3-1 اهمیت و ضرورت مسئله. 6
4-1 اهداف پژوهش… 8
5-1 سئوالات پژوهش… 8
فصل دوم : مبانی نظری… 10
1-2 مقدمه. 11
2-2 واژه شناسی یا ترمینولوژی.. 12
3-2 سابقه تاریخی موضوع مشارکت.. 14
4-2 سابقه مشارکت در ایران. 16
5-2 دیدگاههای نظری در باره مشارکت.. 20
6-2 پایه های تئوریک پژ‍وهش… 23
7-2 مشارکت.. 25
1-7-2 اندیشه های اجتماعی مشارکت.. 25
دیدگاه ماکس وبر : کنش و تفسیر موقعیت.. 25
دیدگاه ناوروزوف : ابعاد اجتماع، ویژگیها و انتظارات.. 29
دیدگاه آیزن و فیش باین : نظریه کنش موجه. 31
2-7-2 نظریه های سیاسی مشارکت.. 33
دیدگاه ساموئل هانتینگتون. 36
دیدگاه آلموند و وربا : فرهنگ سیاسی.. 39
دیدگاه سیمور مارتین لیپست.. 41
دیدگاه آرنشتاین: نردبان مشارکتی.. 45
3-7-2 نظریه های فرهنگی مشارکت.. 48
دیدگاه هابرماس :  نظریه شهروندی گفت گویی.. 49
دیدگاه امس رپاپورت: نظریه ساخت فرهنگی.. 52
دیدگاه مک آیور :  معنای ذهنی در وضعیت اجتماعی.. 53
8-2 احساس تعلق اجتماعی.. 60
دیدگاه امیل دورکیم : وفاق اجتماعی.. 61
مفهوم وفاق اجتماعی.. 63
کیفیت وفاق اجتماعی و رابطه آن با مشارکت.. 64
دیدگاه گئورک زیمل :  اجتماع دیالکتیک… 66
دیدگاه تالکوت پارسونز : نظام جامعه ای.. 69
دیدگاه فستینگر : بهم پیوستگی.. 74
دیدگاه ملوین سیمن : بی قدرتی.. 77
9-2 مشارکت، پدیده ای چند بعدی.. 79
10-2 مشارکت و بعد شهری آن. 82
11-2 اندیشه های شهر و مشارکت.. 83
12-2 مشارکت و اداره امور جامعه. 87
13-2 طبقه بندی الگوهای مشارکت.. 91
14-2 مشارکت و توسعه/توسعه و مشارکت.. 95
15-2 مشارکت، توسعه و موانع آن.. 101
16-2 پیشینه پژوهش… 105
پژوهشهای انجام شده در داخل کشور 106
مطالعات انجام گرفته در خارج از کشور 112
17-2 چهارچوب نظری : بازی با نظریه ها 117
فصل سوم : روش… 124
1-3 مقدمه. 125
2-3 روش… 125
3-3 جامعه آماری.. 126
4-3 حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 126
5-3 تکنیک جمع آوری داده ها 128
6-3 شیوه تحلیل داده ها 129
7-3 اعتبار. 131
8-3 اعتماد. 132
9-3 سنجش و عملیاتی کردن متغیرهای پژوهش… 132
10-3 تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش… 134
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها 146
فصل پنجم : نتیجه گیری… 192
1-5 نتیجه گیری.. 193
2-5 پیشنهاد. 201
3-5 محدودیتها 203
منابع : 204
    پیوستها 212
 
 
 
 
 
فهرست جداول
جدول1-3 ابعاد و شاخص های احساس تعلق اجتماعی.. 135
جدول2-3 ابعاد و شاخص های احساس تعلق اجتماعی.. 136
جدول3-3 ابعاد و شاخص های احساس تعلق اجتماعی.. 136
جدول4-3 ابعاد و شاخص های احساس تعلق اجتماعی.. 136
جدول5-3 ابعاد و شاخص های مشارکت اجتماعی.. 138
جدول6-3 ابعاد و شاخص های مشارکت اجتماعی.. 138
جدول7-3 ابعاد و شاخص های مشارکت فرهنگی.. 140
جدول8-3 ابعاد و شاخص های مشارکت فرهنگی.. 140
جدول9-3 ابعاد و شاخص های مشارکت فرهنگی.. 140
جدول10-3 ابعاد و شاخص های مشارکت فرهنگی.. 140
جدول11-3 ابعاد و شاخص های مشارکت سیاسی.. 142
جدول12-3 ابعاد و شاخص های مشارکت سیاسی.. 142
 
جدول 1-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب جنسیت.. 147
جدول 2-4:توزیع پاسخگویان بر حسب تحصیلات.. 148
