عنوان:
بررسی اثر درمان فراشناختی در افزایش عزت نفس و کاهش پرخاشگری نوجوانان بزه کار
 
استاد راهنما:
دکتر نورعلی فرخی
 
استاد مشاور:
دکتر حسن اسدزاده
 
پاییز 1392
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                              صفحه                                                                               

چکیده  و

1- فصل اول کلیات طرح.. 1

1-1- مقدمه  2

1-2- بیان مسئله  3

1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق   7

1-4- اهداف پژوهش     8

1-4-1- هدف کلی.. 8

3-1- هدف های جزئی.. 8

1-5- فرضیه‏های تحقیق   9

1-6- تعریف مفاهیم و اصطلاحات تحقیق   9

1-6-1-1- تعریف مفهومی عزت نفس…. 9

1-6-1-2- تعریف عملیاتی عزت نفس…. 10

1-4-2- تعریف مفهومی پرخاشگری… 10

1-6-1-4- تعریف عملیاتی پرخاشگری… 11

1-6-1- درمان فراشناختی.. 11

2-4-2- بزه کاری… 12

2-فصل دوم مبانی نظری.. 14

2-2-عزت نفس     16

2-2-1-مفهوم عزت نفس     19

2-2-2-عزت نفس چیست؟  20

2-2-3-اهمیت عزت نفس     21

2-2-4-ابعاد عزت نفس     21

2-2-5-سطوح عزت نفس     23

2-2-6-شكل گیری مفهوم خود و عزت نفس به مثابه صفات شخصیتی   26

2-2-7-از عزت نفس » بالا یا پایین«چه استنباطی می‌شود؟  30

2-2-8-دیدگاه متقدمان روانشناسی درباره عزت نفس     31

2-2-9-روی آوردهای نظری دربارة عزت نفس     33

2-2-10-رابطة خود آرمانی ، خودپنداشت و  حرمت‌خود  37

2-2-11روش‌های تغییر پذیری عزت نفس و پاره‌ای پژوهشها در مورد آن   38

2-3-پسخوراند   39

2-3-1-درمان شناختی – رفتاری    40

2-4-عزت نفس و اختلالات روانی   41

2-13-1- آسیب پذیری عزت نفس و افسردگی   43

2-5-چشم انداز نظریه‌ی فعالیت افتراقی تیاس دال( 1988)  44

2-6-پرخاشگری    45

2-6-1-تعریف پرخاشگری    48

2-6-2-انواع پرخاشگری    48

2-6-2-1نظریه های پرخاشگری    50

2-6-2-1-1-نظریه فردیت زدایی پرخاشگری زیمباردو  50

2-6-2-1-2-نظریه انسانیت زدایی- پرخاشگری فشباخ   51

2-6-2-1-3-نظریه انتقال برانگیختگی   51

2-6-2-1-4-نظریه درونگرایی- برونگرایی آیزنک      52

2-6-2-1-5-مدل شرمساری- پرخاشگری تانگنی   52

2-6-2-1-6-مدل پرخاشگری- پرخاشگری    53

2-6-2-1-7-رفتار پرخاشگرانه در مراحل رشد کودکی و نوجوانی   53

2-6-3-عوامل خطر ساز پرخاشگری    55

2-6-3-1-عوامل خطرساز موثر در پرخاشگری از جانب کودک      56

2-6-4-عوامل خطرساز موثر در پرخاشگری از جانب والدین   57

2-6-4-1-اسنادهای نادرست والدین به عنوان عامل خطر ساز پرخاشگری    57

2-6-4-2-ویژگی های فردی والدین به عنوان عامل خطرساز در پرخاشگری    58

2-6-5-روابط پدر – مادر به عنوان عامل خطر ساز در پرخاشگری    60

2-6-5-1-تعامل والدین- کودک به عنوان عامل خطرساز در پرخاشگری    61

2-6-5-2-سایر تعاملات اجتماعی والدین به عنوان عامل خطرساز در پرخاشگری    62

2-6-6-مداخلات در زمینه پرخاشگری    63

2-6-6-1-روان تحلیلگری    64

2-6-6-2-رویکرد عقلانی-عاطفی-رفتاری    65

2-6-6-3-رویکرد شناختی-رفتاری    66

2-6-6-4-دیدگاه یادگیری اجتماعی   68

2-7-تاریخچه فراشناخت     69

