رساله جهت اخذ درجه دکتری

خرداد ماه

1394

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

این پایان نامه به تخمین عدم قطعیت در كنترل مقاوم بازوهای رباتیک می‌پردازد و روش­های جدیدی مبتنی بر راهبرد كنترل ولتاژ برای تخمین عدم قطعیت ارائه می‌دهد. روش كنترل ولتاژ در مقایسه با روش مرسوم كنترل گشتاور بسیار ساده­تر است، زیرا نیازی به مدل غیر خطی پیچیده ربات ندارد. در نتیجه، حجم محاسبات كنترل كننده برای تعیین ولتاژ اعمالی به موتورها كمتر می‌شود. طبق قضیه تقریب عمومی، سیستم­های فازی و شبکه ­های عصبی، قادر به تقریب توابع غیر خطی حقیقی پیوسته با دقت دلخواه هستند. باید توجه داشت که علاوه بر سیستم­های فازی، تقریبگر­های عمومی دیگری نیز مانند سری فوریه، توابع لژاندر و چند جمله­ای های چبیشف نیز وجود دارند. در این پایان نامه، از این تقریبگر­ها در کنترل مقاوم موقعیت بازوهای رباتیک استفاده می­شود. مزیت اصلی استفاده از این تقریبگرها نسبت به سیستم­های فازی و شبکه ­های عصبی، کاهش فیدبک­های مورد نیاز سیستم کنترل است. تاکنون، برخی از مراجع به استفاده از سری فوریه در کنترل مقاوم بازوهای رباتیک پرداخته­اند. نشان می­دهیم که اگر مسیر­های مطلوب توابع متناوب باشند، کوچکترین مضرب مشترک (ک.م.م.) دوره تناوب اساسی آنها می ­تواند معیار مناسبی برای دوره تناوب اساسی سری فوریه مورد استفاده برای تخمین عدم قطعیت­ها باشد. نوآوری دیگر این پایان نامه ارائه یک اثبات پایداری مبتنی بر لیاپانوف برای کنترل سیستم­های غیرخطی مرتبه اول با بهره گرفتن از کنترل­کننده­ های عاطفی است. برای اولین بار، قوانین کنترل ولتاژ پیشنهادی، روی یک ربات اسکارا اجرا می­شود.

کلید واژه­ها: راهبرد کنترل ولتاژ، سری فوریه، توابع لژاندر، کنترل عاطفی، موتور الكتریكی مغناطیس دائم، بازوی ماهر رباتیک.

 

 

فهرست مقالات مستخرج از رساله

مقالات ژورنالی

Saeed Khorashadizadeh and Mohammad Mehdi Fateh, (2014), “Robust Task-Space Control of Robot Manipulators Using Legendre Polynomials,” Nonlinear Dynamics, vol. 79 (2), pp.1151-1161. (Springer, IF=2.419).
 

Saeed Khorashadizadeh and Mohammad Mehdi Fateh, (2015), “Uncertainty estimation in robust tracking control of robot manipulators using Fourier series expansion,” Robotica, (Cambridge University Press, IF=0.89).
 

Mohammad Mehdi Fateh, Seyed Mohammad Ahmadi, and Saeed Khorashadizadeh, (2014), “Adaptive RBF network control for robot manipulators”, Journal of AI and Data Mining, 2(2), pp. 159-166.
 

Mohammad Mehdi Fateh, Siamak Azargoshasb, and Saeed Khorashadizadeh, (2014), “Model-free discrete control for robot manipulators using a fuzzy estimator”, COMPEL: The International Journal for Computation and Mathematics in Electrical and Electronic Engineering, 33(3), 1051-1067. (IF=0.44).
مقالات کنفرانسی

Saeed Khorashadizadeh and Mohammad Mehdi Fateh, (2013) “Adaptive Fourier Series-Based Control of Electrically Driven Robot Manipulators”, The 3th International Conference on Control, Instrumation and Automation (ICCIA 2013), pp.213-218.
 

Saeed Khorashadizadeh, Mohammad Mehdi Fateh and Siamak Azargoshasb, (2014) “Compensating the reconstruction error of fuzzy stimator in robust model-free control of electrically driven robot manipulators,” The 14th Iranian Conference on Fuzzy Systems.
 

 

 

 

 

فهرست مطالب

فصل اول: مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………1

1-1- مروری برکارهای گذشته………………………………………………………………………………………………………2

راهبرد کنترل گشتاور………………………………………………………………………………………..2
راهبرد کنترل ولتاژ…………………………………………………………………………………………..6
کنترل عاطفی…………………………………………………………………………………………………14
اهداف مورد نظر……………………………………………………………………………………………………………..16
ساختار کلی رساله………………………………………………………………………………………………………….17
فصل دوم: مروری بر مدلسازی ریاضی بازوهای ماهر مکانیکی…………………………………………………………………..19

2-1-    مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….20

2-2-    مدلسازی سینماتیکی………………………………………………………………………………………………………20

2-2-1-سینماتیک مستقیم………………………………………………………………………………………………….20

2-2-2-سینماتیک وارون……………………………………………………………………………………………………..28

2-2-3- سینماتیک سرعت و ماتریس ژاکوبین…………………………………………………………………..29

2-3- مدلسازی دینامیکی………………………………………………………………………………………………………………31

فصل سوم: راهبرد کنترل ولتاژ……………………………………………………………………………………………………………………35

3-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………36

         3-2- معادلات حرکت سیستم رباتیک ……………………………………………………………………………………….37
           3-3-قانون کنترل در راهبرد کنترل ولتاژ……………………………………………………………………………………39
         3-4- شبیه­سازی سیستم کنترل………………………………………………………………………………………………….41
3-5-         نتیجه­گیری…………………………………………………………………………………………………………………….44
فصل چهارم: تخمین عدم قطعیت با بهره گرفتن از سری فوریه………………………………………………………………………45

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………..46

4-2- تقریب توابع با بهره گرفتن از سری فوریه……………………………………………………………………………………………….47

4-3- طراحی کنترل­ کننده مقاوم مستقل از مدل……………………………………………………………………………………….48

4-3-1- قانون کنترل پیشنهادی………………………………………………………………………………………………………..49

4-3-2- تحلیل پایداری……………………………………………………………………………………………………………………..51

4-3-3- تعیین دوره تناوب اساسی سری فوریه………………………………………………………………………………….55

4-4- نتایج شبیه سازی­ها…………………………………………………………………………………………………………………………..61

4-4-1- ردگیری مسیرهای سینوسی………………………………………………………………………………………………..61

4-4-2- ردگیری مسیرهای متناوب غیر سینوسی…………………………………………………………………………….64

4-4-3- سایر دوره­های تناوب……………………………………………………………………………………………………………67

 

4-4-4- دوره­های تناوب اصم………………………………………………………………………………………………………..68

4-4-5-مسیرهای نامتناوب و اغتشاش خارجی……………………………………………………………………………69

4-4-6- مقایسه با کنترل­ کننده عصبی-فازی………………………………………………………………………………….73

4-5- نتایج آزمایشگاهی……………………………………………………………………………………………………………………………..79

4-5-1- ردگیری مسیرهای سینوسی…………………………………………………………………………………………….81

4-5-2- ردگیری مسیرهای مربعی………………………………………………………………………………………………….84

4-6- مقایسه نتایج شبیه­سازی و آزمایشگاهی…………………………………………………………………………………………..86

4-7- نتیجه­گیری………………………………………………………………………………………………………………………………………..87

فصل پنجم: تخمین عدم قطعیت در فضای کار با بهره گرفتن از توابع لژاندر………………………………………………….89

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………..90

5-2- تقریب توابع با بهره گرفتن از چند­جمله­ای­های لژاندر……………………………………………………………………91

5-3- کنترل مقاوم کلاسیک در فضای کار با بهره گرفتن از راهبرد کنترل ولتاژ…………………………………..93

5-4- تخمین عدم قطعیت با بهره گرفتن از چندجمله­ای­های لژاندر………………………………………………………97

5-5- نتایج شبیه­سازی……………………………………………………………………………………………………………………….100

5-5-1- کنترل مقاوم کلاسیک……………………………………………………………………………………………………100

 

5-5-2- کنترل مقاوم پیشنهادی با بهره گرفتن از توابع لژاندر……………………………………………………………104

5-5-3- مقایسه با سایر کنترل­کننده­ های مبتنی بر ولتاژ [112]………………………………………………..107

5-6- نتیجه­گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………….109

فصل ششم: کنترل مقاوم سیستمهای غیرخطی مرتبه اول با بهره گرفتن از یادگیری عاطفی مغز ……………111

6-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..112

6-2- مدلسازی ریاضی یادگیری عاطفی مغز………………………………………………………………………………………112

6-3- طراحی قانون کنترل و اثبات پایداری………………………………………………………………………………………..116

6-4- نتایج آزمایشگاهی………………………………………………………………………………………………………………………121

6-5- نتیجه­گیری………………………………………………………………………………………………………………………………….124

فصل هفتم: نتیجه­گیری و پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………..127

7-1-نتیجه­گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………128

7-2   پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………………….131

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………….133

پیوست الف: مدل ریاضی بازوی ماهر اسکارا…………………………………………………………………………………………….151

پیوست ب: اثبات لم­های فصل 4………………………………………………………………………………………………….155

پیوست ج: بوردها ………………………………………………………………………………………………………………………..161

 

 

فهرست اشکال

شکل2-1 ربات هنرمند………………………………………………………………………………………………………………………………21

شکل2-2 ربات اسکارا…………………………………………………………………………………………………………………………………21

شکل 2-3 دیاگرام مفصلی ربات کروی……………………………………………………………………………………………………….22

شکل 2-4 محور‌های مختصات دوران یافته……………………………………………………………………………………………..23

شکل 2-5 دستگاه مختصات انتقال یافته……………………………………………………………………………………………………24

شکل2-6 اختصاص دستگاه های مختصات به بازوی اسکارا……………………………………………………………………..27

شکل 2-7 دیاگرام مفصلی برای محاسبه سینماتیک وارون ربات اسکارا………………………………………………….29

شکل (3-1) دیاگرام کنترل ولتاژ موتور مفصل ربات………………………………………………………………………………..37

شكل (3-2) دیاگرام موتور مغناطیس دائم DC………………………………………………………………………………………41

شکل (3-3) سیستم کنترل ربات بر مبنای راهبرد کنترل ولتاژ……………………………………………………………43

شکل (3-4) خطای ردگیری سیستم کنترل با راهبرد کنترل ولتاژ……………………………………………………..43

شکل (3-5) ولتاژ موتورهای سیستم کنترل با راهبرد کنترل ولتاژ……………………………………………………..44

شکل (4-1) بلوک دیاگرام کنترل کننده مبتنی بر سری فوریه ………………………………………………………….51

شکل (4-2) خطاهای ردگیری در شبیه­سازی 4-3-4-1 …………………………………………………………………..62

شکل (4-3) همگرایی ضرایب سری فوریه در شبیه­سازی 4-3-4-1 …………………………………………………63

شکل (4-4) سیگنالهای کنترل در شبیه­سازی 4-3-4-1 …………………………………………………………………..65

شکل (4-5) عملکرد کنترل کننده پیشنهادی در ردگیری مسیر مربعی …………………………………………..65

شکل (4-6) سیگنالهای کنترل در ردگیری مسیر مربعی…………………………………………………………………….66

شکل (4-7) عملکرد ردگیری کنترل­ کننده پیشنهادی برای مسیر مثلثی ………………………………………….66

شکل (4-8) سیگنالهای کنترل در ردگیری مسیر مثلثی…………………………………………………………………….67

شکل (4-9) خطاهای ردگیری در شبیه­سازی 4-3-4-3 …………………………………………………………………..70

شکل (4-10) سیگنالهای کنترل در شبیه­سازی 4-3-4-3 ……………………………………………………………..70

شکل (4-11) اغتشاش خارجی در شبیه­سازی 4-3-4-4 ………………………………………………………………….71

شکل (4-12) ردگیری مسیر نامتناوب و دفع اغتشاش خارجی…………………………………………………………..72

شکل (4-13) سیگنالهای کنترل در ردگیری مسیر نامتناوب و دفع اغتشاش خارجی………………………72

شکل (4-14) ساختار شبکه عصبی-فازی…………………………………………………………………………………………….76

شکل (4-15) بلوک دیاگرام کنترل کننده عصبی-فازی ……………………………………………………………………..77

شکل (4-16) مقایسه خطاهای ردگیری دو کنترل کننده (سری فوریه: ــــ عصبی-فازی: – –)…….78

شکل (4-17) مقایسه ولتاژ موتورها در دو کنترل کننده (سری فوریه: ـــ عصبی-فازی: – –)……….78