جدول 3-4توزیع پاسخگویان بر حسب گروه سنی.. 149
جدول 4-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب شغل.. 150
جدول 5-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب وضعیت درآمد. 151
جدول 6-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب وضعیت مسکن.. 152
جدول 7-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب مدت سکونت.. 153
جدول 8-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب وضعیت تاهل.. 154
 جدول 9-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب میزان استفاده از مطبوعات.. 155
جدول 10-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب میزان استفاده از تلویزیون. 156
 جدول 11-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب میزان استفاده ازرادیو. 157
جدول 12-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب میزان استفاده ازاینترنت.. 158
جدول 13-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب میزان مشارکت اجتماعی.. 159
جدول 14-4:آماره های توصیفی بر حسب میزان مشارکت اجتماعی.. 159
جدول 15-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب میزان مشارکت فرهنگی.. 160
جدول16-4 آماره های توصیفی بر حسب میزان مشارکت فرهنگی.. 160
جدول 17-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب میزان مشارکت سیاسی.. 161
جدول 18-4:آماره های توصیفی بر حسب میزان مشارکت سیاسی.. 161
جدول 19-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب میزان احساس تعلق اجتماعی.. 162
جدول 20-4:آماره های توصیفی بر حسب میزان احساس تعلق اجتماعی.. 162
جدول 21-4:نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون پیرامون میزان احساس تعلق اجتماعی ومشارکت اجتماعی.. 163
جدول 22-4:نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون پیرامون میزان احساس تعلق اجتماعی ومشارکت سیاسی.. 163
جدول 23-4:نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون پیرامون میزان احساس تعلق اجتماعی و مشارکت فرهنگی.. 164
جدول 24-4:نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون پیرامون میزان سن و احساس تعلق اجتماعی.. 164
جدول 25-4:نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون پیرامون میزان سن و مشارکت اجتماعی.. 165
جدول 26-4:نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون پیرامون میزان سن و مشارکت سیاسی.. 165
جدول 27-4:نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون پیرامون میزان سن و مشارکت فرهنگی.. 165
جدول 28-4:نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون پیرامون میزان درآمد و احساس تعلق اجتماعی.. 166
جدول 29-4:نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون پیرامون میزان درآمد و مشارکت اجتماعی.. 167
جدول 30-4:نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون پیرامون میزان درآمد و مشارکت سیاسی.. 167
جدول 31-4:نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون پیرامون میزان درآمد و مشارکت فرهنگی.. 168
