دکتر مرتضی نورائی
 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات و زمینه ها

1-1- تبیین مسأله ی پژوهش و اهمیت  آن……………………………………………………………………………………………………….1

1-1-1کلیدواژه ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………2          1-2-اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………..3

1-3- پرسش ها و فرضیه ها……………………………………………………………………………………………………………………….4

1-3-1پرسش ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………4

1-3-2-فرضیه ها………………………………………………………………………………………………………………………………………..4

1-4- روش تحقیق و مراحل آن………………………………………………………………………………………………………………….4

1-5- معرفی و بررسی گزیده ای از منابع……………………………………………………………………………………………………5

1-5-1- کتاب های خاطرات و سرگذشت نامه……………………………………………………………………………………………6

1-5-2-منابع تاریخی…………………………………………………………………………………………………………………………………..8

1-5-2-تحقیقات تاریخی…………………………………………………………………………………………………………………………….9

 

فصل دوم: حضور اسماعیلیان در ایران از ابتدا تا آغاز انقلاب مشروطه1285ش/1906م

2-1-آغاز دعوت اسماعیلیان در ایران و اولین داعیان آن ها……………………………………………………………………..14

2-2- دعوت جدید……………………………………………………………………………………………………………………………………..16

2-2-1 – نزاریان و قلعه نشینی………………………………………………………………………………………………………………..18

2-2-2حکمرانان اسماعیلی نزاری در الموت(483-654/1090-1256) و وضعیت اجتماعی اسماعیلیان آن دوران………………………………………………………………………………………………………………………………………………..19

2-2-3-فدائیان اسماعیلی……………………………………………………………………………………………………………….22

2-2-4- حمله مغول و فتح قلاع اسماعیلیه …………………………………………………………………………………….23

2-2-5-دوران اختفاء مجدد اسماعیلیان…………………………………………………………………………………………..24

2-2-6-دوران احیای انجدان………………………………………………………………………………………………………………26

2-2-7-امامان اسماعیلی که در ایران حکومت کردند………………………………………………………………………..28

2-2-8-حکومت امامان اسماعیلی در مرکز ایران………………………………………………………………………………..28

2-2-8-1-حکومت و شورش آقاخان محلاتی(آقاخان اول) در کرمان………………………………………………..31

2-2-8-2-مسئله بازگشت آقاخان به ایران…………………………………………………………………………………………34

2-2-8-3-اسماعیلیان ایران پس از رفتن آقاخان اول به هند……………………………………………………………36

2-2-9-آقاخان دوم (آقاعلی شاه)……………………………………………………………………………………………………….37

2-2-10-بررسی مقایسه ای ائمه اسماعیلیان قاسم شاهی و محمدشاهی………………………………………………… 38

 

 فصل سوم: اسماعیلیان ایران از آغاز مشروطه تا پایان پهلوی اول1285-1320ش/1906-1942م

3-1-آقاخان سوم…………………………………………………………………………………………………………………………………………..40

3-1-1-شخصیت سیاسی آقاخان سوم…………………………………………………………………………………………………………41

3-1-2-آقاخان سوم و رابطه او با انگلیس……………………………………………………………………………………………………..42

3-1-3-آقاخان سوم و رابطه او با ایران………………………………………………………………………………………………………….43

3-1-4-آقاخان ها و لذائذ دنیوی…………………………………………………………………………………………………………………….44

3-1-5-قانون1905م آقاخان سوم……………………………………………………………………………………………………………………45

3-1-6-سیاست تجددگرایی آقاخان سوم در ایران………………………………………………………………………………………….47

3-2- وضعیت رهبری اسماعیلیان ایران…………………………………………………………………………………………………………….48

3-3-جماعت خانه………………………………………………………………………………………………………………………………………………50

3-4-مدارس اسماعیلیان…………………………………………………………………………………………………………………………………….51

3-5- آئین ها و مراسم  اسماعیلیان…………………………………………………………………………………………………………………..54

3-6- روابط اسماعیلیان………………………………………………………………………………………………………………………………………57

3-6-1- رابطه اسماعیلیان ایران با یکدیگر………………………………………………………………………………………………………..59