2-7-1- حوزه روان شناسی شناختی از دهه 1960  70

2-7-2-حوزه  روان شناسی رشد از دهه 1970  70

2-7-4-فراشناخت     71

2-7-4-1-فراشناخت و اختلالات هیجانی   74

2-7-5-دانش فراشناختی( باورهای شناختی )  74

2-7-6-فراشناخت به عنوان شناخت در باره شناخت     76

2-7-7-فراشناخت به عنوان بازبینی و كنترل دنیای درونی   77

2-7-8-تجارب فراشناختی   77

2-7-9-راهبردهای کنترل فراشناختی   78

2-7-10-هیجان، بازبینی و کنترل فراشناختی   79

2-7-11-فرا شناخت و روانشناسی بالینی   82

2-7-12- مدل فراشناختی اختلال روانشناختی   85

2-7-13- فراشناخت درمانی: نسخه ی سخت و نسخه نرم  88

2-7-14- خلاصه ای از مدل درمانی فراشناختی   89

2-7-15- مدل بازسازی شده A-B-C    90

2-7-16- رویکرد درمانی فراشناختی   92

2-8-پیشینه پژوهشی درمان فراشناختی   93

2-9-جمع بندی    96

3- فصل سوم روش شناسی تحقیق.. 97

3-2- روش پژوهش     99

3-3- جامعه آماری    99

3-3-1- نمونه و روش نمونه گیری    99

3-4- ویژگی گروه ها 100

3-5- معیارهای ورود به پژوهش     104

3-5-1- ملاک های ورود به پژوهش حاضر عبارت بودند از: 104

3-6- معیارهای خروج از پژوهش     104

3-6-1 ملاک خروج از پژوهش حاضر عبارت بودند از : 104

3-7-ابزار پژوهش     105

1) پرسشنامه ی عزت نفس کوپر اسمیت     106

(2)پرسشنامه ی پرخاشگری AQ    108

3-7-1-2-پایایی و روایی   109

3-8-متغیر های مستقل و وابسته  110

3-9- روش اجرا و جلسات درمانی   111

3-9-1- جلسات درمانی   114

3-9-1-1-جلسه اول تا سوم  114

3-9-1-2-جلسه سوم  114

3-9-1-3-جلسه چهارم و پنجم   115

3-9-1-4-جلسه ششم و هفتم   116

3-9-1-5-جلسه نهم   116

3-9-1-6-جلسه دهم و  یازدهم   117

3-9-1-7-جلسه دوازدهم و سیزدهم   117

3-9-1-8-جلسه چهاردهم   118

3-10-تحلیل آماری    118

3-11-خلاصه  119

4- فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها 120

4-2- داده های جمعیت شناختی   123

4-3- یافته های پژوهش     123

الف )  یافته های توصیفی   123

ب) یافته های مربوط به فرضیه های پژوهش. 123

4-4-1-نرمال بودن متغیرها 126

4-4-2-همگنی شیب های رگرسیون   128

4-4-3-همگنی واریانس ها ( عزت نفس اجتماعی و خانوادگی )  129

4-4-4-یکسانی ماتریس واریانس – کواریانس ( عزت نفس اجتماعی و خانوادگی )  130

یافته های مربوط به فرضیه های تحقیق   132

4-4-5-همگنی واریانس ها ( پرخاشگری کلامی و فیزیکی )  134

-4-4-6مفروضه یکسانی ماتریس واریانس-کوواریانس ( پرخاشگری کلامی و فیزیکی)  135

4-5-خلاصه  139

5- فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادها 140

5-2-تشریح کلی مسئله پژوهش     142

5-2-بحث     143

5-3-محدودیت های تحقیق   147

5-4-پیشنهادها 148

5-4-2-پیشنهادی کاربردی    151

5-5-نتیجه گیری    152

5-6-خلاصه  153

منابع. 155

منابع فارسی   156

منابع انگلیسی   160

پیوست… 166

الف ) پرسشنامه عزت نفس (فرم تجدید نظر شده پرسشنامه کوپر اسمیت 58 ماده)  167

ب)پرسشنامه پرخاشگری (آرنولد اچ. باس، و مارک پری)  171

پروتکل درمان فراشناختی   174

 