جدول 32-4:آماره های توصیفی دوگروه در مقیاس میزان مشارکت اجتماعی.. 168
جدول 33-4:نتایج آزمون t-testبرای مقایسه دو گروه درمقیاس میزان مشارکت اجتماعی.. 169
جدول 34-4:آماره های توصیفی دوگروه در مقیاس میزان مشارکت فرهنگی.. 169
جدول35-4:نتایج آزمون t-testبرای مقایسه دو گروه درمقیاس میزان مشارکت فرهنگی.. 170
جدول 36-4:آماره های توصیفی دوگروه در مقیاس میزان مشارکت سیاسی.. 170
جدول 37-4:نتایج آزمون t-test برای مقایسه دو گروه درمقیاس میزان مشارکت سیاسی.. 171
جدول38-4:آماره های توصیفی دوگروه در مقیاس میزان احساس تعلق اجتماعی.. 171
جدول 39-4:نتایج آزمون t-test برای مقایسه دو گروه درمقیاس میزان احساس تعلق اجتماعی.. 172
جدول40-4:آماره های توصیفی دوگروه در مقیاس میزان مشارکت اجتماعی.. 173
جدول 41-4:نتایج آزمون t-testبرای مقایسه دو گروه درمقیاس میزان مشارکت اجتماعی.. 173
جدول42-4:آماره های توصیفی دوگروه در مقیاس میزان مشارکت فرهنگی.. 174
جدول 43-4:نتایج آزمون t-test برای مقایسه دو گروه درمقیاس میزان مشارکت فرهنگی.. 174
جدول 44-4:آماره های توصیفی دوگروه در مقیاس میزان مشارکت سیاسی.. 175
جدول 45-4:نتایج آزمون t-test برای مقایسه دو گروه درمقیاس میزان مشارکت سیاسی.. 175
جدول 46-4:آماره های توصیفی دوگروه در مقیاس میزان احساس تعلق اجتماعی.. 176
جدول 47-4:نتایج آزمون t-test برای مقایسه دو گروه درمقیاس میزان احساس تعلق اجتماعی.. 176
جدول48-4:آماره های توصیفی پیرامون میزان تحصیلات با احساس تعلق اجتماعی.. 177
جدول 49-4:آزمون تحلیل واریانس پیرامون میزان تحصیلات با احساس تعلق اجتماعی.. 177
جدول 50-4:آماره های توصیفی پیرامون میزان تحصیلات با مشارکت اجتماعی.. 178
جدول 51-4:آزمون تحلیل واریانس پیرامون میزان تحصیلات با مشارکت اجتماعی.. 178
جدول52-4:آماره های توصیفی پیرامون میزان تحصیلات با مشارکت فرهنگی.. 179
جدول53-4:آزمون تحلیل واریانس پیرامون میزان تحصیلات با مشارکت فرهنگی.. 179
جدول54-4:آماره های توصیفی پیرامون میزان تحصیلات با مشارکت سیاسی.. 180
جدول 55-4:آزمون تحلیل واریانس پیرامون میزان تحصیلات با مشارکت سیاسی.. 180
جدول 56-4:آماره های توصیفی پیرامون شغل افراد با احساس تعلق اجتماعی.. 181
جدول57-4:آزمون تحلیل واریانس پیرامون نوع شغل با احساس تعلق اجتماعی.. 181
جدول 58-4:آماره های توصیفی پیرامون نوع شغل با مشارکت اجتماعی.. 182
جدول59-4:آزمون تحلیل واریانس پیرامون نوع شغل با مشارکت اجتماعی.. 182
جدول 60-4:آماره های توصیفی پیرامون نوع شغل با مشارکت فرهنگی.. 183
جدول 61-4:آزمون تحلیل واریانس پیرامون نوع شغل با مشارکت فرهنگی.. 183
جدول 62-4:آماره های توصیفی پیرامون نوع شغل با مشارکت سیاسی.. 184
جدول 63-4:آزمون تحلیل واریانس پیرامون نوع شغل با مشارکت سیاسی.. 184
جدول64-4نتایج آزمون رگرسیون درباره میزان متغیر احساس تعلق اجتماعی ومشارکت اجتماعی.. 185
جدول65-4:ضریب آزمون رگرسیون درباره میزان متغیر احساس تعلق اجتماعی ومشارکت اجتماعی.. 185
جدول66-4نتایج آزمون رگرسیون درباره میزان متغیر احساس تعلق اجتماعی ومشارکت فرهنگی.. 186
جدول67-4:ضریب آزمون رگرسیون درباره میزان متغیر احساس تعلق اجتماعی ومشارکت فرهنگی.. 186