3-6-2-رابطه اسماعیلیان ایران با اثنی عشری های ایران………………………………………………………………………………. 60

3-6-3-رابطه اسماعیلیان ایران با اسماعیلیان خارج از ایران…………………………………………………………………………..61

3-7-اسماعیلیان و احکام دینی…………………………………………………………………………………………………………………………61

 

 فصل چهارم :وضعیت اجتماعی اسماعیلیان ایران از ابتدای دوران پهلوی دوم تا آغاز انقلاب اسلامی ایران 1320-1357 ش/ 1942-1979م

4-1-آقاخان سوم و رابطه او با پهلوی دوم……………………………………………………………………………………………………64

4-2-سال های پایانی امامت آقاخان سوم و نزاع برسر جانشینی او……………………………………………………………..64

4-3-آقاخان چهارم ………………………………………………………………………………………………………………………………………67

4-3-1-آقاخان چهارم و رابطه او با دولت پهلوی…………………………………………………………………………………………68

4-3-2-شبکه توسعه آقاخان………………………………………………………………………………………………………………………..70

4-4-وضعیت رهبری اسماعیلیان ایران…………………………………………………………………………………………………………71

4-4-1-دو کمیته در ایران جهت رسیدگی به امور اسماعیلیان …………………………………………………………………..72

4-4-2-آموزش مذهبی اسماعیلیان……………………………………………………………………………………………………………….73

4-5- فرقه های فرعی اسماعیلیان ایران در دوره معاصر………………………………………………………………………………74

4-5-1-مرادمیرزائی………………………………………………………………………………………………………………………………………..74

4-5-2-طرفداران تیمسار شاه خلیلی……………………………………………………………………………………………………………74

4-6- جشن ها و اعیاد اسماعیلیان………………………………………………………………………………………………………………..77

4-6-1-اعیاد اسلامی……………………………………………………………………………………………………………………………………..77

4-6-2-اعیادشیعیان……………………………………………………………………………………………………………………………………..77

4-6-3- اعیاد

 

اسماعیلیان……………………………………………………………………………………………………………………………..78

4-7-شهرها و روستاهای محل سکونت اسماعیلیان در ایران………………………………………………………………………..78

4-7-1-اسماعیلیان شهرها و روستاهای مرکزی ایران………………………………………………………………………………….78

4-7-2-اسماعیلیان جنوب ایران………………………………………………………………………………………………………………….. 80

4-7-3- اسماعیلیان استان خراسان………………………………………………………………………………………………………………84

4-8 نتیجه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 88

ضمائم

جدول شماره 1، فهرست اسامی امامان اسماعیلی که در ایران امامت کردند……………………………………………….90

جدول شماره 2، فهرست اسامی امامان نزاری قاسم شاهی……………………………………………………………………………91

نقشه شماره 1، محل های سکونت اسماعیلی ها در ایران…………………………………………………………………………….

