مدیریت بازرگانی ، مدیریت تحول
 عنوان:
نقش انگیزه وابستگی در علاقه به حرفه های کارآفرینی دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
استاد راهنما:
دکترحمیدرضا رضایی کلیدبری
استاد مشاور:
دکترمهدی فدایی اشکیکی
 

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                        صفحه

چکیده ………………………………………………………………………………………………………………………………1

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………3

1-2- بیان مسأله تحقیق ……………………………………………………………………………………………………….4

1-3- اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق …………………………………………………………………………………6

1-4- چارچوب نظری تحقیق……………………………………………………………………………………………….7

1-5- اهداف اساسی تحقیق …………………………………………………………………………………………………8

1-6- فرضیه های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………..8

1-7- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق …………………………………………………………………9

1-8- قلمرو تحقیق …………………………………………………………………………………………………………..10

1-9- نتیجه گیری و جمع بندی فصل اول ……………………………………………………………………………10

فصل دوم : مبانی نظری تحقیق

2-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………….12

2-2- مفاهیم و تعاریف کارآفرینی ………………………………………………………………………………………13

2-2-1- سیر تحول تاریخی کارآفرینی ………………………………………………………………………………..16

2-2-1-1- دوره اول : قرن15 و 16 میلادی « صاحبان پروژه های بزرگ » ………………………………17

2-2-1-2- دوره دوم : قرن 17 میلادی « مخاطره پذیری » …………………………………………………….17

2-2-1-3- دوره سوم : قرون 18 ، 19و اوایل قرن بیستم« تمایز کارآفرینان از دیگر بازیگران صحنه اقتصاد » …………………………………………………………………………………………………………………………. 17

2-2-1-4- دوره چهارم : دهه های میانی قرن بیستم میلادی « نوآوری » ……………………………….. 17

2-2-1-5- دوره پنجم : دوران معاصر « رویکرد چند جانبه » ……………………………………………….18

2-2-2 انواع کارآفرینی ………………………………………………………………………………………………………18

2-2-2-1 کارآفرینی مستقل ……………………………………………………………………………………………….18

2-2-2-2 کارآفرینی سازمانی ……………………………………………………………………………………………..19

2-2-2-3 کارآفرینی شرکتی ………………………………………………………………………………………………19

2-2-2-4 کارآفرینی دولتی ……………………………………………………………………………………………….20

2-2-2-5 کارآفرینی از راه دور …………………………………………………………………………………………..20

2-2-2-6 کارآفرینی ارزشی یا اجتماعی ………………………………………………………………………………20

2-2-2-7 کارآفرینی اطلاعاتی ……………………………………………………………………………………………20

2-2-2-8 کارآفرینی زوجی ……………………………………………………………………………………………….20

2-2-2-8 کارآفرینی فناورانه ………………………………………………………………………………………………21

2-2-2-9 : کارآفرینی زنان ………………………………………………………………………………………………..21

2-2-3 تعریف فرد کارآفرین …………………………………………………………………………………………….22

2-2-4 ویژگی ها و خصوصیات شخصیتی(روان شناختی ) فرد کارآفرین ………………………………..23

2-2-5 عوامل موثر بر ظهور کارآفرینان ……………………………………………………………………………….26

2-2-6 اهمیت و ضرورت کارآفرینی …………………………………………………………………………………..27

2-2-7 رویکردهای کارآفرینی ……………………………………………………………………………………………28

2-2-7-1 رویکرد شخصی ……………………………………………………………………………………………….28

2-2-7-1-1 خصوصیات روانشناختی ……………………………………………………………………………….28

2-2-7-1-2 خصوصیات جمعیت شناختی ………………………………………………………………………….29

2-2-7-2 رویکرد رفتاری (انسان شناسی ) …………………………………………………………………………29

2-2-7-3 رویکرد محیطی (رویکرد جامعه شناسی ) …………………………………………………………..29

2-2-7-4 رویکرد اقتصادی ……………………………………………………………………………………………….30

2-2-8 پیامدهای کارآفرینی ………………………………………………………………………………………………..31

2-2-9 عوامل موثر بر کارآفرینی …………………………………………………………………………………………32

2-3 انگیزه وابستگی

2-3-1 تعریف انگیزش ……………………………………………………………………………………………………..35

2-3-2 انواع انگیزه ……………………………………………………………………………………………………………37

2-3-2-1 انگیزه بیرونی ……………………………………………………………………………………………………37

2-3-2-2 انگیزه درونی ……………………………………………………………………………………………………37

2-3-3 ویژگی های انگیزه …………………………………………………………………………………………………40

2-3-4 انگیزه مهمترین عامل بهره وری ………………………………………………………………………………40

2-3-5عوامل ضدانگیزشی کارآفرینی …………………………………………………………………………………..41

2-4 پیشینه تحقیقات

2-4-1 مطالعات داخلی ……………………………………………………………………………………………………..42

2-4-2 مطالعات خارجی ……………………………………………………………………………………………………46

2-5 نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………….50

فصل سوم : روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………….52

3-2- روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………53

3-3- جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………….53

3-4- نمونه آماری و روش نمونه گیری ……………………………………………………………………………..53

3-5 روش گردآوری و ابزار گردآوری اطلاعات ……………………………………………………………………54

3-6 روایی ابزار گردآوری داده ها ……………………………………………………………………………………….56

3-7 پایایی ابزار گردآوری داده ها ……………………………………………………………………………………….56

3-8- روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………….57

3-9- نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………58

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………60

4-2- توصیف متغیرهای تحقیق ………………………………………………………………………………………….61

4-2-2-سن ……………………………………………………………………………………………………………………..62

4-2-3-حمایت عاطفی ……………………………………………………………………………………………………..63

4-2-4-محرک مثبت

 

………………………………………………………………………………………………………..64

4-2-5-توجه …………………………………………………………………………………………………………………..65

4-2-6-مقایسه اجتماعی ……………………………………………………………………………………………………66

4-2-7-انگیزه وابستگی ……………………………………………………………………………………………………67

4-2-8-علاقه به کارآفرینی ………………………………………………………………………………………………..68

4 -3- آزمون فرضیه های تحقیق ………………………………………………………………………………………..69

4-3-1- آزمون فرضیه اول ………………………………………………………………………………………………..70

4-3-2- آزمون فرضیه دوم ………………………………………………………………………………………………..71

4-3-3- آزمون فرضیه سوم ……………………………………………………………………………………………….72

4-3-4- آزمون فرضیه چهارم …………………………………………………………………………………………….73

4-3-5- آزمون فرضیه اصلی ……………………………………………………………………………………………..74

4-4 نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………….78

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….80

5-2- نتایج پژوهش ………………………………………………………………………………………………………….81

5-2-1- نتایج مشخصات فردی گروه نمونه …………………………………………………………………………81

5-2-2- نتایج آزمون فرضیه ها …………………………………………………………………………………………..81

5-3- پیشنهادات پژوهش …………………………………………………………………………………………………..

5-4- محدودیت های پژوهش ……………………………………………………………………………………………

5-5- پیشنهادات برای تحقیقات آتی ……………………………………………………………………………………

چکیده

در دنیای کنونی با افزایش جمعیت و رشد سریع تغییرات ، جوامع به سرعت در حال گسترش ، رشد و شکوفایی هستند که در این میان کارآفرینی در عصر مدرن امروزی یکی از اصلی ترین راهبردهای بنیادی هر کشور محسوب می شود . در حقیقت در یک اقتصاد پویا ، تمامی عوامل همواره در حال تغییرات مداوم هستند و در این وضعیت فرد کارآفرین به عنوان یک تعدیل کننده قوی برای مقابله و سازگاری با شرایط جدید ، نقش تعیین کننده و مهمی را در زندگی بشر و پیشرفت جامعه انجام می دهد . در واقع این پژوهش با هدف بررسی نقش انگیزه وابستگی در علاقه به حرفه های کارآفرینی دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت صورت گرفته است. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی از نوع همبستگی می باشد ، همچنین جامعه آماری این تحقیق دانشجویانی هستند که در سال های 91 و 92 در رشته مدیریت بازرگانی دانشگاه مذکور شروع به تحصیل کرده اند ، که تعداد 278 نفر به عنوان نمونه آماری از طریق جدول مورگان انتخاب شدند . برای گردآوری اطلاعات لازم از پرسشنامه استاندارد گرایش بین فردی و خوداشتغالی که به تایید اساتید و صاحبنظران مدیریت هم رسید استفاده گردید . در این پژوهش پایایی پرسشنامه ها با بهره گرفتن از ضرایب آلفای کرونباخ محاسبه گردید که نتایج حاکی بر پایایی قوی پرسشنامه بود . تجزیه و تحلیل داده های پژوهش در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی می باشد . نتایج حاصل از این پژوهش بیان می کند که بین انگیزه وابستگی و علاقه به حرفه های کارآفرینی در میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت رابطه ی معناداری وجود دارد .

واژگان کلیدی : انگیزه وابستگی ، علاقه به کارآفرینی ، محرک مثبت ، توجه

فصل اول : 

کلیات تحقیق
1-1-مقدمه :

امروزه تمامی نظام های بشرساخت به نوعی تغییر و تحولات سریعی را تجربه می کنند و در این میان دانشگاه ها که همواره مدعی تربیت نیروی انسانی برای توسعه هستند از این قاعده مستثنی نمی باشند . در واقع دانشگاه ها عهده دار نوع مهمی از سرمایه گذاری در منابع انسانی هستند که با فراهم سازی زمینه بالندگی دانش ، مهارت و نگرش نیروی انسانی در حوزه های فنی ، حرفه ای و مدیریتی و با پیشرفت های پژوهشی ، فناورانه و علمی که به ارمغان می آورند زمینه را برای رشد و توسعه اقتصادی فراهم می سازند . هم اکنون نیز براساس دغدغه های دانایی پروری ملی ، به نوعی تحول نهادی انقلاب گونه در کل اهداف و فرآیندهای دانشگاهی نیاز است تا این نهاد به طور شایسته ای وظیفه خویش را که ارتقای فرزانگی . بالندگی ملی است ، به انجام رساند . ( فلاح حقیقی ، 1390 ) کارآفرینان نقش مهمی در توسعه اقتصادی ایفا می کند و کارآفرینی امری حیاتی برای رشد بازار و اقتصاد می باشد . ( هوآنگ[1] ، 2013 ) به همین دلیل در سال های اخیر نظام آموزشی کشورهای مختلف رویکرد هدفمندی را برای تلفیق کارآفرینی در برنامه آموزشی خود در پیش گرفته اند تا از این طریق بتوانند قابلیت ها و شایستگی های مورد انتظار جامعه و بازار کار از دانش آموختگان را افزایش دهند و نیز کیفیت فرآیندهای آموزشی را بهبود بخشند . یکی از ملاک ها و معیارهای توسعه آموزش کارآفرینی در هر نظام آموزشی دستیابی به شناخت لازم در خصوص سطح شایستگی ها و قابلیت های کارآفرینانه دانشجویان است . شناخت به دست آمده هم می تواند بسان نقطه آغازی برای برنامه ریزی توسعه آموزش کارآفرینی و نیز مبنایی برای ارزیابی موفقیت فرآیندهای آموزشی به منظور پرورش قابلیت های کارآفرینی باشد . ( شریف زاده ، 1391 )

با توجه به مطالب مطرح شده ، در این بخش ابتدا به بیان مسأله پرداخته می شود سپس اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق ، چارچوب نظری تحقیق ، اهداف اساسی تحقیق ، فرضیه های تحقیق ، تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق ، قلمرو تحقیق و در نهایت مراحل انجام تحقیق بیان می گردد .

1-2- بیان مسأله :

کارآفرینی به فرآیند ایجاد ارزش از طریق فراهم آوردن ترکیب منحصر به فردی از منابع برای بهره گیری از یک فرصت اشاره دارد ، این فرآیند نیازمند یک عمل کارآفرینانه و یک عامل کارآفرینانه است ( حق شناس و همکاران ؛1386 ) کارآفرینی به معنی انجام فعالیت برای ایجاد و استفاده از فرصت های جدید اقتصادی و به دنبال آن کسب سود تلقی می شود ( زارع و همکاران ؛ 1386 ) شناسایی فرصت ،یک وجه مهم درکارآفرینی است ( سیگل[2] ؛ 2012) شناسایی فرصت ها شامل جستجوی محیط خارجی برای بازار جدید ، نیازهای نامناسب ، وجود مشکلات در فرآیند کسب و کار و ایده محصولات جدید می باشد ( فرانکو[3] ، 2013 ) امروزه کارآفرینان باید چشم انداز استراتژیک بیشتری کسب کنند که نشانه ی این نیاز دقیق شده در چگونگی بهبود روابط مشتری به عنوان فعالیت های کارآفرینی است . ( سانچز[4] ؛ 2011) کارآفرینی از فعالیت هایی است که می تواند برطرف کننده ی بسیاری از چالش های عمده همچون بیکاری ، درآمد پایین ، فقدان تنوع اقتصادی و … باشد (حیدری ساربان ؛ 1391) در یک جامعه کارآفرین ، همه انسان ها فرصت های یکسانی پیش روی خود دارند و همین امر زمینه مناسبی برای گسترش عدالت در سطح اجتماع است (علائی ؛ 1390) بدون چنین سازوكار مشخصی اندیشه بهسازی ومدیریت وخدمات رسانی عقیم خواهدماند (ملک پور و همکار ، 1390 ، 19) علاقه به کارآفرینی با “توانایی تشخیص ایده” ، “اعتماد به نفس برای ترک شغل در یک سازمان بزرگ و شروع کسب و کار جدید” ، “توانایی خوداشتغالی” ، “توانایی اداره کسب و کار” و “وقت آزاد برای بررسی و برنامه ریزی کسب و کار خود” سنجیده می شود . (دکر و کالو ، 2012 ) که در این تحقیق نیز از این شاخص ها برای سنجش علاقه به کارآفرینی استفاده می شود .

