بررسی حقوق شهروندی متهم و شاکی در قوانین آیین دادرسی کیفری مصوب سال 92 
 
استاد راهنما :
جناب آقای دکتر محمود علیزاده
 
سال تحصیلی: 1394-1393
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                   صفحه

چکیده 1

فصل اول، كلیات.. 2

1-1-مقدمه. 3

1-2-بیان مساله. 3

1-3-سوابق تحقیق. 5

1-4-اهمیت و ضرورت تحقیق. 6

1-5- پرسش های تحقیق : 6

1-6- فرضیه های تحقیق: 7

1-7- اهداف تحقیق: 7

1-8-قلمرو مطالعاتی: 7

1-8-1- قلمرو زمانی.. 7

1-8-2 قلمرو موضوعی.. 7

1-9-گفتار اول ، حقوق شهروندی.. 7

1-9-1- مبحث اول، حقوق شهروندی از دیدگاه اسلام. 7

1-9-1-1- مفهوم شهروندی در اسلام. 8

1-9-1-2- چه کسی شهروند است؟. 11

1-9-2- مبحث دوم ، مفهوم شهروندی در حقوق ایران. 15

1-9-2-1- تفکیک بین حقوق شهروندی و حقوق بشر. 16

1-10-گفتار دوم، بررسی انواع حقوق شهروندی.. 17

1-10-1-مبحث اول،حقوق مدنی.. 19

1-10-2- مبحث دوم،حقوق سیاسی.. 20

1-10-3-مبحث سوم،حقوق اقتصادی ـ اجتماعی.. 22

1-10-4-مبحث چهارم،حقوق فرهنگی.. 27

1-10-5-مبحث پنجم،حقوق قضایی.. 28

 

فصل دوم، حقوق شهروندی متهم در آیین دادرسی.. 31

2-1-گفتار اول،حقوق متهم. 32

2-1-1-مبحث اول، حقوق قانونی متهم و حق دفاع وکیل مدافع. 32

2-1-2-مبحث دوم، ابتکارات و نوآوری های قانون آئین دادرسی کیفری جدید : 34

2-1-2-1-تغییر در تعریف قانون آئین دادرسی کیفری و اصول حاکم برآن : 34

2-1-2-2-لزوم رعایت حقوق مساوی طرفین پرونده و ضرورت رعایت حقوق اساسی، بشری و شهروندی مردم : 35

2-2-گفتار دوم،حقوق متهم در قانون آین دادرسی  کیفری 92  : 35

2-2-1-مبحث اول،حق دفاع و وکالت برای متهم در فرایند دادرسی کیفری : 36

2-2-1-1-حق حضور وکیل و ملاقات با متهم : 36

2-2-1-2-لزوم تفهیم مکتوب و مستند حقوق متهم: 37

2-2-1-3-تضمین سلب حق دفاع قانونی وکیل مدافع : 38

2-2-1-4-مطالعه پرونده و قرار عدم دسترسی به مدارک پرونده : 41

2-2-1-5-الزام بازپرس به رسیدگی به جهات و دلائل جدید ابرازی از سوی متهم یا وکیل وی و آخرین دفاع: 42