واژه نما 179

چکیده انگلیسی.. 180

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                                     صفحه

جدول-3-1-طرح آزمایشی با پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل. 99

جدول-3-2- ضرایب پایایی پرسشنامه عزت نفس در تحقیق حاضر. 108

جدول-3-3-ضرایب پایایی پرسشنامه پرخاشگری در تحقیق حاضر. 110

جدول 4-1-میانگین و انحراف معیار متغیر عزت نفس و حیطه های آن در گروه های آزمایش و کنترل در پیش آزمون و پس آزمون. 124

جدول-4-2- میانگین و انحراف معیار متغیر پرخاشگری و حیطه های آن در گروه های آزمایش و شاهد در پیش آزمون و پس آزمون. 125

جدول- 4-3-بررسی نرمال بودن متغیرهای پژوهش… 127

جدول-4-4- آزمون بررسی همگنی شیب خط رگرسیون. 128

جدول-4-5-بررسی همگنی واریانس ها 129

جدول 4-6-یکسانی ماتریس واریانس – کواریانس… 130

جدول-4-7-نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیری(مانکوا)  بر روی میانگین پس آزمون نمرات عزت نفس  و زیر مقیاس آن  درگروه آزمایش و کنترل با کنترل پیش آزمون. 131

جدول-4-8-نتایج تحلیل کوواریانس یک راهه در متن مانکوا بر روی پس آزمون میانگین نمرات عزت نفس اجتماعی  نوجوانان بزه کار گروه های آزمایش و کنترل با کنترل پیش آزمون. 132

جدول-4-9-نتایج تحلیل کوواریانس یک راهه در متن مانکوا بر روی پس آزمون میانگین نمرات عزت نفس خانوادگی  نوجوانان بزه کار گروه های آزمایش و گواه با کنترل پیش آزمون. 133

جدول-4-10-آزمون همگنی واریانس ها 134

جدول-4-11-یکسانی ماتریس واریانس-کوواریانس… 135

جدول-4-12- نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیری(مانکوا)  بر روی میانگین پس آزمون نمرات پرخاشگری  و زیر مقیاس آن د رگروه آزمایش و گواه با کنترل پیش آزمون. 136

جدول-4-13- نتایج تحلیل کوواریانس یک راهه در متن مانکوا بر روی پس آزمون میانگین نمرات پرخاشگری فیزیکی  نوجوانان بزه کار گروه های آزمایش و گواه با کنترل پیش آزمون. 137

جدول- 4-14-نتایج تحلیل کوواریانس یک راهه در متن مانکوا بر روی پس آزمون میانگین نمراتپرخاشگری کلامی  نوجوانان بزه کار گروه های آزمایش و کنترل با کنترل پیش آزمون. 138

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                    صفحه

نمودار-3-1- وضعیت سنی نمونه های پژوهش… 101

نمودار-3-1- سطح تحصیلات پدران و مادران. 102

نمودار-3-2- ترتیب تولد نمونه های پژوهش… 103

نمودار4-1- وضعیت متغیر عزت نفس اجتماعی گروه کنترل و آزمایش( پیش آزمون و پس آزمون)………………………………………………………………………………………………………………………133

نمودار4-2-وضعیت متغیر عزت نفس خانوادگی گروه کنترل و آزمایش ( پیش آزمون و پس آزمون) 134

نمودار4-3-وضعیت متغیر پرخاشگری فیزیکی گروه کنترل و آزمایش( پیش آزمون و پس آزمون)……. 138

نمودار4-4-وضعیت متغیر پرخاشگری کلامی گروه کنترل و آزمایش(پیش آزمون و پس آزمون)………………………………………………………………………………………………………………………139