در سال 2012 تحقیقی توسط دکر[5] و کالو به بررسی رابطه بین انگیزه وابستگی و علاقه به کارآفرینی اشاره کرده اند و در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که انگیزه وابستگی به معنای میل به داشتن ارتباط اجتماعی و تعامل مثبت با دیگران و یاحفظ روابط با دیگران است . در این تحقیق انگیزه وابستگی دارای 4 بعد است که عبارتند از : مقایسه اجتماعی ( تمایل به مشارکت در فعالیت ها با دیگران به منظور مقایسه عملکرد فرد) ، توجه از طرف دیگران ( نیاز به دیده شدن به عنوان مرکز چیزها ) ، حمایت عاطفی ( نیاز به افراد اطراف در زمان استرس و ناراحتی) و محرک مثبت ( لذت بردن از بودن با دیگران و داشتن دوستی ای نزدیک ) (دکر و کالو[6] ، 2012 )

بر اساس آمار ، تعداد دانش آموختگان کشور در طول 20 سال گذشته از افزایش چشمگیری برخوردار بوده است اما کیفیت دانش آموختگان و سازگاری تخصصی آنها با نیازهای جامعه هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد. در واقع دانش آموختگان موفق کسانی هستند که نه فقط به مهارت های تخصصی مجهزند ، بلکه مهارت هایی چون خلاقیت ، نوآوری ، ریسک پذیری ، تحمل ابهام ، توفیق طلبی ، اعتماد به نفس و … به طور نسبی در آنان نهفته باشد و دانشگاه ها نیز به پرورش این مهارت ها بپردازند و تا زمانیکه این خصوصیات در دانشجویان پرورش نیابند، ایده های نو و برنامه ریزی برای عملیاتی کردن آنها و بطور کلی بهره برداری از تخصص و در نهایت کارآفرینی امکان پذیر نخواهد بود . (فلاح حقیقی و همکاران ؛ 1390) بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی انگیزه وابستگی در علاقه به حرفه های کارآفرینی در دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت صورت گرفته تا با ارائه تحلیلی از وضعیت دانشجویان زمینه راه گشایی برای توسعه کارآفرینی فراهم آورد .

با توجه به مطالب مطرح شده این سوال مطرح می شود که :

آیا بین انگیزه وابستگی و علاقه به کارآفرینی دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی رابطه معناداری وجود دارد ؟

1-3- اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق :

در حال حاضر سیر تحولات جهانی ، کارآفرینان را در خط مقدم توسعه فن آوری و اقتصادی قرار داده است . تجربه موفقیت آمیز اغلب کشورهای پیشرفته و نیز برخی از کشورهای در حال توسعه در عبور از بحران های اقتصادی به واسطه توسعه کارآفرینی در آن کشورها ، موجب گردیده تا سایر کشورها نیز برای کارآفرینی ، کارآفرینان و شکل گیری کسب و کارهای نوآورانه اهمیت خاصی قائل گردند . با عنایت به پدیده جهانی شدن اقتصاد ، برخی عقیده دارند که بازارهای جهانی فردا از آن شرکت هایی است که به ریسک پذیری کارآفرینانه بها می دهند و برای گسترش سرمایه های فکری خود در حد کلان سرمایه گذاری می کنند ، در بالندگی فردی پر تلاشند و در خط مشی گذاری ، شرایط محیطی را مدنظر قرار می دهند بر همین اساس ، آموزش ، یکی از ابزارهای مهم در گسترش کارآفرینی است که مورد توجه واقع شده است . با توجه به مطالعات مختلفی که صورت گرفته ، ثابت شده است که ویژگی های کارآفرینان اغلب اکتسابی است و نه توارثی و از این رو در حال حاضر آموزش کارآفرینی به یکی از مهم ترین و گسترده ترین فعالیت های دانشگاه تبدیل شده است . ( طالبی کلیدبری ، 1389)

موضوع پژوهش به دو دلیل از اهمیت خاصی و ویژه ای برای تحقیق برخوردار است . دلیل اول این است که امروزه با رشد سریع تکنولوژی و تغییرات مداوم و همچنین با زیاد شدن جمعیت ، دولت پاسخگوی اشتغال سریع و مناسب برای افراد جوان و تحصیلکرده نمی باشد در این صورت افراد باید به صورت خودجوش وفعال به فکر ایجاد کسب و کارهای مناسب و دارای توجیه اقتصادی باشند تا بتوانند علاوه بر خوداشتغالی به چرخه اقتصادی کشور هم کمک نمایند . که در این میان شهر رشت با توجه به داشتن افراد جوان و مستعد و همچنین اقلیم مناسب دارای ویژگی های مناسبی برای ایجاد کسب و کار می باشد . این پژوهش با توجه به روحیات و ویژگی های افراد تحصیلکرده به دنبال یافتن میزان انگیزه وابستگی در این افراد برای ایجاد کسب و کار و خوداشتغالی می باشد . دلیل دوم که لزوم این تحقیق در این زمینه را دنبال می کند ، نتیجه تحقیق است که نتایج تحقیق می تواند به عنوان بازخوردی به گسترش کارآفرینی کمک کند و باعث بهبود این امر گردد در حقیقت تاکنون هیچ کاری در زمینه نقش انگیزه وابستگی در علاقه به کارآفرینی در استان گیلان و خصوصاً در دانشگاه های این استان انجام نشده است که این امر بر اهمیت موضوع می افزاید . این تحقیق میزان انگیزه وابستگی در علاقه به حرفه های کارآفرینی دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت را مشخص و بیان می کند .

1-4- چارچوب نظری تحقیق :

چارچوب نظری تحقیق مبنایی است که تمامی تحقیق بر آن استوار است . شبکه ای است منطقی ، توصیفی و توسعه یافته مشتمل بر روابط موجود میان متغیرهایی که در پی اجرای فرآیندهایی چون مصاحبه ، مشاهده و بررسی پیشینه تحقیق شناسایی شده اند . محقق در ابتدا باید مسأله را شناسایی کند و سپس متغیرهایی را که در آن نقش دارند معین نماید . بعد از شناسایی متغیرها باید شبکه ارتباطات بین آنها بنا شود به طوری که بتوان فرضیه های مربوط را ایجاد و سپس آزمون کرد . یک چارچوب نظری خوب مبنای منطقی لازم برای تدوین فرضیه های آزمون پذیر را فراهم می آورد . ( خاکی ، 1390 ، 163 ) در حقیقت انگیزه وابستگی که همان تمایل به داشتن روابط اجتماعی و تعامل مثبت با دیگران یا ایجاد و حفظ روابط با دیگران است دارای چهار بعد : محرک مثبت ، مقایسه اجتماعی ، حمایت عاطفی و توجه می باشد . انگیزه وابستگی یک ساختار چندبعدی دارد که ممکن است افراد دارای علایق کارآفرینی در برخی جهات آن امتیاز نسبتا بالایی و در ابعاد دیگر امتیاز نسبتا پایینی بگیرند. ( دکر ، 2012 )

انگیزه وابستگی: 

1.      محرک مثبت

2.      مقایسه اجتماعی

حمایت عاطفی
توجه
 علاقه به کارآفرینی
 
شکل 1-1 : مدل مفهومی تحقیق ( دکر ، 2012 )
1-5- اهداف اساسی تحقیق :

همانگونه که از عنوان تحقیق برداشت می شود ، هدف اصلی تحقیق حاضر ، نقش انگیزه وابستگی در علاقه به حرفه های کارآفرینی است . همچنین اهداف فرعی تحقیق نیز عبارتند از :

سنجش انگیزه وابستگی در میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
سنجش میزان علاقه به کارآفرینی میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
سنجش رابطه بین انگیزه وابستگی و علاقه به کارآفرینی میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
1-6- فرضیه های تحقیق :

فرضیه اصلی : بین انگیزه وابستگی و علاقه به کارآفرینی میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت رابطه معناداری وجود دارد .

همچنین فرضیه های فرعی تحقیق عبارتند از :

فرضیه فرعی اول :بین محرک مثبت و علاقه به کارآفرینی میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت رابطه معناداری وجود دارد .

فرضیه فرعی دوم : بین مقایسه اجتماعی و علاقه به کارآفرینی میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت رابطه معناداری وجود دارد .

فرضیه فرعی سوم : بین حمایت عاطفی و علاقه به کارآفرینی میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت رابطه معناداری وجود دارد .

فرضیه فرعی چهارم : بین توجه و علاقه به کارآفرینی میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت رابطه معناداری وجود دارد .

1-7- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق :

متغیر بر اساس نقشی که در تحقیق به عهده دارد به دو دسته تقسیم می شود : متغیر مستقل و متغیر وابسته در این پژوهش هم این دو دسته متغیر وجود دارند :

1-7-1 متغیر مستقل :به متغیری گفته می شود که از طریق آن متغیر وابسته تبیین یا پیش بینی می شود و متغیری است که توسط پژوهشگر اندازه گیری ، دستکاری یا انتخاب می شود تا تأثیر یا رابطه ی آن با متغیر دیگر اندازه گیری شود . (دلاور ، 1391 ، 37 ) در این پژوهش متغیر مستقل انگیزه وابستگی است . انگیزه وابستگی به معنای میل به داشتن ارتباط اجتماعی و تعامل مثبت با دیگران یا ایجاد و حفظ روابط با دیگرا ن است . انگیزه وابستگی دارای چهار بُعد است که هیل[7] آنها را در یک مقیاس بین فردی توسعه داده است که عبارتند از : مقایسه اجتماعی ( تمایل به مشارکت در فعالیت ها با دیگران به منظور مقایسه عملکرد فرد) ، توجه از طرف دیگران ( نیاز به دیده شدن به عنوان مرکز چیزها ) ، حمایت عاطفی ( نیاز به افراد اطراف در زمان استرس و ناراحتی) و محرک مثبت ( لذت بردن از بودن با دیگران و داشتن دوستی ای نزدیک ) . انگیزه وابستگی و ابعاد آن با بهره گرفتن از طیف پنج گزینه ای لیکرت که از کاملاً نادرست تا کاملاً درست درجه بندی شده بود ، سنجیده شده است .

1-7-2 متغیر وابسته : متغیر وابسته عبارت است از وجه یا جنبه ای از رفتار یک ارگانیزم که تحریک شده است . متغیر وابسته متغیری است که مشاهده یا اندازه گیری می شود تا تأثیر متغیر مستقل بر آن معلوم شود . در این تحقیق متغیر وابسته علاقه به حرفه های کارآفرینی است .همچنین علاقه به کارآفرینی با “توانایی تشخیص ایده” ، “اعتماد به نفس برای ترک شغل در یک سازمان بزرگ و شروع کسب و کار جدید” ، “توانایی خوداشتغالی” ، “توانایی اداره کسب و کار” و “وقت آزاد برای بررسی و برنامه ریزی کسب و کار خود” سنجیده می شود . (دکر و کالو ، 2012 ) علاقه به کارآفرینی و ابعاد آن با بهره گرفتن از طیف پنج گزینه ای لیکرت که از کاملاً نادرست تا کاملاً

بررسی تأثیر وام های خوداشتغالی در ایجاد فرصتهای شغلی در نواحی روستایی
مطالعه موردی: روستاهای شهرستان لنگرود
 