چکیده

پس از خروج آقاخان محلاتی(آقاخان اول ) از ایران ، وضعیت رهبری اسماعیلیان در ایران ، با چالش های بسیاری روبه رو شد . در این دوران اسماعیلیان ایران  ، در جمعیت اثنی عشری ها مستحیل گشتند ،  و عده ای با تقیه کردن به زندگی خود ادامه دادند .از زمان آقاخان سوم با تصویب قانون 1905م ، جامعه اسماعیلی ایران به سمت یافتن هویت ، گام های اساسی برداشتند .در نتیجه این قانون اسماعیلیان خود را از اثنی عشری ها جدا کردند و به عنوان جامعه ای مستقل عمل کردند. این زمان ، با ساخت مدارس جهت علم آموزی ، وساخت جماعت خانه ها جهت انجام اعمال عبادی ، همراه بود. آقاخان سوم برای رسیدگی به امور اسماعیلیان در ایران ، از طرف خود نماینده هایی را به ایران فرستاد ، بعضی از این نماینده ها ، ادعای رهبری می کردند و با گرویدن تعدادی از اسماعیلیان به آن ها فرقه های فرعی دیگری در ایران ، تشکیل شد . زمان آقاخان چهارم ، اسماعیلیان با شدت بسیاری به سمت پیشرفت ، حرکت کردند .آقاخان چهارم با تأسیس شبکه توسعه آقاخان ، به پیشرفت اسماعیلیان ایران و جهان کمک های شایانی کرد . او به علم آموزی و مدرن کردن اسماعیلیان تأکید داشت . در نتیجه این تأکید اسماعیلیان زیادی به خارج از کشور مهاجرت کردند و اسماعیلیان روستاهای ایران به شهرها رفتند تا کسب علم کنند. آقاخان چهارم با تشکیل کمیته هایی در ایران ، کنترل اسماعیلیان این کشور را در دست نمایندگان خود قرار داد.

این تحقیق بر آن است تا حول محورهای ذیل :

-حضور اجتماعی  اسماعیلیان در ایران از  ابتدا تا آغاز انقلاب مشروطه 1285ش/1906م.

-وضعیت اجتماعی اسماعیلیان ایران از آغاز مشروطه تا پایان پهلوی اول 1285-1320ش/1906-1942م.

-وضعیت اجتماعی اسماعیلیان ایران از ابتدای دوران پهلوی دوم تا آغاز انقلاب اسلامی ایران 1320-1357ش/1942-1979م، وضعیت اسماعیلیان ایران در دوره مورد بحث را بر اساس منابع اصلی مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.

مقدمه

از زمان حضور اولین اسماعیلیان در ایران تا دوران معاصر ، این جماعت وضعیت اجتماعی پرفراز و نشیبی را طی کرده اند . به علت زندگی همراه با تقیه اسماعیلیان در بیشتر ادوار تاریخی خود ، مطالعه وضعیت اجتماعی آنها در این دوران ، بسیار سخت می نماید . اسماعیلیان نزاری قاسم شاهی که در ایران زندگی می کنند تاکنون دارای چهل و نه امام بوده اند که از نوزدهمین تا چهل و ششمین امام آنان در ایران ، امامت کردند.اولین داعیان اسماعیلی در ایران در سده سوم فعالیت خود را در غرب و شمال غرب ایران  آغاز کردند. به زودی دامنه فعالیت آنان تا شرق ایران و خراسان کشیده شد . در این زمان نمونه هایی از برخورد بین اسماعیلیان و اثنی عشری ها ثبت شده است و در نهایت منجر به قتل تعدادی از اسماعیلیان گشته است . تا قبل از تشکیل دولت نزاری الموت در ایران ، زندگی اسماعیلیان همراه با محافظه کاری و تقیه بود . با قیام حسن صباح و فتح الموت در سال 483ق ، دوره جدیدی از تاریخ اسماعیلیان آغاز شد که در تضاد با اسماعیلیان مصر و شام  بودند . با حکمرانی دعات و امامان بر الموت وضعیت اسماعیلیان رو به بهبودی بود و این حکمرانان تلاش زیادی کردند تا اسماعیلیان با آرامش زندگی کنند. این دوران بدبینی عمومی نسبت به این گروه ایجاد شده بود خصوصا از زمان اعلام قیامت در سال560ق ، توسط حسن علی ذکره السلام ، که احکام شرع را تعطیل اعلام کرد . با حمله مغول به قلعه های اسماعیلیه ،آنان به طور کامل از پای درنیامدند.این دوران از مهمترین و مبهم ترین ادوار تاریخی اسماعیلیان می باشد و از آن زمان تا حدود دو قرن پس از آن اطلاع دقیقی از فعالیت های اسماعیلیان در دست نیست.