شکل (4-18) ستاپ آزمایشگاهی…………………………………………………………………………………………………………..80

شکل (4-19) عملکرد ردگیری کنترلر مبتنی بر سری فوریه در پیاده­سازی عملی(مسیر ربات: ــــــ مسیر مطلوب: – – – )………………………………………………………………………………………………………………………………..82

شکل (4-20) خطای ردگیری کنترلر مبتنی بر سری فوریه در پیاده­سازی عملی……………………………………83

شکل (4-21) ولتاژ موتورها در کنترلر مبتنی بر سری فوریه در پیاده­سازی عملی………………………………….83

شکل (4-22) ضرایب سری فوریه مربوط به مفصل اول در پیاده­سازی عملی…………………………………………84

شکل (4-23) ردگیری مسیرهای مربعی در پیاده­سازی عملی…………………………………………………………………85

شکل (4-24) ولتاژ موتورها برای ردگیری مسیر مربعی در پیاده­سازی عملی…………………………………………86

شکل (5-1) بلوک دیاگرام قانون کنترل (5-16)…………………………………………………………………………………….94

شکل (5-2) بهره تناسبی تعریف شده در (5-49) …………………………………………………………………………………102

شکل (5-3) ولتاژ موتورها در کنترل مقاوم کلاسیک …………………………………………………………………………….102

شکل (5-4) عملکرد ردگیری کنترل مقاوم کلاسیک در صفحه xy…………………………………………………….103

شکل (5-5) خطای ردگیری هر سه مختصات در کنترل مقاوم کلاسیک…………………………………………….103

شکل (5-6) عملکرد ردگیری کنترل کننده پیشنهادی در صفحه xy…………………………………………………104

شکل (5-7) ولتاژ موتورها در کنترل کننده پیشنهادی ………………………………………………………………………..105

شکل (5-8) خطای ردگیری هر سه مختصات در کنترل مقاوم پیشنهادی…………………………………………..106

شکل (5-9) همگرایی ضرایب لژاندر………………………………………………………………………………………………………106

شکل (5-10) عملکرد ردگیری کنترل کننده پیشنهادی در [112]…………………………………………………….108

شکل (5-11) ولتاژ موتورها در کنترل کننده پیشنهادی در [112] …………………………………………………..108

شکل (6-1) دستگاه کناری مغز [142]…………………………………………………………………………………………………113

شکل (6-2) بلوک دیاگرام کنترل­ کننده عاطفی………………………………………………………………………………………116

شکل (6-3) ردگیری مسیر مطلوب برای مفصل اول……………………………………………………………………………..122

شکل (6-4) ولتاژ موتور برای مفصل اول……………………………………………………………………………………………….122

شکل (6-5) ردگیری مسیر مطلوب برای مفصل دوم…………………………………………………………………………….123

شکل (6-6) ولتاژ موتور برای مفصل دوم………………………………………………………………………………………………..124

شکل (6-7) ردگیری مسیر مطلوب برای مفصل سوم…………………………………………………………………………….125

شکل (6-8) ولتاژ موتور برای مفصل دوم…………………………………………………………………………………………………125

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

جدول 2-1 جدول دناویت هارتنبرگ برای ربات اسکارا……………………………………………………………………………28

جدول (3-1) پارامترهای موتور………………………………………………………………………………………………………………….42

جدول (3-2) پارامترهای دینامیکی ربات…………………………………………………………………………………………………..42

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

مقدمه

 

مروری بر کارهای گذشته
اهداف مورد نظر
ساختار کلی رساله
 

 

 

 

 

 

1-1- مروری برکارهای گذشته

1-1-1- راهبرد کنترل گشتاور

با توجه به اینکه بهبود عملکرد سیستم‌های کنترل ربات‌ها تأثیر بسزایی در کیفیت محصولات صنعتی و افزایش راندمان تولید دارد، طراحی سیستم‌های کنترل ربات‌ها همواره یکی از جذابترین حوزه­های تحقیقاتی بوده است. مطالعه سیر تاریخی روش­های کنترلی ارائه شده، پیشرفت­های صورت گرفته در این زمینه را روشن می­سازد.

بازوهای رباتیک، سیستم­های غیر­خطی چند­متغیره پیچیده با تزویج زیاد هستند. به همین دلیل، محققان روش های بسیار متنوعی برای كنترل آنها ارائه نموده اند که ساده­ترین آنها، روش­های مبتنی بر مدل هستند. خطی سازی فیدبکی [2-1] محبوب­ترین و پرکاربردترین تکنیک­ برای کنترل سیستم­های غیرخطی است، زیرا با بهره گرفتن از آن می‌توان به راحتی دینامیك غیر خطی پیچپده ربات را به معادلات خطی مرتبه دوم تبدیل كرد. این روش، در رباتیک به نام‌های گشتاور محاسباتی، دینامیک وارون یا کنترل گشتاور مشهور است. اما موفقیت روش­های مبتنی بر مدل، منوط به در اختیار داشتن مدل دقیق سیستم است. متأسفانه بدست آوردن مدل ریاضی دقیق سیستم­های رباتیک بسیار مشكل، وقت گیر و گاهی غیر‌ممكن می‌باشد. زیرا ممكن است برخی از دینامیك‌های سیستم مانند اصطكاك، تكرار پذیر نباشند یا نتوان مدل دقیقی برای آنها پیشنهاد داد. علاوه بر این، ممكن است پارامترهای مدل سیستم با گذشت زمان یا تحت تأثیر شرایطی خاص تغییر كند. به عنوان مثال، هنگامی که ربات اجسام با جرم­های مختلف را بلند می­ کند، مرکز جرم لینک آخر که یکی از پارامترهای دینامیکی ربات می­باشد، تغییر می­ کند. به همین دلیل، مدلی که برای سیستم پیشنهاد می­دهیم (مدل نامی) با مدل واقعی سیستم اختلاف دارد. بنابراین، عدم قطعیت همواره یكی از مهمترین چالش های طراحی سیستمهای كنترل بوده ­است. باید توجه داشت که عدم قطعیت در سیستم­های رباتیک معمولاً از نوع غیر­تصادفی فرض می­شود و منظور از آن نامعلوم بودن پارامترهای سیستم، وجود دینامیک­های ناشناخته یا مدل نشده و همچنین اغتشاش خارجی می­باشد.

برای غلبه ­بر عدم قطعیت ناشی از عدم تطابق مدل، روش­های کنترل تطبیقی و مقاوم [7-3] ارائه شده­اند. کنترل تطبیقی می ­تواند اثرات عدم­قطعیت پارامتری را جبران نماید. کنترل مقاوم قادر است علاوه بر عدم­قطیعت پارامتری، عدم قطعیت های ناشی از دینامیک مدل­نشده و اغتشاش خارجی را نیز جبران کند. تحقیقات گسترده‌ای برای طراحی سیستم‌های كنترل تطبیقی ربات های صلب به منظور تضمین پایداری سیستم كنترل و محدود ماندن سیگنال‌های داخلی انجام شده است. اسپانگ طبقه‌بندی جامعی از روش‌های تطبیقی ارائه داده است [8] و آنها را به دو گروه عمده روش‌های مبتنی بر دینامیك وارون و روش‌های مبتنی بر غیرفعال بودن تقسیم می‌‌کند. در تمامی روش‌های فوق فقط عدم قطعیت پارامتری لحاظ شده است. نكته مهم دیگر در مورد روش‌های تطبیقی، تحریك پایا[1] بودن سیگنال‌های تحریك است [7]. در غیر این­صورت، پارامترهای تخمین زده شده به پارامترهای واقعی همگرا نخواهد شد.

در روش های کنترل مقاوم، دانستن حدود عدم قطعیت لازم است. حدود عدم قطعیت یکی از چالش­های بسیار مهم در این روشها می­باشد. اگر حدود عدم قطعیت بزرگتر از مقدار واقعی باشد، ممکن است اندازه سیگنال کنترل بیشتر از مقدار مجاز آن شود که در این صورت پدیده اشباع رخ خواهد داد و کنترل کننده قادر به کنترل سیستم نخواهد بود. علاوه بر این، اگر دامنه سیگنال کنترل بیش از حد مجاز باشد، ممکن است به سیستم آسیب برساند، همچنین پدیده لرزش سیگنال کنترل نیز تقویت می­شود. از طرف دیگر، اگر حدود عدم قطعیت کمتر از مقدار واقعی باشد، خطای ردگیری زیاد می­شود و ممکن است منجر به ناپایداری سیستم کنترل شود [11-9]. برخی از روش های کنترل مقاوم، منجر به قوانین کنترل ناپیوسته می­شوند. به عنوان مثال می­توان به روش کنترل مود لغزشی اشاره کرد [2]. این قوانین، احتمال بروز نوسانات فرکانس بالا (لرزش) در سیگنال کنترل را افزایش می­دهند. لرزش سیگنال کنترل پدیده­ای نامطلوب است که موجب فرسودگی قطعات و تحریک دینامیک های مدل نشده می­شود.

با ظهور منطق فازی به عنوان یك ابزار توانمند در كنترل سیستمهای نامعین و پیچیده، تحول شگرفی در مهندسی كنترل بوجود آمد. به کمک قوانین فازی می توان سیستم‌هایی را که مدل ریاضی دقیقی از آنها در اختیار نیست، توصیف کرد [12]. روش فازی تطبیقی غیر مستقیم از این ایده استفاده می‌کند [15-13]. ویژگی دیگر منطق فازی، مدلسازی دانش و توانایی انسان به منظور كنترل سیستم‌های پیچیده می باشد که روش فازی تطبیقی مستقیم [17-16] این امکان را فراهم می‌آورد. علاوه بر این، می‌توان روش‌های فازی تطبیقی مستقیم و غیر مستقیم را با هم ترکیب نمود و روشی بدست آورد که عملکرد بهتری داشته باشد [18]. یکی از مهمترین ویژگی های منطق فازی که منجر به استفاده گسترده از آنها در سیستمهای کنترل شده است، ویژگی تقریبگر عمومی بودن سیستمهای فازی است [12]. به همین دلیل در سال‌های اخیر، محققان تمركز بیشتری روی كنترل فازی داشته‌اند و تلاش‌های فراوانی برای كنترل مقاوم ربات با بهره گرفتن از کنترل فازی و شبکه های عصبی صورت گرفته است [35-19]، زیرا ویژگی تقریب عمومی برای انواع مختلف شبکه ­های عصبی مانند پرسپترون چند لایه و شبکه ­های توابع پایه شعاعی نیز برقرار می­باشد [40-36]. در [19]، از سیستم­های فازی تطبیقی برای جبران عدم قطعیت­ها از قبیل عدم قطعیت پارامتری، اغتشاش خارجی (مانند جرم جسمی که ربات جابجا می­ کند)، دینامیک مدل نشده (مانند اصطکاک) و همچنین خطای تقریب سیستم فازی، ارائه شده است. در [20]، روشی برای کاهش تعداد سیستمهای فازی مورد نیاز ارائه شده است. همچنین، نشان داده شده است که چگونه با انتخاب مناسب پارامترهای قانون کنترل می­توان خطای ردگیری را کاهش داد. در [22]، فرض شده است که فیدبک­های سرعت و شتاب در اختیار نیستند و برای تخمین این سیگنالها رویت­گری غیرخطی پیشنهاد شده است. در [26]، برای تقریب دینامیک ربات از شبکه ­های عصبی دو لایه استفاده شده است و قوانین تطبیق جدیدی برای تنظیم وزن­های هر دو لایه با بهره گرفتن از اثبات پایداری لیاپانوف بدست آمده­اند. اما تعداد ورودی­ های شبکه ­های عصبی طراحی شده زیاد هستند. این ورودی­ ها جریان موتورها، موقعیت و سرعت مفاصل، مسیر مطلوب و مشتقات اول و دوم آن هستند. در این روشها، برای پایداری سیستم کنترل یک تابع لیاپانوف پیشنهاد می­شود و قانون تطبیق پارامترهای سیستم های فازی یا وزن های شبکه های عصبی از شرط منفی معین بودن مشتق تابع لیاپانوف بدست می­آید. برخی از مراجع با بهره گرفتن از سیستمهای فازی یا شبکه های عصبی، دینامیک سیستم را تقریب می­زنند و از این تقریب در طراحی قانون کنترل استفاده می­ کنند و برخی دیگر کنترل کننده را به صورت یک سیستم فازی یا شبکه عصبی در نظر گرفته و به تنظیم پارامترهای آن با بهره گرفتن از قوانین تطبیق بدست آمده می­پردازند. در [41] یک روش فازی تطبیقی جدید و متمایز از این دو روش مرسوم ارائه شده است. در این روش برای سیستم یک مدل نامی در نظر گرفته می­شود و قانون کنترل بر اساس این مدل نامی طراحی می­شود. سپس برای جبران عدم قطعیت ناشی از عدم تطابق مدل نامی و مدل واقعی یک سیستم فازی به قانون کنترل اضافه می­شود. برای اثبات پایداری سیستم از روش مستقیم لیاپانوف استفاده می­گردد و قانون تطبیق پارامترهای سیستم فازی از شرط منفی معین بودن مشتق تابع لیاپانوف استخراج می­شود.