جدول68-4نتایج آزمون رگرسیون درباره میزان متغیر احساس تعلق اجتماعی ومشارکت سیاسی.. 187
جدول69-4:ضریب آزمون رگرسیون درباره میزان متغیر احساس تعلق اجتماعی ومشارکت سیاسی.. 187
جدول70-4:آماره های توصیفی دوگروه در مقیاس میزان احساس تعلق اجتماعی.. 188
جدول71-4:نتایج آزمون t-testبرای مقایسه دو گروه درمقیاس میزان احساس تعلق اجتماعی.. 188
جدول 72-4:آماره های توصیفی دوگروه در مقیاس میزان مشارکت اجتماعی.. 189
جدول 73-4:نتایج آزمون t-test برای مقایسه دو گروه درمقیاس میزان مشارکت اجتماعی.. 189
جدول74-4:آماره های توصیفی دوگروه در مقیاس میزان مشارکت فرهنگی.. 190
جدول 75-4:نتایج آزمون t-testبرای مقایسه دو گروه درمقیاس میزان مشارکت فرهنگی.. 190
جدول 76-4:آماره های توصیفی دوگروه در مقیاس میزان مشارکت سیاسی.. 191
جدول 77-4:نتایج آزمون t-test برای مقایسه دو گروه درمقیاس میزان مشارکت سیاسی.. 191
 
فهرست نمودارها
نمودار 1-4: توزیع درصد نمونه بر حسب جنسیت.. 147
نمودار 2-4:توزیع درصد نمونه بر حسب تحصیلات.. 148
نمودار3-4:توزیع درصد نمونه بر حسب گروه سنی.. 149
نمودار4-4:توزیع درصد نمونه بر حسب شغل.. 150
نمودار5-4:توزیع درصد نمونه بر حسب وضعیت درآمد. 151
نمودار 6-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب وضعیت وضعیت مسکن.. 152
نمودار 7-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب مدت سکونت.. 153
نمودار 8-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب وضعیت تاهل.. 154
نمودار9-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب میزان استفاده از مطبوعات.. 155
نمودار 10-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب میزان استفاده از تلویزیون. 156
نمودار 11-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب میزان استفاده ازرادیو  157
نمودار 12-4:توزیع فراوانی ودرصد نمونه بر حسب میزان استفاده ازاینترنت 158
 
فهرست شکل ها
شکل 1-2. 30
 شکل 2-2. 32
 شکل 3-2. 37
 شکل 4-2. 58
 شکل 5-2. 59
 شکل 6-2. 71
شکل 7-2. 90
 شکل 8-2. 120
 شکل 9-2. 122
 
 
 
 

1-1 مقدمه
انسان موجودی اجتماعی است و همواره به صورت جمعی زندگی کرده است و نیازهای خود را به وسیله دیگران و به مدد آنها رفع کرده است. اما در این خصوص دو سؤال در ذهن ایجاد می­شود : 1) آیا انسان به دلیل اینکه به صورت طبیعی به همزیستی با دیگران گرایش دارد، به حیات اجتماعی وارد شده؟ یا 2) چون اجتماع مهد بالیدن انسان بوده، این تمایل اجتماعی در او به وجود آمده است؟
در پاسخ به موارد بالا به طور کلی می­توان گفت که چه انسان به صورت غریزی به این وضعیت رسیده باشد و چه عامل بیرونی بر او مؤثر افتاده باشد، آموختن اجتماعی زیستن، همکاری و مشارکت در امور جامعه به او لازم و ضروری است. زیرا گستره و میزان مشارکت افراد یک جامعه در تحقق زندگی بهتر و جامعه­ای توسعه یافته­تر اثر قابل توجهی دارد و باعث همبستگی و وحدت در جامعه خواهد شد. بنابراین می­توان ادعا کرد یکی از زمینه­های اصلی توسعه و برنامه­ریزی در دنیای جدید، توجه به مشارکت فعال و اثربخش و همه­جانبه و فرایندهای تقویت­کننده آن می­باشد.