2-2-1-6-حقوق متهم و وظایف قانونی ضابطان دادگستری: 42

2-2-2-مبحث دوم،عدالت کیفری و حقوق شهروندی.. 44

2-2-2-1- حریم خصوصی و حقوق اساسی مردم و شهروندان : 44

2-2-2-2-مکانیسم حمایت از بزه دیده، شاهد و مطلع و خانواده متهم : 45

2-2-2-3-گامی مهم به سوی تامین عدالت كیفری و حقوق شهروندی.. 45

2-2-2-4-حاکمیت قانون. 46

فصل سوم، حقوق شاکی و متهم در قانون آیین دادرسی مصوب 92. 48

3-1-گفتار اول ، حقوق متهم در مراحل دادرسی.. 49

3-1-1-مبحث اول ، احضار متهم. 49

3-1-1-1-در احضار متهم. 50

3-1-1-1-1- تشریفات احضار متهم. 50

3-1-1-1-1-1- احضار بوسیله احضارنامه. 51

3-1-1-1-1-2- احضار از طریق نشرآگهی.. 53

‌3-1-2- مبحث دوم،حقوق و تضمیمنات ناظر براحضار متهم. 56

3-1-2-1- دلیل کافی در احضار. 56

3-1-2-2- ذکر علت احضار و نتیجه عدم حضور. 58

3-1-2-3- ذکر حق همراه داشتن وکیل در احضارنامه. 60

3-2-گفتار دوم ،بررسی حقوق شاکی و متهم. 61

3-2-1-مبحث اول،حقوق متهم در بحث جلب متهم. 61

3-2-1-1- تشریفات جلب متهم. 61

3-2-1-1-1- جلب متهم به موجب برگ جلب.. 61

3-2-1-1-2- شیوه‌های استثنایی جلب متهم. 64

3-2-1-1-2-1- جلب بدون احضار. 64

3-2-1-1-2-2- جلب در شب.. 65

3-2-1-1-2-3- جلب سیار. 66

3-2-2- مبحث دوم،حقوق و تضمینات متهم مجلوب.. 67

3-2-2-1- مدلل و مستند بودن جلب.. 67

3-2-2-2- رعایت حیثیت و کرامت انسانی متهم هنگام جلب.. 68

3-2-2-3- تحویل فوری متهم مجلوب به مرجع قضایی.. 70

3-2-2-4- تفهیم اتهام و شروع فوری تحقیق پس از جلب.. 71

3-2-3-مبحث سوم،حقوق شاکی.. 74

3-2-3-1-حفاظت از شاکی در رویارویی با متهم. 76

3-2-3-2-حفاظت از شاکی در برابر تهدید. 76

3-2-3-3-حفاظت از هویت شاکی.. 76

3-2-3-4-حق بهره مندی از جبران و مؤلفه های آن. 76

نتیجه گیری.. 77

منابع. 79

 

چکیده

حقوق شهروندی در کشور ما اصطلاح جدیدی است که خیلی زود وارد ادبیات حقوقی نیز شده است. بدون آنکه خواسته باشیم تعریفی از این اصطلاح ارائه دهیم و به ابعاد اجتماعی و حقوقی آن بپردازیم ضروری می‌دانیم با زبان ساده به نکاتی درخصوص حفظ حریم حقوق شکات و متهمین اشاره کنیم. رعایت این حقوق هم از سوی قضات و مراجع انتظامی و هم سایر وابستگان و مرتبطین با پرونده‌های قضایی لازم و ضروری است تا هم به کشف واقع و هم به رسیدگی‌ها و دادرسی عادلانه و بی طرفانه امیدوار باشیم و راه را برای رسیدگی‌های خودسرانه و غیرقانونی ببندیم و به جلوگیری از اطاله جریان دادرسی کمک کنیم. د.با توجه به تصویب قانون آیین دادرسی مصوب سال 1392 که قدمی رو به جلو در طول این چند سال بوده ،می توان توجه هر چه بیشتر به حقوق شهروندی متهم و شاکی را در این قانون مشاهده نمود.مقنن در قانون جدید برای متهم حقوقی همچون حق حضور وکیل،لزوم تفهیم حقوق متهم،اطلاع رسانی به خانواده متهم در صورت بازداشت،و برای شاکی حقوقی همچون حفاظت از شاکی در برابر رویارویی با متهم،حفاظت از هویت شاکی،حق بهره مندی از جبران خسارت و حق حفاظت از شاکی در برابر تهدید را در نظر گرفته است که این مولفه ها هر کدام به نوعی اعتدال در زمینه به رسمیت شناختن حقوق شهروندی متهم وشاکی است.
واژگان کلیدی :  حقوق شهروندی،حقوق شاکی، حقوق متهم و …

 

فصل اول

كلیات

 

در این فصل به بررسی کلیات طرح از قبیل سوال ، فرضیات ، و اهداف تحقیق می پردازیم و  به صورت اجمالی به تعریف حقوق شهروندی متهم و شاکی اشاره خواهیم کرد.

1-1-مقدمه

 

شهروندی از جمله مفاهیم نو پدیدی است که به طور ویژه‌ای به برابری و عدالت توجه دارد و در نظریات اجتماعی، سیاسی و حقوقی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. مقوله «شهروندی» وقتی تحقق می‌یابد که همه افراد یک جامعه از کلیه حقوق مدنی و سیاسی برخوردار باشند و همچنین به فرصت‌های مورد نظر زندگی از حیث اقتصادی و اجتماعی دسترسی آسان داشته باشند. ضمن اینکه شهروندان به عنوان اعضای یک جامعه در حوزه‌های مختلف مشارکت دارند و در برابر حقوقی که دارند، مسئولیت‌هایی را نیز در راستای اداره بهتر جامعه و ایجاد نظم بر عهده می‌گیرند، و شناخت این حقوق و تکالیف نقش مؤثری در ارتقاء شهروندی و ایجاد جامعه‌ای بر اساس نظم و عدالت دارد. اسلام به عنوان یک دین فراگیر که به همه ابعاد زندگی بشر توجه نموده است، دستورات صریح و شفافی برای روابط اجتماعی انسان‌ها دارد و نه تنها به کمال معنوی انسان‌ها توجه نموده است بلکه به چگونگی ساختن جامعه‌ای نمونه نیز توجه دارد. از جمله مسائل مهم حقوق شهروندی در اسلام توجه به کرامت انسانها به عنوان اشرف مخلوقات، ارزش حیات و زندگی افراد، برابری بدون توجه به نژاد، رنگ، پوست و …، هدفمند نمودن خلفت انسانها و بیهوده نبودن زندگی انسان می‌باشد.(رضایی پور، آرزو ،1385)

