم از دیدگاه وی معمولا بر حسب مقادیر کمی بیان می شود و دانشی است که امکان پیش بینی را فراهم می آورد و توسط آن و تحت برخی از شرایط می توان بر رویدادهای آینده کنترل هایی اعمال کرد.حسابداری دارای شاخص های مذکور می باشد.بدین معنا که حسابداری پدیده ای متمایز از پدیده های دیگر است و در بر گیرنده همگونی ها,همانندی ها و نظام هایی است که به رابطه تجربی بین مطالب تعمیم یافته رسمی,مفاهیم,اصول,قوانین و تئوری ها می انجامد.تردیدی نیست که حسابداری را یک رشته علمی به حساب آورد(همان منبع).

گروه‌های مختلف به دلایل متفاوت به مسئله ارزیابی عملکرد شرکتها توجه خاصی داشته و آنها را مهم تلقی می‌کنند اعم از مالکان، مدیریت، سرمایه‌گذاران، دولت، بانک‌ها و اعتباردهندگان و دیگر کاربران حوزه مالی و بورس، و همچنین معیارهای مختلفی برای ارزیابی عملکرد وجود دارد که هر کدام در جایگاه خود می‌توانند معیارهای مناسبی برای ارزیابی عملکرد باشند. اطلاعات مورد نیاز برای این معیارها از طریق صورت‌های مالی (حسابداری)، اقتصاد، بازار آزاد و یا ترکیبی از آنها به ‌دست می‌آید که هر کدام به نوعی دارای محاسن و معایب مختلفی هستند.

 

1-2 بیان مسئله

        بازارهای مالی یکی از اساسی ترین بازارهای هر کشور هستند. شرایط این بازارها به شدت بر سایر بخش های اقتصاد اثرگذار بوده و از سایر بخش ها نیز متأثر می شود. یکی از اجزای مهم بازارهای مالی بازار سهام است که از کانال های مهم سرمایه گذاری در دنیا به شمار می رود (شکی و توفیقی ، 1391). سرمایه گذاری به منزلۀ یکی از بخش های مهم سیستم های مالی و موتور محرکۀ بازار سرمایه، روند رو به رشدی را دنبال کرده است(راعی و شواخی زواره، 1385 ). ارزش یک شرکت، تابع سود آوری سرمایه گذاری های آن شرکت است؛ لذ ا مدیران با هدف حداکثر نمودن ثروت سهام داران ، باید با شناخت عوامل موثر بر سطح سرمایه گذاری، بین انتظارات سهام داران و فرصت های سرمایه گذاری مطلوب شرکت، تعامل برقرارنمایندتاهم فرصت های سودآورسرمایه گذاری را ازدست ندهند وهم رضایت سهام داران راجلب کنند(فازاری[7]، 2000). شناخت پیچیدگی ها و پویایی های بازار سهام همیشه از مهم ترین دغدغه های سرمایه گذاران بوده است. بسیاری از سری های زمانی اقتصادی و مالی به ویژه قیمت های سهام همیشه مراحلی را گذرانده اند که به نظر می رسد رفتار آن ها در آن مراحل به طور قابل ملاحظه ای تغییر کرده است .این تغییر رفتار در سری های زمانی ممکن است طی زمان بر حسب ارزش میانگین ، واریانس یا کوواریانس ارزش های جاری سری زمانی با ارزش های گذشتۀ خود باشد (بروکز[8]، 2008). اگر سود سهام از داخل تامین مالی شود ممکن است از طریق مخارج سرمایه گذاری های کنونی و آتی به دست آید، و در نتیجه باعث افزایش درآمد ها در آینده شود(دفیوسکو و هوکاران، 2014). این بازخورد پویا در متون قبلی مورد بررسی قرار نگرفته است ولی در مطالعه حاضر بر روی آن توجه ویژه ای معطوف شده است. از آنجایی که بسیاری از مطالعات نشان داده اند که سود های سهام و درآمد ها به مقدار زیادی با هم در سری زمانی و مقطع عرضی همبستگی دارند، این تحقیق اثبات می کند که یک مدل مربوط به سودنقدی، سرمایه گذاری و درآمد ها که به شکل بردار سه معادله ای خود همگرایی(VAR)  [9]رسم شده باشد می تواند سری زمانی پویایی سیاست های پرداختی و سرمایه گذاری را به خوبی در خود نشان دهد. بردار VARاجازه می دهد تا فهمی عمیق تر از روند کوتاه و بلند مدت سرمایه گذاری ها، درآمد ها و سود های سهامی بنگاه بدست آورده شود. در مدل سازی از فرآیندهای سرمایه گذاری و سود سهام، استفاده از روند درآمد ها بسیار مهم است چرا که این درآمد ها یا نگاه داشته می شوند تا به عنوان سرمایه مورد استفاده قرار می گیرند سود های سهام از طریق درآمد های کسب شده به دست می آیند که این موضوع بازی بی برد و باختی را بین سرمایه و سود سهام به راه می اندازد و یا به عنوان سود سهام به سهام داران پرداخت می شوند. زمانی که سرمایه محدود باشد، تامین مالی سود های سهام از طریق درآمد های کسب شده به دست می آیند(دفیوسکو و هوکاران، 2014 ). به علاوه ی استفاده از روند درآمد ها، این مطالعه ، اولین مطالعه ای است که اطلاعات ارزش مندی از روند در آمد ها، سرمایه گذاری ها و سود های سهام بلند مدت در سطح بنگاه را در طی زمان در مورد حرکت های هر کدام از این سه متغیر ارائه می کند.