در زمینه اخلاق اجتماعی مشارکت و تقویت آن در سطح جامعه، آنچه نظر بسیاری از جامعه­شناسان و همینطور روان­شناسان اجتماعی را به خود معطوف داشته، بوجود آوردن «احساس تعلق اجتماعی» و فعال نمودن آن در افراد می­باشد. تعلق اجتماعی وضعیتی است که هر فرد بر اثر آن سعی می­کند منافع شخصی خویش را بر مبنای منافع و اهداف اجتماعی دنبال کند و بر این اساس توان و نیرو خود را در جهت اثبات تعهد و مسئولیت نسبت به امور مختلف جامعه به کار می­گیرد و بنابراین در متن جامعه و مصالح مربوط به آن فعالانه زندگی می­کند. در این رابطه دورکیم عنوان می­کند که منظور از احساس تعلق اجتماعی آن است که یک فرد از نظر روانی و اجتماعی خود را با جامعه هماهنگ می­داند و به طور فعال در امور آن مشارکت نموده و نسبت به دیگران و در کل جامعه تعهد زیادی احساس می­کند. بنا به اعتقاد دورکیم، وقتی حس تعلق به جامعه در افراد وجود داشته باشد، یک حس همانندی و قرابت به وجود خواهد آمد و پیوندهای عاطفی و دلمشغولیها و منافع مشترک افراد را به هم پیوند می­دهد که نتیجه آن افزایش و تشدید تماسهای آنان و گسترش ارتباطات در سطح جامعه است. افراد یک جامعه با قبول مسئولیت اجتماعی خویش و مشارکت در امور جامعه از نقش حاشیه­ای بودن خود جلوگیری می­نمایند و در مسائل مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و … تأثیرگذار می­شوند و این مهم­ترین ابزار برای یک مدیریت خوب بویژه در کشورهای جهان سوم که در مسیر

توسعه و پیشرفت قرار گرفته­اند، می­باشد.
پس بسترسازی برای ایجاد و گسترش مشارکت مسئولانه و آگاهانه افراد و یا به عبارتی شهروندان در امور متفاوت اجتماعی و سیاسی و فرهنگی یکی از اولویت­های مهم و ضروری محسوب می­شود و چنانچه بخواهیم مؤثر واقع گردد مستلزم تغییراتی در اندیشه و عمل است که باید از درون جامعه بجوشد و در قالبهای مقبول و پایدار جامعه و دولت تبلور یابد.
 
2-1 بیان مسئله
یکی از مؤلفه­های راهبردی در توسعه و پایداری هر جامعه که ریشه در بطن زندگی اجتماعی دارد، «مشارکت» می­باشد. مبتنی بر یک فرایند است، فرایندی که طی آن توانمندسازی انسانها، افزایش بهره­وری،کاهش مشکلات و پیشرفت جامعه عملی می­شود.
با ورود به قرن بیست ­و یکم و با گسترش جوامع و بویژه رشد شهرنشینی، فرایند مشارکت و الگوهای آن تغییر یافته­اند، که به دنبال آن لزوم بازبینی در این مفهوم و ارائه الگوهای متناسب با نیازهای امروزی کاملاً محسوس می­باشد. یکی از مواردی که حتماً باید مورد اصلاح قرار گیرد نوع مدیریت و اجرای آن در جامعه است. به این ترتیب مدیریت متمرکز که مبنای تمام تصمیم­گیریها و برنامه­ریزیها از بالا به پایین می­باشد، در دنیای کنونی پاسخگو نمی­باشد و از عهده رفع نیازهای جامعه و گروههای مختلف برنمی­آید، پس نیازمند تغییر نظام مدیریتی از متمرکز به غیر متمرکز (برنامه­ریزی از پایین به بالا) می­باشیم. از جمله فاکتورهای این نوع مدیریت وجود مشارکت در سطح جامعه و در بین مردم است. به عبارتی محور آن حول مردمی کردن امور می­چرخد، به شکلی که مردم در فعالیتهای خرد و کلان وارد شوند و تواناییهای بالقوه خود را به منصه ظهور برسانند که طی آن اطمینان و همبستگی در سطح جامعه برقرار می­شود.