[1] Persistency of excitation

 

 

1393

Ramin University of Agriculture and Natural Resources

Faculty of Agriculture

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

فصل اول: مقدمه و اهداف

1-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..2

فصل دوم: مروری بر پژوهش ها

1-2 منشا و تاریخچه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..8

2-2 گسترش جغرافیایی نخود شیرین در جهان ……………………………………………………………………………………………………………………..9

3-2 وضعیت نخود شیرین در ایران ……………………………………………………………………………………………………………………………………….10

4-2 اهمیت گونه های جنس نخود شیرین …………………………………………………………………………………………………………………………..10

5-2 گیاه شناسی نخود شیرین ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..11

6-2 خصوصیات ریخت شناسی نخود شیرین ……………………………………………………………………………………………………………………….11

7-2 آفات، بیماری ها و قارچ ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………….13

8-2 روش های تکثیر …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….13

1-8-2 تکثیر از طریق بذر …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….13

2-8-2 تکثیر نخود شیرین از طریق کشت بافت ………………………………………………………………………………………………………………….14

1-2-8-2 تعریف کشت بافت گیاهی …………………………………………………………………………………………………………………………………….14

2-2-8-2 تاریخچه کشت بافت گیاهی …………………………………………………………………………………………………………………………………15

3-2-8-2 تاریخچه کشت بافت نخود شیرین ……………………………………………………………………………………………………………………….16

3-8-2 مراحل ریز افزائی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….16

1-3-8-2 گندزدائی سطحی بذر …………………………………………………………………………………………………………………………………………..16

2-3-8-2 قارچ کش ها و آنتی بیوتیک ها ……………………………………………………………………………………………………………………………17

3-3-8-2 الکل اتیلیک (اتانول) …………………………………………………………………………………………………………………………………………….17

4-3-8-2 ترکیبات زداینده ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………18

5-3-8-2 محیط کشت ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….18

6-3-8-2 آب …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………19

7-3-8-2 نمک های معدنی، عناصر پر مصرف و کم مصرف ………………………………………………………………………………………………..20

8-3-8-2 کربوهیدرات …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..20

9-3-8-2 ویتامین ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….20

10-3-8-2 تنظیم کننده های رشد گیاهی ………………………………………………………………………………………………………………………….21

1-10-3-8-2 اثرات اکسین ها بر کشت بافت ……………………………………………………………………………………………………………………..21

2-10-3-8-2 اثرات سیتوکنین ها بر کشت بافت ………………………………………………………………………………………………………………..22

3-10-3-8-2 اثرات اسید جیبرلیک بر کشت بافت ……………………………………………………………………………………………………………..22

4-8-2 آگار …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….23

5-8-2 کشت ریزنمونه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..23

1-5-8-2 پرآوری شاخساره …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..23

2-5-8-2 اندام زایی مستقیم ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..24

3-5-8-2 تشکیل کالوس ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………25

4-5-8-2 باززائی از کالوس ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………27

5-5-8-2 ریشه زایی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..28

6-5-8-2 سازگاری ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..30

فصل سوم: مواد و روش ها

1-3 زمان و محل انجام آزمایش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………33

2-3 تجهیزات آزمایشگاهی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………33

1-2-3 آزمایشگاه تهیه ترکیبات مختلف، محلول های پایه و محیط های کشت ………………………………………………………………..33

2-2-3 اتاق انتقال ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….35

3-2-3 اتاق رشد …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….35

3-3 تهیه مواد گیاهی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….36

4-3 ریزنمونه های مورد استفاده …………………………………………………………………………………………………………………………………………..36

5-3 تهیه محیط کشت ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….36

1-5-3 تهیه محلول های پایه و نگهداری آنها ………………………………………………………………………………………………………………………36

2-5-3 تهیه محلول های پایه تنظیم کننده های رشد …………………………………………………………………………………………………………37

3-5-3 نحوه آماده کردن محیط کشت …………………………………………………………………………………………………………………………………37

6-3 گندزدایی و سترون سازی وسایل ………………………………………………………………………………………………………………………………….40

7-3 آزمایش اول: گندزدایی سطحی بذر ………………………………………………………………………………………………………………………………40

8-3 آزمایش دوم: جوانه زنی بذر در محیط کشت ……………………………………………………………………………………………………………….41

9-3 زیر کشت کردن ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..41

10-3 آزمایش سوم: پرآوری شاخساره از ریزنمونه جوانه های جانبی و انتهایی ………………………………………………………………….42

 

11-3 آزمایش چهارم: القاء تولید کالوس ………………………………………………………………………………………………………………………………42

12-3 آزمایش پنجم: آزمایش اندام زائی از کالوس ……………………………………………………………………………………………………………….44

13-3 آزمایش ششم: اندام زائی مستقیم ………………………………………………………………………………………………………………………………45

14-3 آزمایش هفتم: ریشه زایی شاخساره های تشکیل شده از کشت غیرمستقیم و کشت مستقیم ………………………………..45

15-3 آزمایش هشتم: سازگاری و انتقال به خاک …………………………………………………………………………………………………………………46

1-15-3 تهیه بستر کشت ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..46

2-15-3 سازگاری ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….46

3-15-3 انتقال به گلخانه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………47

16-3 تجزیه و تحلیل آماری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..47

فصل چهارم: نتایج

1-4 اثر نوع تیمار گندزدایی بر درصد آلودگی بذرهای کشت شده در شرایط کشت درون شیشه ای محیط کشت…………..49

1-1-4 درصد آلودگی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….50

2-4 بررسی اثر نوع محیط کشت و شرایط روشنایی بر درصد جوانه زنی بذرهای نخود شیرین………………………………………….50

1-2-4 اثر محیط کشت بر درصد جوانه زنی بذرهای نخود شیرین ……………………………………………………………………………………..51

2-2-4 اثر روشنایی بر درصد جوانه زنی بذرهای نخود شیرین ……………………………………………………………………………………………52

3-2-4 برهمکنش اثر محیط کشت و شرایط روشنایی بر درصد جوانه زنی بذرهای نخود شیرین …………………………………….52

3-4 بررسی اثر نوع محیط کشت و نوع ریزنمونه بر پرآوری شاخساره …………………………………………………………………………………53

1-3-4 تعداد شاخساره ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….54

2-3-4 طول بلندترین شاخساره ……………………………………………………………………………………………………………………………………………56

4-4 تشکیل کالوس ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….58

1-4-4 اثر محیط‏های کشت MS و B5 بر وزن کالوس ……………………………………………………………………………………………………..59

2-4-4 اثر ریزنمونه بر وزن کالوس ……………………………………………………………………………………………………………………………………….60

3-4-4 اثر نوع هورمون های بکار رفته بر وزن کالوس ………………………………………………………………………………………………………….60

4-4-4 اثر برهمکنش نوع محیط‏های کشت MS و B5 و ریزنمونه بر وزن کالوس …………………………………………………………..61

5-4-4 اثر برهمکنش محیط‏های کشت MS و B5 و هورمون بر وزن کالوس …………………………………………………………………..62

6-4-4 اثر برهمکنش نوع ریزنمونه و هورمون بر وزن کالوس ………………………………………………………………………………………………63

7-4-4 اثر برهمکنش محیط‏های کشت MS و B5، ریزنمونه و هورمون بر وزن کالوس …………………………………………………..63

5-4 اندام زایی از کالوس ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..66

1-5-4 تعداد شاخساره …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..67

1-1-5-4 اثر ریزنمونه بر تعداد شاخساره ……………………………………………………………………………………………………………………………..67

2-1-5-4 اثر محیط کشت کالوس زا بر تعداد شاخساره ………………………………………………………………………………………………………67

3-1-5-4 اثر محیط کشت اندام زا بر تعداد شاخساره ………………………………………………………………………………………………………….68

4-1-5-4 اثر برهمکنش ریزنمونه و محیط کشت کالوس زا بر تعداد شاخساره ………………………………………………………………….69

5-1-5-4 اثر برهمکنش ریزنمونه و محیط کشت اندام زا بر تعداد شاخساره ……………………………………………………………………. 70

6-1-5-4 اثر برهمکنش محیط کشت کالوس زا و محیط کشت اندام زا بر تعداد شاخساره ………………………………………………71

7-1-5-4 اثر برهمکنش نوع ریزنمونه، محیط کشت کالوس زا و محیط کشت اندام زا بر تعداد شاخساره…………………………72

2-5-4 طول شاخساره …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..75

1-2-5-4 اثر ریزنمونه بر طول شاخساره ………………………………………………………………………………………………………………………………75

2-2-5-4 اثر محیط کشت کالوس زا بر طول شاخساره ……………………………………………………………………………………………………….75

3-2-5-4 اثر محیط کشت اندام زا بر طول شاخساره …………………………………………………………………………………………………………..76

4-2-5-4 اثر برهمکنش ریزنمونه و محیط کشت کالوس زا بر طول شاخساره …………………………………………………………………..77

5-2-5-4 اثر برهمکنش ریزنمونه و محیط کشت اندام زایی بر طول شاخساره ………………………………………………………………….77

6-2-5-4 اثر برهمکنش محیط کشت کالوس زا و محیط کشت اندام زا بر طول شاخساره ……………………………………………….78

7-2-5-4 اثر برهمکنش ریزنمونه، محیط کشت کالوس زا و محیط کشت اندام زا بر طول شاخساره ……………………………….79

6-4 اندام زایی مستقیم ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….82

1-6-4 تعداد شاخساره …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..82

1-1-6-4 اثر ریزنمونه بر تعداد شاخساره ……………………………………………………………………………………………………………………………..82

2-1-6-4 اثر محیط کشت اندام زا بر تعداد شاخساره ………………………………………………………………………………………………………….83

3-1-6-4 اثر برهمکنش ریزنمونه و محیط کشت اندام زا بر تعداد شاخساره ………………………………………………………………………84

2-6-4 طول شاخساره ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………84

1-2-6-4 اثر ریزنمونه بر طول شاخساره ………………………………………………………………………………………………………………………………84

2-2-6-4 اثر محیط کشت اندام زا بر طول شاخساره …………………………………………………………………………………………………………..85

3-2-6-4 اثر برهمکنش ریزنمونه و محیط کشت اندام زا بر طول شاخساره ……………………………………………………………………….86

7-4 ریشه زایی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………88

1-7-4 تعداد ریشه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………88

1-1-7-4 اثر غلظت محیط کشت بر تعداد ریشه …………………………………………………………………………………………………………………88

2-1-7-4 اثر غلظت هورمون بر تعداد ریشه …………………………………………………………………………………………………………………………89

3-1-7-4 اثر برهمکنش غلظت محیط کشت و غلظت هورمون بر تعداد ریشه …………………………………………………………………..90

2-7-4 طول ریشه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….90

1-2-7-4 اثر غلظت محیط کشت بر طول ریشه ………………………………………………………………………………………………………………….90

2-2-7-4 اثر غلظت هورمون بر طول ریشه ………………………………………………………………………………………………………………………….91

3-2-7-4 اثر برهمکنش غلظت محیط کشت پایه و غلظت هورمون بر طول ریشه …………………………………………………………….92

8-4 سازگاری …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………94

1-8-4 اثر بستر کشت سازگاری بر درصد زنده مانی ……………………………………………………………………………………………………………94

2-8-4 اثر بستر کشت سازگاری بر طول شاخساره ………………………………………………………………………………………………………………95

3-8-4 اثر بستر کشت سازگاری بر طول ریشه …………………………………………………………………………………………………………………….97

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات

1-5 بررسی گندزدایی بذرهای کشت شده در شرایط درون شیشه ای ……………………………………………………………………………..100

2-5 جوانه زنی بذر کشت شده نخود شیرین در محیط کشت …………………………………………………………………………………………..102

3-5 پرآوری شاخساره …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………102

4-5 تولید کالوس ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..104

5-5 اندام زایی غیرمستقیم (باززایی از کالوس) ………………………………………………………………………………………………………………….106

6-5 اندام زایی مستقیم ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….108

7-5 ریشه زایی شاخساره های تولید شده ………………………………………………………………………………………………………………………….109

8-5 سازگاری و انتقال …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………111

9-5 نتیجه گیری کلی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………113

10-5 پیشنهادات …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………114

فهرست منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….115

 

 

 

 

 