1-3 ضرورت انجام تحقیق

بر خلاف مطالعات قبلی، علیت گرانجر بین سرمایه گذاری و سود سهام با کنترل درآمد اندازه گیری می شود. با درج پویایی درآمد، بر تصمیم گیری در مورد پرداخت سود سهام تمرکز کرده نه توانایی پرداخت سود سهام. با کنترل درآمدها، یافته اخیر دی آنجلو و همکاران ( 2006 ) به شکل کارآمدی بررسی می شود که بیان می کند تشخیص شرکت هایی که احتمال دارند سود سهام را پرداخت کنند از شرکت هایی که ممکن است سود سهام را پرداخت نکنند در هنگام تمایل برای پرداخت سود سهام از اهمیت بالاتری برخوردارند.. در این پژوهش به بررسی تجزیه و تحلیل تجربی از ارتباط پویا میان سرمایه گذاری، درآمد و سود سهام پرداخته می شود که با توجه به ماهیت محتوایی و فرآیندی مسئله می توان آن را از جنبه های جدید و نوآورانۀ این پایان نامه تحصیلی دانست. تحقیقات صورت گرفته در بورس تهران سطح ضعیف کارایی را  در بورس اوراق بهادار تهران نشان می دهد هر چند تحقیقاتی در سالهای نه چندان دور کارایی در سطح ضعیف را نیز رد کرده اند. و هم اکنون تلاش جهت شناسایی عوامل موثر بر بازده سهام در بورس اوراق ­بهادار تهران از اولویت برخوردار است.

 1-4 سوالات تحقیق

      این تحقیق در پی پاسخگویی به سوالات زیر است:

آیا بین سرمایه گذاری با تغییرات درآمد و سود سهام پرداختی رابطه ی معناداری وجود دارد؟
آیا بین سود تقسیمی هر سهم با تغییرات سرمایه گذاری و در آمد رابطه ی معناداری وجود دارد؟
آیا بین درآمد با تغییرات سود سهام پرداختی و سرمایه گذاری رابطه ی معناداری وجود دارد؟
1-5 فرضیه های‌ تحقیق

      بر مبنای تحلیل مبانی نظری و پژوهش‌های انجام شده در این تحقیق فرضیه به شرح زیر وجود دارد:

فرضیه اول: بین سرمایه گذاری با تغییرات درآمد و سود سهام پرداختی رابطه ی معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم: بین سود تقسیمی هر سهم با تغییرات سرمایه گذاری و در آمد رابطه ی معناداری وجود دارد.
فرضیه سوم: بین درآمد با تغییرات سود سهام پرداختی و سرمایه گذاری رابطه ی معناداری وجود دارد.
مدل های رگرسیونی تحقیق