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                                              صفحه

شکل 2-1 مدل عملکرد اجرایی خود تنظیمی (S-REF) اختلال روانشناختی به همراه فراشناخت واره ها (ولز و ماتیوز، 1994) 87

شکل 2-2 محورهای اصلی مدل A-B-C.. 91

شکل 2-3 مدل تجدید نظر شده A-M-C  (ولز، 2000). 92

شکل 2-4 محورهای اصلی مدل A-M-C.. 93

 

1- فصل اول کلیات طرح
 

فصل اول: کلیات طرح 

 

 
1-1-مقدمه
به سبب بروز مسائل خاص در دوران نوجوانی، این دوره، با نوعی سردرگمی همراه با کاهش عزت نفس، خودکم بینی و خودپنداره منفی همراه است، که سبب کاهش فعالیت های طبیعی و تعاملات اجتماعی می شود. نوجوانی که دارای عزت نفس پایینی است، در مسیر ناملایمات بالاجبار زندگی و توان مقابله با مشکلات، دچار سر درگمی و ناسازگاری خواهند شد. به اعتقاد زیگموند فروید: (عزت انسان) زمانی پدید می آید که کودک پی می برد که نمی تواند با والدینش رابطه ی جنسی برقرار کند و در نتیجه این امر به احساس بی امان (نمی توانم کاری انجام دهم ) منتهی می شود. طبق نظر آلفرد آدلر، احساس حقارت در ابتدا بر اثر ظهور آمادگی جسمانی یا حقارت اندامی پدید می آید. سپس با واقعیت اینکه دیگرانی بزرگتر قویتر و درشتر هستند مواجه می شود .

همزمان، نوجوانی که از لحاظ عاطفی در محیط خانواده مشکل دارد با هر محرک کوچکی برانگیخته می شود و پرخاشگری می کند. لذا، وقتی وارد اجتماع می شود نمی تواند با هر موقعیتی خود را سازگار سازد. پرخاشگری می تواند به راحتی مناسبات اجتماعی نوجوانان را بر هم زند و به طور کلی موجب عدم رشد وی در ابعاد اجتماعی و روانی شود. به طور کلی، برخی از روان شناسان پرخاشگری را رفتاری می دانند که موجب آسیب به دیگران می شود یا بالقوه بتواند به دیگران آسیب بزند ( کوپر اسمیت، 1967). این آسیب می تواند بدنی مانند کتک زدن، لگد زدن و گاز گرفتن، یا لفظی مانند ناسزاگویی و فریاد زدن و یا حقوقی، مانند به زور گرفتن چیزی باشد.

درمان فراشناخت رویکرد نوظهوری است که به جای تمرکز بر محتوای فکر بیمار بر کاهش فرایند های شناختی غیر مفید وتسهیل پردازش فراشناختی تاکید می کند. از این رو در این پژوهش، در صدد پاسخ به این سوال می باشیم، که آیا اثر درمان فراشناختی موجب افزایش عزت نفس و کاهش پرخاشگری نوجوانان بزه کار می شود یا خیر؟

1-2-بیان مسئله
امروزه در سراسر جهان نوعی آگاهی از اهمیت عزت نفس پدید آمده است و انسان به عنوان یک موجود زنده بدون عزت نفس سالم وشایسته نمی تواند امیدی به درک استعداد بالقوه فردی داشته باشد. عزت نفس تنها کلید مهم به سوی انگیزش بشری است. به طور کلی، عزت نفس به جنبه ای از هر کدام ما برمی گردد که از آن آگاهیم در واقع به قسمت موثر وکار آمد فرد عزت نفس گفته می شود. اعتقاد بر این است که بین سازگاری مطلوب شخصی و عزت نفس بالا ارتباط متقابلی وجود دارد (کاتا و جونیر[1]، 2002). عزت نفس در نوجوانان دارای نقش و اهمیت ویژه ای می باشد. با اینحال، دوران نوجوانی  به سبب بروز مسائل خاص، با سردرگمی همراه با کاهش عزت نفس و خود کم بین همراه است. در نتیجه، افزایش عزت نفس برای پیشگیری از مشکلاتی که ممکن است بر اثر عزت نفس پایین برای نوجوانان به وجود آید ضروری است (تری[2]، 2002).