((فهرست جداول و شکل ها))

عنوان                                                                                                                                      صفحه

جدول 1-3 اجزاء تشکیل دهنده محیط کشت موراشیگ و اسکوگ (MS) ………………………………………………………………………..38

جدول 2-3 اجزاء تشکیل دهنده محیط کشت گامبورگ، 1968 (B5) ………………………………………………………………………………39

جدول 3-3 تیمارهای گندزدایی جهت ضدعفونی بذر ………………………………………………………………………………………………………….40

جدول 4-3 تیمارهای جوانه زنی بذر نخود شیرین در شرایط درون شیشه ای ……………………………………………………………………41

جدول 5-3 تیمارهای مختلف آزمایش پرآوری ……………………………………………………………………………………………………………………..42

جدول 6-3 تیمارهای مختلف آزمایش تولید کالوس در محیط کشت MS ………………………………………………………………………..43

جدول 7-3 تیمارهای مختلف آزمایش تولید کالوس در محیط کشت B5 …………………………………………………………………………43

جدول 8-3 تیمارهای مختلف باززایی غیرمستقیم ………………………………………………………………………………………………………………..44

جدول 9-3 تیمارهای مختلف باززایی مستقیم ……………………………………………………………………………………………………………………..45

جدول 10-3 تیمارهای مختلف ریشه زایی در محیط کشت MS ……………………………………………………………………………………….46

جدول 11-3 تیمارهای مختلف ریشه زایی در محیط کشت MSنیم قدرت ……………………………………………………………………..46

جدول 1-4 تجزیه واریانس اثرات تیمارهای گندزدایی بر درصد آلودگی بذرهای نخود شیرین ………………………………………….49

جدول 2-4 تجزیه واریانس درصد جوانه زنی بذرهای نخود شیرین تحت تاثیر محیط کشت و شرایط روشنایی ………………51

جدول 3-4 تجزیه واریانس برخی صفات اندازه گیری شده تحت تاثیر نوع محیط کشت پرآوری شاخساره و نوع ریزنمونه54

جدول 4-4 تجزیه واریانس شاخص وزن کالوس در آزمایش کالوس زایی …………………………………………………………………………..59

جدول 5-4 اثر برهمکنش نوع محیط کشت پایه، ریزنمونه و هورمون بر وزن کالوس …………………………………………………………64

جدول 6-4 تجزیه واریانس خصوصیات شاخساره نخود شیرین در اندام زایی غیرمستقیم ………………………………………………….66

جدول 7-4 اثر برهمکنش نوع ریزنمونه، محیط کشت کالوس زا و محیط کشت باززایی بر تعداد شاخساره ……………………..73

جدول 8-4 اثر برهمکنش ریزنمونه، محیط کشت کالوس زا و محیط کشت اندام زا بر طول شاخساره ……………………………..80

جدول 9-4 تجزیه واریانس شاخص های تعداد شاخساره و طول شاخساره تحت تاثیر تیمارهای مختلف اندام زایی مستقیم…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….82

جدول 10-4 تجزیه واریانس تعداد ریشه و طول ریشه در آزمایش ریشه زایی از شاخساره ……………………………………………….88

جدول 11-4 تجزیه واریانس درصد زنده مانی، طول شاخساره و طول ریشه در آزمایش سازگاری ……………………………………94

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

((فهرست تصاویر و نمودارها))

عنوان                                                                                                                                     صفحه

شکل 1-4 جوانه زنی بذر نخود شیرین در شرایط کشت درون شیشه‏ای …………………………………………………………………………….53

شکل 2-4 مراحل تشکیل کالوس (الف: مرحله اولیه تولید کالوس از ریزنمونه میان گره ساقه در محیط کشت MS همراه با 2 میلی گرم در لیتر NAA + 5/0 میلی گرم در لیتر BAP، ب: تولید کالوس از ریزنمونه ریشه در محیط کشت MS همراه با 3 میلی گرم در لیتر NAA + 5/0 میلی گرم در لیتر BAP، ج: تولید کالوس از ریزنمونه میان گره در محیط کشت B5 حاوی 2 میلی گرم در لیتر NAA + 5/0 میلی گرم در لیتر BAP، د: تولید کالوس در محیط کشت MS حاوی 2 میلی گرم در لیتر NAA + 5/0 میلی گرم در لیتر BAP) …………………………………………………………………………………65

شکل 3-4 الف و ب: مراحل اولیه تشکیل شاخساره از کالوس، ج: تشکیل شاخساره کامل در محیط کشت اندام زایی MS حاوی 1 میلی گرم در لیتر TDZ…………………………………………………………………………………………………………………………………………..74

شکل 4-4 تشکیل شاخساره از کالوس(الف: در محیط کشت MS حاوی 1 میلی گرم در لیتر TDZ، ب: در محیط کشت MS حاوی 5/0 میلی گرم در لیتر TDZ، ج: در محیط کشت MS حاوی 5/0 میلی گرم در لیتر BAP + 1/0 میلی گرم در لیتر NAA، د: در محیط کشت 1 میلی گرم در لیتر BAP +1/0 میلی گرم در لیتر NAA) ………………………………….81

شکل 5-4 تشکیل شاخساره در آزمایش اندام زایی مستقیم از ریزنمونه میان گره ساقه در محیط کشت MS حاوی 5/0 میلی گرم در لیتر TDZ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….87

شکل 6-4 اندام زایی مستقیم در محیط کشت MS حاوی 5/0 میلی گرم در لیترBAP + 5/0 میلی گرم در لیتر   KIN ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………87

شکل 7-4 ریشه زایی در محیط کشت MS حاوی 1 میلی گرم در لیتر IBA ………………………………………………………………….93

شکل 8-4 ریشه زایی در محیط کشت ½ MS حاوی 1 میلی گرم در لیتر IBA ……………………………………………………………93

شکل 9-4 کشت گیاهک های تولید شده در بسترهای سازگاری و ایجاد پوشش پلاستیک (الف: بستر کوکوپیت، ب: بستر پرلیت) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….96

شکل 10-4 روند باز کردن تدریجی پوشش پلاستیک (الف: پس از گذشت 2 هفته، ب: پس از گذشت 3 هفته) …………….96

شکل 11-4 انتقال گیاهک ها به گلدان و نگهداری در شرایط آب و هوایی گلخانه …………………………………………………………….98

نمودار 1-4 اثر نوع تیمار گندزدایی بر شاخص درصد آلودگی بذور نخود شیرین کشت شده در محیط کشت …………………50

نمودار 2-4 اثر محیط کشت بر درصد جوانه زنی بذرها ………………………………………………………………………………………………………..51

نمودار 3-4 اثر شرایط روشنایی بر درصد جوانه زنی بذرها …………………………………………………………………………………………………..52

نمودار 4-4 برهمکنش اثر محیط کشت و شرایط روشنایی بر درصد جوانه زنی بذرها ……………………………………………………….53

نمودار 5-4 اثر نوع ریزنمونه بر تعداد شاخساره در محیط کشت پرآوری …………………………………………………………………………….54

نمودار 6-4 اثر محیط کشت پرآوری بر تعداد شاخساره ……………………………………………………………………………………………………….55

نمودار7-4 اثر برهمکنش نوع ریزنمونه و نوع محیط کشت پرآوری بر شاخص تعداد شاخساره ………………………………………….56

نمودار 8-4 اثر نوع ریزنمونه بر طول شاخساره در محیط کشت پرآوری شاخساره ……………………………………………………………..57

نمودار 9-4 اثر نوع محیط کشت پرآوری بر طول شاخساره در پرآوری شاخساره ……………………………………………………………….57

نمودار 10-4 اثر برهمکنش نوع ریزنمونه و نوع محیط کشت پرآوری بر طول شاخساره ……………………………………………………58

نمودار 11-4 اثر محیط‏های کشت MS و B5 بر وزن کالوس …………………………………………………………………………………………….60

نمودار 12-4 اثر نوع ریزنمونه بر وزن کالوس ………………………………………………………………………………………………………………………..60

نمودار 13-4 اثر غلظت تنظیم کننده های رشد بر وزن کالوس …………………………………………………………………………………………..61

نمودار 14-4 اثر برهمکنش نوع محیط‏های کشت MS و B5 و ریزنمونه بر وزن کالوس ………………………………………………….62

نمودار 15-4 اثر برهمکنش نوع محیط‏های کشت MS و B5 و هورمون بر وزن کالوس …………………………………………………..62

نمودار 16-4 اثر برهمکنش نوع ریزنمونه و هورمون بر وزن کالوس …………………………………………………………………………………….63

نمودار 17-4 اثر ریزنمونه کالوس بر تعداد شاخساره …………………………………………………………………………………………………………….67

نمودار 18-4 اثر محیط کشت کالوس زا بر تعداد شاخساره ………………………………………………………………………………………………….68

نمودار 19-4 اثر محیط کشت اندام زا بر تعداد شاخساره ……………………………………………………………………………………………………..69

نمودار 20-4 اثر برهمکنش ریزنمونه و محیط کشت کالوس زا بر تعداد شاخساره ……………………………………………………………..70

نمودار 21-4 اثر برهمکنش ریزنمونه و محیط کشت باززایی بر تعداد شاخساره …………………………………………………………………71

نمودار 22-4 اثر برهمکنش محیط کشت کالوس زا و محیط کشت باززایی بر تعداد شاخساره ………………………………………….72

نمودار 23-4 اثر ریزنمونه بر طول شاخساره ………………………………………………………………………………………………………………………….75

نمودار 24-4 اثر محیط کشت کالوس زا بر طول شاخساره ………………………………………………………………………………………………….76

نمودار 25-4 اثر محیط کشت اندام زا بر طول شاخساره ……………………………………………………………………………………………………..76

نمودار 26-4 اثر برهمکنش ریزنمونه و محیط کشت کالوس زا بر طول شاخساره ………………………………………………………………77

نمودار 27-4 اثر برهمکنش ریزنمونه و محیط کشت اندام زا بر طول شاخساره ………………………………………………………………….78

نمودار 28-4 اثر محیط کشت کالوس زا و اندام زا بر طول شاخساره …………………………………………………………………………………..79

نمودار 29-4 اثر ریزنمونه بر تعداد شاخساره در باززایی مستقیم …………………………………………………………………………………………83

نمودار 30-4 اثر محیط کشت باززایی بر تعداد شاخساره در باززایی مستقیم ……………………………………………………………………..83

نمودار 31-4 برهمکنش اثر ریزنمونه و محیط کشت باززایی بر تعداد شاخساره در باززایی مستقیم ………………………………….84

نمودار32-4 اثر ریزنمونه بر طول شاخساره در باززایی مستقیم …………………………………………………………………………………………..85

نمودار 33-4 اثر محیط کشت باززایی بر طول شاخساره در باززایی مستقیم ………………………………………………………………………85

نمودار 34-4 اثر برهمکنش ریزنمونه و محیط کشت اندام زا بر طول شاخساره در باززایی مستقیم ………………………………….86

نمودار35-4 اثر غلظت محیط کشت بر تعداد ریشه ……………………………………………………………………………………………………………..89

نمودار 36-4 اثر غلظت هورمون بر تعداد ریشه …………………………………………………………………………………………………………………….89

نمودار 37-4 اثر برهمکنش غلظت محیط کشت پایه و غلظت هورمون بر تعداد ریشه ………………………………………………………90

نمودار 38-4 اثر غلظت محیط کشت بر طول ریشه ……………………………………………………………………………………………………………..91

نمودار 39-4 اثر غلظت هورمون بر طول ریشه ……………………………………………………………………………………………………………………..91

نمودار 40-4 اثر برهمکنش غلظت محیط کشت MS و غلظت هورمون بر طول ریشه ……………………………………………………..92

نمودار 41-4 اثر بستر کشت سازگاری بر درصد زنده مانی …………………………………………………………………………………………………..95

نمودار 42-4 اثر بستر کشت سازگاری بر طول شاخساره ……………………………………………………………………………………………………..95

نمودار 43-4 اثر بستر کشت سازگاری بر طول ریشه ……………………………………………………………………………………………………………97

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

مقدمه و اهداف

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

مقدمه و اهداف

 