استاد راهنما:
دکتر مجید یاسوری
استاد مشاور:
دکتر اسماعیل رمضانپور
 
اسفند1393
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

فصل اول:طرح تحقیق

پیشگفتار………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………2

1 ـ 1 ـ طرح مسأله. 3

1 ـ 2 ـ ضرورت تحقیق.. 5

1 ـ 3 ـ پیشینه تحقیق.. 6

1 ـ 4 ـ اهداف تحقیق.. 8

1 ـ 5 ـ فرضیه های تحقیق.. 9

1 ـ 6 ـ روش شناسی تحقیق.. 9

1 ـ 7ـ روش تحقیق.. 9

1 ـ 8 ـ روش ها و ابزار گردآوری اطلاعات… 9

1ـ 8 ـ 1ـ روش کتابخانه ای.. 9

1 ـ 8 ـ 2ـ روش میدانی.. 9

1 ـ 8 ـ 2 ـ1 پرسشنامه. 10

1 ـ 8 ـ 2 ـ 2ـ مصاحبه. 10

1 ـ 8 ـ 2 ـ 3 ـ مشاهده. 10

1ـ 9 ـ شاخص های تحقیق.. 10

1ـ 10 ـ متغیرهای تحقیق.. 11

1 ـ 10 ـ 1 ـ متغیر مستقل.. 11

1ـ 10 ـ2ـ متغیر وابسته. 11

1ـ 11 ـ جامعه آماری.. 11

1 ـ 12 ـ روش نمونه گیری.. 12

1 ـ 13 ـ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… 12

1 ـ 13 ـ 1 ـ شیوه تحلیل کیفی.. 12

1 ـ 13 ـ 2 ـ شیوه تحلیل کمی.. 12

1 ـ 13 ـ 2 ـ 1 ـ آمار توصیفی.. 12

1 ـ 13 ـ 2 ـ 2 ـ آمار استنباطی.. 13

1 ـ 14 ـ موانع تحقیق.. 13

فصل دوم: مبانی نظری

مقدمه. 16

2 ـ 1 ـ معانی و مفاهیم اشتغال و خود اشتغالی.. 16

2 ـ 1 ـ 2 ـ خود اشتغالی.. 16

2 ـ 1 ـ 3 ـ نقش تحصیلات در توسعه خود اشتغالی.. 18

2 ـ 2 ـ نظریات و تئوری های مربوط به اشتغال.. 19

2 ـ 2 ـ 1 ـ نظریه اقتصاددانان کلاسیک…. 19

2 ـ 2 ـ 2 ـ نظریه کینز. 19

2 ـ 2 ـ 3 ـ نظریه نئوکلاسیک ها 19

2 ـ 2 ـ 4 ـ نظریه مزد کارایی: 20

2 ـ 2 ـ 5 ـ نظریه داخلی ها ـ خارجی ها 20

2 ـ 2 ـ 6 ـ نظریه تودارو. 20

2ـ3 ـ معانی و مفاهیم اعتبارات خرد. 20

2-3 ـ 1 ـ اعتبارات خرد و توسعه روستایی.. 23

2ـ3ـ2 ـ  اعتبارات خرد وکاهش فقر. 25

2 ـ 3 ـ 3 ـ اعتبارات خرد و مهاجرت های روستایی.. 28

2 ـ 4 ـ دیدگاه های موجود درباره اعتبارات خرد روستایی.. 30

2 ـ 4 ـ 1 ـ نظریه توسعه همه جانبه ( یکپارچه ) روستایی.. 30

2 ـ 4 ـ 2 ـ دیدگاه بازار گرا 31

2 ـ 4 ـ 3 ـ دیدگاه دولت گرا 31

2 ـ 4 ـ 4 ـ دید گاه جامعه گرا 32

2 ـ 4 ـ 5ـ  رویکرد سنتی تأمین مالی روستایی.. 32

2 ـ4 ـ 6 ـ  رویکرد جدید تأمین مالی روستایی.. 33

2 ـ 5 ـ انواع اعتبارات خرد در مناطق روستایی.. 33

2 ـ 5 ـ 1 ـ اعتبارات رسمی.. 34

2 ـ 5 ـ 2 ـ اعتبارات غیر رسمی.. 35

2 ـ 6 ـ اعتبارات خرد و توانمند سازی روستاییان.. 35

2 ـ 6 ـ 1 ـ بنگلادش…. 36

2 ـ 6 ـ 2 ـ چین.. 37

2 ـ 6 ـ 3 ـ پاکستان.. 37

2 ـ 6 ـ 4 ـ اعتبارات خرد در آمریکای لاتین و کانادا 38

2 ـ 7 ـ تاریخچه اعتبارات خرد در ایران.. 39

2 ـ 8 ـ انواع اعتبارات خرد روستایی در ایران.. 40

2 ـ 9 ـ نتیجه گیری فصل دوم. 40

فصل سوم : ویژگیهای جغرافیایی واقتصادی منطقه

3 ـ 1 ـ ویژگی های طبیعی شهرستان لنگرود. 45

3 ـ 1 ـ 1 ـ مو قعیت جغرافیایی.. 45

3ـ 1 ـ 2 ـ  زمین شناسی.. 56

3 ـ 1 ـ 3 ـ زمین شناسی اقتصادی.. 56

3 ـ 1 ـ 4 ـ  آب وهوا 57

3 ـ 1 ـ 4 ـ 1 ـ بارندگی.. 58

3 ـ 1 ـ 4 ـ 2 ـ  درجه حرارت… 60

3 ـ 1 ـ 4 ـ 3 ـ  رطوبت نسبی.. 64

3 ـ 1 ـ4 ـ 4 باد. 66

3 ـ 1ـ 4 ـ 5 ـ تعداد روزهای یخبندان.. 67

3 ـ 1 ـ 5 ـ توپوگرافی.. 67

3 ـ 1 ـ 5 ـ 2 ـ ناحیه جلگه ای.. 67

3 ـ 1 ـ 5 ـ 3 ـ  نواحی کوهپایه ای.. 67

3 ـ 1 ـ 5 ـ 4 ـ  نواحی کوهستانی.. 67

3 ـ 1 ـ 6 ـ خاک شهرستان لنگرود. 68

3 ـ 1 ـ 7 ـ   پوشش گیاهی: 69

3 ـ 1 ـ 8 ـ  جنگل.. 70

3 ـ 1 ـ 9 ـ  مراتع( چمنزار). 70

3 ـ 1 ـ 10 ـ  محیط زیست… 71

3 ـ 1 ـ 11 ـ  رودخانه ها: 71

3 ـ 1 ـ 11 ـ 1 ـ رودخانه شلمانرود. 72

3 ـ 1 ـ 11ـ 2 ـ رود خانه بارکیلی رود. 72

3 ـ 1 ـ 11 ـ 3 ـ رودخانه لنگرود رودخان.. 73

3 ـ 2 ـ ویژگی های انسانی.. 74

3 ـ 2 ـ 1 ـ جمعیت و سکونتگاه. 74

3 ـ 2 ـ 2 ـ وضعیت برخورداری دهستانهای منطقه از امکانات و خدمات… 79

3 ـ 3ـ بررسی خصوصیات اقتصادی شهرستان.. 81

3 ـ 3 ـ 1 ـ صنعت… 81

3 ـ 3 ـ 1 ـ 1 ـ اقتصاد صنعت و معدن.. 81

3 ـ 3 ـ 1 ـ 2 ـ تولیدات صنعتی.. 83

3 ـ 3 ـ 1 ـ 3 ـ معدن.. 83

3 ـ 3 ـ 1 ـ 4 ـ ناحیه صنعتی اطاقور. 83

3 ـ 3 ـ 1 ـ 5 ـ شهرک صنعتی لنگرود. 83

3 ـ3 ـ 2 ـ صنایع روستایی.. 84

3 ـ 3 ـ 2 ـ 1 ـ صنایع روستایی دهستان چاف… 85

3 ـ 3 ـ 2 ـ 2 ـ صنایع روستایی دهستان دیوشل.. 85

3 ـ 3 ـ 2 ـ 3 ـ صنایع روستایی دهستان گل سفید.. 86

3 ـ 3 ـ 2 ـ 4 ـ صنایع روستایی دهستان اطاقور. 86

3 ـ 3 ـ 2 ـ 5 ـ صنایع روستایی دهستان لات و لیل.. 87

3 ـ 3 ـ 2 ـ 6 ـ صنایع روستایی دهستان دریاسر. 88

3 ـ 3 ـ 2 ـ 7 ـ صنایع روستایی دهستان مریدان.. 88

3ـ 3 ـ 3 ـ  صنایع دستی.. 89

3 ـ 4 ـ کشاورزی.. 89

3 ـ 4 ـ 1 ـ کشاورزی دهستان چاف… 90

3 ـ 4 ـ 1 ـ 1 ـ کشاورزی دهستان دیوشل.. 91

3 ـ 4 ـ 1 ـ 2 ـ کشاورزی دهستان گل سفید.. 91

3 ـ 4ـ 1 ـ 3 ـ کشاورزی دهستان اطاقور. 91

3 ـ 4 ـ 1 ـ 4 ـ کشاورزی دهستان لات و لیل.. 91

3 ـ 4 ـ 1 ـ 5 ـ کشاورزی دهستان دریاسر. 92

3 ـ 4 ـ 1 ـ 6 ـ کشاورزی دهستان مریدان.. 92

3 ـ 4 ـ 2 ـ برنجکاری.. 95

3 ـ5 ـ دام، طیور و سایر محصولات… 97

3 ـ 5 ـ 1 ـ صید  و صیادی: 98

3 ـ 6 ـ  خطوط ارتباطی: 99

3 ـ 7 ـ نتیجه گیری فصل سوم. 99

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها واطلاعات

مقدمه. 102

4 ـ 1 ـ   وام های خود اشتغالی.. 102

4 ـ 1 ـ 2 ـ   ویژگی های فردی.. 104

4 ـ 1 ـ 3 ـ   وضعیت تأهل.. 105

4 ـ 1 ـ 5 ـ  سواد. 105

4 ـ 1 ـ 6 ـ  وضعیت برخورداری از امکانات افراد وام گیردنده. 107

4 ـ 1 ـ 7 ـ وضعیت نوع سند زمین زراعی دریافت کنندگان وام. 107

4 ـ 1 ـ 8 ـ   محصولات کشت شده توسط دریافت کنندگان وام 108

4 ـ 1 ـ 9 ـ نوع محصولات دریافت کنندگان وام. 109

4 ـ 1 ـ 10 ـ مساحت باغات دریافت کنندگان وام. 110

4 ـ 1 ـ 11 ـ تعداد قطعات زمین  دریافت کنندگان وام. 110

4 ـ 1 ـ 12 ـ تعداد دام نگهداری شده توسط دریافت کننده گان وام. 111

4 ـ 1 ـ 13 ـ تعداد طیور نگهداری شده توسط دریافت کنندگان وام. 111

4 ـ 2 ـ سال اخذ وام. 112

4 ـ 2 ـ 1 ـ میزان وام دریافتی.. 112

4 ـ 2 ـ2 ـ تعداد افرادی که با وام های پرداخت شده شغل ایجاد کردند.. 114

4 ـ 3 ـ اشتغال.. 115

4 ـ 3 ـ 1 ـ وضعیت اشتغال وام گیرندگان بعد از دریافت وام. 115

4 ـ 3 ـ 2ـ انواع مشاغل ایجاد شده توسط دریافت کنندگان وام. 117

4 ـ 3 ـ 3 ـ  افراد وام گیرنده ای  که با دریافت وام شغل گذشته خود را توسعه داده اند.. 120

 

4 ـ 3 ـ 4 ـ میزان توسعه شغل افراد دریافت کننده وام. 121

4 ـ 4 ـ مراکز پرداخت تسهیلات به وام گیرندگان.. 123

4 ـ 5 ـ نظرات دریافت کنندگان وام در مورد میزان سرمایه لازم برای ایجاد شغل.. 124

4 ـ 6 ـ افرادی که وام های دریافتی را غیر از اهداف منعقد شده مصرف نموده ائد.. 126

4 ـ 7 ـ نظر وام گیرندگان در مورد افزایش کارایی وام ها 126

4 ـ 8 ـ میزان نظارت مسؤلین امر بعد از اعطای اعتبارات… 127

4 ـ 9 ـ عمده ترین مشکلات وام از نظر دریافت کنندگان وام. 127

4 ـ 10 ـ  وام های خود اشتغالی و نظر دریافت کنندگان در مورد اثرات آن.. 128

4 ـ 11 ـ نقش اعتبارات دریافتی در توانمندسازی اقتصادی وام گیرندگان.. 131

4 ـ 12 ـ نتیجه گیری فصل چهارم. 133

فصل پنجم : نتیجه گیری و آزمون فرضیات

مقدمه. 136

5 ـ 1 ـ آزمون فرضیات… 136

5 ـ 1 ـ 1 ـ فرضیه اول.. 136

5 ـ 1 ـ 2 ـ فرضیه دوم. 138

5 ـ 1 ـ 3 ـ فرضیه سوم. 139

5 ـ 2 ـ نتیجه گیری نهایی.. 141

5 ـ 3 ـ مشکلات منطقه مورد مطالعه. 143

5 ـ 4 ـ  پیشنهادات… 143

منابع

منابع فارسی… 147

منابع لاتین… 155

ضمائم   159

فهرست جداول

جدول شماره (1 ـ 1 ) شاخص های تحقیق اثرات وام خود اشتغالی بر افراد وام گیرنده……..……..…………………..…….11

جدول شماره (1ـ2): نقش و جایگاه اعتبارات خرد در توسعه روستایی( انگاره قدیم و انگاره جدید ). 25

جدول شماره(2-2 ): اسامی، اهداف، مشکلات و موانع نهاد های دولتی پرداخت کننده اعتبارات خرد در ایران.. 39

جدول شماره(1-3): تقسیمات سیاسی شهرستان لنگرود. 46

جدول (2 ـ 3) میانگین بارندگی ( میلیمتر)لنگرود طی دوره 13 ساله ( 1392 ـ 1380 ). 59

جدول(3-3 ): میانگین دما  لنگرود طی دوره 13 ساله ( 1392ـ1380). 61

جدول(4-3 ) میانگین حداقل دما لنگرود طی دوره 13 ساله( 1392 ـ 1380 ). 62

جدول (5 ـ 3 ) میانگین حداکثر دمای لنگرود دوره آماری 13 ساله ( 1392ـ 1380 ). 63

جدول(6 ـ 3 )درصد میانگین رطوبت نسبی لنگرود طی دوره ( 1392 ـ 1380 ). 65

جدول(7 ـ 3 ) میانگین 13 ساله بارندگی، درجه حرارت و رطوبت ( 1392 ـ 1380 ). 66

جدول شماره ( 8 ـ 3 )ایستگاه هیدرومتری.. 72

جدول شماره(9 ـ 3 ) معدل بارندگی ماهانه ایستگاه های کلچال و شلمان و ضریب همبستگی آنها بادبی متوسط ماهانه. 73

جدول شماره ( 10 ـ 3  ): ویژگی  اساسی رودخانه لنگرود. 73

جدول (11 ـ 3 )جمعیت شهرستان لنگرود بر اساس سرشماری سال 90.. 74

جدول شماره(12 ـ 3) تعداد جمعیت و نرخ رشد به تفکیک روستاها طی 90 ـ 65.. 75

جدول(13 ـ 3 ) درصد شهرنشینی و روستانشینی شهرستان لنگرود. 75

جدول شماره ( 14 ـ 3 ) جمعیت مرد و زن، نسبت جنسی، خانوار، بعد خانوار، به تفکیک دهستان.. 76

جدول شماره ( 15 ـ 3 )جمعیت 6 ساله و بیشتر زنان و مردان به تفکیک دهستان سال 90.. 76

جدول (16 ـ 3 )نرخ باسوادان زن و مرد به تفکیک دهستان سال 90.. 77

جدول شماره(17 ـ 3 ) جمعیت فعال، مشارکت اقتصادی،نرخ مشارکت اقتصادی، شاغلان مرد و زن به تفکیک دهستان 90.. 78

جدول (18 ـ 3) نرخ شاغلان مردان و زنان، جمعیت بیکاران، نرخ بیکاری  مردان و زنان به تفکیک دهستان 90.. 79

جدول شماره(19 ـ 3) درصد برخورداری از خدمات به تفکیک دهستان سال 90.. 80

جدول شماره(20 ـ 3) درصد برخورداری از خدمات به تفکیک دهستان سال 90.. 80

جدول شماره(21 ـ 3) تعداد کارگاه  اقتصادی به تفکیک سطوح اشتغال.. 82

جدول شماره (22 ـ 3 ) صنایع روستایی.. 84

جدول شماره(23 ـ 3) وضعیت کارگاه های صنایع روستایی  دهستان چاف و شاغلین آن.. 85

جدول شماره(24 ـ 3 ) وضعیت کارگاه های صنایع روستایی  دهستان دیوشل و شاغلین آن.. 85