به طور دقیق تر می توان گفت دو بعد عزت نفس اجتماعی و خانوادگی در نوجوانان، نمود بارزتری از آسیب پذیری آنان را ارائه می دهد (لانگ و زولتن، 2002 ترجمه حیدر فتحی، 1383).

اما دومین متغیر موجود در پژوهش حاضر پرخاشگری است. صدق عنوان پرخاشگری بر یک رفتار خاص بستگی به نوع فرهنگی دارد که در یک جامعه حاکم است. بدین جهت، امروزه در جوامع غربی به هر نوع تندخویی پرخاشگری اطلاق می گردد. در حالی که سابقا در همین جوامع مفهوم پرخاشگری همراه با حمله به فرد یا شی ء به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بوده است. همان طوری که امروزه در کشورهای آسیایی مفهوم پرخاشگری این چنین است. هم چنین این که چه امری سبب خشمگین شدن و رفتار پرخاشگرانه می شود، بستگی به نوع فرهنگ جامعه ای دارد که فرد در آن زندگی می کند. به عبارت دیگر، مردم در همه جای دنیا خشمگین می شوند اما خشمگین شدنشان مطابق با قواعد فرهنگی جامعه ای است که در آن زندگی می کنند.

نکته قابل توجه دیگری که در زمینه پرخاشگری و فرهنگ ها مطرح است این است که، در تمامی فرهنگ ها وجود منافع ضروری برای حیات بشر در پرخاشگری پذیرفته شده است، لکن این امر هم قابل قبول همگان است که در صورت عدم کنترل رفتار پرخاشگرانه چه بسا خطرات جبران ناپذیری هم چون قتل به وقوع پیوندد. بدین جهت، همه جوامع باید راه هایی بیابند تا مانع از آن شوند که اعضای آن یک دیگر را بکشند یا به هم آسیب برسانند. همه مردم رفتار پرخاشگرانه را تا اندازه ای کنترل می کنند ولی از لحاظ ارزشی که برای آن قایلند، در میزان محدود کردن آن با هم فرق دارند. برای مثال، در میان قبایل سرخ پوست آمریکایی، کومانچی ها کودکانشان را جنگجو بار می آورند و حال آن که هوپی ها و زونی ها به فرزندانشان صلح جویی و رفتار غیر پرخاشگرانه می آموزند. در آمریکای معاصر جوامع هوتری بر صلح جویی به عنوان شیوه ای از زندگی تاکید می کنند و فرزندان شان را طوری تربیت می کنند که پرخاشگر نباشد. اصولا در فرهنگ آمریکایی برای پرخاشگری و سرسختی ارزش قایلند (باندورا، 1973).

در فرهنگ اسلامی گرچه تجاوز و تعدی به دیگران از مصادیق پرخاشگری به حساب می آید و امری نامطلوب شمرده می شود لکن به افراد اجازه می دهد در صورتی که مورد پرخاشگری دیگران واقع شوند از خود دفاع کنند البته به نحوی که منجر به تعدی و ظلم نشود. امروزه این رفتار موجب معضلات بسیاری است که بررسی و درمان این معضل را می طلبد.

اگر چه درمانهای زیادی تا به امروز برای افزایش عزت نفس و کاهش پرخاشگری صورت گرفته است اما همه ی این روش های درمانی به نوعی دارای کاستی هایی بوده اند. از اینرو، پژوهش حاضر تلاشی است بر بکارگیری روش درمانی موثر وجدید فراشناختی است. یکی از قابلیت های رویکرد فراشناختی امکان استفاده از آن به صورت یک درمان استاندارد واحد که مؤثر برای اختلال های مختلف است. مزیت این کار، ساده سازی درمان است: در این تنها یک مدل به عنوان مبنایی برای فرمول بندی و درمان وجود دارد که می توان برای اکثر اختلال ها به کار گرفت (ولز، 2009)

مدل فراشناختی در ابتدا توسط ولز وماتووس (1994) پیشنهاد شد و سپس ولز در (1997-2000) آن را اصلاح کرد. فراشناخت به باورها وفرایند هایی اشاره دارد که برای ارزیابی وتنظیم وبررسی وبازبینی فکر استفاده می شود باورهای فراشناختی مثل نیاز به کنترل فکر واهمیت افکار به طور ویژه ای در گروه باورهای مربوط به تفکر دسته بندی می شود.