1-1 مقدمه

در چند دهه گذشته با انجام تحقیقات متعدد در زمینه زیست فن آوری[1] کشاورزی، این بخش دارای جایگاه مهم و با ارزشی شده است. این روش این امکان را فراهم می سازد که با استفاده از فنون مختلف از قبیل دست ورزی ژنتیکی[2]، کشت بافت[3] و کشت سلول گیاهی در شرایط درون شیشه‏ای[4]، گیاهانی با ساختار ژنتیکی متفاوت و در نتیجه واریته‏های با عملکرد بیشتر و مقاوم به آفات و بیماری‏ها و علف های هرز و متحمل به تنش‏های محیطی، تولید نماید (چاولا[5]، 2000). شیوه کشت بافت گیاهی طیف وسیعی از روش‏ها را شامل می شود. از جمله این روش‏ها، باززایی از بافت‏های جنینی، قطعات سایر بافت‏ها، کالوس، سلول‏های جدا شده و یا پروتوپلاست را می توان نام برد. باززایی گیاهک[6] از طریق کشت بافت یک نیاز اساسی برای استفاده ژنتیک مولکولی است. یکی از روش‏های کشت بافت، باززایی گیاهک‏ها است که از طریق تشکیل گیاهک‏ها با القاء ساقه‏های نابجا[7]، جنین های رویشی[8] و یا جوانه‏های جانبی[9] امکان پذیر می شود. در این صورت ساقه‏های نابجا یا جنین های رویشی از کالوس و یا به طور مستقیم از ریز نمونه بدست می آید (پیریک، 1985). این روش می تواند به منظور بهبود و اصلاح گیاهان[10]، تولید گیاهان عاری از عوامل بیماری زا یا پاتوژن[11]، نگهداری ژرم پلاسم[12]، تکثیر انبوه[13] و تولید و تکثیر همگروه‏ها[14] (گیاهانی با ساختار ژنتیکی یکسان) مورد استفاده قرار می گیرد (لویولا و وازکوز[15]، 2006). روش های کشت بافت بر این حقیقت تاکید دارد که خیلی از سلول های گیاهی، پتانسیل و ظرفیت دارند که قادر به باززایی یک گیاه باشند که به آن توتی پوتنسی[16] می گویند (آکین آیدو و همکاران[17]، 2009). فاکتورهای مهمی که در کشت بافت باید مورد توجه قرار گیرند شامل موقعیت فیزیولوژی گیاه مادری، انتخاب ریزنمونه، مبدا و اندازه ریزنمونه[18]، انتخاب محیط کشت مناسب برای ریزنمونه، قطبیت و تعادل هورمونی در محیط کشت می باشند.

کشت بافت شامل مراحل زیر می باشد: الف) تهیه ریزنمونه و گندزدایی ریزنمونه، ب) تولید کالوس، ج) باززایی از کالوس (باززایی غیرمستقیم)، د) ریشه زایی، ه) سازگاری و انتقال به گلخانه (تاجی و همکاران، 2003). کالوس، توده‏ای از سلول‏های پارانشیمی بی شکل با دیواره سلولی نازک است که در شرایط طبیعی و یا در محیط کشت درون شیشه ای به صورت سازمان نیافته رشد می کند. هنگامی که گیاه زخمی یا بریده می شود، در محل زخم کالوس تشکیل می شود (پیریک، 1985). در روش باززایی غیر مستقیم عموما تولید گیاهان با واسطه کالوس صورت می گیرد. یعنی ابتدا بافت ریز نمونه وادار به تشکیل کالوس می شود و سپس از کالوس اندام زایی صورت می گیرد (شریفی و همکاران، 1389).

معمولا از پنج گروه تنظیم کننده های رشد گیاهی[19] در کشت بافت، بیشتر از اکسین‏ها[20]، سیتوکینین‏ها[21] و جیبرلین[22] استفاده می شود (شریفی و همکاران، 1389). پرآوری شاخه[23]، یک مرحله از فرآیند ریزازدیادی است که به عنوان یکی از مراحل اصلی علم بیوتکنولوژی در نظر گرفته می شود. این فرآیند تولید ʾʾشاخه از جوانهʿʿ از زمان کشف سیتوکینین و ترکیبات شبه سیتوکینین از طریق ساخت مصنوعی به دست آمد (دامیانو و همکاران، 2000). در اندام زایی مستقیم[24]، قسمتی از بافت گیاه (ریزنمونه) جدا شده و در شرایط عاری از آلودگی به محیط کشت مناسب منتقل می شود. سپس با تغییر غلظت مواد تنظیم کننده رشد در محیط کشت، اندام مورد نظر تشکیل می شود

[1] Biotechnology

[2] Genetic manipulation

[3] Tissue culture

[4] In vitro cell culture

[5] Chawla

[6] Plantlet

[7] Adventitious shoots

[8] Somatic embryos

[9] Axillary buds

[10] Plant modification and improvment

[11] Pathogens-free plants

[12] Germplasm storage

[13] Mass propagation

[14] Production and propagation of clones

[15] Loyola-Vargas and Vazquez- Flota

[16] Totipotency

[17] Akin-Idowu et al.

[18] Explant size

[19] Plant Growth Regulators

از مسائل آن به طور صریح بیان نگشته است که یکی از آن ها بحث تداخل دیات است. در حال حاضر نیز در دادگاه های کیفری تعداد پرونده های این موارد کم نیستند که بسیاری از این قتل یا ضرب و جرح ها با تعدد صدمات همراه بوده است و اینجاست که این سوال مطرح می شود که آیا تمام این صدمات دیه جداگانه دارد (البته در مواردی که امکان قصاص نباشد) یا اینکه فقط دیه حدأکثر را در نظر می گیریم و در اینجاست که بحث تداخل یا تعدد دیات مطرح می شود. اصل عدم تداخل دیات هم در فقه و هم در قانون به عنوان یک اصل کلی مطرح شده است، پس در نتیجه موارد خلاف این اصل باید مستند و مستدل باشد که قانون مواردی را که امکان تداخل وجود دارد چه به صورت یک قاعده کلی و چه به صورت موردی (در اعضای مختلف) در مواد مربوط به بحث دیات مطرح کرده است. در این نوشتار به بررسی فقهی – حقوقی بحث تداخل دیات پرداخته شده است و ضمن نگاهی کلی به قانون مجازات1370در این زمینه، مواد مذکور در قانون مجازات 1392 را در مورد تداخل و یا تعدد دیات، مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. با توجه به اینکه ماهیت تحقیق، توصیفی- تحلیلی می باشد برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از روش کتابخانه ای و استدلالی استفاده شده است.

کلمات کلیدی:  دیات – تداخل دیات – عدم تداخل دیات – تعدد صدمات

فهرست مطالب

 عنوان                                                                                         صفحه                                                                                                                                                                       

مقدمه                                                                                                               

بیان مسأله……………………………………………………………………………………………. 1
سابقه تحقیق………………………………………………………………………………………….. 2
ضرورت و نوآوری تحقیق ……………………………………………………………………… 3
سوالات تحقیق ……………………………………………………………………………………… 4
فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………………… 4
هدف ها و کاربردهای تحقیق ………………………………………………………………….. 5
روش و نحوه انجام تحقیق وبدست آوردن نتیجه……………………………………………. 5
طرح تحقیق …………………………………………………………………………………………. 6
فصل اول: تعاریف ومفاهیم دیه و تداخل

بخش اول: تاریخچه، مفهوم و ماهیت دیه……………………………………………………….. 10

گفتار اول:  تاریخچه …………………………………………………………………………………. 10

گفتار دوم: فلسفه دیه…………………………………………………………………………………. 11

گفتار سوم: ماهیت دیه……………………………………………………………………………….. 12

گفتار چهارم: تعریف دیه…………………………………………………………………………….. 13

1.دیه در لغت…………………………………………………………………………………………. 13

دیه در روایات…………………………………………………………………………………….. 14
3.دیه در اصطلاح فقها………………………………………………………………………………. 14

دیه در اصطلاح حقوق دانان……………………………………………………………………. 15
دیه در قانون……………………………………………………………………………………….. 15
بخش دوم: تداخل اسباب……………………………………………………………………………. 16

گفتار اول: تداخل در لغت…………………………………………………………………………… 16

گفتاردوم: تداخل در اصول فقه…………………………………………………………………….. 17

1-تداخل در اصول لفظی(اصل لفظی)…………………………………………………………… 17

2-تداخل در اصول عملی(اصل عملی)………………………………………………………….. 18

گفتار سوم: محل نزاع در بحث تداخل……………………………………………………………. 19

گفتار چهارم: اصل عدم تداخل اسباب……………………………………………………………. 19

گفتار پنجم: تداخل تکالیف در ابواب فقه………………………………………………………… 20

1- تداخل در نماز……………………………………………………………………………………. 20

2- تداخل در طهارت……………………………………………………………………………….. 20

3- تداخل در حج……………………………………………………………………………………. 21

4- تداخل در طلاق………………………………………………………………………………….. 21

5- تداخل در حدود…………………………………………………………………………………. 21

6- تداخل در قصاص……………………………………………………………………………….. 21

7- تداخل در روزه…………………………………………………………………………………… 22

8- تداخل در جزیه…………………………………………………………………………………… 22

فصل دوم:تحلیل فقهی تداخل یا عدم تداخل دیه ی أعضا در یکدیگر

بخش اول: بررسی أصل عدم تداخل دیات در فقه…………………………………………….. 24

بخش دوم: بررسی روایات در زمینه تداخل دیات…………………………………………….. 26

گفتار اول: روایات حاکی از عدم تداخل دیات…………………………………………………. 26

1.روایت ابراهیم بن عمر……………………………………………………………………………. 26

2.روایت أصبغ بن نباته……………………………………………………………………………… 27

گفتار دوم: روایت حاکی از تداخل دیات………………………………………………………… 28

گفتار سوم: تحلیل وبررسی روایات……………………………………………………………….. 29

گفتار چهارم: جمع دو دسته روایات………………………………………………………………. 34

بخش سوم: تحلیل فقهی…………………………………………………………………………….. 35

گفتار اول: فروض مسأله وحکم آن ها……………………………………………………………. 35

گفتار دوم: دیدگاه های فقها در این زمینه………………………………………………………… 36

1.نظریه تداخل………………………………………………………………………………………… 36

2.نظریه عدم تداخل………………………………………………………………………………….. 36

3.نظرات قائل به تفصیل…………………………………………………………………………….. 36

الف.تفصیل میان یک ضربه وچند ضربه………………………………………………………….. 36

ب. تفصیل میان جنایات طولی وعرضی…………………………………………………………. 37

گفتار سوم: بررسی أدله مربوط به نظرات فقها………………………………………………….. 38

گفتار چهارم: ذکر چند استفتاء در این زمینه……………………………………………………… 40

فصل سوم: تحلیل حقوقی تداخل یا عدم تداخل دیه ی أعضا در یکدیگر

بخش اول: بررسی کلی تداخل یا عدم تداخل دیات در قانون………………………………. 43

گفتار اول: بررسی اصل عدم تداخل دیات در قانون…………………………………………… 43

گفتاردوم:  نگاهی إجمالی به قانون مجازات اسلامی مصوب 1370در این زمینه………. 45

گفتار سوم: قواعد کلی  تداخل و یا  تعدد دیات درقانون مجازات اسلامی مصوب1392 48

تداخل در صدمات غیر عمدی…………………………………………………………………. 48
تداخل در صدمات عمدی………………………………………………………………………. 50
بررسی قاعده ی عدم تداخل دیات……………………………………………………………. 51
شرایط لازم برای تداخل دیات…………………………………………………………………. 53
قواعد کلی تداخل دیات در منافع…………………………………………………………….. 55
تداخل دیات در جراحات………………………………………………………………………. 59
گفتار چهارم: ذکر چند نظریه ی مشورتی در این زمینه……………………………………….. 60

بخش دوم:  بررسی موردی  تداخل دیات در قانون مجازات اسلامی مصوب  1392… 61

گفتار اول: در أعضا…………………………………………………………………………………… 62

1.استخوان………………………………………………………………………………………………. 62

مو…………………………………………………………………………………………………….. 62
چشم…………………………………………………………………………………………………. 63
بینی………………………………………………………………………………………………….. 64
گوش………………………………………………………………………………………………… 64
دندان و فک……………………………………………………………………………………….. 65
دست وپا………………………………………………………………………………………….. 66
سایر أعضا………………………………………………………………………………………….. 66
گفتار دوم: در دیه ی مقرر منافع…………………………………………………………………… 68

1.عقل…………………………………………………………………………………………………… 69

شنوایی………………………………………………………………………………………………. 70
3 بینایی…………………………………………………………………………………………………. 70

4.بویایی………………………………………………………………………………………………… 70

چشایی………………………………………………………………………………………………. 71
صوت و گویایی…………………………………………………………………………………… 72
سایر منافع………………………………………………………………………………………….. 72
گفتار سوم:  تداخل در دیه جراحات …………………………………………………………….. 73