جدول شماره(25 ـ 3 ) وضعیت کارگاه های صنایع روستایی  دهستان گل سفید و شاغلین آن.. 86

جدول شماره(26 ـ 3 ) وضعیت کارگاه های صنایع روستایی  دهستان اطاقور و شاغلین آن.. 86

جدول شماره(27ـ 3) وضعیت کارگاه های صنایع روستایی  دهستان لات و لیل  و شاغلین آن.. 87

جدول شماره(28 ـ 3 ) وضعیت کارگاه های صنایع روستایی  دهستان دریاسرو شاغلین آن.. 88

جدول شماره(29 ـ 3) وضعیت کارگاه های صنایع روستایی  دهستان مریدان و شاغلین آن.. 88

جدول شماره (30 ـ 3 ) صنایع دستی.. 89

جدول شماره ( 31 ـ 3 )سطح زیرکشت، تولید و عملکرد در هر هکتار محصولات شهرستان لنگرود سال93.. 93

جدول شماره(32 ـ 3 ) آمار محصولات باغی ( میوه های سردسیری و خشک )شهرستان لنگرود سال 93.. 94

جدول شماره (33 ـ 3 )سطح زیر کشت و عملکرد برنج.. 95

جدول شماره (34 ـ 3 )تولید برنج.. 96

جدول شماره(35ـ 3) مکانیزاسیون.. 96

جدول شماره(36 ـ 3 ) هزینه های تولید.. 97

جدول شماره(37ـ 3) خلاصه وضعیت برنجکاری.. 97

جدول شماره (38 ـ 3 )فعالیت شرکت ابریشم ایران در استان گیلان سال 1390.. 98

جدول شماره ( 1-4 )آمار افراد دریافت کننده وام های خود اشتغالی مناطق روستایی شهرستان لنگرود در طی سالهای 91 ـ 85   102

جدول شماره ( 2-4 )تعداد افراد وام گیرنده در روستاهای شهرستان لنگرود. 103

جدول شماره (3-4 ): گروه های سنی دریافت کننده وام. 104

جدول شماره (4-4 )وضعیت تأهل دریافت کنندگان وام. 105

جدول شماره( 5ـ4 ) سطح تحصیلات دریافت کنندگان وام. 106

جدول شماره (6-4) وضعیت برخورداری از امکانات دریافت کنندگان وام. 107

جدول (7-4 )وضعیت نوع سند زمین زراعی دریافت کنندگان وام. 108

جدول شماره(8-4 )نوع کاشت محصولات کشت شده توسط دریافت کنندگان وام. 109

جدول شماره(9-4)  مساحت زمین زراعی دریافت کنندگان وام. 110

جدول شماره (10-4)  مساحت باغات دریافت کنندگان وام. 110

جدول شماره (11-4)تعداد قطعات زمین  دریافت کنندگان وام. 111

جدول شماره(12-4)  تعداد دام دریافت کننده گان وام. 111

جدول شماره (13-4) تعداد طیور دریافت کنندگان وام. 112

جدول شماره(14-4)  سال اخذ وام. 112

جدول شماره(15-4 ) میزان وام دریافتی.. 113

جدول (16-4 )افرادی که با وام های پرداخت شده شغل ایجاد کردند.. 115

جدول (17-4 )وضعیت اشتغال وام گیرندگان بعد از دریافت وام 116

جدول شماره(18-4) مجموع وام های اعطایی به دریافت کنندگان وام  مصاحبه شونده. 117

جدول شماره (19-4 )نوع اشتغال ایجاد شده توسط دریافت کنندگان وام. 118

جدول شماره(20-4 ) نوع اشتغال ایجاد شده توسط دریافت کنندگان وام در بخش کشاورزی.. 119

جدول شماره (21-4 )نوع اشتغال ایجاد شده توسط دریافت کنندگان وام در بخش خدمات… 120

جدول شماره (22-4) نوع اشتغال ایجاد شده توسط دریافت کنندگان وام در بخش صنعت… 120

جدول شماره (23-4)افراد وام گیرنده ای که با دریافت وام شغل گذشته خود را توسعه داده اند.. 121

جدول (24-4) میزان توسعه شغل گذشته وام گیرندگان.. 122

جدول شماره(25-4)تعداد وام گیرندگانی که برای توسعه شغل خود به سرمایه مجدد نیاز دارند.. 123

جدول شماره (26-4)مراکز پرداخت  تسهیلات به وام گیرندگان.. 123

جدول شماره (27-4)نظرات دریافت کننده وام در مورد میزان سرمایه لازم برای ایجاد شغل  در بخش کشاورزی.. 125

جدول شماره (28-4)نظرات دریافت کننده وام در مورد میزان سرمایه لازم برای ایجاد شغل  در بخش خدمات… 125

جدول شماره (29-4)نظرات دریافت کننده وام در مورد میزان سرمایه لازم برای ایجاد شغل  در بخش صنعت… 125

جدول شماره (30-4)افرادی که وام های دریافتی را غیر از اهداف منعقد شده مصرف نموده ائد.. 126

جدول شماره (31-4)نظر وام گیرندگان در مورد افزایش کارایی وام ها 126

جدول شماره (32-4)نظارت صورت گرفته در طی مصرف وام توسط مسؤلین.. 127

جدول شماره(33-4) عمده ترین مشکلات وام از نظر دریافت کنندگان اعتبارات… 128

جدول شماره (34-4)اعتبارات و نظر دریافت کنندگان وام، در مورد اثرات آن.. 129

جدول شماره (35-4)نظرات دریافت کنندگان وام براثرات وام های خود اشتغالی.. 129

جدول شماره(36-4) نظر دریافت کنندگان وام بر مؤلفه های زیر. 130

جدول شماره(37-4)آزمون کای اسکوار. 131

جدول شماره (38-4 )افرادی که با وام پرداخت شده شغل ایجاد کرده اند.. 131

جدول شماره(39-4 ) تأثیر وام های خود اشتغالی  دریافتی بر توانمندسازی  اقتصادی  وام گیرندگان.. 132

جدول شماره(40-4 )رابطه بین میزان وام های دریافتی با متغیر های مورد بررسی بر اساس ضریب همبستگی اسپرمن.. 133

جدول شماره (5 ـ 1 )آزمون کای اسکوار. 136

جدول شماره(5 ـ 2 )میزان تحصیلات و موفقیت در ایجاد شغل.. 137

جدول شماره(5 ـ 3 )رابطه بین مبلغ وام دریافتی و ایجاد شغل.. 138

جدول شماره( 5 ـ 4 )آزمون V گرامر. 139

جدول شماره(5 ـ 5 )آمار توصیفی آزمون فریدمن.. 140

جدول شماره(5 ـ 6 ) رتبه بر اساس آزمون فریدمن( تفاوت بین اثرات وام). 141

جدول شماره (5 ـ 7 ) آزمون توصیفی( بین اثرات وام) 141

فهرست نمودارها

نمودار (1-4)گروه سنی دریافت کنندگان وام. 105

نمودار(2-4)سطح تحصیلات وام گیرندگان.. 106

نمودار شماره (3-4) وضعیت برخورداری از امکانات وام گیرندگان.. 108

نمودار(4-4)محصولات کشت شده توسط وام گیرندگان.. 109

نمودار(5-4)میزان وام دریافتی توسط وام گیرندگان.. 114

نمودار(6-4) افرادی که با وام های پرداخت شده شغل ایجاد کرده اند.. 115

نمودار(7-4)وضعیت اشتغال دریافت کنندگان وام. 116

نمودار(8-4)نوع اشتغال ایجاد شده توسط وام گیرندگان.. 119

نمودار(9-4) درصد افراد وام گیرنده که شغل خود را توسعه داده اند.. 121

نمودار(10-4)میزان توسعه شغل گذشته توسط وام گیرندگان.. 122

نمودار(11-4) مراکز پرداخت تسهیلات    124

فهرست شکلها و نقشه ها

شکل شماره 1 ـ 1 : مراحل تحقیق.. 14

شکل شماره (1-2)……………………………………………………………………………………………………………………………43

نقشه شماره (1-3)تقسیمات سیاسی شهرستان لنگرود. 47

نقشه شماره( 2-3)پراکنش مکانی روستاهای نمونه برداری شده شهرستان لنگرود. 48

نقشه شماره(3-3)پراکنش مکانی روستاهای نمونه برداری شده در سطح دهستان چاف… 49

نقشه شماره (4-3 ) پراکنش مکانی روستاهای نمونه برداری شده در سطح دهستان گل سفید.. 50

نقشه (5-3)پراکنش مکانی روستاهای نمونه برداری شده در سطح دهستان دریاسر. 51

نقشه شماره(6-3)پراکنش مکانی روستاهای نمونه برداری شده در سطح دهستان اطاقور. 52

نقشه شماره(7-3)پراکنش مکانی روستاهای نمونه برداری شده در سطح دهستان لات و لیل.. 53

نقشه شماره(8-3)پراکنش مکانی روستاهای نمونه برداری شده در سطح دهستان دیوشل.. 54

نقشه شماره(9-3)پراکنش مکانی روستاهای نمونه برداری شده در سطح دهستان مریدان  55

چکیده

بیکاری و وضعیت نامطلوب اشتغال در کشور، از جمله چالش های جدی اقتصاد ایران به شمار می رود و بین فرصتهای موجود شغلی در کشور و خیل عظیم بیکاران و جویندگان کار هیچ تناسب و توازنی بر قرار نیست، مفهوم بیکاری در مناطق روستایی تا حدودی با بیکاری در مناطق شهری تفاوت دارد؛ زیرا در مناطق روستایی علاوه بر بیکاری در نتیجه رشد جمعیت بالاتر محدودیت ساختارهای اقتصادی و سرمایه، افزون از جوامع شهری است. قبل از اینکه مردم بتوانند کاری را شروع کنند باید دارای سرمایه باشند، وجود سرمایه عامل مهمی است که می تواند ابزاری برای خود اشتغالی باشد. در تحقیق حاضر به بررسی وام های خود اشتغالی در ایجاد فرصتهای شغلی در نواحی روستایی( نمونه روستاهای شهرستان لنگرود) پرداخته شده است، نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی تحلیلی، و جامعه آماری تحقیق تمام روستاهای شهرستان لنگرود می باشد، با توجه به گستردگی منطقه مورد مطالعه، افراد با بهره گرفتن از روش نمونه گیری سیستماتیک منظم انتخاب شدند. در تحقیق حاضر، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی ( پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و روش تجزیه تحلیل اطلاعات هم با بهره گرفتن از آمار توصیفی( میانگین و توزیع فراوانی) و آ مار استنباطی ( ضریب همبستگی شامل اسپرمن، آماره t  تک نمونه، خی دو ، وی کرامر، فریدمن استفاده شده است.نتایج تحقیق نشان می دهد که بین میزان تحصیلات و موفقیت در ایجاد شغل رابطه معناداری وجود دارد و هم چنین نتایج بررسی نشان می دهد که بین میزان مبلغ وام خود اشتغالی و ایجاد مشاغل در مناطق روستایی رابطه مثبتی وجود دارد و نیز از نظر دریافت کنندگان وام تفاوت معناداری بین اثرات وام وجود دارد.

واژگان کلیدی: وام خود اشتغالی، سرمایه ، ایجاد شغل، بیکاری، نواحی روستایی

Abstract

Unemployment and employment situation in the country, including Iran’s economy faces serious challenges And the job opportunities in the country and the vast majority of the unemployed and job seekers is no harmony. The concept of unemployment in rural areas with unemployment in urban areas differs somewhat as a result of population growth and higher unemployment in rural areas, in addition to economic structures and investment restrictions, increasing urban populations. Before people can begin working capital should be no capital is an important factor that can be a tool for self-employment.In this study, self-employment loans in creating employment opportunities in rural areas (villages city Langrood sample) is discussed, Type of applied research, research methods, descriptive, and statistical community Langrood all villages city is, according to the extent of the study area were selected using systematic sampling regularly. In the present study, data collection, library and field (questionnaires, interviews and observations) and analyze the data using descriptive statistics (mean and frequency) and inferential statistics (including Spearman correlation coefficient, one-sample t-statistic , square, Cramer’s V, Friedman used. The results show that the correlation between education and success in job creation, there is a significant relationship And the results show that the amount of self-employment loans and create jobs in rural areas there is a positive relationship and also the loan recipients, there were no significant differences between the effects of the loan.

Keywords: self-improvement loan, investment, job creation, unemployment, rural areas

طرح مسأله
بیکاری و وضعیت نامطلوب اشتغال در کشور، از جمله چالش های جدی در اقتصاد ایران به شمار می آید و بین فرصت های موجود شغلی در کشور و خیل عظیم بیکاران و جویندگان کار هیچ تناسب و توازنی بر قرار نیست. آمار به دست آمده حاکی از آن است که روز به روز برخیل بیکاران افزوده شده و دولت را با حجم عظیم تقاضا برای ورود نیروی کار به بازار کار مواجه می سازد. مفهوم بیکاری در مناطق روستایی تا حدودی با بیکاری در مناطق شهری تفاوت دارد؛ زیرا، درمناطق روستایی علاوه بربیکاری طبیعی در نتیجه رشد جمعیت بالاتر محدودیت ساختار های اقتصادی و سرمایه، افزون از جوامع شهری است. عواملی همچون تقاضای ناکافی برای نیروی کار، عدم تعادل بین فرصت های اشتغال و توانایی های افراد، نهاده های نامناسب و نابسامانیهای بازار از جمله علل بیکاری به شمار می آیند (یاسوری ، 1386 :132). استفاده بهینه از منابع و امکانات موجود به منظور بر آورده ساختن نیاز ها و خواسته های بشری از جمله افزایش تولید در آمد، اشتغال رفاه، جامعه و… جز مهم ترین هدف های توسعه هر کشور محسوب می شود. برای این منظور معمولا سعی می شود تا به کار گیری سیاست ها و ابزار های اجرایی گوناگون،  در برنامه های توسعه بر این هدف دست یافت.

