آن نمی شود و عملا برنامه های آموزش بهداشت بر علیه آن وجود ندارد (مجد زاده و همکاران،1381 : 2).

مصرف تنباکو در خاورمیانه و سرتاسر جهان رو به افزایش است( Rima T Nakkash, 2011:1). امروزه مصرف دخانیات (محصولات تنباکو) یکی از بزرگترین تهدید کننده های سلامت بشر، در دنیا به حساب می آید. به طور کلی مصرف دخانیات، درکشورهای کم درآمد رشد فزاینده و در کشورهای پیشرفته روند رو به کاهش داشته است. بنا بر گزارش سازمان جهانی بهداشت مصرف دخانیات سالانه، به طور متوسط منجر به مرگ4/5 میلیون انسان در جهان می شود. آمارها نشان می دهد مصرف دخانیات در قرن بیستم موجب مرگ تقریبا صد میلیون انسان شده است که با روند فعلی، احتمال می رود، این عدد در قرن بیست و یکم به یک بیلیون برسد. در مجموع دخانیات موجب مرگ بیش از نیمی از مصرف کنندگان آن می شود. وابستگی به محصولات تنباکو از جمله سیگار همانند وابستگی به سایر مواد اعتیاد آور، تدریجی، مزمن و خطرناک است، عوارض جدی بسیاری دارد، قطع آن با علایم ترک همراه است و دروازه اعتیاد محسوب می شود، با این حال در بیشتر جوامع ممنوعیتی برای مصرف آن وجود ندارد و برخی کشورها تنها به منع تبلیغات و ایجاد محدودیت سنتی جهت خرید و یا منع مصرف آن در مکان های خاص بسنده کرده اند در حال حاضر رایج ترین شیوه مصرف دخانیات در کشور ما سیگار و قلیان است(نوری زاده،1387: 1).

بر اساس نتایج تحقیقات اوقات فراغت از مهمترین مسائلی است که قویترین همبستگی ها را با قلیان و مصرف تنباکو نوجوانان و جوانان دارد چرا که بیشتر افراد از روی تفنن و سرگرمی و پر کردن اوقات فراغتشان قلیان می کشند. گذران مطلوب اوقات فراغت می تواند اراده فرد را برای ادامه یک زندگی همراه با موفقیت تقویت و نشاط روحی و روانی در راستای کنترل و پیشگیری نوجوانان و جوانان از کجروی ها، آسیب ها و انحرفات اجتماعی تقویت نماید. اوقات فراغت و نحوه گذراندن آن، از مباحث تازه ای است که پس از انقلاب صنعتی و رشد صنایع و فناوری، توجه جامعه شناسان را برانگیخته و به موضوعی مهم در جامعه شناسی بدل شده است. (فکوهی و انصاری مهابادی،1382: 62). بر اساس پژوهش های انجام شده از میان دختران و پسران 16 تا 25 سال، که توسط خبر گزاری مهر اعلام شد80درصد جوانان برای سرگرمی و تفریح قلیان می کشند.

در مطالعه مقدماتی، مشخص گردید که تحقیقات زیادی در مورد اعتیاد به مواد مخدر ازجمله سیگار، تریاک و داروهای روان گردان انجام شده اما در خصوص تنباکو وعلت گرایش بیش از حد به آن و پایین آمدن سن مصرف از افراد میانسال ومسن به گروه سنی نوجوانان و جوانان و بی تفاوت بودن خانواده ها از بابت این معضل وتبدیل شدن آن به یکی از اوقات فراغت نوجوانان و جوانان تحقیقات زیادی در داخل کشور و حتی خارج از کشور انجام نشده است. بنابراین در این پایان نامه سعی بر آن است تا مسئله مصرف قلیان به عنوان یکی از مهمترین معضلاتی که نسل امروز گریبان گیر آن شده است را از دیدگاه و منظر نگرشی و در ارتباط با عوامل جامعه شناختی و روان شناختی در سطح شهر با هدف آشنایی بیشتر با پیامدهای زیانبار مصرف قلیان و پیشگیری و کاهش مصرف آن ، مورد تحقیق و برسی قرار دهیم و به سوالات و فرضیه ها مطرح شده پاسخ داده شود.

1ـ1ـ بیان مسئله

از ابتدای تاریخ مردم به دنبال ماده ای بودند که آنان را آرام بخشیده و موجب شادمانی، وجد و احساسات عجیب شود و بر سیستم عصبی آنان برای تولید احساسات مطلوب تأثیرداشته باشد. نوجوانان و جوانان با مصرف داروهای مخدر به دنبال کاهش تنشها، تسکین خستگی ها، فراموشی ناکامی ها، فرار از واقعیتها، خوش گذارانی وکسب لذت می باشد. توهمات درباره سودمند بودن مواد مخدر نظیر کمک به بیدار ماندن برای مطالعه ودرس خواندن وانرژی زا بودن در فعالیت های ورزشی و تسکین درد و رنج، جوانان را به مصرف مواد مخدر تشویق می کند که اغلب جوانان به وسیله ی گزارش های احساساتی رسانه ها فریفته می شوند(احمدی،1384: 146).

در این میان نسبت به مصرف تنباکو نیز به نوبه خود در بین استعمال کنندگان آن همچنین گرایشی وجود دارد. چرا که با توجه به بررسی های اولیه که در بین مصرف کنندگان تنباکو صورت گرفت بیشتر افراد از قلیان برای آرامش اعصاب، تسکین درد و تفریح وتفنن استفاده می کنند، با وجود اینکه بیشتر افراد از مضرات آن خبر دارند ولی با این وجود باز هم قلیان می کشند و ضررآن را برچند لحظه تفریح و سرگرمی ترجیح می دهند. در بسیاری از موارد انتظار می رود زمانی که افراد از مضررات یک معضل اطلاع داشته باشند؛ در مصرف و گرایش نسبت به آن تغییراتی ایجاد گردد اما قلیان از این امر تبعیت نمی کند چرا که بیشتر افراد از مضررات تنباکو از طریق رسانه ها و مطبوعات مطلع شده اند اما با این وجود بازهم تنباکو مصرف می کنند. شاید از دلایلی که باعث می شود افراد به مصرف تنباکو ادامه دهند گرایش مثبت نسبت به آن باشد چرا که بیشتر افراد معتقدند که قلیان مضرات کمتری نسبت به سیگار دارد، یا از قلیان جهت ترک سیگار استفاده می کنند ویا این که اگر مصرف کنندگان دود قلیان را به داخل انتقال ندهند از مضرات آن در امان خواهند بود.