گفتار چهارم:  تداخل در دیه ی جنین……………………………………………………………. 75

گفتار پنجم:  تداخل در دیه ی جنایت بر میت………………………………………………….. 76

بخش سوم: تداخل در أرش………………………………………………………………………… 77

گفتار اول: قواعد متفاوت از دیه در ارش………………………………………………………… 79

1.تساوی ارش برای زن ومرد……………………………………………………………………… 79

مهلت پرداخت در ارش…………………………………………………………………………. 79
سقف تعیین میران ارش………………………………………………………………………….. 80
گفتار دوم: اصل عدم تداخل در أرش…………………………………………………………….. 81

فصل چهارم: تحلیل فقهی- حقوقی تداخل  یا عدم تداخل دیه أعضا در دیه ی نفس

بخش اول: تحلیل فقهی……………………………………………………………………………… 83

گفتار اول: فروض مسأله…………………………………………………………………………….. 83

گفتار دوم: حکم فروض مسأله…………………………………………………………………….. 84

گفتار سوم: دیدگاه های فقها در این زمینه……………………………………………………….. 87

1.نظریه ی تداخل…………………………………………………………………………………….. 87

2.نظریه ی عدم تداخل………………………………………………………………………………. 87

3نظریه ی قائل به تفصیل……………………………………………………………………………. 87

گفتار چهارم: بررسی أدله ی مربوط به نظرات فقها……………………………………………. 88

بخش دوم: تحلیل حقوقی…………………………………………………………………………… 88

گفتار اول: نگاهی إجمالی به قانون مجازات اسلامی مصوب 1370………………………. 89

گفتار دوم: بررسی تداخل دیات در دیه ی نفس در قانون مجازات اسلامی مصوب1392 91

1.سرایت صدمه ی غیر عمدی منجر به مرگ…………………………………………………… 91

2.سرایت  صدمه ی عمدی منجر به مرگ……………………………………………………….. 93

زوال منفعت منجر به مرگ……………………………………………………………………… 94
گفتار سوم: ذکر یک نظریه مشورتی در این زمینه………………………………………………. 95

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………… 96

پیشنهادات………………………………………………………………………………………………. 98

منابع……………………………………………………………………………………………………… 99

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………… 103

مقدمه

در میان اجتماع انسانی، وقوع جرم و جنایت یک اتفاق طبیعی محسوب می‌شود و بیشتر این جنایت‌ها در زمره تجاوز به انسان و ضرب و جرح وی بوده است و از ابتدا نیز این جنایت ها با مجازات های مختلف همراه بوده است که یکی از جنایت های متداول آن که به قصد جبران صدمات وارده بوده بعد از قصاص دیه می باشد.

در مورد این صدمات ذکر این نکته ضروری است که معمولاً این جنایت ها با تعدد ضربات و یا تعدد صدمات همراه بوده است و در راستای جبران آن این مساله مطرح می شود که آیا تمام صدمات را جداگانه محاسبه می کنیم (که این را تعدد دیات می نامند) یا در بین صدمات، بزرگترین صدمه را در نظر گرفته و فقط همین دیه را در نظر می گیریم (که این را تداخل دیات می گویند) یا اینکه بر حسب شرایط و نوع صدمات، تعداد ضربه ها و… متفاوت خواهد بود.

در این نوشتار سعی برآن شده که جدای از تحلیل فقهی تداخل و عدم تداخل دیات در مواری که صدمات متعددی وجود دارد به بررسی موادی از قانون مجازات که مربوط به این بحث است پرداخته شود و چگونگی احتساب دیه‌ صدمات متعدد و تداخل و تعدد دیات در این موارد با در نظر گرفتن حالت های مختلف نقد و بررسی شود.

تعریف مسأله
قتل وجرح از جمله جرایمی است که در تمام ادوار تاریخ به عنوان یک پدیده ی اجتماعی مجرمانه، مورد تنفر و إنزجار عمومی بوده ودر همه شرایع وآیین های مذهبی و قوانین و نصوص ملت ها، قتل وجرح امری نامشروع و با عکس العمل شدید مواجه بوده است و جرم قتل وجرح

 

ممکن است به شکل های مختلفی تحقق پیدا کند. در بسیاری از موارد قاتل ابتدا یک جنایت برعضوی از أعضای مجنی علیه وارد می کند (به عنوان مثال دست او را قطع می کند واین جنایت برعضو منجر به مرگ مجنی علیه می شود) و در برخی از موارد ضرباتی که باعث مرگ مجنی علیه می شود متعدد است که گاه این ضربه ها به صورت متوالی وگاه به صورت جدا از هم است. در کشور ما برای جنایت وجبران آن درموارد عمدی قصاص و در غیر عمدی دیه در نظر گرفته شده و حتی گاهی در موارد عمدی هم که امکان قصاص نباشد یا فرد عفو به دیه کرده باز بحث دیه واحتساب آن خواهد بود.

حال سؤالی که در اینجا مطرح می شود این است که اگر چند جنایت بر کسی وارد شده باشد، آیا برای هر جنایت دیه جداگانه در نظر گرفته می شود؟ مثلاً اگر کسی با وارد کردن ضربه ای به سر دیگری سر او را بشکند و او بمیرد آیا لازم است جانی دو دیه (یکی برای شکستن استخوان سر ودیگری برای مرگ) بپردازد یا اینکه دیه شکستن استخوان سر در دیه نفس تداخل کرده و جانی تنها به پرداخت دیه قتل محکوم می شود؟  اگر کلاً  کسی دست، پا، گوش و چشم کسی را از بین ببرد ودر نتیجه شخص بمیرد آیا دیه أعضا در دیه نفس تداخل می کند یا اینکه می بایست برای تک تک أعضا و برای نفس دیه جداگانه تعیین شود.(حاجی ده آبادی،1384 ،84 )

مسأله ی دیگر این است که دیه حق النّاس است و در آن باید با دقت بیشتری عمل کرد پس اینکه مشخص شود در چه مواردی تداخل و در چه مواردی تعدد در نظر گرفته می شود یک بحث کاربردی است و نیاز به مکتوب مدونی می باشد که بدانیم ملاک تداخل چیست؟

لذا در این تحقیق سعی بر آن است تا با بیان أقوال فقها، همین طور أدله آن ها و بررسی موادی از قانون مجازات اسلامی مصوب “1370” وقانون مجازات اسلامی مصوب”1392″که مرتبط با این موضوع است، چالش ها و مشکلات قوانین و مقررات موجود در این حوزه مطرح و  پیشنهادات و راه کارهای آن ها نیز بیان شود.

ضرورت و نو آوری تحقیق
  بحث پیرامون تداخل و عدم تداخل دیات بیشتر در فقه مطرح بوده و از جمله موضوعاتی است که راجع به آن نظرات زیادی مطرح شده است، حقوق دانان به طور مختصر و کمتری به بررسی این موضوع در حیطه ی حقوق کیفری پرداخته اند. البته حقوق ما به خصوص حقوق کیفری و قانون مجازات اسلامی متأثر و برگرفته از فقه است پس بررسی این موضوع در فقه کاری مفید خواهد بود.

این موضوع کاربرد بسیار زیادی در حقوق ما دارد، از جمله اینکه بسیاری از پرونده های کیفری در محاکم، راجع به موضوع مورد بحث می باشد که روند نسبتأ طولانی هم برای صدور این احکام طی می شود چرا که میزان جرم وجنایت در جامعه کم نیست و میزان آمار پرونده های دادگاه نیز مؤید همین مطلب است. لذا باتوجه به اهمیت موضوع و اینکه تحقیق مفصل و دقیقی در این مورد وجود ندارد سعی بر آن است تا با بررسی کامل و همه جانبه ی این موضوع از منظر فقه وحقوق نتیجه مطلوب و شایسته ای حاصل گردد چرا که بررسی فقهی مواد به درک و تحلیل مواد ورفع إبهام و برداشت درست از ماده ی قانونی کمک می کند که این مهم برای صدور رأی مفید واقع خواهد بود.

در مورد دیات همان طور که در سوابق آمد کتاب ها و رساله های مختلفی وجود دارد، اما درمورد تداخل دیات به صورت اختصاصی کتاب و یا رساله ای موجود نیست، البته قابل ذکر است مقاله ونوشته هایی کوتاه در مورد این موضوع وجود دارد.

امّا این رساله به بررسی فقهی- حقوقی صرف تداخل دیات به صورت إختصاصی پرداخته است، ضمنأ بررسی بحث تداخل دیات در قانون جدید با لأخص مواد مندرج در فصل هفتم از بخش اول کتاب دیات قانون مجازات اسلامی مصوب92 (با عنوان تداخل وتعدد دیات) و همچنین ذکر نقاط قوت وضعف این  مواد و مقایسه آن با نظرات فقهی نیز کار جدیدی خواهد بود.

سؤالات تحقیق
آیا در ارش هم تداخل وجود دارد؟
آیا تغییرات قانون مجازات مصوب1392 تغییرات مثبت ودارای فایده ای بوده یا تغییرات تأثیر خاصی نداشته است؟
آیا قواعد کلی تداخل دیات مذکور در قانون جدید در مورد همه ی أعضا رعایت شده است؟
فرضیات
در ارش تداخل وجود ندارد چرا که أصل، عدم تداخل دیات است و موارد تداخل در دیات، صراحتاً ذکر شده ولی در ارش مستند قانونی برای تداخل وجود ندارد.
تغییرات دارای تأثیراتی مفید بوده است، از جمله اختصاص دادن یک فصل از قانون به بحث تداخل و تعدد دیات.
بله قواعد کلی مذکور در مواد 539 تا 547 قانون مجازات اسلامی در مورد تمام أعضا رعایت شده است.
هدف ها و کاربردهای تحقیق
با توجه به اینکه در قانون مجازات اسلامی مصوب1370 به طور مفصل و دقیق در خصوص موضوع مورد بحث چیزی بیان نشده است و همچنین علاوه بر زیاد بودن تعداد کتب فقهی در این خصوص نظریات مختلف و متعددی هم از سوی فقها بیان شده است.

مسأله ی دیگر اینکه موضوع مورد بحث در جامعه بسیار مبتلابه است و در محاکم حقوقی نیز بسیارجنبه ی کاربردی دارد، لذا این تحقیق می تواند به عنوان منبعی مناسب وگرد آوری شده جهت مطالعه، نقد و بررسی قانون مجازات اسلامی مصوب1370 و قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مورد استفاده قرار گیرد و تا حدودی ابهامات و تردیدهایی را که قضات در موقع صدور رأی با آن مواجهند را برطرف سازد تا عدالت هرچه بهتر در محاکم حقوقی برقرار گردد. إرائه نظرات فقها وتحلیل وبررسی میزان رعایت نظر آنان در قانون می تواند برای دانشجویان این رشته و قضات و وکلا مورد استفاده باشد که با تحریر این نوشته می توان به تعیین موارد امکان یا عدم امکان تداخل دیات در جرائم علیه نفس و أعضا کمک بزرگی کرد.

روش انجام تحقیق
   نوع مطالعه وروش بررسی فرضیه ها و پاسخگویی به مسائل مطرح شده در این تحقیق توصیفی ـ تحلیلی می باشد که در این راستا لازم بوده منابع فقهی وحقوقی مدون بررسی شود.

لازم به ذکر است که در کتب مذکور اشاره ی مستقیم ومفصلی به خود بحث تداخل نشده بلکه در کنار مباحث کلی وجزیی در مورد دیات اگر در آن مورد تداخل وجود داشته به بحث تداخل هم پرداخته شده است که با فراهم آوردن منابع مربوط به دیات و فیش برداری این کار صورت گرفته است.

در کنار تجزیه وتحلیل موادی از قانون مصوب 1392که مربوط به تداخل دیات می باشد نگاهی به قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 کمک بزرگی به فهمیدن محتوای بحث خواهد کرد و در این راستا إرائه چند نظریه مشورتی هم برای رفع ابهامات از خود مواد مفید خواهد بود.

لذا در این نوشتار با استفاده از روش عقلی و بهره گیری از استدلال های منطقی و نیز با تکیه  بر اصول پذیرفته شده ی حقوقی به تجزیه و تحلیل نظریات فقها و موادی از قانون مجازات مصوب70 و همچنین نقد و بررسی موادی از قانون مجازات مصوب 92 پرداخته خوهد شد. ضمن اینکه با بررسی و مروری بر نظریات مشورتی به تجزیه وتحلیل هر چه بهتر این موضوع پرداخته خواهد شد.

 طرح تحقیق
دیه و شرایط و چگونگی پرداخت و دریافت آن بحثی است که در باره ی آن مطالب زیادی در کتب مختلف، مقاله ها و پایان نامه ها می توان یافت برای همین در این نوشته از پرداخت به این مباحث خودداری کرده منتها از بابت مقدمه چینی وآشنایی خواننده با کلمات و محتوای بحث لازم دیده شده که ابتدا در باره دیه مطالبی کلی بیان شود و سپس در باره ی خود تداخل مطلب آورده شده و بعد از آن به بحث تداخل دیات پرداخته شده است.

