گرایش: حسابداری
 
 
عنوان:
بررسی رابطه نقد شوندگی سهام و مدریت سود واقعی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار
 
استاد راهنما:
جناب آقای دکتر بشکوه
 
 
استاد مشاور:
جناب آقای دکتر عالم تبری
 
زمستان 1393
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                    صفحه

چکیده: .

فصل اول:  کلیات طرح تحقیق.. 2

1-1 مقدمه. 3

1-2 تشریح موضوع و بیان مساله. 4

1-3 ضرورت انجام تحقیق.. 6

1-4 ذینفعان (بهرهوران) 6

1-5 فرضیه ها 6

1-6 مدل تحقیق و تعریف عملیاتی متغیرهای آن. 7

1-7 روش تحقیق.. 9

1-8 روش گردآوری اطلاعات… 10

1-9 جامعه آماری و نمونه. 10

1-10 قلمرو تحقیق.. 10

1-10-1 قلمرو موضوعی تحقیق.. 10

1-10-2 قلمرو  زمانی تحقیق.. 11

1-10-3 قلمرو مکانی تحقیق.. 11

1-11 تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی.. 11

1-12 ساختار تحقیق.. 12

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش… 13

2-1 مقدمه. 14

بخش اول: مبانی نظری نقدشوندگی.. 14

2-2 اهمیت نقدشوندگی.. 14

2-3 تعریف نقدشوندگی.. 15

2-3-1 نقدشوندگی دارایی ها 17

2-3-2 نقدشوندگی بازار. 18

2-3-3 وسعت بازار. 19

2-3-4 عمق بازار. 19

2-3-5 برگشت پذیری بازار. 20

2-3-6 نقدشوندگی شرکت… 20

2-4 ارتباط بین مفاهیم نقدشوندگی.. 21

2-5 نقدشوندگی و قیمتگذاری داراییها 22

2-6 نقدشوندگی و اثرات مشتریان. 23

2-7 راه حل های اندازه گیری نقدشوندگی.. 24

2-7-1 معیارهای مبتنی بر معامله. 24

2-7-2 معیارهای مبتنی بر سفارش…. 25

2-7-3 معیارهای نقدشوندگی.. 26

2-7-3-1 تفاضل قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام. 27

2-7-3-2 هزینه های فرایند سفارش…. 27

2-7-3-3 هزینه های نگهداری موجودی.. 27

2-7-3-4 هزینه های انتخاب نادرست… 27

2-7-4 معیار نسبی نقدشوندگی مبتنی بر نقدشوندگی سهام فردی و نقدشوندگی بازار. 28

2-7-5 منابع عدم نقدشوندگی.. 28

2-7-6 انواع بازارها 29

2-7-6-1 بازار سفارش محور. 30

2-7-6-2 بازارهای اعلام محور. 30

بخش دوم: مبانی مدیریت سود. 31

2-8 تعریف مدیریت سود. 31

2-8-1 مدیریت سود یا تقلب… 32

2-8-2 انگیزه های مدیریت سود. 34

2-8-3 كشف مدیریت سود. 41

2-8-4 محرك‌های مدیریت سود. 43

2-8-5 اقلام تعهدی.. 44

2-8-6 بررسی مدل‌های مختلف تفكیك اقلام تعهدی به اختیاری و غیر اختیاری.. 45

2-8-7 جنبه‌های مدیریت سود (تمایز بین شكل‌های مختلف مدیریت سود) 47

2-8-8 اندازه‌گیری مدیریت سود. 49

2-8-9 مدیریت سود واقعی.. 53

بخش سوم: پیشینه پژوهش…. 55

2-9 پیشینه پژوهش های خارجی.. 55

2-9-1 پیشینه پژوهش های داخلی.. 61

فصل سوم: روش شناسی پژوهش… 66

3-1 مقدمه. 67

3-2 روش پژوهش…. 67

3-3 فرضیه های تحقیق.. 67

3-4 جامعه و نمونه آماری.. 67

3-5 گردآوری اطلاعات… 68

3-6 مدل تحقیق و تعریف عملیاتی متغیرها 69

3-7روش‌ها و ابزار تحلیل داده‏ها 71

3-8 روش‌های آماری آزمون فرضیه ها 72

3-9 رگرسیون چند متغیره 72

3-9-1 ضریب تعیین و ضریب تعیین تصحیح شده 73

3-9-2 مفروضات رگرسیون خطی.. 74

3-9-3 آزمون استقلال خطاها 75

3-9-4 آزمون مناسب بودن مدل. 75

3-9-5 آزمون معنادار بودن ضرایب… 75

3-10 بررسی ساختار داده های تركیبی و انواع مدلهای آن. 76

3-10-1 آزمون چاو. 77

3-10-2  آزمون هاسمن.. 77

3-11خلاصه فصل.. 78

فصل چهارم: یافته‌های پژوهش… 79

4-1 مقدمه. 80