با حمله مغول،اسماعیلیان مجبور به ترک ایران شدند و به سرزمین هایی که از قبل محل سکونت اسماعیلی مذهبان بود مانند هند و افغانستان هجرت کردند .گروه های نزاری دیگر در اماکن دوردست ،یا در شهرهایی که بیرون از سرزمین های سنتی آنها در ایران بود ،انزوا جستند ،ودیری نگذشت که یا از میان رفتند ،یا در جوامع مذهبی مسلط بر محیطی که در آن می زیستند، مستحیل گشتند. در نیمه قرن نهم هجری ،امامان نزاری قاسم شاهی ایران،در پوشش صوفیان سربرآوردند و وارد مرحله جدیدی از حضور بعد از اختفاء مجددشان بعد از الموت ،شدند.در حقیقت یکی از عواملی که باعث حفظ اسماعیلیان ایران پس از حمله مغول شد،همرنگ شدن آنها با صوفیان بود. اسلام شاه ،سی امین امام سلسله قاسم شاهی که معاصر تیمور بود و حدود 829ق/1425م ، وفات کرد ،احتمالا نخستین امام سلسله قاسم شاهی است که در انجدان اقامت گزید. از این زمان اسماعیلیان دوباره وارد اجتماع شدند و امامانشان با کسب اموالی که از راه خمس به دست می آوردند به ثروت زیادی دست یافتندو بیشتر آن را در راه خدمت به تمام مردم منطقه مرکزی ایران ، صرف کردند. این ثروت باعث دردسرهای بسیاری برای امامان اسماعیلی می شد . تا جائی که شاه خلیل الله پدر آقاخان اول ، چهل و پنجمین امام اسماعیلی ، را به قتل رساندند ، احتمالا از علل مهم آن ثروت زیاد شاه خلیل الله بود. پس از آن آقاخان محلاتی (آقاخان اول) به امامت رسید ، فتحعلی شاه حکومت محلات را به او داد و محمد شاه قاجار حکومت کرمان را به او داد . وی پس از مدتی به نیت کسب استقلال در کرمان قیام کرد و با تعقیب نیروهای دولتی به هند گریخت ، پس از آن امامت اسماعیلیان از ایران خارج شد .آقاخان دوم هم در کراچی به مدت چهار سال امامت کرد .آقاخان سوم و آقاخان چهارم ، موفق شدند وضعیت اجتماعی اسماعیلیان ایران را با سرعت زیادی بهبود ببخشند و با اسماعیلیان هویت بدهند تا دیگر در ایران همراه با تقیه به زندگی خود ادامه ندهند.

نکته قابل ذکر اینکه به دلیل منحصر بودن اطلاعات جغرافیایی -تاریخی اسماعیلیان ایران ،ناگزیر از بهره گیری و تلخیص اثر ارزشمند «تاریخ و عقاید اسماعیلیه آقاخانیه» بود . بدین جهت نقل پیوسته موجود در صفحه های 83-93در پایان نامه از این کتاب است.

رساله حاضر در چهار فصل ، تنظیم شده است .در فصل اول ضمن شرح مسئله و طرح فرضیه ها و پرسش ها ، به معرفی برخی منابع مورد استفاده این پژوهش پرداخته شده است .در فصل دوم به منظور ورود به بحث اصلی و ایجاد زمینه درخصوص وضعیت اجتماعی اسماعیلیان ایران از مشروطه تا پایان پهلوی ، به طور گذرا ، وضعیت اسماعیلیان ایران از ابتدای دعوت در ایران تا آغاز مشروطه را بررسی نموده است .فصل بعد به بررسی وضعیت اسماعیلیان ایران از مشروطه تا پایان پهلوی اول پرداخته است . فصل آخر وضعیت اسماعیلیان ایران را از ابتدای پهلوی دوم تا آغاز انقلاب اسلامی ایران ، مورد بررسی قرار داده است و در آخر به جمع بندی و ارزیابی کلی وضعیت اسماعیلیان ایران ،