تعریف جرم قابل گذشت  و غیر قابل گذشت

شروع به تعقیب و ادامه آن وظیفه دادسراست اما در جرایم قابل گذشت به صورت حقی برای شاکی خصوصی درآمده است، بنابراین وقتی سخن از گذشت به میان می‏آید گذشت از همین حق است و غیرقابل گذشت بودن جرم بدین معناست که اراده شاکی خصوصی در شروع تعقیب و ادامه آن تأثیری ندارد.از زمانی که حکومت‏ها در تعیین جرائم و اعمال مجازات‏ها دخالت کرده‏اند. اصل بر غیرقابل گذشت بودن جرائم نهاده شده است اما هیچگاه ملاک دقیقی برای تفکیک میان جرائم قابل گذشت و غیرقابل گذشت ارائه نشده است، معمولا هر جرمی دارای جنبه عمومی و خصوصی است مانند کلاهبرداری، سرقت، خیانت در امانت، قتل، آدم‏ربائی، جعل و…حتی برای جرائمی که ظاهرا فقط جنبه خصوصی دارند جنبه‏عمومی نیز فرض می‏شود مانند اهانت ساده به اشخاص؛زیرا این جرائم نیز به نوبه خود ضررهایی را برای جامعه به همراه دارند که هزینه‏های تعقیب و مجازات و اشتغال وقت ماموران دولت حداقل این ضررهاست اما جنبه خصوصی این جرائم بر جنبه عمومی آنها برتری دارد و قانونگذار معمولا چنین جرائمی را قابل گذشت می‏داند و جرائمی که جنبه عمومی آنها بر جنبه خصوصی غلبه دارد جرائم غیرقابل گذشت می‏باشند و نیازی نیست که قانونگذار آنها را به صورت خاص بیان کند بلکه فرض بر آن است که جنبه عمومی هر جرمی بر جنبه خصوصی آن برتری داردگرچه قانونگذار بصورت شفاف و صریح از جرائم قابل گذشت تعریفی بعمل نیاورده ولی با کمی تسامح می توان گفت که به جرمی قابل گذشت گفته می شود که با شکایت متضرر از جرم تعقیب آن شروع و با گذشت او تعقیب ، رسیدگی و یا اجرای حکم متوقف شود. در یک تقسیم بندی کلی در حقوق جزا، جرائم به دو دسته یعنی جرائم قابل گذشت و غیر قابل گذشت تقسیم می شوند. گاه قانونگذار با ملاحظه کم اهمیت بودن حیثیت عمومی جرم و به منظور حفظ روابط و مناسبات عاطفی و اخلاقی میان اصحاب دعوا  و منافع متضرر از جرم یا شخص بزه دیده  با تکیه بر جانب برخی احتیاط‌های سیاسی و اقتصادی، طرح و تعقیب دعوای عمومی را منوط به مطالبه بزه دیده می کند نسبت به مصالح و منافع دولت و ملاحظات سیاسی و اجتماعی بنا به دلایل اقتصادی، خانوادگی، مالی و …. ترجیح پیدا می کند.[1]

در جرائم غیرقابل گذشت اعلام شکایت یا گذشت شاکی تأثیری در امر تعقیب و نماینده جامعه (دادستان) مکلف است به محض اطلاع، متهم را تحت تعقیب قرار دهد. البته باید توجه داشت که در جرائم غیرقابل  گذشت اعلام رضایت شاکی در اخذ تصمیم نهایی دادگاه درباره متهم، با رعایت شرایطی که به آنها خواهیم پرداخت موثر خواهد بود. از جمله این جرائم عبارتند از : شرب خمر، کلاهبرداری، قتل عمدی، سرقت، مزاحمت تلفنی و ….  .جرایم غیرقابل گذشت، جرایمی‌ است که

تعقیب آنها به شکایت شاکی خصوصی نیاز ندارد و اگر شاکی نیز اعلام رضایت کند، مراجع قضایی نمی‌توانند به استناد رضایت شاکی، امر تعقیب و محاکمه و اجرای حکم را متوقف کنند.برای نمونه بزه‌هایی همچون خیانت در امانت، کلاهبرداری، قتل عمدی و سرقت از جمله بزه‌های غیرقابل گذشت است.ناگفته نماند در جرایم غیرقابل گذشت، گذشت شاکی از مواردی است که دادگاه می‌تواند مطابق آن مجازات متهم را تخفیف دهد و اگر بعد از صدور حکم قطعی شاکی اعلام رضایت کند؛ دادگاه پس از درخواست محکوم، در مجازات مقرر تجدیدنظر کرده و آن را کاهش می‌دهد. [2]

[1] کریمیان،محمد حسین،تشخیص جرایم قابل گذشت و غیر قابل گذشت، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی شهید بهشتی،سال 1390،ص17