4-2 آمار توصیفی داده ها 80

4-3 آمار استنباطی.. 82

4-3 -1 آزمون پایایی متغیرها 82

4-3-2 تعیین مدل مناسب برای تخمین مدل رگرسیون. 83

4-3-3 آزمون فروض کلاسیک رگرسیون. 85

4-3-3-1 آزمون نرمال بودن. 85

4-3-3-2 آزمون استقلال خطاها 85

4-3-3-3 بررسی نرمال بودن توزیع خطاها 86

4-3-3-3-1 مدل رگرسیونی اول. 86

4-3-3-3-2 مدل رگرسیونی دوم. 87

4-3-3-3-3 مدل رگرسیونی سوم. 88

4-3-3-3-4 مدل رگرسیونی چهارم. 88

4-3-3-4 ناهمسانی واریانس ها 89

4-3-3-5 آزمون هم خطی متغیرهای مستقل.. 90

4-4 نتایج حاصل از برازش مدل های رگرسیونی.. 90

4-4-1 آزمون فرضیه اصلی.. 90

4-4-2 آزمون فرضیه فرعی اول. 92

4-4-3 آزمون فرضیه فرعی دوم. 94

4-4-4 آزمون فرضیه فرعی سوم. 96

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات.. 98

5-1 مقدمه. 99

5-2 نتایج تحقیق.. 99

5-2-1 آزمون فرضیه اصلی.. 99

5-2-2 آزمون فرضیه فرعی اول. 100

5-2-3 آزمون فرضیه فرعی دوم. 100

5-2-4 آزمون فرضیهفرعی سوم. 101

5-3 محدودیت های پژوهش…. 101

5-4 پیشنهادهای تحقیق.. 102

5-4-1 پیشنهادهای منتج از تحقیق.. 102

5-4-2 پیشنهادهای برای تحقیقات آتی.. 103

فهرست منابع. 104

پیوست… 109
 

فهرست جدول‌ها

عنوان                                                                                                                                    صفحه

(جدول 2-1) تفاوت های مدیریت سود و تقلب… 33

(جدول 2-2) محرك‌های مدیریت سود. 43

(جدول 2-3) نمایندگان اقلام تعهدی اختیاری.. 52

(جدول 3-1) تعداد شرکت ها نمونه. 68

(جدول 4-1) آماره های توصیفی متغیرهای تحقیق.. 81

(جدول 4-2) ایم، پسران و شین (IPS) 82

(جدول 4-3) مدل های رگرسیونی مربوط به هر فرضیه. 83

(جدول 4-4) آزمون چاو. 83

(جدول4-5)  آزمون هاسمن.. 84

(جدول 4- 6( آزمون کولموگروف اسمیرنوف… 85

(جدول4-7) آزمون استقلال خطاها 86

جدول(4-8) نتایج حاصل از ناهمسانی  واریانس…. 89

(جدول 4-9) آزمون هم‌خطی بین متغیر‌های مستقل.. 90

جدول4-10) نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون. 92

(جدول4-11) نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون. 93

(جدول4-12) نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون. 95

(جدول4-13) نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون. 97

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                                    صفحه

 

 

(نمودار 2-1) نقدشوندگی در دو بعد قیمت و زمان. 18

(نمودار 4-1) منحنی اجزاء خطاها – مدل(1) 87

(نمودار 4-2) منحنی اجزاء خطاها – مدل(1) 87

(نمودار 4-3) منحنی اجزاء خطاها – مدل(2) 88

(نمودار 4-4) منحنی اجزاء خطاها – مدل(3) 89

 

چکیده

هدف اصلی این تحقیق بررسی ارتباط بین نقدشوندگی سهام و مدیریت سود واقعی شركت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1382 تا 1391 بوده که حجم نمونه با توجه به روش غربالگری و پس از حذف مشاهدات پرت برابر با 96 شرکت می باشد. در این تحقیق نقدشوندگی سهام به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شده تا تاثیر  آن بر مدیریت سود واقعی و اجزای آن (مدیریت سود واقعی از طریق دستکاری فروش ، مدیریت سود واقعی از طریق مخارج اختیاری  و مدیریت سود واقعی از طریق سطح غیر عادی تولید) مورد بررسی قرار گیرد.