دولت ها از طریق سیاست های حمایتی از طریق نرخ های بهره کم، دوره باز پرداخت طولانی، عدم گرفتن وثیقه و… سعی در حل این مسأله می نمایند. یکی از استراتژی هایی که در سال های اخیر مورد توجه صاحب نظران و سیاست گذاران برای از بین بردن فقر وکاهش بیکاری در کشور های مختلف قرار گرفته است، اعتبارات خرد است. اهمیت این شیوه به گونه ایی بوده که سازمان ملل متحد سال 2005 را به عنوان سال اعتبارات خرد نام گذاری کرده بود. یکی از اهداف ضمنی و در حقیقت کلید موفقیت برنامه های مربوط به اعتبارات خرد، ایجاد و توسعه اشتغال است. بدون دسترسی افراد به شغل های مولد و پایدار تحقق اهداف غیر متعالی غیر ممکن می نماید (فعالیت،خارقانی ، 1390  :23). در واقع دریافت وام و اعتبار و انتقال پول از یک فرد به فرد دیگر یا از یک نهاد به نهاد دیگر نقش اساسی در تأمین اعتبار فعالیت های مختلف اقتصادی دارد. اعتبار وام را می توان انتقال موقت قدرت خرید از یک فرد حقیقی و یا حقوقی به فرد دیگر دانست. اعتبارات برای تأمین نهاده های مختلف تولیدی مانند نیروی کار، نهاده های سرمایه ای، فناوری و همپنین خرید مواد اولیه مورد استفاده قرار می گیرد و از این رو اهمیت ویژه ای در رشد و توسعه فعالیت های سرمایه گذاری و تولیدی دارد. طبیعتاً مشاهده می شود که اعتبار و وام به طور مستقیم و غیر مستقیم بر اشتغال واحد های تولیدی و یا فرصت های شغلی جدید تأثیر می گذارد( بختیاری، پاسبان،1383، 76).

برنامه های اعتبارات خرد، با هدف بهبود وضعیت اقتصادی، کاهش بیکاری به وجود آوردن اشتغال به صورت خود اشتغالی و کار آفرینی و کاهش فقر مناطق روستایی و شهری در بازار کار بسیاری از کشور ها اتخاذ شده است.(حسن زاده و همکاران، 1385 : 50 – 49). اعتبارات خرد، به عنوان راهبردی در توسعه اقتصادی با هدف دسترسی زنان و مردان کم درآمد به منابع اعتباری، برای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی آنهاست (رحیمی،1385 : 336-335). اهـــداف اعتبارات خرد در ایران، توانمند ساختن كلی روستا و ثروت زایی و مشاركت در برنامه ریزی و تصمصم گیری برای توسعه روستاها می باشد، هدف كلی اعتبارات خرد در كشور ما احیای مدیریت توسعه پایدار منابع طبیعی و افزایش در آمد خانوارهای كم درآمد از طریق پرداخت وام های كوچك برای انجام فعالیتهای درآمدزا و ارتقاء خودباوری اهالی روستا و جوامع عشایری به خصوص زنان و كودكان می باشد (مهاجرانی، 1382 :8-4). در صورتی که اقشار کم درآمد روستاها نتوانند درآمد مورد نیازشان را تأمین کنند؛ مهاجرت، تخریب محیط زیست و . . . اجتناب ناپذیر خواهد بود. برای کسب در آمد داشتن شغل ضروری است و برای کسب شغل نیز امکانات ویژه ای لازم است. قبل از اینکه مردم بتوانند کاری را شروع کنند باید دارای سرمایه باشند. وجود سرمایه عامل مهمی است که می تواند عوامل دیگر را نیز تهیه کند.( یعقوبی، 1384، 130). بخشی از معضل بیکاری در همه کشورها دنیا از طریق خود اشتغالی بر طرف می شود. تمایل ذاتی افراد به کارآفرینی، دسترسی به سرمایه های انسانی و مالی، در آمد حاصل از خود اشتغالی و موقعیت اجتماعی خود اشتغالی نسبت به مشاغل مزد بگیری، از جمله عوامل مؤثر در گرایش افراد به خود اشتغالی هستند( عباسی، آریانفر، 1387، 7).

در کشور های در حال توسعه، روستاییان اغلب به منابع اعتباری رسمی دسترسی ندارند، این واقعیت موجب شده که بسیاری از نویسندگان، اعتبار را برای توسعه روستایی حلقه مفقوده و به عنوان پیش نیازی تلقی کنند. از طرف دیگر نبود و کمبود اعتبارات رسمی، موجب گسترش بخش غیر رسمی اعتبارات در نواحی روستایی شده است؛ این امر نابرابری اجتماعی و تخریب محیط زیست را به دنبال دارد ( داوان، 1388، 31). از طرفی دیگر، تمرکز سرمایه در مناطق روستایی اصولاً ناچیز است، دلیل این امر نبود آن دسته از عواملی است که تمرکز سرمایه را موجب می شود، در حقیقت تمرکز سرمایه به پس انداز و بسیج همه جانبه و بنیادی وجوه پس اندازها و سرمایه گذاری این پس اندازها بستگی دارد( یاسوری، 1386، 147). از آنجایی که یکی از عوامل مهم تولید و اشتغال، سرمایه است. در جوامع در حال توسعه که عمده بهره برداران آن خرده پا هستند، پروژه های اعتباری و وام دهی، ابزار مناسبی برای رسیدن به اهداف افزایش بهره وری و افزایش تولید و رفع محرومیت و فقر از جامعه روستایی است( رحمانی،1385، 306). وام های خود اشتغالی  برای برطرف کردن نیاز های مالی آن دسته از گروه های محروم جامعه از جمله زنان سرپرست خانوار، افراد بی بضاعت، کارگران، کشاورزان تعلق می گیرد. علاوه بر این وام گیرندگان این وام ها را صرف کارآفرینی و خود اشتغالی می کنند( Xiali, 2010,3).

اعتبارات خرد یکی از مباحث عمده در اقتصاد نئولیبرال است که پس از تغییرات نظری در تئوری های اقتصادی و دیدگاه های توسعه، به عنوان یک محرکه اقتصادی برای کشورهای در حال توسعه و کشورهایی که با مشکل تورم و بیکاری فزاینده رو به رو هستند و توزیع ثروت و درآمد چندان عادلانه نیست، به عنوان کلید حل معما در نظر گرفته شده است( مافی 1387، 14). برنامه اعتبارات خرد طی دهه های اخیر، از رهیافت های مهم فقر زدایی و توسعه در جهان بوده است( دبیر خانه مجمع تشخیص مصلحت نظام، 1384، 8).

راهبرد اعتبارات خرد از دهه 1990، به صورت راهبردی فراگیر جهت دستیابی به توسعه روستایی مورد استفاده بسیاری از کشورها در حال توسعه قرار قرار گرفت. در ایران نیز، از دهه 1370 این رویکرد جهت دستیابی به اهداف برنامه های توسعه مورد توجه برنامه ریزان قرار گرفته است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این راهبرد به صورت گسترده از دهه 1380 برای حل مشکلات مناطق روستایی کشور مانند بیکاری، مسکن نامناسب و مهاجرت مورد توجه واقع شده است؛ برنامه های آن روز به روز  در حال گسترش است. در پژوهش حاضر، ما به بررسی تأثیر وام های خود اشتغالی در ایجاد فرصت های شغلی نواحی روستایی (نمونه شهرستان لنگرود ) می پردازیم در اینجا ذکر این نکته ضروری است که در این پژوهش هدف ما بررسی تنها آن بخش از ارائه اعتبارات خرد پرداخته شده (اعتبارات کم تر از 100میلیون ریال ) مورد بررسی قرار می دهیم. برای انجام این پژوهش، اطلاعات مربوط به اعتبارات خرد از سال 1385 تا 1391 مربوط به شهرستان لنگرود می باشد.

شهرستان لنگرود از جمله شهرستان هایی استان گیلان است که در طی سالهای اخیر موسسات و نهادهایی مانند صندوق مهر امام رضا، کمیته امداد، بهزیستی، بانک کشاورزی در روستاهای آن وام های خود اشتغالی را در اختیار روستاییان قرار داده اند. در تحقیق حاضر به بررسی آثار و نتایج اعطای این اعتبارات بر خانوارهای روستایی این شهرستان در قالب سوالات زیر پرداخته خواهد شد.

1ـ آیا این بخش از اعتبارات خرد (وام های خود اشتغالی) تأثیری درایجاد اشتغال داشته است یاخیر؟

2ـ آیا تأثیر وام های خود اشتغالی در ایجاد مشاغل در بخش های کشاورزی، خدمات، صنعت متفاوت است؟

3ـ آیا وام های خود اشتغالی منجر به اشتغال دائم  در نواحی روستایی شده است؟

4ـ آیا میزان مبلغ وام خود اشتغالی برای ایجاد یک شغل کافی بوده است؟

5ـ آیا وام گیرندگانی که دارای تحصیلات دانشگاهی بالاتر می باشند در ایجاد شغل موفق تر بوده اند؟

6ـ آیا وام های خود اشتغالی بر توانمندسازی افراد بیکار مؤثر بوده است؟

چکیده :
تعیین عیار حد بهینه آه ارزش NPV عملیات معدنی را به حداآثر برساند متاثر از
پارامترهای اقتصادی (قیمت متغیر ، معدنكاری ، هزینه های فرآوری و …) ، ظرفیت هر
مرحله از روند معدنكاری (معدنكاری ، آانه آرایی، و ذوب و پالایش) و توزیع عیار آانسار
است. وضعیت بازار فروش نقش بزرگی را در تغییر پارامترهای اقتصادی بازی می آند.
ضمن اینكه می دانیم قیمت هزینه های معدنكاری ، فرآوری ، پالایش در طول عمر معدن در
حال افزایش است. اثر این تغییرات بر روی عیار حد در عملیات معدنكاری در طولانی مدت
بسیار زیاد خواهد شد آه این قضیه برای اآثر معادن روباز دنیا صادق خواهد بود. الگوریتم
بهینه سازی عیار حد در گذشته به گونه ای مطرح شده بود آه اثر عوامل اقتصادی در طول
عمر معدن را در نظر نمی گرفت. بهینه سازی عیار حد با بهره گرفتن از این الگوریتم در مواردی
چون وجود عوامل اقتصادی واقعی نبود. بنابراین تلاشی در این راستا برای توسعه و پیشنهاد
الگوریتم بهینه سازی عیار حد جدید شكل گرفت آه قیمت متغیر قلمرو افزایش هزینه ها را در
طول عمر معدن در نظر بگیرد. قابلیت و آاربرد روش پیشنهاد شده برای یك مطالعه موردی
عنوان خواهد شد.

مقدمه :
عیار حد معیѧار اقتصѧادی مهمѧی اسѧت کѧه توسѧط آن، در هѧر زمѧان خاصѧی، باطلѧه از کانسѧنگ
تشخیص داده می شود. سپس باطله بجا مانده و یا استخراج

 

و به خاکریز باطله ارسال می گѧردد
و کانسѧنگ جهѧت گذرانیѧدن مراحѧل فѧرآوری و تولیѧد محصѧول نهѧایی بѧه کارخانѧه کانѧه آرایѧی
فرستاده می شود. این پروژه فرآیند تعیین عیار حد معدن مѧس سرچشѧمه را بѧا اسѧتفاده از تحلیѧل
در نقطه سѧر بѧه سѧری مѧورد مطالعѧه قѧرار داده اسѧت و در ادامѧه، وضѧعییت عیѧار حѧد در سѧال
های ١٣٧٩ و ١٣٨٠ را بѧا توجѧه بѧه پѧیش بینѧی تغییѧرات هزینѧه و درآمѧد و بѧا اسѧتفاده از آنѧالیز
حساسیت بررسی نموده است.
نتیجه ای که از بررسی فوق حاصل شده است ایѧن اسѧت کѧه بѧا توجѧه بѧه تغییѧرات جهѧانی قیمѧت
مѧѧس در سѧѧال هѧѧای ١٩٧٣ و ٢٠٠٠ مѧѧیلادی کѧѧه چهѧѧار دوره رکѧѧود را پشѧѧت سѧѧر گذرانیѧѧده و
تغییرات هزینه تولید مس در ایران که هماهنگ با نرخ تورم اقتصاد ایران و جهѧان بѧوده، عیѧار
حد واقعی در طول سال های بهره برداری از معدن حالѧت متغیѧر داشѧته و اکثѧرا از عیѧار حѧدی
که عملا اجرا شده (٠/٢۵%) بالاتر بوده است. در ضمن با توجه به آنکه عیѧار حѧدی تѧابعی از
میزان هزینه و درآمد ناشی از استخراج و فرآوری هѧر تѧن کانسѧنگ در هѧر دوره ی زمѧانی و
میزان بازیابی می باشد، لذا لازم است که این معیار همه ساله محاسبه شѧود و بصѧورت ماهیانѧه
با تغییرات احتمالی قیمت محصولات، اصلاح گردد.

هدف از ارائه این سمینار بدست آوردن عیار حد در معادن و همچنین تحلیل پارامتر های تعیین

اردیبهشت ماه 1394
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چكیده

هدف از پژوهش حاضر، ارزشیابی برنامه درسی پردیس­های دانشگاه فرهنگیان استان سیستان و بلوچستان بر اساس اسناد بالا دستی بوده است.