 1-6 هدف اساسی پژوهش

        به طور کلی هدف اساسی زیر در این تحقیق متصور است:

تجزیه و تحلیل ارتباط پویای میان سرمایه گذاری، درآمد و سود سهام پرداختی در بورس اوراق بهادار که می توان آن را به صورت زیر خلاصه نمود:
تعیین رابطه بین سود تقسیمی هر سهم با تغییرات درآمد و تغییرات سرمایه گذاری.
تعیین رابطه بین سرمایه گذاری با تغییرات سود سهام پرداختی و تغییرات در آمد.
تعیین رابطه بین درآمد با تغییرات سرمایه گذاری و تغییرات سود تقسیمی هر سهم.
این پرسش که آیا سیاست مربوط به پرداخت سود سهام بر روی ارزش بنگاه تاثیر می گذارد یا نه ، هنوز پرسشی مهم و قابل بحث برای حوزه ی تامین مالی شرکتی باقی مانده است. میلر و مودیلیانی(1958، 1961) به طرز دقیقی اثبات کردند که تحت شرایط خاص ( یا شرایطی به نام ” تامین مالی بی استهلاک بازار”) ، نه ساختار سرمایه و نه سیاست پرداخت سود نقدی ارتباطی با ارزش بنگاه ندارند. فاما و میلر (1972) بعد ها “اصل تفکیک” را ارائه کردند که در آن استقلال هر یک از اجزاء بنگاه از قبیل تامین مالی، سرمایه گذاری و تصمیم گیری در مورد سهام را شرح داده بود، که از آن می شد نتیجه گرفت که سیاست های سرمایه گذاری تنها عوامل تعیین کننده ی ارزش بنگاه هستند. مطالعات قبلی که در سال 1956 توسط لینتنر انجام شده بود، نشان می دهند که سود سهام و مقدار سرمایه گذاری با هم ارتباط دارند، اما این ارتباط به طور دقیق مشخص نیست. تا به امروز، همچنان ارتباط تجربی میان سود سهام و مقدار سرمایه گذاری برای ما موضوعی مبهم و درگیر کننده باقی مانده است. کار های تحقیقاتی تازه تر توسط دی انجلو و دی آنجلو ( 2006،2007 ) بیانگر اینست که سیاست های مرتبط با سود سهام هم جزو عوامل تعیین کننده بسیار مهم ارزش بنگاه هستند و تاثیری مشابه با تصمیمات سرمایه گذارانه دارند(دفیوسکو و هوکاران، 2014).

1-7 متغیرهای تحقیق

     در این تحقیق متغیرهای مورد استفاده به قرار زیر می باشند؛

درآمد:

استاندارد حسابداری ایران به منظور تعریف درآمد از رویکرد مبتنی بر تغییر در حقوق صاحبان سهام استفاده کرده است. بر اساس این استاندارد:” در آمد عبارت است از افزایش در حقوق صاحبان سهام به جز مواردی که به آورده صاحبان سرمایه مربوط می شود” (هاشمی ، سروش یار ،1388).

Earnings (Net Income) =Total Revenue-Total Expenses-Taxes

 سود تقسیمی هر سهم:

آن بخش از سود شرکت که به سهام داران پرداخت می‌شود، به سود سهام یا سود تقسیم شده معروف است. مقدار سود سهام و تاریخ پرداخت آن را هیات ‌مدیره در مجمع عمومی سهامداران پیشنهاد می‌کند.

سرمایه گذاری:

نوعی دارایی است که واحد سرمایه گذار برای افزایش منافع اقتصادی از طریق توزیع منافع (به شکل سود سهام ، سود تضمین شد ه و اجاره)، افزایش ارزش یا سایر مزایا (مانند مزایا ی ناشی از مناسبا ت تجار ی) نگهدار ی می کند(استاندارد حسابداری  شماره 15).

سرمایه گذاری، فراگردی است که در آن، کالاهای سرمایه ای برای تولید کالاها و یا خدمات دیگر به کار می رود(تفضلی ، 1373). سرمایه گذاری در حقیقت مربوط به افزایش ذخیره های کالاها و امکانات سرمایه ای و