در این تحقیق که از داده‌های پانل(تابلویی) با اثرات ثابت و تصادفی استفاده شده ، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده های شرکت ها با بهره گرفتن از رگرسیون چند متغیره در سطح اطمینان 95% نشان می دهد  بین نقدشوندگی سهام با مدیریت سود واقعی، مدیریت سود واقعی از طریق دستکاری فروش و مدیریت سود واقعی از طریق مخارج اختیاری ارتباط منفی(معکوس) معناداری وجود دارد.همچنین این نتایج حاکی از عدم وجود ارتباط معنادار بین نقدشوندگی سهام و مدیریت سود واقعی از طریق سطح غیر عادی تولید می باشد.

واژگان کلیدی: نقدشوندگی سهام ، مدیریت سود واقعی ، دستکاری فروش، مخارج اختیاری ،  سطح غیر عادی تولید

 

فصل اول:

کلیات طرح تحقیق

 

1-1 مقدمه

مدیریت سود، برآیند درجهای از قابلیت انعطاف و اعمال نظری است که مدیران در گزارشگری مالی خود دارند. مدیران ممکن است از این قدرت خود برای مدیریت فرصتطلبانهی سود یا انتقال اطلاعات محرمانه دربارهی عملکرد آتی شرکت استفاده نمایند. بیشتر محققین دریافتهاند که مدیریت سود با انگیزهی گمراه کردن استفادهکنندگان از صورتهای مالی و یا انحراف از نتایج قراردادی که بستگی به سوددهی حسابداری دارد انجام میشود (آقایی و چالاکی، 1388).

به منظور دستیابی به سطح مورد نظر سود، مدیران میتوانند تا پایان سال صبر کنند و از اقلام تعهدی اختیاری برای مدیریت سود گزارش شده استفاده نمایند، اما این راهکار ممکن است این ریسک را در پی داشته باشد که مقتار سودی که برای دستکاری مدنظر است، از اقلام تعهدی اختیاری موجود بیشتر باشد؛ زیرا اختیار در مورد اقلام تعهدی از طریق اصول عمومی پذیرفته شدهی حسابداری محدود شده است (بارتون و سیمکو[1]، 2002). فرض بر این است که رویدادهای اقتصادی اساسی یک شرکت، توانایی مدیران را برای گزارش سود معوق (تعهد شده) دچار محدودیت میسازد. در نتیجه، این امکان وجود دارد که مدیران نتوانند از طریق اقلام تعهدی اختیاری در پایان سال به سود مورد نظر خویش دست پیدا کنند. مدیران میتوانند از  طریق دستکاری فعالیتهای عملیاتی واقعی در طول سال این ریسک را کاهش دهند (اعتمادی و همکاران، 1389). دستکاری فعالیتهای واقعی کمتر در معرض محدودیت است، مزیت دیگر، جایگزین نمودن فعالیتهای واقعی برای دستکاری سود، این است که حسابرسان و قانونگذاران کمتر به چنین رفتارهایی توجه میکنند. با این وجود دستکاری فعالیتهای واقعی چندان بدون هزینه هم نیست، چرا که این احتمال وجود دارد که جریانهای نقدی در دوره های آتی به طور غیرمستیقم (منفی) تحت تأثیر اعمالی قرار گیرد که در حال حاضر برای افزایش سود انجام میشود (ناظمی اردکانی، 1388).

در پژوهش حاضر، ارتباط بین نقدشوندگی سهام و مدیریت سود واقعی بررسى مى شود. از این رو، در ادامه این فصل طرح کلی تحقیق شامل فرضیه ها، اهداف تحقیق، متغیرها و تعریف عملیاتی آنها و روش هاى آمارى مورد استفاده به منظور آزمون فرضیه ها تشریح مى شوند.

 

1-2 تشریح موضوع و بیان مساله

در مدیریت سود واقعی سود واقعی مدیران برای دستیبابی به اهداف مربوط به مدیریت سود خود، در فعالیت­ها و تصمیمات عملیاتی واحد تجاری تغییراتی ایجاد کند. تحقیقات گذشته (گانی، 2005) این تصمیمات عملیاتی را در 4 گروه طبقهبندی میکنند:

کاهش هزینه های اختیاری تحقیق و توسعه
کاهش هزینه های اختیاری تبلیغات و فروش
زیان نقدی فروش داراییهای ثابت برای گزارش شود
اضافه تولید برای کاهش بهای تمام شده کالای فروش رفته و افزایش فروش های اعتباری، انجام ندادن
برخی فعالیتهای تحقیق و توسعه که منجر به پروژه های با خالص ارزش فعلی مثبت در آینده میشود. انجام ندادن تبلیغات در جهت افزایش فروش شرکت. فروش داراییهای ثابت عملیاتی که به افزایش بهرهوری و کارایی عملیات واحد تجاری کمک مینماید. بلوکه نمودن سرمایهی شرکت در قالب موجودیها، افزایش فروش های اعتباری که منجر به کاهش جریانهای نقدی ورودی به شرکت میشود. همه و همه نشان از آن دارد که چهار عمل فوق منجر به کاهش جریانهای نقدی عملیاتی آتی شرکت و در نتیجه افت عملکرد مالیاتی آتی شرکت خواهد شد، از این رو انتظار میرود، بین مدیریت واقعی سود (که در قالب چهار فعالیت فوق تعمیم مییابد) و عملکرد عملیاتی آتی شرکت رابطه منفی وجود داشته باشد.