روش پژوهش حاضر، ارزشیابی با بهره گرفتن از الگوی (CIPP) بود. جامعه آماری این تحقیق شامل 100 نفر از اساتید مؤظف و غیر­مؤظف شاغل در پردیس­های دانشگاه فرهنگیان استان سیستان و بلوچستان ­در سال تحصیلی 94-93 بوده است که با بهره گرفتن از جدول مورگان تعداد 80 نفر از آنان با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع­آوری داده­ها­ی مورد نیاز این پژوهش، از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد، که پایایی ابزار با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرانباخ محاسبه گردید. این ضریب برای عنصر محتوای برنامه ­درسی (77/0)، اهداف برنامه­ درسی (75/0)، فرآیند یاددهی– یادگیری (89/0)، استفاده از فن­آوری اطلاعات (78/0)، دوره­های کارورزی دانشجو ­معلمان (87/0)، تعامل مستمر دانشجو ­معلمان و اساتید با مراکز علمی و پژوهشی (90/0)، شیوه تعیین صلاحیت و جذب دانشجو معلمان (65/0)، مشارکت اساتید در تولید برنامه ­درسی (87/0) و فرآیند ارزشیابی از آموخته­های دانشجو معلمان (84/0) به دست آمد. تجزیه­ و ­تحلیل جداول توافقی توزیع فراوانی داده­ ها و آزمون استنباطی خی­دو نشان داد که از نظر اساتید دانشگاه فرهنگیان میزان بازنگری در شیوه تعیین صلاحیت و شیوه جذب دانشجو معلمان در مقایسه با اسناد بالا دستی مطلوب ارزیابی شده است و میزان بازنگری در عنصر محتوای برنامه ­درسی، اهداف برنامه­ درسی، فرآیند یاددهی– یادگیری، دوره­های کارورزی دانشجو ­معلمان، مشارکت اساتید در تولید برنامه ­درسی در مقایسه با اسناد بالا دستی نسبتاً مطلوب ارزیابی شده است. یافته­ ها همچنان نشان داد که بر اساس ارزیابی مشارکت کنندگان در تحقیق میزان بازنگری در عنصر استفاده از فن­آوری اطلاعات در فرآیند یاددهی یادگیری، فرآیند ارزشیابی از آموخته­های دانشجو معلمان و تعامل مستمر دانشجو ­معلمان و اساتید با مراکز علمی و پژوهشی در مقایسه با اسناد بالا­دستی نامطلوب می­باشد.

بنابراین با توجه به یافته­ های پژوهش نیاز است که دانشگاه فرهنگیان به استناد سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و اساسنامه این دانشگاه در زمینه فرآیند ارزشیابی از آموخته­های دانشجو معلمان، استفاده از فن­آوری اطلاعات و ارتباطات در یادگیری و تعامل مستمر دانشجو ­معلمان و اساتید این دانشگاه  با سایر مراکز علمی و پژوهشی اقدامات عملی چشمگیری از خود نشان دهد.

كلمات كلیدی: ارزشیابی برنامه ­درسی، دانشگاه فرهنگیان، اسناد بالا دستی، الگوی ارزشیابی.CIPP

فهرست مطالب

 

عنوان

فصل اول   1

کلّیــــــات   1

1-1- مقدمه. 2

1-2- بیان مسئله. 3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق.. 6

1-4- اهداف تحقیق.. 9

1-5- سؤالات تحقیق.. 11

1-6-تعریف مفاهیم. 12

فصل دوم  16

ادبیات تحقیق   16

2- مقدمه  17

2-1- مفهوم ارزشیابی.. 17

2-1-1- اهمیت و ضرورت ارزشیابی.. 18

2-1-2- دسته بندی ارزشیابی های آموزشی با توجه به موضوع ارزشیابی.. 20

2-1-2-1-ارزشیابی از دانشجویان. 20

2-1-2-2-ارزشیابی از برنامه درسی پردیس های دانشگاه فرهنگیان. 20

2-1-3- ارزشیابی از برنامه های درسی و مواد آموزشی.. 21

2-1-4- انتخاب مدل و الگوی ارزشیابی.. 21

2-1-5- مراحل ارزشیابی.. 23

2-2- مفهوم برنامه درسی.. 26

2-2-1- تاریخچه برنامه درسی: 27

2-2-1-1-دو دوره كلی پژوهش در تاریخ برنامه ریزی درسی.. 27

2-2-1-2-برنامه درسی در قبل از قرن بیستم. 28

2-2-1-3-برنامه درسی در قرن بیستم. 30

2-2-2- برنامه درسی آموزش عالی.. 32

2-2-3- نقش مدیریت در برنامه درسی آموزش عالی: 37

2-2-4- مراحل برنامه ریزی درسی و آموزشی.. 38

2-3- اسناد بالا دستی.. 39

2-3-1- سند تحول بنیادین آموزش و پرورش… 39

2-3-2- اساسنامه دانشگاه فرهنگیان. 41

2-4- پیشینه ی تحقیق.. 42

2-5- الگوی مفهومی تحقیق.. 52

فصل سوم  53

روش تحقیق   53

2-6- روش تحقیق.. 54

2-7- جامعه آماری، نمونه آماری، روش نمونه گیری.. 54

2-8- ابزار تحقیق.. 58

2-9- روش های آماری مورد استفاده در پژوهش… 59

3- فصل چهارم  60

تجزیه و تحلیل یافته های   60

پژوهش    60

3-1-1- سؤال اول پژوهش: 63

3-1-2- سؤال دوم پژوهش: 66

3-1-3- سؤال سوم پژوهش: 69

3-1-4- سؤال چهارم پژوهش: 72

3-1-5- سؤال پنجم پژوهش: 75

3-1-6- سؤال ششم پژوهش: 78

3-1-7- سؤال هفتم پژوهش: 81

3-1-8- سؤال هشتم پژوهش: 84

3-1-9- سؤال نهم پژوهش: 87

3-1-10- سؤال دهم پژوهش: 90

4- فصل پنجم  92

بحث ، نتیجه گیری و پیشنهادات   92

4-1- بحث.. 93

4-1-1- سؤال اول پژوهش… 93

4-1-2- سؤال دوم پژوهش… 95

4-1-3- سؤال سوم پژوهش… 96

4-1-4- سؤال چهارم پژوهش… 98

4-1-5- سؤال پنجم پژوهش… 99

4-1-6- سؤال ششم پژوهش… 100

4-1-7- سؤال هفتم پژوهش… 101

4-1-8- سؤال هشتم پژوهش… 102

4-1-9- سؤال نهم پژوهش… 102

4-1-10- سؤال دهم پژوهش… 105

4-1-11- سؤال یازدهم پژوهش… 106

4-2- نتیجه گیری.. 108

4-3- پیشنهادات کلی.. 117

مراجع   118

منابع انگلیسی   123

 

 

فهرست جدول­ها

عنوان                                                                                                                                      صفحه

جدول3-1: فراوانی نمونه پژوهش براساس جنسیت   55

جدول 3-2: فراوانی نمونه براساس سطح تحصیلی   56

جدول 3-3: فراوانی نمونه پژوهش براساس دانشگاه(پردیس) محل خدمت   57

جدول 3-4: میزان پایایی پرسشنامه ارزیابی از عناصر و میزان تحقق اهداف عینی برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان براساس اسناد بالا دستی   58

جدول 4-1: توزیع فراوانی، امتیاز و وضعیت هر یک از سؤالات و کل عنصر محتوای برنامه درسی   63

جدول 4-2: جدول توافقی فراوانی مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار سه حالت متغیر محتوای برنامه درسی.. 65

جدول 4-3: نتایج آزمون خیدو  جهت مقایسه حالتهای متغیر  65

جدول 4-4: توزیع فراوانی، امتیاز و وضعیت هر یک از سؤالات و کل عنصر اهداف برنامه درسی   66

جدول 4-5: جدول توافقی فراوانی مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار سه حالت متغیر اهداف برنامه درسی.. 68

جدول 4-6: نتایج آزمون خیدو  جهت مقایسه حالتهای متغیر  68

جدول 4-7: توزیع فراوانی، امتیاز و وضعیت هر یک از سؤالات و کل عنصر فرآیند یاددهی-یادگیری.. 69

جدول 4-8: جدول توافقی فراوانی مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار سه حالت متغیر فرآیند یاددهی– یادگیری   71

جدول 4-9: نتایج آزمون خیدو  جهت مقایسه حالتهای متغیر  71

جدول 4-10: توزیع فراوانی، امتیاز و وضعیت هر یک از سؤالات و کل عنصر استفاده از فنآوری اطلاعات.. 72

جدول 4-11: جدول توافقی فراوانی مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار سه حالت متغیر استفاده از فنآوری اطلاعات   74

جدول 4-12: نتایج آزمون خیدو  جهت مقایسه حالتهای متغیر  74

جدول 4-13: توزیع فراوانی، امتیاز و وضعیت هر یک از سؤالات و کل عنصر استانداردهای دورهی کارورزی   75

جدول 4-14: جدول توافقی فراوانی مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار سه حالت متغیر استانداردهای دورهی کارورزی   77

جدول 4-15: نتایج آزمون خیدو  جهت مقایسه حالتهای متغیر  77

جدول 4-16: توزیع فراوانی، امتیاز و وضعیت هر یک از سؤالات و کل عنصر تعامل مستمر با سایر مراکز علمی و پژوهشی   78

جدول 4-17: جدول توافقی فراوانی مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار سه حالت متغیر تعامل مستمر  دانشجو معلمان و اساتید با مراکز علمی و پژوهشی. 80

جدول 4-18: نتایج آزمون خیدو  جهت مقایسه حالتهای متغیر  80

جدول 4-19: توزیع فراوانی، امتیاز و وضعیت هر یک از سؤالات و کل عنصر ارزیابی، تأیید صلاحیت و شیوه جذب دانشجو معلمان  81

جدول 4-20: جدول توافقی فراوانی مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار سه حالت متغیر عنصر

 

شیوه ارزیابی، تأیید صلاحیت و شیوه جذب دانشجو معلمان  83

جدول 4-21: نتایج آزمون خیدو  جهت مقایسه حالتهای متغیر  83

جدول 4-22: توزیع فراوانی، امتیاز و وضعیت هر یک از سؤالات و کل عنصر مشارکت اساتید در تولید محتوا 84

جدول 4-23: جدول توافقی فراوانی مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار سه حالت متغیر مشارکت اساتید در تولید محتوا 86

جدول 4-24: نتایج آزمون خیدو  جهت مقایسه حالتهای متغیر  86

جدول 4-25: توزیع فراوانی، امتیاز و وضعیت هر یک از سؤالات و کل عنصر ارزشیابی از آموختههای دانشجو معلمان  87

جدول 4-26: جدول توافقی فراوانی مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار سه حالت متغیر ارزشیابی از آموختههای دانشجو معلمان  89

جدول 4-27: نتایج آزمون خیدو  جهت مقایسه حالتهای متغیر  89

جدول 4-28: میانگین و انحراف معیار  میزان تحقق هر یک از عناصر برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان در مقایسه با اسناد بالا دستی   90

جدول 4-29: نتایج رتبه بندی عناصر برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان  91

جدول 4-30: نتایج آزمون فریدمن جهت بررسی تفاوت رتبه های تحقق عناصر برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان. 91

 

فهرست نمودار

عنوان                                                                                                                     صفحه

نمودار2-1: الگوی مفهومی تحقیق   52

نمودار 3-1: فراوانی درصدی نمونه پژوهش براساس جنسیت   55

نمودار 3-2: فراوانی درصدی نمونه پژوهش براساس سطح تحصیل   56

نمودار 3-3: فراوانی درصدی نمونه پژوهش براساس پردیس محل خدمت   57

 

فصل اول

 

کلّیــــــات

 

1-1- مقدمه
آموزش عالی در ایران بر حسب ضرورت­های تاریخی،«دگرگونی­های بسیاری به­خود دیده و مسیر پرفراز و نشیب و گسیخته­ای را پیموده است». استفاده از ارزیابی در فعالیت­های آموزشی به اندازه خود فعالیت­های آموزشی قدمت دارد؛ اما به کار گرفتن ارزیابی آموزشی بعنوان بازخوردی جهت بهبودی فعالیت­های آموزشی امری نسبتاً جدید است (بازرگان، 2008). در نظام آموزش عالی از ارزیابی آموزشی می­توان برای انتخاب دانشجو، هیأت علمی، برنامه درسی و بطور کلی سایر درون دادهای نظام آموزشی استفاده کرد، علاوه بر آن بر چگونگی اجرای فرایند نظارت نموده، سرانجام با بهره گرفتن از ارزیابی برون داد و پیامدها نظام را در جهت مطلوب هدایت کرد.

بنابراین، ارزشیابی باید جهت گیری صریح ارزشی داشته باشد و طراحی آن با هدف کمک به ارتقای علمی و بهبود برنامه­ها از طریق خود ارزشیابی صورت پذیرد. با توجه به تحولات عظیمی كه در عرصه­های علمی– آموزشی در حال وقوع است، وظیفه و مسئولیت بزرگ دانشگاه فرهنگیان تربیت فارغ­التحصیلانی است، كه با درك عمیق از جهانی شدن آموزش در دهكده جهانی و با كسب آگاهی از دانش متحول كنونی و نیازهای جامعه، به­طور اثر­بخش و با واقع­نگری، با ارائه برنامه ­های آموزشی در پایه­ های مختلف به جامعه كمك نماید. چرا كه برنامه ­های­ درسی آینه تمام نمای پیشرفت و انعكاسی از پاسخگو بودن دانشگاه­ها به نیازهای در حال تغییر جامعه هستند. ارزشیابی برنامه ­های ­درسی دانشگاه فرهنگیان مسأله بسیار مهمی است كه بطور منظم و علمی میزان تحقق آنها براساس اسناد بالا دستی تا چه حدودی صورت پذیرفته است، در حالی كه ارزشیابی جزء جدا نشدنی در آموزش و زمینه ساز تحولی عمیق است. جایگاه والای دانشگاه فرهنگیان در فرایند توسعه ملی و توجه بر سرمایه گذاری در منابع انسانی از طریق گسترش این آموزش­ها ضرورت شناخت اهمیت،  و ارتقای پایگاه معلمان در كشور، محقق را برآن داشته است تا به ارزشیابی برنامه­ درسی دانشگاه فرهنگیان بر اساس بند 11 سند تحول بنیادین آموزش­­ و ­پرورش«باز مهندسی سیاست­ها و باز تنظیم اصول حاكم بر برنامه ­درسی تربیت­ معلم با تأكید بر كارورزی و انطباق سطح شایستگی­های حرفه­ای معلمان در سطح ملی و جهانی با مقتضیات الگوی برنامه ­درسی در نظام تعلیم ­­و ­تربیت و طراحی سیاست­های مناسب برای ارتقای شیوه ­های جذب، تربیت و نگهداشت معلمان در آموزش ­و ­پرورش (7،4،2،1،و8)»پرداخته و پیشنهادهایی را در راستای بهبود و ارتقاء این دانشگاه ارائه نماید. این امر زمینه­ساز فعالیت­های بعدی در این راستا و كمك كننده به برنامه­ریزان جهت تنظیم برنامه ­های دقیق­تر در این دانشگاه می­باشد.