1-2-بیان مساله

حقوق شهروندی در مکاتب مختلف اعتقادی و اجتماعی تعاریف گوناگونی دارد مفهوم این حقوق در فرهنگ غرب بیشتر بر جنبه های سیاسی و اجتماعی آن تکیه دارد و بر الفاظی مانند تابعیت و حق رأی تکیه بیشتری دارد اصولاً در بعضی از کشورها مفهوم حقوق شهروندی را مترادف استفاده آزادانه از فرهنگ لیبرالی میدانند و در بعضی دیگر از کشورهای غربی واژه حقوق شهروندی را مساوی استفاده از حقوق اجتماعی و سیاسی همانند حق رأی افراد تابع همان کشور می دانند، امّا مفهوم حقوق شهروندی در فرهنگ جامعه اسلامی، معنائی به مراتب بسیار وسیع و گسترده ای دارد. حقوق شهروندی جنبه های بسیار زیادی از حق و تکلیف را مشخص می کند و نمی توان آن را محدود به حق رأی و یا موارد جزئی تر کرد امروزه حقوق شهروندی مجموعه ای از حقوق اجتماعی  حقوق سیاسی  حقوق قضائی  حقوق زنان  حقوق بزهدیدگان، حقوق کودکان و … را شامل می شود. در تعریفی جامعتر شاید بتوان گفت حقوق شهروندی مجموعه ای از قواعد و مقرراتی است که در جهت حفظ شخصیت و کرامات انسانی در تمامی حدود سیاسی قضائی  اجتماعی برای انسان متصور می باشد و جامعه و حکومت به صورت مشترک ستون اجرای آن می باشند. به اختصار می توان به مواردی از حقوق شهروندی اشاره نمود از جمله حق زیستن ، آزادی بیان و اندیشه  آزادی عقیده و دین  حق امنیت اجتماعی و… آزادی مالکیت  حق اشتغال.

در یك بررسی اولیه می توان برای قانون جدید محاسن بسیاری برشمرد كه در این نوشتار فقط به یك بعد آن می پردازیم و آن اینكه این قانون چندین گام موثر به سوی رعایت حقوق شهروندی برداشته است : رویكردی كه برای مردم، حكومت و دولت بسیار فرخنده و پرثمر است. این امر بسیار موجب خرسندی است كه مقارن با طرح گفتمان حقوق شهروندی از سوی قوه مجریه و وعده تدوین منشور حقوق شهروندی و اجرایی شدن آن از سوی رییس قوه مجریه، در یك هماهنگی و یكدلی مثمرثمر قوای محترم قضاییه و مقننه نیز در فرآیند تدوین و تصویب این قانون به ضرورت توجه به حقوق شهروندی در عمل توجه كرده و احكام بسیار مهمی را در جهت شناسایی و اجرای آن وضع كرده اند. برای نمونه به سه مصداق بارز آن اشاره می شود. (شیبانی، ملیحه ،1384)

1- در ماده (7) قانون، رعایت حقوق شهروندی مقرر در «قانون اقدام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/2/1383» در تمامی مراحل دادرسی كیفری از سوی مقامات قضایی، ضابطان دادگستری و سایر اشخاصی كه در فرآیند دادرسی مداخله دارند، الزامی شده است و متخلفان را مستحق عقوبت دانسته است.

2- ماده (25) به ریاست قوه قضاییه اختیار تشكیل دادسراهای تخصصی از جمله تشكیل دادسرای حقوق شهروندی را اعطا كرده است. این نهاد سازی و به رسمیت شناختن حقوق شهروندی و تعیین مرجع اختصاصی برای رسیدگی به تخلفات نقض حقوق شهروندی می تواند به نحو غیر قابل انكاری به شكوفایی در رشد حقوق شهروندی منجر شده و عزم حكومت به شناسایی و رعایت آن را به ظهور برساند.

3- ماده (66) در جهت نقش دادن به سازمان های مردم نهاد و واگذاری كار مردم و نظارت بر حقوق شهروندی به شهروندان، اجازه داده است تا سازمان های مردم نهاد كه اساسنامه آنها در جهت حمایت از حقوق شهروندی است بتوانند نسبت به جرایم ارتكابی در زمینه حقوق شهروندی اعلام جرم كنند و در تمامی مراحل دادرسی جهت اقامه دلیل شركت و حتی نسبت به آرای قضایی اعتراض كنند. هر یك از سه ماده اقتضای بررسی های دقیق حقوقی و كاربردی را دارد كه آن را به مجال دیگری محول می كنم. هر سه ماده پنجره یی را به فضای روشن «شهروند مداری»، «و حق مداری شهروندان» باز می كند و تصویر جامعه ایده آلی را ارائه می دهد كه «حقوق شهروندی» روح آن است و حاكمان و دولتمردان خود را حافظ آن می دانند، كه مولاعلی (ع) فرموده است: رعایت حقوق بندگان خدا پیش درآمد ادای حقوق الهی است و ادای حقوق بندگان خدا منجر به رعایت حقوق الهی می شود. قانون آیین دادرسی كیفری جدید نشان از آن دارد كه «حقوق شهروندی» فصل مشترك گفتمان هر سه قوه است و دغدغه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران. (حیدری نراقی، علی محمد ،1385)

لذا در این تحقیق ، ما به دنبال بررسی حقوق شهروندی از قبیل حقوق شاکی و حقوق متهم در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 هستیم و ملاحظات حقوقی در این رابطه را مورد بررسی قرار خواهیم داد.