دود حاصل از سوختن تنباکو حاوى مقدار زیادى مواد سمى است و مصرف این مواد عامل مهمى در بروز سرطان ریه و بیمارى هاى قلبى و عروقى است.  در هر بار مصرف مصرف قلیان دود بسیار زیادى در مقایسه با کشیدن یک نخ سیگار وارد بدن مى شود و میزان نیکوتین دریافتى به اندازه اى است که ایجاد اعتیاد مى کند  خطر انتقال بیمارى هاى عفونى و بیمارى هاى واگیر و هپاتیت ب از طریق دهان و دستان آلوده همچون سل به دلیل استفاده مشترک افراد از قلیان، وجود دارد. بر اساس بررسى هاى انجام شده توسط معاونت سلامت و دبیر خانه  کشورى کنترل دخانیات، هرفرد مصرف کننده قلیان از نظر مواجهه و استنشاق دود در هروعده ، معادل 100 نخ سیگار یا بیشتر، دود دریافت مى کند. مواد سمى قلیان نه تنها کمتر از سیگار نیست بلکه بعضى مواد خطرناک ازجمله قیر یا دوده(سرطان زا)، مونواکسید کربن( آلاینده) و نیکوتین ( ایجادکننده وابستگى) موجود در دوده آن از سیگار بیشتر است. با مصرف قلیان بیش از 600 ماده سمى و مهلک وارد ریه فرد مصرف کننده و اطرافیان خواهد شد. در مقایسه با یک نخ سیگار دود قلیان مقدار بیشترى ارسنیک، سرب و نیکل دارد. 36 بار بیشتر از سیگار حاوى تار و 15 بار بیشتر از سیگار حاوى منو اکسید کربن است. دود حاصل از تنباکوى حاوى مواد شیمیایى خطرناکى است که مسبب انواع سرطان است. این مواد توسط آب تصفیه نمى شوند. (نوری زاده،1387: 1)

مطالعات انجام شده در مورد مضرات قلیان، ارتباط مصرف آن را در افزایش خطر ابتلا دهان، معده، مری، ریه، کاهش عملکرد دستگاه تنفسی، وکاهش باروری نشان داده اند. همچنین مصرف کنندگان قلیان در مقایسه با غیر مصرف کنندگان میزان بیشتری از کربوکسی هموگلوبین را در خود نشان داده اند. (انصاری ، خسروی، مختاری، 1386 به نقل از رقیه علایی خرایم،پروین کدیور،شهرام محمد خانی ، غلام رضا صرامی و سارا علایی خرامی)

عوارض آشکار مصرف تنباکو شامل افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون، سرطان، بیماری های قلبی و کاهش عملکرد شش ها را به همراه دارد که عوارض آن شبیه به عوارض مصرف سیگار است. مصرف تنباکو تاثیر بسیار زیادی بر روی پوسیدگی دندان ها و لثه ها دارد. نوزادانی که مادرشان در زمان بارداری تنباکو مصرف می کنند با خطرات و مشکلات جسمانی، تنفسی و کاهش وزن مواجه می شوند(maziak,2008:2)

در مطالعه مقدماتی که انجام گرفت مشخص شد که درمورد تنباکو مطالعات بسیار محدود است و تحقیقی که بتواند این مسئله را به صورت جامع، کامل و همه جانبه بررسی کند نه تنها در ایران وجود ندارد بلکه در خارج هم صورت نگرفته است. به طوریکه تحقیقات انجام گرفته هر کدام بر روی بعد خاصی کار کرده اند و هیچ کدام مسئله را به صورت کامل بررسی نکرده اند.تحقیقات موجود هم عمدتا مصرف قلیان را در بین دانشجویان و دانش آموزان بررسی کرده اند وتحقیقات محدودی در سطح کلی و در بین دیگر قشر ها انجام گرفته است.

لذا با توجه به مطالب ذکر شده بر آن شدیم که این مسئله را در قالب پایان نامه با هدف بررسی نگرش افراد نسبت به مصرف تنباکو و عومل اجتماعی موثر بر آن انجام دهیم تا مشخص شودکه آیا بین نگرش نسبت به مصرف تنباکو و عوامل اجتماعی متناسب با آن رابطه وجود دارد یا خیر؟

1-  2-  اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

مصرف تنباکو سالانه مسئول 440000 مورد مر گ و 5/6 میلیون سال از دست رفته بالقوه از عمر ساکنین ایالات متحده است. هر چند که مصرف دخانیات با ایجاد بیمار یهای شرایین کرونر، سکته مغزی و بیمار یهای ریوی ارتباط علیتی دارد اما  بسیاری از افراد به دلیل ماهیت اعتیادآور نیکوتین همچنان به مصرف دخانیات ادامه می دهند. هر چند که تصور عمومی این  است که مصرف قلیان زیان کمتری نسبت به سیگار کشیدن دارد اما شواهد نشان می دهند که قلیان هم مواد مضر و احتمال اعتیادآوری مشابهی با سیگار دارد. بر خلاف سیگار، کشیدن قلیان با ایجاد بیمار یهای عفونی و احتمالا ایجاد زمینه برای مصرف مواد روان گردان همراهی دارد. اغلب مطالعاتی که عواقب سلامتی مصرف قلیان را نشان می دهند، از ناحیه مدیترانه شرقی به دست آمده اند یعنی جایی که کشیدن قلیان بسیار رایج است. برخلاف باور عمومی، مصرف قلیان و سیگار مواد سمی مشابهی را ایجاد می کند و به دلیل استنشاق پکهای طولانی تر که برای ایجاد دود در هنگام مصرف قلیان لازم است، به نظر می رسد که تا 100 برابر دود بیشتری استنشاق می شود، بنابراین فرد را در معرض مقادیر زیادی نیکوتین، مونواکسیدکربن و هیدروکرب نهای پلی آروماتیک قرار  می دهد(بابایی،1390: 1).

بر اساس آمار رسمی اتحادیه ها و مجمع امور صنفی شهر بوکان تعداد قهوه خانه و مکان هایی که قلیان عرضه می کنند بین 300-250 مغازه می رسد که این رقم برای یک شهر 254هزار نفری رقم بسیار بالایی به حساب می آید.