پس در این پایان نامه بعد از قسمت مقدمه در فصل اول  به تعاریف ومفاهیم می پردازیم که در بخش اول این فصل درباره دیه در چهار گفتارمطلب خواهیم داشت: که به ترتیب در گفتار اول  از تاریخچه دیه که در آن از چگونگی بوجود آمدن دیه در قبل و بعد از اسلام گفته می شود، در گفتار دوم و سوم به ترتیب فلسفه ی دیه یعنی قصد از تعلق دیه به مجنی علیه و یا ورثه ی او چیست و در گفتار بعدی ماهیت دیه مورد بررسی خواهد گرفت اینکه دیه را مجازات بدانیم یا از دیدگاه مدنی آن را مسئولیت مدنی جانی در مقابل مجنی علیه بدانیم.

به این شرط در بند 5 ماده 8 قانون حمایت خانواده و بند 5 ماده 1130 ق.م[1] اشاره شده است و در ماده 1121 و 1122 ق.م عیوب و بیماری‌هایی که موجب ایجاد حق فسخ برای زوجه می‌شود، احصاء شده است که مورد اجماع فقهاءست و به نظر می‌رسد بیماری‌های مذکور در این شرط اعم از عیوب مجوز فسخ نکاح است. منظور از امراض صعب العلاج، بیماری‌هایی است که در اثر معاشرت و همزیستی زناشویی زوجین با یک‌دیگر و یا نزدیکی جنسی از شوهر به زن سرایت کرده و او را نیز مبتلا می‌گرداند و مداوای او مواجه با دشواری بوده و مدتی به طول می‌انجامد؛ ولی به نظر می‌رسد که اگر یکی از قیود مندرج در شرط مذکور را نداشته باشد، صدور دادخواست طلاق به علت آن با مشکل روبه‌روست؛ بنابراین اگر مسری باشد ولی مداوای آن دشوار ومدتی طولانی به طول نیانجامد و یا آن که دوام زندگی زناشویی برای زن موجب مخاطره نباشد، مانند گریپ، تیفوئید، تیفوس و امثال آن، زن نمی‌تواند از دادگاه درخواست طلاق کند.

پاره‌ای از بیماری‌ها‌ به ویژه آن‌ها که ریشه‌ی روانی دارند و ممکن است صدور حکم طلاق، وضع بیمار را وخیم‌تر سازد و گاه موجب مرگ او شود، در چنین مواردی انصاف و عدالت حکم می‌کند که خطر ناشی از زندگی مشترک برای همسر بیمار و خطر طلاق برای خود او مقایسه شود و در صورتی دادگاه با طلاق موافقت کند که برای حفظ سلامت و حیات مدعی چاره دیگری نباشد.

 

در مواردی، ابتلاء به چنین بیماری‌هایی می‌تواند کانون زندگی خانوادگی را دستخوش مشکل سازد؛ از قبیل امراض صعب العلاجی که زوج به آن‌ها مبتلا می‌شود مثل صرع صعب العلاج، سِلْ، سوزاک، هپاتیت (ب)، ایدز، سادیسم، افسردگی حاد و پرخاشگری چنان‌چه غیرقابل علاج باشد، از مصادیق این بیماری‌ها بوده اما در مورد سرطان در صورتی موجب طلاق می‌شود که زندگی زناشویی را مختل کند.

پس، در واقع صعب العلاج بودن به تنهایی موجبی برای طلاق نیست و باید واگیردار و مسری هم بوده یا روانی باشد و اگر بیماری‌ای واگیردار و روانی نباشد، باید به شدت در روابط خانوادگی اختلال وارد کند و زندگی زناشویی را برای زوجه همراه با مشقت و عسر و حرج سازد؛  البته روز به روز با توسعه‌ی علم پزشکی از دامنه‌ی بیماری‌های صعب العلاج کاسته می‌شود که در این خصوص برای تشخیص بیماری‌هایی که مجوز صدور حکم طلاق هستند، قاضی باید به مشاوره از پزشک متخصّص توسل جسته و مطابق با معیار عرفی تصمیم صحیح را اتخاذ کند.

به هرحال قانون‌گذار مطابق ماده 1127 ق.م[2] هنگامی که زوج بعد از ازدواج دچار بیماری مهلکی شود، به زوجه حق دوری از او را داده ولیکن حق فسخ نکاح را نداشته، اما در صورتی که بیماری به حدی باشد که تحمل آن برای زوجه سخت بوده و طولانی شدن دوران اجتناب از آمیزش به زن آسیب برساند، در صورت توافق در ضمن عقد، زن حق وکالت در طلاق مطابق این شرط را خواهد داشت.

دكتر فرهاد لشگرآرا
 
 
 
 
 
سال تحصیلی: 1390-1389
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

 

 

فهرست

عنوان                                        صفحه

چكیده……………………………………………………………………………………………………………1

فصل اول: طرح مسأله

مقدمه…………………………………………………………………………………………………….3
بیان مسأله……………………………………………………………………………………………….4
اهمیت و ضرورت موضوع……………………………………………………………………..10
اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………….21
محدوده های تحقیققلمرو مكانی…………………………………………………………………………………….21
قلمرو زمانی……………………………………………………………………………………..22
قلمرو موضوعی………………………………………………………………………………..22
محدودیتهای تحقیق………………………………………………………………………………22
تعاریف عملیاتی…………………………………………………………………………………..22
فصل دوم: مروری بر ادبیات موضوع

بخش اول: ادبیات نظری

مقدمه…………………………………………………………………………………………………28
طبقه بندی سبزی ها…………………………………………………………………………….28
عوامل محیطی مؤثر در پرورش سبزیها…………………………………………………..29مشخصات بذر خوب……………………………………………………………………….30
خاك های مناسب برای كشت سبزی…………………………………………………..30
احتیاجات دمایی………………………………………………………………………………32
آب………………………………………………………………………………………………..32
آفات و عوامل بیماری زا …………………………………………………………………33
مدیریت خاك و كوددادن……………………………………………………………………..37
انواع كودهای مورد نیاز سبزی………………………………………………………………38كودهای آلی…………………………………………………………………………………….38كود سبز……………………………………………………………………………………38
كود حیوانی………………………………………………………………………………38
 

عنوان                                        صفحه

كودهای معدنی یا شیمیایی…………………………………………………………………39كودهای ازته……………………………………………………………………………….39
كودهای فسفاته……………………………………………………………………………40
كودهای پتاسه……………………………………………………………………………..40
كودهای بیولوژیك …………………………………………………………………………..41
عوامل مؤثر در میزان مصرف كودها و سموم شیمیایی…………………………………41
مقدمه ای بر آموزش……………………………………………………………………………..42
تعریف آموزش…………………………………………………………………………………….43
انواع آموزش………………………………………………………………………………………..44
آموزش مداوم و توسعه پایدار……………………………………………………………….44
انواع روش های آموزش كشاورزی……………………………………………………….46
تعریف ترویج…………………………………………………………………………………….49
اهداف ترویج كشاورزی………………………………………………………………………49
انواع وسایل كمك آموزشی…………………………………………………………………50
معرفی شهرستان ری…………………………………………………………………………..52موقعیت………………………………………………………………………………………..52
وضعیت توپوگرافی و اقلیمی………………………………………………………….52
توزیع جغرافیایی جمعیت………………………………………………………………52
موقعیت كشاورزی………………………………………………………………………..53
بخش دوم: ادبیات تجربی

2-16-1- تحقیقات داخلی…………………………………………………………………………..53

2-16-2- تحقیقات خارجی………………………………………………………………………….55

بخش سوم: چهارچوب نظری………………………………………………………………………59

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………..61

3-2- نوع و روش تحقیق……………………………………………………………………………..61

3-3- جامعه آماری………………………………………………………………………………………61

 

عنوان                                        صفحه

3-4- روش نمونه گیری و حجم نمونه…………………………………………………………………62

3-5- ابزار جمع آوری داده ها و گردآوری اطلاعات………………………………………………62

3-5-1- روایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………….63

3-5-2- پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………….63

3-6- متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………..63

3-7- فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………….65

3-8- منابع جمع آوری اطلاعات …………………………………………………………………………69

3-9- روش های آماری………………………………………………………………………………………69

فصل چهارم: یافته های تحقیق

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………..71

بخش اول: آمار توصیفی

4-2- توصیف ویژگیهای فردی سبزیكاران مورد مطالعه…………………………………………….71

4-3- توصیف اظهار نظرهای سبزیكاران مورد مطالعه……………………………………………….73

بخش دوم: آمار استنباطی

4-4- همبستگی كاهش استفاده از سموم و نهاده ها با متغیر فعالیتهای آموزشی-ترویجی..95

4-5- همبستگی كاهش استفاده از سموم و نهاده ها با متغیرهای تحقیق………………………..96

4-6- بررسی و تحلیل رگرسیون چند متغیری نگرش……………………………………………….98

فصل پنجم: نتیجه گیری، بحث و پیشنهادها

5-1- خلاصه……………………………………………………………………………………………………102

5-2- نتیجه گیری و بحث………………………………………………………………………………….103

5-2-1- نتایج حاصل از یافته های توصیفی………………………………………………………….103

5-2-2- نتایج حاصل از یافته های استنباطی…………………………………………………………107

5-3- پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………112

5-4- پیشنهادهایی به منظور تحقیقات آتی…………………………………………………………….113

فهرست منابع و مؤاخذ………………………………………………………………………………………..114

ضمائم……………………………………………………………………………………………………………….118

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                       صفحه

میزان تولید كود شیمیایی اوره از سال 2002 تا 2008 در ایران…………………………..6
میزان نیترات در 8 نمونه برگی در شهرستان ری- 1388…………………………………..8
میزان عناصر غذایی پرمصرف و كم مصرف در 20 نمونه خاكی سبزیكاری در
شهرستان ری-1388………………………………………………………………………………………9

1-4- دوره های آموزشی – ترویجی جهاد كشاورزی شهرستان ری-1387………………..13

1-5- دوره های آموزشی – ترویجی جهاد كشاورزی شهرستان ری-1388………………..15

دوره های آموزشی – ترویجی جهاد كشاورزی شهرستان ری-1389………………..17
روستاهای تحت پوشش مركز ترویج و خدمات جهاد كشاورزی كهریزك………….24
روستاهای تحت پوشش مركز ترویج و خدمات جهاد كشاورزی فشافویه……………25
روستاهای تحت پوشش مركز ترویج و خدمات جهاد كشاورزی قلعه نو…………….26
میزان تحمل سبزی های مختلف به PH ……………………………………………………….31
فعالیت ها و مواد بیولوژیك توزیع شده در بین سبزیكاران………………………………..34
آفات یا عامل بیماری زا در سبزیجات و كنترل شیمیایی ………………………………….35
آفات یا عامل بیماری زا در سبزیجات وكنترل بیولوژیكی…………………………………..36
خلاصه نظریات مطرح شده ………………………………………………………………………..57
بخش سوم: چارچوب نظری………………………………………………………………………..59
3-1- تناظر پرسشنامه با اهداف تحقیق………………………………………………………………….. 62

3-2- ضریب آلفای كرومباخ برای تعیین اعتبار پرسشنامه………………………………………… 63

4-1- توزیع فراوانی سن سبزیكاران مورد مطالعه……………………………………………………. 71

4-2- توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس سطح تحصیلات…………………………………….. 72

4-3- توزیع فراوانی مقدار زمین سبزیكاران افراد مورد مطالعه………………………………….. 73

4-4- بهره گیری سبزیكاران از تخصص كارشناسان………………………………………………… 73

4-5- توزیع فراوانی ملاك انتخاب مواد شیمیایی توسط سبزیكاران…………………………… 74

4-6- توزیع فراوانی نظرسنجی از سبزیكاران……………………………………………………………..74

4-7- روند معرفی مواد بیولوژیك به سبزیكاران……………………………………………………….. 75

4-8- توزیع فراوانی تطابق آموزش ها با نیازهای سبزیكاران………………………………………. 75

4-9- میزان تأثیر آگاهی از فناوری در زمینه افزایش تولید………………………………………….. 76

عنوان                                                                                    صفحه

4-10- توزیع فراوانی ضرورت برگزاری دوره های آموزشی……………………………………76

4-11- اولویت بندی ضرورت برگزاری دوره های آموزشی………………………………….. 77

4-12- توزیع فراوانی دسترسی به منابع اطلاعاتی………………………………………………. …77

4-13- اولویت بندی میزان دسترسی به منابع اطلاعاتی…………………………………………. 78

4-14- توزیع فراوانی میزان استفاده سبزیكاران از فعالیتهای سمعی-بصری………………..78

4-15- اولویت بندی میزان استفاده سبزیكاران از فعالیتهای سمعی-بصری………………… 79

4-16- توزیع فراوانی میزان تأثیر روشهای آموزشی……………………………………………. .. 79

4-17- اولویت بندی میزان تأثیر روشهای آموزشی………………………………………………… 79

4-18- توزیع فراوانی میزان استفاده سبزیكاران از وسایل آموزشی…………………………….80

4-19- اولویت بندی میزان استفاده سبزیكاران از وسایل آموزشی…………………………….. 81

4-20- توزیع فراوانی میزان مؤثر بودن روشهای آموزشی………………………………………… 81

4-21- توزیع فراوانی مكان برگزاری دوره های آموزشی…………………………………………. 82

4-22- توزیع فراوانی میزان تأثیر خدمات وحمایتهای دولتی در میزان مصرف

سموم و كودهای شیمیایی……………………………………………………………………………………..82

4-23- اولویت بندی میزان تأثیر خدمات وحمایتهای دولتی در مصرف سموم و كودهای شیمیایی……………………………………………………………………………………………………………….83

4-24- توزیع فراوانی میزان همكاری سبزیكاران با همیاران دولتی……………………………..