1-2- بیان مسئله
   از عوامل مؤثر در توسعه نظامند آموزش ­عالی و بهبود كیفیت آن، برنامه­­ درسی است. برنامه ­درسی هسته اصلی تمام برنامه­ها، و محور همه فعالیت­های آموزشی است و می­توان از آن به عنوان قلب تپنده نظام تربیتی یاد كرد. نقش برنامه ­ریزی ­درسی در آموزش­ عالی، فراهم آوردن تجربیاتی است جهت توسعه صلاحیت­ها و مهارت­های لازم در دانشجویان تا بتوانند مسائل را تشخیص داده و برای آنها راه حل پیدا كنند. طراحی برنامه ­های آموزشی یا درسی باید با توجه به نیازهای واقعی كسانی كه از این خدمت استفاده می كنند، صورت پذیرد و اهداف آموزشی با نیازهای علمی مصرف­كنندگان این خدمت مرتبط باشد. بازنگری برنامه ­های­ درسی، سازوكاری است كه اصلاح مداوم روش­ها را در آموزش عالی تضمین می­كند. تعیین ارزش برنامه حول محورهای زیر انجام می­گیرد.

1-آیا برنامه درسی مقصودی را كه به خاطر آن الگو پردازی شده است، بر­آورده می­سازد؟ آیا این مقاصد روایی دارند؟

2-آیا برنامه درسی برای گروه معینی از فراگیران كه برایشان مورد استفاده قرار گرفته، مناسب است؟

3-آیا مدلهای آموزشی انتخاب شده به هدف­های مورد جستجو بهترین انتخاب است؟ (خوی نژاد، 1377).

ارزشیابی برنامه ­درسی عبارت است از فرایند بررسی ارزش و شایستگی برنامه ­درسی. بررسی و مطالعه ارزش و شایستگی هم شامل عناصر و جنبه­ های خاص برنامه ­درسی و هم كل برنامه ­درسی می­شود. برنامه ­ریزی درسی، نیازمند بررسی و كنترل كیفیت می­باشد. لذا ضروری است با بررسی تمام ابعاد و عناصر برنامه ­های ­درسی، اصلاحات لازم در برنامه ­درسی و یا اجزای آن صورت پذیرد.

ارزشیابی از برنامه­ درسی فرایندی مداوم و مستمر است كه از ابتدا تا پایان برنامه ­درسی انجام می­پذیرد. در فرایند شكل­گیری مفهوم برنامه ­درسی، صاحب­نظران تربیتی جهت تبیین برنامه ­درسی، عناصر و مؤلفه­ های آن را مورد توجه قرار داده­اند. (تایلر[1]، 1949) برنامه­ درسی را، تعیین هدف، محتوا، روش و ارزشیابی می­داند. (زایس[2]، 1976، به نقل از مهدیزاده، شفیعی، 1388) در تبیین برنامه ­درسی به عناصر، هدف، محتوا، فعالیت­های یادگیری و روش های ارزشیابی اشاره دارد. (كلاین[3]،1991) نه عنصر: اهداف، محتوا، راهبردهای یاددهی-یادگیری، فعالیت­های یادگیری، مواد و محتوای آموزشی، ارزشیابی، گروهبندی، زمان و فضا یا مكان را به عنوان عناصر برنامه درسی مطرح می­كند.

بررسی تاریخچه ارزشیابی، مبین آن است كه الگوهای متعددی در تمامی زمینه­ها به ویژه ارزشیابی آموزشی، ظهور كرده است. در پژوهش حاضر از بین الگوهای ارزشیابی، الگوی CIPP به كار گرفته شده است كه یكی از اثر گذار­ترین الگوهای نظام­مند است و در دهه­ی 1970 توسط استاف­لبم[4] در مركز مطالعات ارزشیابی دانشگاه اوهایو امریكا طراحی گردیده است. این الگو در ارتباط با مفاهیمی است كه ریشه در هدف­ها، آزمون­ها و طرح­های تجربی دارد و در آن ارزشیابی عبارت از«فرایند تعیین كردن، به­دست آوردن و فراهم ساختن اطلاعات توصیفی و قضایی در مورد ارزش و مطلوبیت هدف­ها، طرح، اجرا و نتایج؛ به منظور هدایت تصمیم­گیری، خدمت به نیازهای پاسخگویی و درك بیشتر از پدیده­های مورد بررسی» است. ویژگی متمایز كننده­ی این الگو، خدمت به تصمیم­ گیری­ های منطقی و ارزیابی همه­ی مراحل ایجاد برنامه است. این الگو چارچوبی جامع به منظور هدایت ارزشیابی برنامه­ها، پروژه­ها، محصولات، مؤسسات و سیستم­ها می­باشد، از این­رو بعنوان مبانی نظری پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است.

همچنین كیفیت به معنای انطباق و تناسب ویژگیهای­ها با معیارها است (سینك[5]، 1985). كیفیت آموزشی را می­توان در رابطه با ویژگیهایی از بروندادهای آموزشی، پیشرفت تحصیلی فراگیران در قالب ضوابط برنامه ­درسی، میزان موفقیت نظام آموزشی در دستیابی به اهداف، و میزان تناسب آنچه كه تدریس و آموخته می­شود با نیازهای حال و آینده فراگیران، با توجه به شرایط خاص آنان و چشم­انداز آینده، توصیف كرد. كیفیت در نظام دانشگاهی به«مجموعه ویژگیهای دانش­آموختگان، آثار علمی منتشر شده، و خدمات تخصصی عرضه شده بوسیله اعضاء دانشگاه، كه توانایی نظام را در بر­آوردن خواسته­ های بیان شده، یا اشاره شده، نمایان كند» اشاره می­كند (بازرگان،1376). لذا كیفیت در آموزش­ عالی مفهومی چند بعدی است كه به میزان زیادی به وضعیت محیطی نظام دانشگاهی با شرایط و استانداردهای رشته دانشگاهی بستگی دارد. جهت تعیین كیفیت درونی یك سیستم دانشگاهی، به بررسی مطلوبیت و وضعیت عناصر و مؤلفه­ های نظام آموزشی در جهت تحقق اهداف پرداخته می­شود. در سیستم دانشگاهی، یادگیرنده در زمره مشتری اولیه محسوب می­گردد و میزان رضایت­مندی استفاده كننده از محصولات بیانگر مطلوبیت عناصر نظام آموزشی برای مشتریان داخلی است (رامسدن[6]، 1998). جهت بهبود كیفیت برنامه ­های دانشگاهی، بایستی به كیفیت مؤلفه­ های نظام آموزشی و یادگیری فراگیرندگان توجه شود و الزام و تعهد نسبت به كیفیت باید جزء اولین نقش هر رهبر آموزشی باشد.

برنامه ­ریزی ­درسی به مجموعه فهرست موضوعاتی كه بایستی مورد مطالعه قرار گیرد، به مطالب ارائه شده از سوی معلم و یا شیوه ارائه مطالب محدود نمی­شود، بلكه همه تجربیات برنامه ­ریزی شده­ای است كه به منظور دستیابی به اهداف یادگیری فراگیر، به او ارائه می­شود (ایبل[7]، 2005). برنامه ­درسی بایستی مدرسین دانشجو­معلمان را ترغیب كند تا: در زمینه تدریس خود پژوهش كنند؛ در گروه­های بحث شركت كرده و با متخصصان ارتباط بر­قرار نمایند؛ در كلاس درس بین محیطهای یادگیری بیرونی و درونی پیوند بر­قرار كنند؛ از فرایندهای یادگیری دانشجو معلمان بازخوردهایی را به آنها منعكس كنند؛ و به شهود و الهام بعنوان منبعی عمده برای یادگیری توجه نمایند (منگز[8]،1994). دانشجو­ معلمان، یادگیرندگان بزرگسال هستند و تجربیات زندگی این فراگیران منبع خوبی برای یادگیری فعلی و تدریس­شان در آینده است (گریفاین [9]، 1999). مدرسین دانشجو­معلمان بایستی صلاحیت­های لازم را در زمینه تئوری­های آموزش و عمل آموزش كسب كنند و بین تئوری­های علمی آموزشی و عمل آموزشی ارتباط برقرار سازند. مدرسین، دانشجو، معلمان، فقط معلم نیستند، بلكه كاركردی در نقش مدل­هایی برای تدریس هستند (كورتجن[10] ،2000).

اثربخشی تدریس دانشگاهی در گرو آگاهی مدرسان و رهبران آموزشی از هدف­ها و ساختار، روش های تدریس، ارزیابی، مسئولیت­ پذیری و بهبود آموزشی است (رامسدن، 1998). مدرسین دانشجو ­معلمان، بایستی توجه داشته باشند كه: از منابع اصلی استفاده كرده، تجربیات و متن­های علمی را با یكدیگر پیوند دهند تا فراگیران برای یادگیری فعالانه درگیر شوند؛ افكار و ایده­های چالش بر­انگیز را تحریك كرده و از حل مسأله استفاده كنند تا دانش نظری و مهارت­های فراگیرندگان عمیق­تر شود؛ بخش سنجش فرآیند به وجود آید تا بدین طریق مسئولیت فراگیرندگان در فرایند یادگیری­شان تقویت شود (لانبرگ[11]، 2002). خلاصه اینكه نقش معلم در هر نظام آموزشی، راهنمای دانش آموزان در امر یادگیری است. معلم می­كوشد تا راه چگونه آموختن را به یادگیرنده نشان دهد. معلم باید به مدد مطالعات و تجربیات مستمری كه در حین كار به­دست می­آورد، توانایی­های لازم را كسب كند تا بتواند به نحو شایسته­ای نقش تخصصی خود را ایفا نماید. مدرسین دانشجو ­معلمان بایستی در عین حالی كه شایستگی­های علمی را در دانشجو­ معلمان توسعه می­دهند، باید این شایستگی­ها را در عملكرد آموزشی خودشان نیز نشان دهند (كالدره [12]، 1981، به نقل از مهدیزاده، شفیعی، 1388).

بنابراین، ارزشیابی از برنامه درسی باید جهت­گیری صریح ارزشی داشته باشد و طراحی آن با هدف کمک به ارتقای علمی و بهبود برنامه­ها از طریق خود ارزشیابی صورت پذیرد و نخستین گام پس ایجاد هر گونه تغییر در ساختار و اهداف جدید یک دانشگاه برای گرفتن بازخورد مناسب و اصلاح نواقص موجود، جهت اینکه بتواند پاسخگوی معیارهایی که بر اساس آن، این ساختار جدید طراحی گردیده، باشد. بدین ترتیب مسأله اساسی پژوهش حاضر ارزشیابی برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان (پردیس­های استان سیستان و بلوچستان) بر اساس اسناد بالا دستی، می­باشد و این پژوهش بر اساس 9 عنصر انتخابی از برنامه درسی (محتوا، اهداف، فرآیند یاددهی– یادگیری، استفاده از فن­آوری اطلاعات و ارتباطات در تدریس، دوره­های کارورزی دانشجو ­معلمان، تعامل مستمر دانشجو ­معلمان و اساتید با مراکز علمی و پژوهشی، شیوه تعیین صلاحیت و جذب دانشجو معلمان،