باورهایی که در بین مردم رایج است این است که دود قلیان بواسطه آب این وسیله تصفیه می شود، استنشاق دود قلیان مشکلات ریوی ایجاد نمی کند، قلیان کشیدن از سیگار کشیدن سالم تر است، دود قلیان به اندازه دود سیگار اعتیادآور نیست، زیرا نکوتین ندارد و تنباکوهای میوه ای سالم تر از تنباکوهای معمولی اند. اما بر اساس کتاب آشنایی با عوراض مصرف قلیان و سیگار دود حاصل از تنباکو حاوی مواد شیمیایی خطرناکی است که مسبب انواع سرطان اند. این مواد توسط آب تصفیه نمی شود. دود با وجود سرد شدن، همچنان حاوی مواد شیمیایی تولید کننده سرطان و ناسالم است. دود ناشی ار قلیان اگر از سیگار خطرناک تر نباشد، بی ضررتر نیست. تنباکوهای رایج، همگی نکوتین دارند، پس مصرف تنباکو بوسیله قلیان نیز نکوتین را وارد بدن می کند. و در آخر نیز تنباکوهای میوه ایی حاوی تار و مولد انواع سرطان اند(نوری زاده،1390: 5).

قلیان کشیدن در حال حاضر به یک معضل پنهان اجتماعی تبدیل شده است زیرا متأسفانه نزد برخی از افراد چهره ی منفوری به خود نگرفته است وآن را بی ضرر ویا کم ضررتر از سیگار قلمداد می کنند و دربین نوجوانان و جوانان که بسیاری از آنها ازعوارض و مضرات آن تاحدودی خبر دارند و سرمایه های این کشور به حساب می آیندبسیار بیشتر رایج است. با توجه به اینکه مصرف توتون و تنباکو اعتیادآوراست و باعث می شود که فرد در ساعت خاصی آن را استعمال کند نتیجه می گیریم که قلیان هم به نوعی هم خانواده مواد اعتیاد آور به حساب آید و فرد مصرف کننده هم به نوعی معتاد محسوب شود. براساس کتاب آشنایی با عوارض مصرف سیگار و دخانیات تنباکوهای رایج همگی نیکوتین دارند، پس مصرف تنباکو بوسیله قلیان نیز نیکوتین را وارد بدن می کند و اینکه قلیان هم اعتیادآور است(نوری زاده ،1387: 5).

در نتیجه قلیان علاوه بر اینکه پیامد اقتصادی به همراه دارد به این معنی که فرد هزینه متحمل شده جهت تهیه این ماده را در نظر نگیرد پیامدهای اجتماعی و فرهنگی مانند داشتن دید بد جامعه به افراد قلیانی ومعاشرت نکردن دوستان مخالف با این پدیده را به دنبال دارد. پیشگیری، آگاهی دادن به نوجوانان وجوانان ومبارزه انقلابی با این قاتل تدریجی انسانیت، وظیفه انسانی هر فردمعتقدی به حساب می آید، اگر ما قادر باشیم حتی یک فرد را از این بلای قرن بیست و یک نجات دهیم، گام بزرگی در راستای پیشرفت توسعه بشری برداشته ایم.پی بردن به علت گرایش عده ای مصرف تنباکو ومصرف نکردن عده ای دیگر در شرایط مشابه و همچنین شناسایی موانع موجود برای کم رنگ کردن این امر، زمینه رابرای آگاهی رساندن به نوجوانان وجوانان وپیشگیری در سطح جامعه فراهم می آورد. و این از وظایف و ملزومات اصلی حوزه علوم انسانی است که به نظر می رسد، انجام چنین تحقیقی بتواند، خلأهای موجود ناشـی از عدم پیشینه ی غنی و قابل استنادی در این زمینه را پرنماید. بنابراین این پژوهش هم از بعد علمی با افزایش دانش نسبت به شناخت عوامل موثر بر گرایش به مصرف تنباکو و قلیان اثرگذار است وهم در بعد کاربردی شناخت به ارائه پیشنهاد و راهکار منجر خواهد شد.

1-3- 1- اهداف تحقیق

هر تحقیق دارای اهداف مشخصی است که این اهداف باید به طور مشخص، روشن و صریح عنوان گردند. در حقیقت اهداف تحقیق راهنمای محقق است که او را از ابهام و سردرگمی خارج می کند و مشخص می کند که باید دقیقا به دنبال چه چیزی باشد. نباید تصور شود که با یک تحقیق تمامی مسائل جامعه مطرح و تحلیل و در نهایت حل خواهند شد. هر تحقیق باید در اعتبار، زمان، نیروی انسانی و سایر امکانات باشد(ساروخانی، 1385: 147). مرسوم است که اهداف پژوهش را در دو دسته اهداف کلی یا عمومی و یا اهداف جزئی یا اختصاصی بیان می کنند. اهداف باید مستقیما با عنوان تحقیق همخوانی داشته باشد یا ازآن مشتق شوند. با توجه به رابطه اهداف با مسئله تحقیق، اگر بیان مسئله با دقت نوشته شده باشدتنظیم اهداف آسانتر خواهد بود(رفیعی، 1387: 106)

1-3-1-1- هدف کلی تحقیق

بررسی گرایش نسبت به مصرف تنباکو و عوامل موثر برآن

1-3-1-2- اهداف جزئی

1ـ علت تبدیل شدن مصرف تنباکو به یکی از راههای گذران اوقات فراغت در بین افراد

2ـ بررسی عوامل خانوادگی و گرایش به مصرف تنباکو

3ـ بررسی معاشرت با دوستان و گرایش به مصرف تنباکو

4ـ بررسی محرومیت نسبی و گرایش به مصرف تنباکو

 

5 ـ بررسی نگرش مثبت نسبت به قلیان وگرایش به مصرف تنباکو

6ـ بررسی ارزانی وگرایش به مصرف تنباکو

7ـ بررسی در دسترس بودن وگرایش به مصرف تنباکو

8ـ بررسی پایگاه اجتماعی و اقتصادی وگرایش به مصرف تنباکو

9ـ بررسی وضعیت اشتغال وگرایش به مصرف تنباکو

10ـ بررسی سن وگرایش به مصرف تنباکو

11ـ بررسی جنس وگرایش به مصرف تنباکو

12ـ بررسی وضعیت تأهل وگرایش به مصرف تنباکو

13ـ ارائه راهکارها و پیشنهادات درجهت کم رنگ تر شدن این معضل

مقدمه

در این فصل ابتدا به تعریف و بررسی مفاهیم اساسی در این پایان نامه می پردازیم و سپس به مبانی نظری تحقیق و پیشینه های تحقیقاتی حول موضوع در داخل و خارج از کشور اشاره می کنیم و چارچوب نظری تحقیق را بر اساس نظریات بر گرفته طراحی می کنیم و در نهایت به ارائه مدل تحلیلی پیرامون موضوع پرداخته و فرضیات مورد نظر را بیان می کنیم.

