شناخت­درمانی مبتنی بر ذهن­آگاهی شامل مدیتیشن­های مختلف، یوگای کشیدگی، آموزش مقدماتی درباره­ی افسردگی، تمرین مرور بدن و چند تمرین شناخت­درمانی است که ارتباط بین خلق، افکار، احساس و حس­های بدنی را نشان می دهد. تمام این تمرین­ها، به نوعی توجه به موقعیت­های­بدنی و پیرامون را در«لحظه­ی حاضر»میسرمی­سازد و پردازش­های خودکار افسردگی­زا را کاهش می­دهد.  در این شیوه، منابع حسی مانند الگوهای معنایی است. تمرین­های بدنی، باعث تغییر شکل مدل طرحواره می­شود(تیزدل[1] و همکاران،2000). در پژوهش حاضر، آموزش گروهی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی ،  برگرفته از راهنمای جلسات مداخله­ی ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی(محمدخانی و خانی پور،1384)، متغیر­مستقل در مقیاس اسمی و دارای دوسطح است:

سطح اول، حضور در جلسه­های آموزش گروهی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن­آگاهی به مدت 8 جلسه­ی یک ساعته است. این جلسه­ها بر اساس “راهنمای آموزش گروهی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی:  ویژه­ی افراد مبتلا به دیابت اجرا می شود )بودن در گروه مداخله(.

سطح دوم، عدم حضور در جلسه­های آموزش گروهی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن­آگاهی است )بودن در گروه شاهد(.

1-5-3-مداخله­ ی گروهی افزایش انگیزه

درمان افزایش انگیزه[2]روشی مراجع محورو رهنمودی به­منظور تقویت و افزایش انگیزه­ی درونی برای تغییرات از طریق کشف، شناسایی و حل تردیدها و دوسوگرایی است. این درمان یک شیوه­ی مشاوره­ای کوتاه مدت برای افزایش انگیزه جهت تغییر رفتارها بوسیله­ی جستجو و حل مسائل درباره­ی تغییر است(بریت[3]،2008). در پژوهش حاضر، آموزش گروهی افزایش انگیزه،  برگرفته از راهنمای جلسات مداخله­ی گروهی افزایش انگیزه (بریت،2008)می باشد ، متغیر مستقل در مقیاس اسمی و دارای دوسطح است:

سطح اول، حضور در جلسه های آموزش گروهی افزایش انگیزه به مدت 4 جلسه­ی یک­ساعته است. این جلسه­ها بر اساس “راهنمای آموزش گروهی افزایش انگیزه: ویژه ی افراد مبتلا به دیابت” اجرا می­شود )بودن در گروه مداخله(.