اما پدیده مشارکت بطور اخص در کشورهای جهان سوم که در مسیر توسعه و نوسازی گام برمی­دارند، مورد توجه و بررسی است. در کشور ما که مطابق معیارهای جهانی کشوری در حال توسعه نامیده می­شود، همواره این سئوال مطرح بوده است که چگونه می­توان این روند را تسریع بخشید؟ چرا که در جریان توسعه اگر بتوان مردم را در امور مربوط به محیط اجتماعی­شان درگیر کرد، آنگاه می­توان از پیامدهای مثبت آن در جهت تسریع و تسهیل امر توسعه بهره برد. از اینرو باید باید  به دنبال عوامل تقویت­کننده آن بود. به عنوان مثال تقویت احساس تعلق اجتماعی در میان شهروندان به عنوان «فرایندی که فرد نسبت به مکان، محیط، شیء یا امری احساس تعهد، مسئولیت و هم­هویتی پیدا می­کند.»(وحیدا و نیازی،21:1383) بستری مناسب را جهت افزایش مشارکت و کاهش مشکلات اجتماعی مهیا می­کند. در کشورهای در حال توسعه منجمله ایران، به دلیل قرار گرفتن در دوران گذار، بسترها و عوامل ایجاد احساس تعلق اجتماعی دچار تغییر می­شود. بنا به نظر دورکیم، در دوران گذار هنجارهای موجود در جامعه در معرض تغییر و تحول قرار خواهند گرفت که در نتیجه آن احتمال کم­رنگ شدن تعلقات اجتماعی افراد به جامعه و به تبع آن تغییر الگوهای همکاری در امور مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و… قوت خواهد یافت. به همین دلیل درک درست چگونگی و میزان احساس تعلق اجتماعی و تأثیر آن بر عملکرد افراد در اجتماع به عنوان یک مسئله قابلیت بررسی و مطالعه را دارد.
به دنبال قابلیت مطرح شده، این مطالعه به بررسی اثر متغیر احساس تعلق اجتماعی شهروندان و رابطه آن با میزان مشارکت آنها در زمینه­های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، که جای خالی بررسی آن در مطالعات مربوط به مشارکت مشهود است، می­پردازد و به واسطه ارتباط با متغیر مستقل اثر متغیرهای زمینه­ای افراد را بر میزان مشارکت آنها در ابعاد مختلف مورد ارزیابی قرار می­دهد. جامعه مورد مطالعه این پژوهش شهر تهران است، در این خصوص باید گفت که چون شهر تهران جزو کلان­شهرهای جهان محسوب می­شود و از گروهها و اقشار متفاوت اجتماعی، فرهنگی و طبقاتی تشکیل شده و در یک کشور در حال توسعه قرار دارد، بررسی وضعیت مشارکت شهروندان در این شهر و کاوش علل و عوامل مؤثر بر آن می­تواند نتایج کاربردی فراوانی را در برنامه­ریزیها داشته باشد. بنابراین بهتر آن دیده شده است که دو گروه یا قشر که از نظر اجتماعی، فرهنگی و طبقاتی متفاوت باشند مورد بررسی و مقایسه قرار گیرند. بدین جهت شهروندان دو منطقه 3 و 12 از مناطق 22 گانه شهر تهران را به عنوان نمونه آماری مد نظر داریم.