بررسی دقیق و عمیق ادبیات باعث می شود که بتوان برای تحقیقی که درون تحقیقات سنتی و بر پایه محتوای پژوهش ذی ربط قرار دارد یک چهارچوپ معقول و منطقی ارائه کرد. مروری بر ادبیات تحقیق باعث می شود که چهار هدف کلی یا جامع تامین کرد: نخست آنکه نشان دهنده ی مفروضات اصلی است که پرسش های عمومی تحقیق بر پایه ی آنها گذاشته شده است و در صورت امکان باید نشان دهنده الگوی تحقیق باشد که موجب استحکام بخشیدن به تحقیق می گردد. و فرضیه ها و ارزش هایی را شرح می دهد که پژوهشگر آنها را به دنیای تحقیق وارد می کند. دوم آنکه نشان دهد پژوهشگر در باره موضوع تحقیق دانشی وسیع و ژرف دارد و از روش های ذهنی که تحقیق را احاطه و حمایت می کنند بهره کافی برده است. سوم آنکه نشان دهدپژوهشگر با مراجعه به زمینه تحقیق متوجه نوعی کسر و کمبود در ادبیات تحقیق شده است و اینکه تحقیق مورد نظر می تواند نیاز خاصی را تامین کند. سرانجام مرور بر ادبیات موجب می شود که پرسشهای تحقیق و فرضیه های اثبات نشده آزمایشی پالایش شده، صیقل زده شوند تا بتوان این پرسشها را در بستر تحقیقات تجربی گسترده تر مطرح کرد(مارشال،1381:42).

1- تاریخچه قلیان در جهان
از حدود 6 هزار سال قبل از میلاد مسیح گیاه تنباکو در امریکا فعلی شناخته شده ومورد استفاده قرار می گرفته است. بعد از کشف قاره امریکا توسط کریستف کلمب، اولین محموله برگ و دانه تنباکو در سال 1492 به اروپا برده شد. کریستف کلمب و همراهانش استفاده از تنباکو و نحوه کشیدن آن را از بومیان سرخپوست امریکا آموخته بودند. به تدریج تنباکو به خاورمیانه، چین، هند و افریقا و استرالیا راه پیدا کرد. مصارف اولیه تنباکو به شکل کشیدن پیپ، انفیه زدن و یا جویدن تنباکو بوده است. ( بی نام،1388: 2)

در سال 1492 میلادی وقتی که کاشف بزرگ ، کریستف کلمب، پس از ماهها تلاش و کوشش، در کنار جزیره‌ای که امروز به کوبا مشهور است لنگر انداخت، با جهانی روبرو شد که تازگی‌های فراوانی برای او داشت. او و همراهانش در این جزیره ناشناس دیدنیهای جدیدی مشاهده کردند. آنها دیدند بومیها لوله ای از برگ خشک گیاهی که به هم پیچیده اند در دست دارند، شبیه به لوله آتش بازی که اطفال در عید بازی می کنند. یک سر آنرا آتش زده، و سر دیگر را می مکند، و دود آنرا با هوا استنشاق می کنند. این استنشاق دود، یک نوع مستی و رخوت ایجاد می کرد، و انسان خستگی را حس نمی نمود. این لوله‌ها را بومیان تاباکوس می نامیدند. به این ترتیب دریانوردان اسپانیایی اولین بار توتون را شناخته و به تقلید از بومیان به کشیدن آن پرداختند. کریستف کلمب هرگز فکر نمی کرد، این لوله های شبیه به اسباب بازی کودکان، روزی هم‌نشین و همدم گروه بسیار زیادی از مردم جهان خواهد گردید. (سمسار،1384: 2)

استعمال توتون و تنباکو، از قرن شانزدهم میلادی در ممالک و بلاد اروپا رواج یافت و در سالهای 1623و 1691 میلادی اوربن هشتم و اینوسان دوازدهم پاپ های رم استعمال توتون را تحریم کردند و استفاده کنندگان آن را کافر دانستند(هیدجی، 1385: 8).