بسیاری از شواهد موجود پیرامون دستکاری فعالیتهای واقعی بر کاهش فرصتطلبانهی هزینه های اختیاری از جمله هزینه های تحقیق و توسعه تمرکز میکنند (برای مثال تحقیقات بوش[2] (1988)؛ بابر و همکاران[3] (1991). اگرچه کاهش از هزینه های اختیاری میتواند سود را در جهت برآورده ساختن برخی اهداف خاص ارتقا بخشد، اما ریسک کاهش جریانهای نقدی عملیاتی (CFO) آتی را موجب میشود؛ زیرا این عمل به طور کلی جریانهای خروجی وجه نقد را کاهش میدهد و در عوض تأثیری مثبت بر روی جریان نقدی عملیاتی جاری دارد. در سالهای بعدی، این تأثیر مستقیم ممکن است معکوس شود. باید توجه داشت دستکاری فعالیتهای واقعی، وسیلهی تغییر آرایش حسابها نیست. مدیران در این روش، زمان انجام عملیات، نحوهی تخصیص منابع و یا زمان اجرای پروژه های سرمایهگذاری را تغییر میدهند. فعالیتهای مدیریت سود مبتنی بر اقلام تعهدی هیچ پیامد مستقیم جریان نقدی را به همراه ندارد (کوهن و زارویین[4]، 2008).

از سوی دیگر بازار سرمایه در یك كشور از منابع عمده تأمین مالی شركت­ها و دولت­ها است و در كشورهایی نظیر ایران كه در پی جذب شركت­های خارجی جهت سرمایه ­گذاری مستقیم و نیز رونق بورس خود هستند، تقویت آن و شناخت عوامل مرتبط با معامله اوراق بهادار می ­تواند انگیزه شركت- های داخلی و خارجی را برای ورود به عرصه فعالیت و توسعه سرمایه ­گذاری افزایش دهد، به نحوی كه تحقق مناسب اهداف عمده توسعه­های مالی و اقتصادی دولت را نیز مهیا كند. ایجاد زمینه ­های لازم جهت پاسخگویی بیشتر به نیازهای سرمایه­گذارن و تبدیل شدن بورس اوراق بهادار تهران به بورسی مطرح، نیازمند بررسی­های علمی فراوانی است. در این میان یکی از متغیرهایی که به این امر می تواند کمک کند میزان جذابیت شرکت­های موجود در بورس اوراق بهادار و همچنین درجه نقدشوندگی سهام آن­ها در بورس اوراق بهادار است که باعث می شود سرمایه­گذارن در هر زمانی که اراده کنند بتوانند دارایی­های خود را با کمترین هزینه به وجه نقد تبدیل کنند. بر طبق مدل­های ارائه شده برای پیش بینی بازده، عوامل زیادی وجود دارد که می توانند بازده سرمایه ­گذاری­های مختلف را برآورد کند. در این میان نقدشوندگی سهام یکی دیگر از عواملی است که بررسی تاثیر آن بر بازده سهام در بازارهای مختلف از ادبیات و پیشینه قویی برخوردار است و محققان این متغیر را به عنوان یکی از عواملی که می ­تواند در تعیین بازده نقش مهمی داشته باشد، می­شناسند. دارایی­ها و سبد سهام[5] دارای سه ویژگی است که با اداره کردن سبد سهام مرتبط است. این ویژگی­ها شامل بازده، ریسک، و نقدشوندگی است. بازده به آسانی تعریف و معرفی می­شود. اگر چه اندازه ­گیری ریسک مشکل است، اما با این حال یک مفهوم عملیاتی است. ریسک معمولا به وسیله واریانس و انحراف معیار بازده­ها اندازه ­گیری می­شود. در مورد مدل قیمت­ گذاری دارایی­ها سرمایه­ای، ریسک سیستماتیک برای یک سهم به وسیله بتا اندازه ­گیری می­شود (اسچوارتز و فرانشینی[6]، 2004، ص60).

با توجه به مطالب فوق مساله اصلی بررسی ارتباط بین نقدشوندگی سهام و مدیریت سود واقعی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران می باشد.