منطقه 3 یکی از مناطق شمال شهر تهران می­باشد که ساکنین به نسبت قدیمی آن افرادی هستند که از نظر مالی، اجتماعی و طبقاتی جزء اقشار متمول جامعه محسوب می­شوند و به عبارت عامیانه «بالا شهر» محسوب می­شود. اما منطقه 12 یکی از مناطق مرکزی رو به جنوب شهر تهران است که بنا به نظر شهرداری یکی از مناطقی است که جمعیت مهاجر از سایر نقاط کشور به نسبت بیشتر در این منطقه ساکن می­شوند و بنا براین از نظر اجتماعی، فرهنگی، طبقاتی  بسیار متفاوت از منطقه 3 می­باشد و همین تفاوتهای میان ساکنین، عمده­ترین دلیل انتخاب این دو منطقه به عنوان نمونه آماری است.
3-1 اهمیت و ضرورت مسئله
مفهوم «مشارکت» همگام با تغییرات در جامعه دچار تحول شده و با تکامل جامعه این مفهوم نیز متکامل شده است. می­توان گفت در جوامع امروزی به سبب مقتضیات زندگی جدید این پدیده اهمیت خاصی یافته، یعنی گستردگی جوامع و افزایش جمعیت، تنوع اقشار و تنوع مسایل اجتماعی و … موجب پررنگ شدن نقش مشارکت شده است، چرا که مشارکت مردم در فرایندهای تصمیم­گیری از یکسو و اعتقاد و التزام مدیران به بهره­گیری از نظرات آنها در اتخاذ و اجرای تصمیمات از سوی دیگر زمینه­ساز پیشگیری از مشکلات بالقوه و درمان مشکلات بالفعل خواهد بود.
بنا به نظر گیدنز ما ناچاریم زندگی خود را به شیوه­ای فعال­تر از آنچه در نسلهای پیشین درست بود بسازیم و باید برای پیامدهای آنچه انجام می­دهیم و عادتهای شیوه زندگی که برگزیده­ایم فعالانه مسئولیت بپذیریم، یعنی باید تعادلی جدید بین مسئولیتهای فردی و جمعی بیابیم.(گیدنز،43:1378) اما محقق شدن این امر همیشه میسر نیست، در صورتیکه مسئولیت­پذیری و مشارکت یکی از مهم­ترین ابعاد اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در هر جامعه وخصوصاً جامعه رو به رشد ما است و البته بسیاری از مشکلات ساختاری و عملکردی برنامه­ریزیها ناشی از نارساییهایی است که در این حوزه وجود دارد. آنچه در این میان بر مسائل موجود می­افزاید این است که نه مفهوم مشارکت و ابعاد آن به خوبی تعریف شده و نه عوامل تقویت­کننده و یا در طیف دیگر تضعیف­کننده آن موضوع مورد بررسی جدی قرار گرفته است.(محسنی و جاراللهی،11:1382) به این ترتیب بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در ابعاد مختلف جهت پیشبرد اهداف لازم و ضروری است.
مسلماً مردم می­خواهند در جامعه به حساب آمده و در رفع مشکلات کمک کنند و در واقع به عنوان شهروند بتوانند نظرات خود را مطرح کرده و آنها را پیگیری کنند و به تبع سازمانهای برنامه­ریز هم سخت نیازمند شراکت مردم در تصمیم­گیریها و اجرای آنها هستند تا به موفقیت دست یابند، اما عموماً مشاهده می­شود که مردم در یک حالت بی­تفاوتی قرار دارند و هیچ حس تعلقی در میان آنان نسبت به جامعه دیده نمی­شود و در نتیجه مشارکت فعالی در امور مختلف جامعه ندارند، که در نهایت این جامعه است که متحمل ضرر و زیان و در نتیجه عقب­افتادگی می­شود. چگونگی محقق شدن این امر از جمله مشکلاتی است که مدیران و برنامه ریزان توسعه در ایران با آن درگیر هستند که این موضوع نیازمند مطالعات جدی و کاوش­های فراوان است. امید آنکه بررسی حاضر نتایج ارزنده­ و کاربردی در بر داشته باشد.