کریستف کلمب نمی توانست ، در مغز خود مجسم سازد، که قرن ها بعد، این هدیه دنیای جدید، پول و سلامت مردم متمدن را بصورت دود به آسمان خواهد فرستاد. و باز او فکر نمی کرد که، قرنها پس از او نهضتی عظیم برای جلوگیری از استعمال این هیولای سیاه برپا خواهد گردید. و این لوله شبیه به اسباب بازی کودکان «میخ تابوت» لقب خواهد گرفت. برای اولین بار اسپانیولی‌ها، در جزیره کوبا با توتون و تنباکو آشنا شدند. بومیان امریکا، با این گیاه بومی سرزمین خود از دیر باز آشنا بودند، و از آن بعنوان وسیله دود کردن استفاده می کردند . طرز استفاده آنها از توتون بدین قرار بود که، مقداری از آن را در برگ های ذرت می ریختند و نوعی سیگار، شبیه به سیگار برگ می ساختند. روش دیگری نیز برای کشیدن توتون به کار می بردند، و آن بدین طریق بوده که، مقداری توتون در نی یا استخوان ریخته آن را آتش می‌زدند و می‌کشیدند، و این روشی است که بعدها سبب ایجاد پیپ در غرب و چپق در شرق گردید. در اعیاد و یا مراسم دیگر نیز، بومیان بوته های تنباکو را، با برگ و ساقه روی هم انباشته و آتش می زدند، و در اطراف آن بدست افشانی می پرداختند. احتمالاً تنباکو بعنوان دارو نیز مورد مصرف داشته است. بومیان آمریکا، زهری نیز از تنباکو می گرفتند که نوک نیزه های خود را با آن زهر آلود می ساختند. این ارمغان دنیای جدید در قرن 16 به اسپانیا برده شد و پس از آن در سایر کشورهای اروپا پراکنده گردید. در سال 1586 سر والتر رالی مشهور به «پدر آمریکای انگلیس»در زمان سلطنت الیزابت اول، کشیدن پیپ را که در آمریکا با آن آشنا شده بود به انگلستان آورد، و دود کشی با سرعت سرسام آوری در انگلستان و سایر نقاط جهان در قرن 16 رواج یافت. حیرت آور آنکه سر والتر رالی، آنچنان به کشیدن پیپ معتاد شد، که هنگامی که در سال 1618 او را به جرم خیانت و شرکت در توطئه اعدام می‌کردند، پیپ در گوشه دهان داشت. کشیدن توتون مانند همه چیز جدید دیگر، با مخالفت شدید عده‌ای روبرو گردید. در رأس مخالفین دودکشی در اروپا، کشیشان قرار داشتند که دودکشان را به بی‌دینی و زندقه متهم ساختند. اما این تهمت نتوانست از توسعه دودکشی جلوگیری کند. به زودی دودکشی چون مرضی همه‌گیر از اروپا به آسیا و آفریقا سرایت کرد، و در قرن 17 میلادی کشیدن توتون در سراسر مشرق گسترش یافت. اما در شرق نیز دودکشی مواجه با مخالفتهای شدید مواجه شد. سلطان مراد خان چهارم، به فتوای ملایان، هزاران بیگناه را به جرم کشیدن توتون به دیار نیستی فرستاد. دودکشان در سلک مرتدین به حساب آمدند، و در ریختن خون آنها مباح گردید. در مدت سلطنت سلطان مراد خان (1033 ـ 1048) با قساوت هرچه بیشتر، دود کشان امپراتوری اسلامی به زیر تیغ جلاد رفتند. اما نتیجه ای حاصل نشد. پس از مرگ او کشیدن چپق با شدت هرچه تمام‌تر توسعه یافت و تجارت پر سود توتون رونق گرفت. به این ترتیب مبارزه خونین به سود توتون خاتمه یافت. دولت عثمانی ناچار کشیدن توتون را آزاد کرد و بر تجارت آن مالیات بست. در روسیه نیز وضع به همین منوال بود و مدتی دودکشی با مخالفت روبرو شد(سمسار،1384: 2).

2-2- تاریخچه قلیان در ایران

تاریخ قطعی ورود تنباکو به ایران را نمی توان تعیین کرد. ولی بی شک توتون و تنباکو همراه با دست اندازی پرتقالی‌ها به خلیج فارس (913 هجری قمری) به ایران وارد گردیده است. اما طرز استفاده توتون و تنباکو در ایران تغییر یافت و ایرانیان لوازمی برابر ذوق خود برای دودکشی ایجاد کردند. (www.wikipedia.org)

 استاد مشاور:
 دكتر مرضیه بلندی
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود
تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 
فهرست مطالب
 