 
استاد راهنما
دکتر محمد مقدم
استاد مشاور
دکتر حمید هاشمی مقدم
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود
تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
زیره سبز گیاهی یکساله متعلق به خانواده چتریان است. دانه این گیاه حاوی اسانس و دارای خواص ضد نفخ، ضد تشنج و صرع، مقوی معده و مدر می باشد. این تحقیق به منظور بررسی اثر فاصله کاشت و سطوح مختلف کود ازت بر رشد، نمو، عملکرد و میزان اسانس گیاه زیره سبز Cuminum cyminum. L)) درشمال شرق ایران انجام شد. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل 3 فاصله کاشت (20، 30، 40 سانتی متر) و 4 سطح کود نیتروژن (0، 50، 100، 150 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد فاصله کاشت و کود ازت تأثیر معنی­داری بر تمام صفات مورد مطالعه زیره سبز داشت. بیشترین تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر در بوته و وزن هزار دانه در فاصله کشت 40 سانتی متر و کاربرد 50 کیلوگرم در هکتار کود ازت ، بیشترین ارتفاع و تعداد دانه در بوته در فاصله کشت 30 سانتی متر و کاربرد 50 کیلوگرم در هکتار کود ازت، بیشترین درصد و عملکرد روغن در فاصله کشت 40 سانتی متر و کاربرد 100 کیلوگرم در هکتار کود ازت، بیشترین درصد N، Pو K در فاصله کشت 40 سانتی متر و کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار کود ازت، بیشترین درصد اسانس در 30 سانتی متر و بدون کود ازت و بیشترین عملکرد دانه و اسانس در فاصله کشت 40 سانتی متر و بدون کود ازت مشاهده شد. نتایج آنالیز اسانس نشان داد درصد ترکیبات عمده اسانس شامل گاما- ترپینن، کومین الکل، کومینیک آلدئید، بتا- پینن، پی- سیمن و سافرانال در تیمارهای مختلف، متفاوتند. بر اساس نتایج این تحقیق با توجه به هدف تولید، فواصل کاشت و میزان کود ازت متفاوتی برای حداکثر رشد و نمو و عملکرد زیره سبز در شرایط اکولوژیکی مشابه توصیه می­شود.
کلمات کلیدی: زیره سبز، عملکرد، فاصله کاشت، کود ازت، اسانس
جوامع بشری از ابتدای شکل‌گیری در ارتباط نزدیک با محیط اطراف خود بوده و از اجزاء تشکیل دهنده محیط، برای غذا و دارو استفاده کرده است. شناخت گیاهان و استفاده از آن‌ها به عنوان غذا و دارو به طور مسلم از طریق آزمون و خطا بوده و به تدریج انسان توانسته است احتیاجات خود را از محیط اطراف خود تأمین نماید. با شکل‌گیری تمدن‌ها و فراهم آمدن امکانات بیش‌تر، شناخت انسان به تدریج کامل‌تر شده است. گیاهان دارویی یکی از منابع مهم برای درمان بیماری‌ها بوده‌اند و در تمدن‌های پیشین جمع‌آوری و کشت آن‌ها در مکان‌های مقدس نظیر دیرها و صومعه‌ها متداول بوده است. استفاده از گیاهان در طب سنتی در ایران و سایر کشورهای جهان متداول بوده و بر اساس شواهد تاریخی، کشور ایران در این زمینه پیشتاز و از کشورهای مطرح جهان بوده است (جم‌زاد، 1388).
کشور پهناور ایران دارای سابقه تاریخی در طب سنتی بوده و با داشتن شرایط متفاوت اکولوژیکی و زیستی و دارا بودن بیش از 7500 گونه گیاهی که حدود 10 تا 15 درصد آن دارویی شناخته شده اند، دارای پتانسیل بالقوه بسیار بالایی برای تولید، فرآوری و صادرات گیاهان دارویی می‌‌باشد و این لازمه مدیریت صحیح و ایجاد یک سیستم یکپارچه بین بخش‌های مختلف کشاورزی، منابع‌طبیعی، صنایع‌دارویی، مراکز تحقیقاتی، دانشگاهی و بازرگانی است (ابراهیمی، 1380؛ امیدبیگی، 1379؛ صمصام شریعت، 1374). بنابراین تولید انبوه گیاهان دارویی علاوه بر تأمین نیازهای داخلی مراکز تولید و صادرات، موجبات کاهش فشار بر عرصه‌های طبیعی کشور را فراهم خواهد ساخت.
پیشرفت علوم و فنون در قرن‌های 17 تا 21 میلادی، درهای جدیدی را بر روی انسان گشوده و شناخت او را در مورد محیط اطرافش و به عبارت دیگر اکوسیستمی که در آن زندگی می‌کند، به طور چشمگیری افزایش داده است. به طوری‌که دیگر تنها یک گونه خاص از یک جنس گیاه نیست که می‌تواند به عنوان دارو و یا غذا مورد استفاده قرار بگیرد، بلکه با کمک علم گیاه‌شناسی، خانواده‌های مختلف گیاهی شناسایی و جنس‌ها و گونه‌های مختلف در هر خانواده نام‌گذاری و طبقه‌بندی شده‌اند. با استفاده از روش‌های پیشرفته، اجزاء مختلف ترکیبات شیمیایی گیاهان نیز شناسایی شده‌اند (جم‌زاد، 1388). بنابراین شناسایی علمی گیاهان با استفاده از قوانین گیاه‌شناسی و نام‌گذاری آن‌ها با استفاده از اسامی لاتین، امکان مستند‌سازی گیاهان دارویی را فراهم ساخته است. به علاوه، تعیین محدوده جغرافیایی پراکندگی گیاه این امکان را به محققان مختلف داده تا بتوانند با دقت و صحت گیاهان مورد نظر را انتخاب و مورد استفاده قرار دهند (جم زاد، 1388).
گیاهان دارویی نقش کلیدی در بهداشت جهانی ایفاء می‌کنند. در دهه‌های اخیر، توجه‌زیادی به احیای مجدد گیاهان دارویی و الحاق و استفاده آنها در سیستم طب مدرن شده است. این امر به دلایل متعددی نظیر آگاهی از عوارض جانبی داروهای شیمیایی، هزینه کم این داروها، مقاومت برخی از پاتوژنها به داروهای شیمیایی و نیاز به داروهای جایگزین، عدم وجود دارو برای برخی از بیماریها، عدم امکان تولید مصنوعی بعضی ترکیبات مؤثره در صنایع داروسازی، ارزش دارویی و تجاری آنها و همچنین اهمیت مواد مؤثره گیاهان دارویی در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی می‌باشد. به همین دلیل مصرف این گیاهان روز به روز افزایش یافته است ( امیدبیگی، 1375؛ ارنست و کاتلین[1]، 2000).  
1-1- علت رویکرد جهانی به تحقیقات و استفاده از گیاهان دارویی
رویکرد جهانی به استفاده از گیاهان دارویی و ترکیبات طبیعی در صنایع دارویی، آرایشی، بهداشتی و غذایی و به دنبال آن توجه مردم، مسئولین و صنایع داخلی به استفاده از گیاهان دارویی و معطر، نیاز مبرم به تحقیقات پایه‌ای و کاربردی وسیعی را در این زمینه نمایان می‌سازد. گیاهان دارویی یکی از منابع بسیار ارزشمند در گستره وسیع منابع طبیعی هستند که در صورت شناخت علمی، کشت، توسعه و بهره‌برداری صحیح می‌توانند نقش مهمی در سلامت جامعه، اشتغال‌زایی و صادرات غیر نفتی هر کشوری داشته باشند. تنوع آب و هوا و شرایط اکولوژیک مختلف، باعث تنوع و غنای گیاهان دارویی در سراسر ایران شده است. تحقیقات همه جانبه و بهره‌برداری صحیح از این گیاهان، به ویژه در زمانی که استفاده جهان از گیاهان دارویی در صنایع دارویی، آرایشی، بهداشتی و غذایی شتاب بسیار بالایی گرفته است، لازم و ضروری است.
برنامه‌ریزی جامع برای گیاهان دارویی می‌تواند علاوه بر دستیابی به مدیریت توسعه پایدار در این بخش بالاخص در ابعاد کلان توسعه اقتصادی، زیست محیطی، بهداشتی (خودکفایی دارویی)، اشتغال، امنیت غذایی و ذخایر ژنتیکی در عرصه ملی و جهانی به عنوان یک منبع درآمد ارزی برای کشور محسوب و ایفای نقش نماید. وجود برنامه‌ای جامع و هماهنگ بین مراکز تحقیقاتی، آموزشی و اجرایی و همچنین وجود اعتبار لازم در این امر می‌تواند راه‌گشای توسعه در گیاهان دارویی باشد. در این ارتباط یک نظام مدیریتی و جامع‌نگر نیازهای تحقیقاتی و اجرایی کشور را تعیین نموده و در نهایت با کنار هم قرار دادن نتایج بدست آمده، راه‌حل‌های مناسبی را به منظور توسعه در امر تولید و فرآوری گیاهان دارویی و در نهایت داروهای گیاهی ارائه خواهد نمود.
1-2- علت رویکرد جهانی به کشت و کار و تولید گیاهان دارویی
از زمانی که بشر به اهمیت گیاهان داروئی در درمان بیماری‌ها پی برد، شروع به جمع‌آوری این گیاهان از عرصه‌های طبیعی نمود، که این کار باعث تخریب مراتع و جلوگیری از زادآوری طبیعی این گیاهان شده است. امروزه نیاز بیش از حد بشر به دارو و وجود بیماری‌های خاص و کاربرد وسیع این گیاهان در بهبود بیماری‌ها باعث تقاضای بیشتری برای این گیاهان شده است، فراورده‌های گیاهی برای حفظ سلامت و تغذیه انسان‌ها و درمان بیماری‌ها به شکل داروها، آنتی‌اکسیدان‌ها، چاشنی‌ها، خوش‌بو‌کننده‌ها، رنگ‌ها و حشره‌کش‌ها استفاده می‌شوند. اگرچه در دهه‌های قبل، استفاده از دارو‌های سنتتیک موجب کاهش استفاده از مواد گیاهی دارویی طبیعی شد، ولی در سال‌های اخیر، به علت اثر سوء داروهای سنتتیک، استفاده از داروهای گیاهی دوباره رونق یافته و تقاضای جهانی برای این مواد گیاهی افزایش چشم‌گیری پیدا کرده است و برخی از این داروها مانند داروهای گروه تروپان آلکالوئیدی، گروه اوپیوئیدی و داروهای ضد سرطانی بعضاً جایگزین مناسب شیمیایی هم ندارند ( امین، 1380) و به همین دلیل مصرف و تحقیقات داروهای گیاهی روز به روز در حال افزایش است. کشورهایی نظیر آمریکا، کانادا، چین، مجارستان و هند بیش‌ترین تحقیقات را در این زمینه انجام می‌دهند ( رجحان، 1360). بنابراین برای جلوگیری از تخریب جنگل‌ها و مراتع و مناطق بهره‌برداری، برداشت از طبیعت بایستی کاملاً قطع و یا به صورت محدود و با برنامه‌ریزی خاصی که موقعیت اقلیمی منطقه، میزان تولید و زادآوری گیاه و هم‌چنین مسأله تخریب و فرسایش و نیز سایر موارد زیست محیطی را در نظر می‌گیرند، اتفاق بیافتد. از آن‌جایی که اکثر گیاهان دارویی در مرحله گلدهی برداشت می‌شوند و به تولید بذر جهت زادآوری نمی‌رسند به تدریج باعث از بین رفتن یک یا چند گونه می‌شوند، بنابراین در کشورهای مختلف اقدام به تولید بذر و کشت انبوه این گیاهان نموده‌اند به طوری‌که کشور پرو یک چهارم کل زمین‌های زراعی خود را به کشت این گیاهان اختصاص داده و یا کشور چین که انیستیتو و مراکز تحقیقاتی فراوانی جهت تولید بذر و کشت گیاهان دارویی دارد (

 

توکلی صابری و صداقت، 1379). کشور ما نیز دارای یکی از غنی‌ترین منابع گیاهان دارویی بوده که در نقاط مختلف ایران پراکنده شده‌اند. رویکرد دوباره به استفاده از گیاهان دارویی و برداشت‌های بی‌رویه و مستقیم از طبیعت در دهه‌های اخیر از یک طرف و وقوع تنش‌های محیطی طبیعی از طرف دیگر موجب فرسایش شدید ژنتیکی در گونه‌های گیاهی پر ارزش گردیده است ( امیدبیگی، 1376). این وضعیت تا جایی پیش رفته که برخی از گیاهان دارویی بومی یا از بین رفته و یا در معرض انقراض قرار گرفته‌اند ( هویزه و همکاران ،1380).
1-3- وضعیت گیاهان دارویی در ایران
ایران با برخورداری از سابقه تاریخی درخشان در طب، استعدادهای بالقوه جغرافیایی و اقلیمی (11اقلیم از 13 اقلیم جهانی)، دامنه تغییرات درجه حرارت روزانه (50 درجه سانتی‌گراد)، 300 روز آفتابی در سال، و تنوع بالای گونه های گیاهی (7500 الی8000 گونه) که 10 تا 15 درصد آن دارویی است، توانایی بالقوه‌ای در زمینه توسعه و تولید گیاهان دارویی دارد ( آزادبخت، 1378؛ امیدبیگی، 1379). در حال حاضر حدود 66 هزار هکتار از ارضی کشاورزی در استان‌های مختلف کشور، به کشت گیاهان دارویی اختصاص دارد و از مجموع مزارع اختصاص یافته به گیاهان دارویی، حدود 65 هزار تن محصول تولید می‌شود ( عصاره و سید اخلاقی، 1388). میزان صادرات کشور در سال 1386 به میزان 63 میلیون دلار ثبت شده است که عمده‌ترین اقلام زیره، گشنیز و عصاره شیرین بیان بوده است. این در حالی است که ارزش کل واردات گیاهان دارویی و مواد اولیه گیاهی در سال 1386 به میزان 85 میلیون دلار بوده و بیش‌ترین ارزش میزان واردات گیاهان دارویی و فرآورده‌های مرتبط، معادل 59 میلیون دلار مربوط به اسانس‌ها می‌باشد ( غلامشاهی، 1388). در حال حاضر 35 شرکت داروسازی گیاهی در کشور مجوز فعالیت دارند و حدود 300 قلم داروی گیاهی در کشور تولید می‌گردد، که حدود 4 درصد داروهای مورد استفاده جامعه را تشکیل می‌دهند و تعداد گیاهان مورد استفاده برای تهیه این داروها (طبق گزارش وزارت بهداشت) حداکثر 90 گونه گیاهی است. همچنین تعداد 60 قلم ترکیبات آرایشی با منشاء گیاهی در کشور تولید می‌گردد که بسیاری از مواد اولیه این فرآورده‌ها از خارج وارد می‌گردد (عصاره و سید اخلاقی، 1388). این در حالی است که تنوع گونه‌ای و ذخایر ژنتیکی از ویژگی‌های بارز این سرزمین بوده و با بهره‌گیری از حدود هشت هزار گونه گیاهی و حدود 1500 گونه گیاه دارویی و انحصاری و بومی بودن برخی از آن‌ها که از ارزش دارویی و صنعتی بالایی برخوردارند (ابراهیمی، 1380)، در صورت کشت و فراوری می‌توانند علاوه بر تأمین نیاز بازار داخل، در بازارهای جهانی بدون رقیب وارد شوند. علی‌رغم این‌که همواره استفاده از گیاهان دارویی و تأمین دارو از منشاء گیاه، از ویژگی‌های بارز طب ایرانی محسوب می‌شود اما به رغم پیشینه تاریخی درخشان و گذشته پر افتخار، عملاً جایگاه ایران امروز در این دانش