رویکرد فراشناختی بر این باور است که افراد به این دلیل در دام ناراحتی هیجانی گرفتار می شوند که فراشناخت آنها در برابر پاسخ دهی به تجربه های درونی به الگویی منجر می شود که موجب تداوم هیجان منفی وتقویت باورهای منفی در این افراد می شود. این رویکرد سندرم شناختی –توجهی[3] خوانده می شود. که شامل نگرانی، نشخوار فکری، توجه تثبیت شده وراهبرد های خود تنظیمی با رفتارهای مقابله ای ناسازگارانه می باشد .

درمان فراشناخت رویکرد نوظهوری است، که به جای تمرکز بر محتوای فکر بیمار بر کاهش فرایند های شناختی غیر مفید وتسهیل پردازش فراشناختی تاکید می کند .درمان فراشناخت بر اساس نظریه ی بنیادی (الگوی کارکرداجرایی خود نظم بخشی ) استوار است .این مدل  دلیل آسیب پذیری  به اختلالات هیجانی را الگوی توجه معطوف به خود افراطی – فعالیت باورهای فراشناختی ناسگارانه وفرایندهای بازتابی خاص میداند (ولز -2000) این فرایند زمانی فعال می شود که فرد بین اهداف درونی خود وشرایط بیرونی احساس نا هماهنگی کند .

پس، راهبردهای خاصی مثل جذب اطلاعات به درون باورها، سرکوب فکر، نشخوار فکری و نگرانی به منظور جلوگیری از ورود محرکهای ناراحت کننده به هشیاری یا یا حل مشکلات ناشی از ناهماهنگی نظارت بر حالتهای جسمی –روانی وامادگی در برابر خطر به منظور کاهش این ناهماهنگی توسط کارکرد اجرایی خود نظم بخشی بکار گرفته می شود. امروزه از درمانهای شناختی و فراشناختی برای حل بسیاری از اختلال ها استفاده می شود. در پژوهش حاضر از این روش برای درمان وکنترل رفتارهای پرخاشگری استفاده می شود. چرا که پرخاشگری یا رفتارهای مقابله ای ناکارآمد، معضلات جامعه صنعتی امروز است. انتظار از چنین پژوهشی این است که از روش درمانی فراشناختی و با آموزش مولفه های آن، ارزیابی مثبت از خود را (عزت نفس) در افراد بزه کار نوجوان را افزایش دهیم، و با تقویت مولفه های فراشناختی این اختلال را کنترل کنیم. بطور کلی از فواید این تحقیق، کشف و بررسی تاثیر درمان فراشناختی در پرخاشگری و رفتارهای منفی مقابله جویانه در نوجوانان بزه کار پسر می باشد، چرا که میزان شیوع پرخاشگری در همه جوامع در پسران بیش از دختران است. به طور کلی آنچه به عنوان پرخاشگری در نوجوانان پسر بیشتر بارز است، پرخاشگری در دو بعد کلامی و فیزیکی نسبت به اطرافیان می باشد (بنت، 2003)، که این دو بعد محور پژوهش های بسیاری در نوجوانان بوده است.

لذا پژوهش حاضر در صدد است به این سوال پاسخ دهد که آیا درمان مبتنی بر فراشناخت موجب  افزایش عزت نفس در دو بعد خانوادگی و اجتماعی و کاهش پرخاشگری در دو بعد کلامی و فیزیکی در نوجوانان پسر بزه کار خواهد شد؟

[1].  Kata and Joiner

[2] . Teri

[3]. Cognitve Attentional Syndrome (CAS)