عنوان
 
صفحه
  فصل اول : کلیات.. 1
1-1- مقدمه و اهمیت موضوع. 2
1-2- اهداف و فرضیات طرح. 4
1-2-1- هدف كلی طرح. 4
1-2-2- اهداف اختصاصی طرح. 4
1-2-3- هدف كاربردی طرح. 4
1-2-4- فرضیات طرح. 4
 فصل دوم : مروری بر منابع 5
2- مروری بر منابع. 5
2-1- تاریخچة پیدایش شكلات.. 5
2-1-1- شكلات نوشیدنی. 5
2-1-2- شكلات جامد. 6
2-2- مراكز تولید كاكائو. 7
2-3- مصرف سرانة شكلات در جهان. 8
2-4- تعریف شكلات.. 9
2- 5- انواع شكلات.. 9
2-5-1- انواع شكلات از نظر تركیبات.. 9
2-5-2- انواع شكلات از نظر شكل. 9
2-6- ویژگی‌های تغذیه‌ای شكلات.. 10
2-6-1- مواد معدنی. 10
2-6-2- فلاوانول‌ها 10
2-6-3- ریز مغذیهای موجود در شکلات.. 11
2-6-3-1- چربی‌ها 11
2-7- تعریف انواع شكلات.. 12
2-7-1- شكلات ساده (شیرین) 12
2-7-2- شكلات پوششی. 12
2-7-3- شكلات شیری.. 12
2-7-4- شكلات سفید. 12
2-8- تركیبات شكلات.. 13
2-9- درخت و دانه كاكائو. 13
2-9-1- غلاف كاكائو. 14
2-10- عملیات آماده‌سازی دانه كاكائو. 15
2-10-1- تخمیر دانة كاكائو. 15
2-10-2- خشك كردن دانه کاکائو. 16
2-10-3- تمیز كردن دانه. 16
2-10-4- بودادن یا برشته كردن. 16
2-10-5- پوست‌گیری.. 17
2-10-6-آسیاب كردن و تهیه لیکور. 17
2-10-7- فرایند آلكالیزاسیون. 18
2-11- جدا كردن پودر كاكائو از كره كاكائو. 18
2-12- كره كاكائو. 18
2-13- جایگزین‌های كره كاكائو. 19
1- معادل كره كاكائو CBE 19
2- جانشین كره كاكائو. 19
3- جایگزین كره كاكائو. 20
2-14- قند و جایگزینهای قند. 20
2-14-1- ساکارز. 20
2-14-2- لاكتوز. 20
2-14-3- گلوكز و فروكتوز. 21
2-14-4- قندهای الكلی. 21
2-15- مواد فعال سطحی. 21
2-16- فرایند تولید شكلات.. 23
2-16-1- آماده سازی مواد اولیه و مخلوط كردن آنها 24
2-16-2- كاهش اندازه ذرات.. 24
2-16-3- ورز دادن. 26
2-16-4- مشروط كردن شكلات.. 26
2-16-5- قالب‌گیری.. 29
2-16-5-1- قالب‌گیری شكلات معمولی. 29
2-16-5-2- قالب‌گیری شكلات‌های مغز‌دار. 29
2-16-5-3- پوشش‌های شكلاتی. 30
2-17- ویژگیهای فیزیكی و شیمیایی شكلات.. 30
2-17-1- گرانروی(ویسكوزیته) 31
2-17-1-1- تأثیر اندازة ذرات بر روی ویسكوزیته. 31
2-17-1-2- اثر چربی بر روی ویسكوزیته. 32
2-17-1-3- تأثیر افزودن قند بر روی ویسكوزیته. 32
2-17-1-4- تأثیر رطوبت بر روی ویسكوزیته. 33
2-17-1-5- نقش امولسیفایرها بر ویسكوزیته. 33
2-18- درجه اختلاط. 33
2-19- تولید فراورده‌های پروبیوتیك‌ و خواص آن. 34
2-19-1- پروبیوتیك‌ها 34
2-19-2- تاریخچة پروبیوتیك‌.. 35
2-20- انواع پروبیوتیك‌.. 36
2-21- اثرات سلامت بخش پروبیوتیك‌ها 36
2-22- كشت‌های آغازگر پروبیوتیك‌ها 37
2-23- انتخاب گونة پروبیوتیك مناسب برای كاربرد در شكلات.. 37
2-24- فرایند تولید شكلات پروبیوتیك.. 38
 فصل سوم : مواد و روش ها 39
3-1- محل و زمان اجرای آزمایش… 39
3-2- نوع مطالعه. 39
3-3- مواد و دستگاه‌های مورد استفاده در اجرای تحقیق. 39
3-4- گونه‌های پروبیوتیکی مورد استفاده در تحقیق. 40
3-5- روش تولید شکلات در کارخانه. 41
3-6- چگونگی افزودن باكتری پروبیوتیك به نمونه‌ها 41
3-7- آزمایش‌های انجام گرفته در این تحقیق. 43
3-7-1- آزمون تعیین pH. 43
3-7-2- آزمون تعیین اسیدیته. 43
3-7-3- اندازه‌گیری فعالیت آبی (aw) 43
3-7-4- اندازه‌گیری محتوای مواد جامد كل. 44
3-7-6- ویژگی‌های رئولوژیك.. 44
3-7-7- آزمون حسی. 45
3-7-8- آنالیز میكروبی نمونه‌ها 45
3-7-9- روش‌های آماری و تجزیه و تحلیل داده‌ها 45
 فصل چهارم : نتایج و بحث.. 46
4-1- بخش اول: بررسی خصوصیات فیزیكوشیمیایی، در شكلات پروبیوتیك و معمولی. 46
4-1-1- مقایسه تفاوت در میزان محتوای مواد جامد كل در شكلات پروبیوتیك و معمولی. 46
4-1-2- بررسی تفاوت در محتوای مواد جامد کل بین دو گروه شكلات پروبیوتیك و معمولی. 48
4-1-2-1- بررسی تفاوت كلی میان دو گروه پروبیوتیك و معمولی در محتوای مواد جامد كل به تفکیک نوع شکلات.. 48
4-1-2-2- بررسی میزان تفاوت در محتوای مواد جامد كل در شكلات در طی روزهای مختلف به تفكیك دما(جدول4-3). 49
4-2- بررسی تفاوت در مقدار aw در شكلات پروبیوتیك و معمولی. 49
4-2-1- مقایسه میزان تغییرات در شاخص aw (فعالیت آبی) در شكلات پروبیوتیك و معمولی (جدول 4-4). 50
4-2-2- بررسی تفاوت در مقدار aw در هر دو گروه شكلات پروبیوتیك و معمولی(جدول 4-5). 51
4-2-3- مقایسة تفاوت بین دو گروه شكلات پروبیوتیك و معمولی دو فاكتور aw به تفكیك روزها. 51
4-2-4- ارزیابی اثر دما بر روی میزان awدر شکلات. 52
4-2-4-1- ارزیابی اثر دما بر میزان aw به تفكیك در دمای C˚4 و C˚22. 52
-2-4-3- بررسی اثر دما در میزان aw ، در طی روزهای مختلف (جدول 4-2). 53
4-4- اثر سه فاكتور گروه (شکلات پروبیوتیک و معمولی)، دما و زمان در خصوصیات رئولوژیک بافت شكلات. 54
4-4-1- بررسی اثر گروه(شکلات معمولی و پروبیوتیک)، دما و زمان در میزان سختی بافت شكلات معمولی پروبیوتیك. 54
4-4-2- بررسی تفاوت در سختی بافت در شكلات پروبیوتیك و معمولی. 55
4-4-2-1- بررسی تفاوت كلی در میزان سختی بافت شكلات در دو گروه شكلات پروبیوتیك و معمولی(جدول 4-4). 55
4-4-3- بررسی كلی اثر دما بر روی سختی بافت در شكلات معمولی و پروبیوتیك(جدول 4-5). 55
4-4-3-2- بررسی اثر دما بر میزان سختی بافت در شكلات پروبیوتیك و معمولی(جدول 4-6). 56
4-5- تأثیر فاكتورهای مختلف بر ویسكوزیته‌ شكلات. 56
4-5-1- تأثیر اثر همزمان سه فاكتور گروه، دما و زمان بر میزان ویسكوزیتة شكلات. 57
4-5-2- بررسی ویسكوزیتة شكلات معمولی و پروبیوتیك. 58
4-5-2-1- بررسی كلی ویسكوزیتة شكلات معمولی و پروبیوتیك. 58
4-5-2-2- بررسی اثر دما بر روی ویسكوزیته شكلات معمولی و پروبیوتیك.. 58
4-5-4- بررسی اثر زمان بر روی ویسكوزیته شكلات. 58
4-6- بررسی تأثیر عوامل مختلف بر روی اسیدیته شكلات.. 59
4-6-1- بررسی اثر همزمان سه فاكتور گروه، دما و زمان در اسیدیته شكلات. 59
4-5-3- بررسی اثر دما بر روی اسیدیتة شكلات. 60
4-5-3-1- بررسی كلی اثر دما بر روی اسیدیته شكلات. 60
4-6- بررسی تأثیر عوامل مختلف بر روی pH شكلات. 60
4-6-1- اثر همزمان 3 فاكتور گروه، دما و زمان بر روی pH شكلات.. 61
4-7- ارزیابی میكروبی شکلات پروبیوتیک.. 61
4-8-ارزیابی حسی. 63
منابع و ماخذ. 68
 چکیده
شكلات به عنوان یك غذای منحصر به فرد و خوشمزه، یكی از منابع مهم مواد فعال بیولوژیكی است كه اثر آنتی‌اكسیدانی ویژه‌ای را در بدن انسان نشان داده و بر سلامت اعضای مختلف بدن به ویژه قلب و عروق تأثیر مثبت دارد. می‌توان با انتخاب رژیم‌غذایی سالم مثل غذاهای فراسودمند پروبیوتیك، میكروفلوروده را به نفع باكتری‌های سلامت بخش تغییر داد و از این طریق بتوان برخی از بیماریهای انسان را درمان و یا پیشگیری كرد. پروبیوتیك‌ها میكروارگانیسم‌هائی هستند كه اگر به تعداد كافی و به صورت زنده مورد استفاده قرار بگیرند، اثرات سلامت بخش در میزبان از خود بروز می‌دهند. مهمترین گونه‌های پروبیوتیكی كه اغلب استفاده انسانی دارند به دسته باكتری‌های اسیدلاكتیك و لاكتوباسیلوس و بیفیدوباكتریوم تعلق دارند. غذاهای حاوی پروبیوتیك‌ها، غذاهای فراسودمندی محسوب می‌شوند كه علاوه بر ارزش تغذیه‌ای دارای یك یا چند اثر سلامت بخش در بدن انسان باشد و یا خطر ابتلا به بیماری را كاهش دهد. در این تحقیق دو نوع شکلات شاهد و شکلات پروبیوتیک تولید شد که نصف مقدار هر دو نوع شکلات در دماهایC ° 4 وC° 22 نگهداری شدند. باکتری به کار برده شده لاکتوباسیلوس کازئی زیر گونه پارا کازئی 431 بود که به قسمت مغزی شکلات­های پروبیوتیک اضافه شد. فاکتورهای محتوای مواد جامد کل، اسیدیته، ویسکوزیته، سختی بافت، aW، pH و آنالیز میکروبی نمونه­ها به مدت یک ماه در طی روزهای 1، 7، 14، 21و 28 بررسی شد. تمامی آزمایشات طی سه تکرار انجام گرفت. برای مقایسه ویژگی­های حسی شکلات شاهد و شکلات پروبیوتیک از دستورالعمل مربوط به آزمون آنالیز واریانس یک طرفه استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده اختلاف معنی­داری در محتوی مواد جامد کل بین نمونه­های شاهد و شکلات پروبیوتیک مشاهده نشد. میزان aw در نمونه­های پروبیوتیک به میزان جزئی افزایش داشت. در