 

83

4-25- اولویت بندی میزان همكاری سبزیكاران با همیاران دولتی………………………………..  84

4-26- توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس نوع عضویت در تشكل…………………………….       84

4-27- توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس نوع مالكیت…………………………………………….  85

4-28- شغل دوم سبزیكاران……………………………………………………………………………………   85

4-29- میزان درآمد ماهیانه از شغل سبزیكاری………………………………………………………….                                  86

4-30- میزان درآمد ماهیانه از شغل دوم……………………………………………………………………                           86

4-31- تأثیر قیمت بر میزان مصرف كودها و سموم شیمیایی……………………………………….   87

4-32- منابع تهیه بذر……………………………………………………………………………………………. 87

4-33- اولویت بندی دلایل عدم استفاده از مواد بیولوژیك………………………………………….   88

4-34- اولویت بندی تأثیر موانع و محدودیتها در مصرف سموم و كودهای شیمیایی……….88

4-35- شرایط محیطی مؤثر در كاهش مصرف سموم شیمیایی…………………………………….. 89

 

عنوان                                     صفحه

4-36- دیدگاه سبزیكاران درباره تأثیر مضرات سموم شیمیایی برای سلامت انسانها………..                      89

4-37- دیدگاه سبزیكاران درباره تأثیر مضرات كودهای شیمیایی برای سلامت انسانها……..90

4-38- تأثیر مضرات مصرف سموم شیمیایی برای سلامت سبزیجات……………………………     90

4-39- تأثیر مضرات مصرف كودهای شیمیایی برای سلامت سبزیجات………………………          91

4-40- تأثیر فواید مصرف سموم شیمیایی برای زمین سبزیكاری……………………………… 91

4-41- تأثیر فواید مصرف كودهای شیمیایی برای زمین سبزیكاری…………………………….  92

4-42- تأثیر مضرات مصرف سموم شیمیایی برای زمین سبزیكاری……………………………   92

4-43- تأثیر مضرات مصرف كودهای شیمیایی برای زمین سبزیكاری………………………         93

4-44- اطلاع از استاندارد مصرف سموم شیمیایی در كشت سبزیجات………………………..93

4-45- اطلاع از استاندارد مصرف كودهای شیمیایی در كشت سبزیجات……………………             94

4-46- میزان مصرف سموم شیمیایی در كشت سبزیجات………………………………………… 94

4-47- میزان مصرف كودهای شیمیایی در كشت سبزیجات………………………………………    95

4-48- ضریب همبستگی بین متغیر روش های آموزشی-ترویجی با كاهش مصرف سموم

و نهاده ها……………………………………………………………………………………………………………96

4-49- ضریب همبستگی بین متغیرهای تحقیق با كاهش مصرف سموم و نهاده ها………..98

4-50- رگرسیون گام به گام به منظور پیش بینی عوامل آموزشی-ترویجی تأثیرگذار بر

نگرش سبزیكاران ها……………………………………………………………………………………………..99

4-51- رگرسیون گام به گام به منظور پیش بینی عوامل تأثیرگذار بر نگرش سبزیكاران..100

پیوست الف- پرسشنامه………………………………………………………………………………………..119

پیوست ب- سطح زیر كشت و تولید نهایی در سال زراعی 89-88……………………………127

رابطه 3-1- فرمول آلفای كرومباخ جهت حجم نمونه انتخابی……………………………………62

 

 

 

چكیده

سبزیجات جایگاه مهمی در وعده غذایی انسان ها دارند. مصرف سبزیجات تأثیر مهمی در سلامت انسان ها ایفا می كند. افزایش دانش سبزیكاران نقش بسزایی در تولید محصولات سالم دارد و در نهایت سلامت جامعه را تضمین می كند. تحقیق حاضر تحت عنوان “نقش روش های آموزشی – ترویجی در كاهش استفاده از سموم و نهاده ها در كشت سبزیجات در شهرستان ری” می باشد كه از نوع پیمایشی، و توصیفی – همبستگی می باشد. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه می باشد. جامعه آماری سبزیكاران شهرستان ری هستند كه تعداد آن ها 1159 نفر است و جنسیت جامعه مرد می باشد، با استفاده از جدول كرجسی و مورگان و همچنین فرمول كوكران تعداد نمونه به 245 نفر رسید. پایایی پرسشنامه 83 درصد تخمین زده شد. متغیر وابسته تحقیق كاهش استفاده از نهاده هادر كشت سبزیجات می باشد. متغیرهای روش برگزاری دوره های آموزشی‏ تطابق آموزش های ارائه شده با نیازها و میزان بهره مندی از فعالیتهای سمعی – بصری 4/11 درصد از متغیر وابسته را تبیین كنند. همچنین در تحلیل رگرسیون مربوط به سایر فعالیت ها سن سبزیكاران و میزان درآمد ماهیانه از شغل سبزیكاری توانستند 22 درصد از متغیر وابسته را تبیین كنند.

 

واژگان كلیدی: نقش روش های آموزشی، نقش روش های ترویجی، كشت سبزیجات، استفاده از سموم و نهاده ها.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

طرح مسأله

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- مقدمه         

بررسی روند تغییراتی كه در تعریف و مفهوم توسعه از زمان تیلور و مورگان تا به امروز وجود دارد نشان از تكمیل این تعاریف طی سالیان متمادی دارد. ایجاد تغییرات و دگرگونی در ساختارهای اجتماعی و اهداف فرهنگی،‏ حتی آداب، رسوم و عقاید مردم تا بهبود در میزان تولید، درآمد و بهبود در شرایط زندگی تماماًَ موضوعاتی هستند كه در مفهوم توسعه طی روند تكمیلی آن مطرح شده است. وجه تشابه تمامی این تعاریف مترادف بودن مفهوم توسعه با واژه بهبود است. توسعه تنها به معنای رشد اقتصادی نیست بلكه توسعه جریانی است كه طی آن روش زندگی افراد یك جامعه به نظامی پیچیده تر و از نظر تكنیكی پیشرفته تر تحول می یابد (ازكیا، 1374: 18).

توسعه كشاورزی بعنوان جزء جدایی ناپذیر برنامه های توسعه و همچنین توسعه ملی بوده و نظام های زراعی كه به انرژی و نهاده های بیرونی بعنوان منابع اولیه تولید وابسته اند، به میزان زیادی آسیب پذیرتر هستند. این نهاده های بیرونی در كوتاهترین زمان و با سرعت اندك جایگزین نهاده های اولیه نشده و نیازهای كشاورزان را بعنوان بخشی از افراد جامعه تأمین نمی كند و با گذشت زمان كیفیت محصول را به خطر می اندازند. تعاریفی كه تا اوایل دهه 1980 در مفهوم توسعه وجود داشت توسعه درون زا یا همه جانبه را مورد توجه قرار داده است، اما پس از مدت كوتاهی می توان به كاستی های مفهوم جدید كه همانا در نظر نگرفتن بعد زیست محیطی توسعه است اشاره نمود. براساس موارد مطرح شده افزایش تولید در كوتاهترین زمان بدون توجه به مفهوم توسعه پایدار و تولید برای آیندگان، ناكارآمدی خود را نمایان تر كرده و كاستی هایی را نیز بدنبال دارد (دهقانپور، 1384: 1).

مواد اولیه سالم با بالاترین میزان تولید در واحد سطح و دارا بودن بیشترین كیفیت متضمن سلامت یك جامعه بعنوان مصرف كننده می باشد. دارا بودن تولیداتی سالم و با كیفیت از یك طرف، بقاء و سلامت انسانها را بهمراه داشته و از طرف دیگر نقطه عطف مفهوم توسعه پایدار می باشد. این مفهوم استمرار و تداوم بهره برداری و همچنین بهره برداری برای بقا را تضمین می كند. دستیابی به این اهداف با استفاده از عوامل و تدابیر مختلفی امكان پذیراست كه با درایت و افزایش سطح آگاهی تولید كننده حاصل خواهد شد.

تولید كنندگان از مواد و نهاده های بیرونی برای افزایش كمیت تولیدات خود استفاده می كنند. ولی بعضی از آنها برای دستیابی به این امر از هر گزینه ای استفاده كرده و كیفیت آن را در نظر نمی گیرند و سلامت انسانها بعنوان مصرف كنندگان را به خطر می اندازند. تا زمانی كه افراد درگیر در این موضوع، این مهم را درك نكنند تغییر امكان پذیر نخواهد بود. با استفاده از تغییر در دانش، نگرش و بدنبال آن تبلور این تغییر در مهارت و رفتار مخاطب می تواند نتایج ارزنده ای را بدنبال داشته باشد. آموزش یكی از گزینه هایی است كه می تواند اهمیت این امر را به تولید كنندگان یادآور شده و بیان نماید. در این تحقیق تولید كنندگان، تمامی سبزیكاران شهرستان ری می باشند كه میزان اثربخشی و تأثیر گذاری روشهای آموزشی – ترویجی در كاهش استفاده از سموم و نهاده ها در كشت سبزیجات مدنظر است عوامل كه منجر به كه در صورت تحقق این مهم می توان اثرات آن را در رفتار تولید كنندگان و همچنین سلامت مصرف كنندگان مشاهده نمود.

 

1-2- بیان مسأله

شهرستان ری در جنوب استان تهران واقع شده و قسمت اعظم سبزی كاری منطقه را به خود اختصاص داده است. با توجه به ارزش غذایی سبزیجات، وجود فیبر فراوان و نقش آن در سلامتی انسان، مصرف آن در تمام جهان مورد تأكید متخصصان تغذیه می باشد. در چند دهه گذشته كیفیت سبزیجات بدلیل استفاده بیش از حد از كودها و سموم شیمیایی برای مبارزه با عوامل محدود كننده رشد و همچنین برای رشد سریعتر، كاهش یافته است. در نتیجه برداشت محصول در كوتاهترین زمان صورت گرفته بنابراین زمان مورد نیاز برای جذب مواد مغذی كاهش می یابد و این مواد نمی توانند میزان جذب را نسبت به شرایط طبیعی و با همان كیفیت افزایش دهند (صادقی پور، 1387: 1).

سموم شیمیایی بعنوان یكی از دستاوردهای فناوری از آلاینده های مهم بشمار می روند. سالانه بیش از 172 هزار تن سموم دفع آفات نباتی در دنیا مصرف می شود(O’keefe, 2000: 229 & etal: 163 –

185).در ایران میزان خریداری این سموم حدود 24 هزار تن برآورد شده كه در این راستا 800 تركیب مورد مصرف در دنیا 211 تركیب شیمیایی با فرمولاسیون و كاربردهای متفاوت توسط هیأت نظارت بر سموم به ثبت رسیده است (هادیان و همكاران، 1385: 67).

بنا به گفته وودمكنزی[1] در سال 1996 مصرف جهانی آفت كش ها تقریباً 31 میلیون دلار آمریکا برآورده شده است كه اكثر این آفت كش ها در آمریكای شمالی، اروپای غربی و آسیا مصرف می شوند. همچنین “31000 تن از سموم مختلف آفت کش هر ساله در مزارع انگلستان استفاده می گردد”[2]. میوه ها و سبزی ها بازار اصلی حشره كش ها و قارچ كش ها را تشكیل می دهند. در ایران میزان مصرف قارچ كش ها و حشره كش ها در میوه ها و سبزی ها در مقایسه با سایر محصولات به ترتیب 45 و 35 درصد از میزان كل مصرف را تشكیل می دهند. هر چند سمپاشی با حجم بالا بطور گسترده بكار می رود ولی این نوع سمپاشی از نظر هزینه و زمان