 

نتیجه شکلات پروبیوتیک از مقبولیت بهتری نسبت به شکلات معمولی برخوردار بود. اختلاف معنی­داری بین میزان باکتری شمارش شده در نمونه­های پروبیوتیک مشاهده نشد. نتایج تحقیق حاصل نشان داد که بین خصوصیات کلی شکلات پروبیوتیک و شکلات معمولی تفاوتی وجود ندارد و میزان مقبولیت شکلات پروبیوتیک در بین افراد مختلف بیشتر بود. زنده­مانی باکتری پروبیوتیک نیز در طی یک ماه قابل قبول بود. یعنی میزان حداقل7 10باکتری زنده در هر گرم ماده غذائی دیده شد. این نشانگر این نکته می­باشد که شکلات ماده غذائی خوبی برای نگهداری پروبیوتیک­ها به صورت زنده می­باشد.
کلمات کلیدی: شکلات، پروبیوتیک، غذاهای عملگر.
 فصل اول : کلیات
1-1- مقدمه و اهمیت موضوع
شكلات به عنوان یك غذای منحصر به فرد و خوشمزه، یكی از منابع مهم مواد فعال بیولوژیكی است كه اثر آنتی‌اكسیدانی ویژه‌ای را در بدن انسان نشان داده و بر سلامت اعضای مختلف بدن به ویژه قلب و عروق تأثیر مثبت دارد (نبسنی و همکاران، 2005) و آنتی‌اكسیدان‌های موجود در غذا بدن را در برابر رادیكال‌های آزاد محافظت می‌کنند. كاكائو یکی از منابع شناخته شده آنتی‌اكسیدان هاست و كاتچین[1] موجود در شكلات كه از خانواده فلاونوئیدها می‌باشد، جزء قویترین آنتی‌اكسیدان‌هاست. محققان دریافته‌اند كه در 100 گرم از شكلات تلخ، 5/3 میلی گرم كاتچین وجود دارد كه این مقدار چهار برابر مقدار آن در چای است. دانة كاكائو حاوی تیرآمین و فنیل اتیل آمین می‌باشد كه هر دو این مواد باعث افزایش درجه هوشیاری می‌گردند. کره کاکائو چربی عمده موجود در شکلات است (هایلوک،1999). برخی چربی‌های غذائی، كلسترول خون را افزایش می‌دهند ولی كرة كاكائو به دلیل ساختمان تری گلیسیریدی فاقد چنین خصوصیتی است (بکت، 2000).
پروبیوتیك‌ها میكروارگانیسم‌هائی هستند كه اگر به تعداد كافی و به صورت زنده مورد استفاده قرار بگیرند، اثرات سلامت بخش در میزبان از خود بروز می‌دهند. امروزه نشان داده شده است كه برخی از بیماریهای انسان به فعالیت باكتری‌های روده مربوط است. رشد بیش از حد باكتری­های بیماری‌زا و چسبیدن آنها به دیواره روده بزرگ منجر به اسهال حاد، اختلالات روده‌ای، سرطان روده و كولیت روده می‌گردد (کونز و رودولف،2002; همایونی،2008).
از آنجا كه رشد میكروب‌های روده به رژیم غذایی انسان وابسته است، می‌توان با انتخاب رژیم‌ غذایی سالم مثل غذاهای فراسودمند پروبیوتیك، میكروفلور روده را به نفع باكتری‌های سلامت بخش تغییر داد و از این طریق برخی از بیماریهای انسان را درمان و یا پیشگیری كرد (گیبسون و همکاران،2004; گیونچتی و همکاران،2005; همایونی و همکاران،2008; همایونی و همکاران،2006; لی بلای و همکاران،2003; کیرجاوانین و همکاران،2005 ;کیوق،2005).
مهمترین گونه‌های پروبیوتیكی كه اغلب استفاده انسانی دارند به دسته باكتری‌های اسید لاكتیك به ویژه دو جنس لاكتوباسیلوس و بیفیدوباكتریوم تعلق دارند (گومز،1999; گومز،1998; کیم و همکاران،2003; کلینهامر و کولن،1999). غذاهای حاوی پروبیوتیك‌ها، غذاهای فراسودمندی محسوب می‌شوند كه علاوه بر ارزش تغذیه‌ای دارای یك یا چند اثر سلامت بخش در بدن انسان باشد و یا خطر ابتلا به بیماری را كاهش دهد (همایونی، 1387). تا به حال چندین نوع آزمایش و مطالعه بر روی افراد دارای هایپركلسترول انجام شده و نتایج نشان داده كه سطح كلسترول خون (LDL) در اثر مصرف ماست پروبیوتیك‌ كاهش پیدا می­کند. همچنین مصرف شیر تخمیری بیفیدوباكتریومی، غلظت كلسترول خون را كاهش می‌دهد (اگون و الرو،2007; احمد،2006). پروبیوتیك‌ها می‌توانند دورة بیماری و شدت اسهال را در بیماران كاهش داده و جایگزین روش‌های درمانی دیگر مانند روش درمان با آب دهی مجدد[2] شوند. به عنوان مثال زمانی که از لاكتوباسیلوس جی جی برای درمان اسهال استفاده می‌شود، میزان ایمنوگلوبولین‌ها و تعداد سلولهای سازندة آنتی‌بادی افزایش می‌یابد. بنابراین برخی از گونه‌های پروبیوتیك سیستم ایمنی بدن را در مقابل روتاویروس تقویت می‌كنند. پروبیوتیك‌ها از تماس عوامل آلرژی‌زا با سلول‌های روده و ورود آنها به جریان خون جلوگیری می‌كنند. در ژاپن برای جلوگیری از حساسیت به شیرگاو در بزرگسالان كاربرد پروبیوتیك‌ها توصیه شده است (کلیر و همکاران،2003 ;همایونی و احسانی،2007; همایونی و همکاران، 2006).
در سال 2005 ، مطالعه‌ای در خصوص شكلات تلخ غنی شده با گونه‌های لاكتوباسیلوس صورت گرفت. در این مطالعه، نشان داده شد كه در دمای 4 درجه سانتیگراد زنده مانی لاكتوباسیلوس‌ها بیشتر بوده وبا افزایش دما به 18 و 36 درجه سانتیگراد به ترتیب زنده‌مانی باكتری‌های پروبیوتیك‌ و در نتیجه اثرات موثر این باكتری‌ بر روی بدن نیز كاهش یافته است(نبسنی و همکاران،2005).
بنابراین با توجه به اهمیت پروبیوتیك‌ و غذاهای فراسودمند در بدن انسان و نبود مطالعات گسترده در زمینة شكلات پروبیوتیك‌ و خصوصیات آن، مطالعة حاضر با هدف بررسی خصوصیات فیزیكوشیمیایی، رئولوژیكی و حسی شكلات پروبیوتیك طراحی شده است. چنانچه نتایج این مطالعه مثبت باشد می‌توان از شكلات پروبیوتیك‌ همانند ماست و سایر غذاهای فراسودمند پروبیوتیكی در جهت افزایش بهداشت تغذیه‌ای و سلامت انسان بهره جست.
1-2- اهداف و فرضیات طرح
1-2-1- هدف كلی طرح

برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما و نگارنده درج نمی شود
تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

چکیده :

در مطالعه حاضر تاثیرات اصطحکاک و انتقال حرارت در افت فشار یک جریان تراکم پذی

مد نظر قرار گرفته است . جریان داخل یک لوله را بادقت  کافی برای محاسبات مهندسی

می توان پایدار یک بعدی در نظر گرفت . هم چنین برای سهولت انجام محاسبات سیال

ایده آل فرض می شود و از معادلات گاز کامل برای بررسی استفاده می شود و در هر

مقطع دمای حاکم بر جریان عبارتند از :معادلات حالت ، معادله پیوستگی ، معادله انرژی

و معادله مومنتوم .

با توجه به تراکم پذیر بودن  جریان تغییرات خواص جریان علاوه بر عدد رینولدز به تغییرات

عدد ماخ وابسته است . با توجه به اینکه  تغییرات عدد ماخ به تغییرات سرعت و دما بستگی

 

دارد معادلات برای دو حال ایده آل ثابت بودن  دمای دیواره لوله و ثابت بودن شار حرارتی ورودی

به لوله با بهره گرفتن از روش های عددی محاسبه شده است و تغییرات فشار با بهره گرفتن از سه

نمونه تجربی برای هوا بخار و گاز طبیعی در اثر تغییر دما اصطحکاک ،دبی و قطر لوله مقایسه

و بررسی شده است .

عنوان:
تحلیل همدید بارش های رگباری استان گیلان
استاد راهنما:
آقای دکتر پرویز رضائی
 

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان         صفحه

چکیده 1

فصل اول: طرح تحقیق

مقدمه. 3

1-1. بیان مسئله تحقیق.. 8

1-2 .اهداف… 8

1-3 . هدف کاربردی.. 8

1-4. جنبه نوآوری تحقیق.. 9

1-6. فرضیه تحقیق.. 9

1-7. نوع روش تحقیق.. 9

1-8. ابزار گردآوری اطلاعات: (میدانی –کتابخانه ای-وغیره) 9

1-9. ابزارگرد آوری اطلاعات… 10

1-10 .روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… 10

1-11 .اهمیت موضوع تحقیق.. 10

1-12. انگیزه تحقیق.. 11

1-13. روش تحقیق و مراحل آن. 11

فصل دوم: کلیات تحقیق

2-1 .تقسیمات اقلیمی گیلان. 14

2-1. فرآیند بارش… 15

2-3. باران. 16

2-4 .تگرگ… 17

2-5 .عوامل موثردر ایجاد بارش… 17

2-6 .روش کار دراقلیم شناسی سینوپتیک… 20

2-7 . نقشه های سینوپتیکی.. 21

2-8. سیستم های سینوپتیک… 22

2-9. بادهای غربی.. 28

2-10 . بادهای سینوپتیک… 28

2-11. روش های شناسایی وتحلیل توده های هوا 31

2-12. روش های شناسایی وتحلیل جبهه ها 34

2-13. توده هواهای موثر دراستان گیلان. 37

2-14. سامانه های پرفشار زمستانه. 38

2-14-1 .مرکز پرفشارسیبری یا توده هوای قطبی قاره ای.. 38

2-14-2 .توده هوای کلاهک قطبی.. 38

2-14-3. توده هوای آزورس… 39

2-14-4 .توده هوای آرکتیکی قاره ای.. 39

2-14-5 .توده هوای کانادایی.. 39

2-15. سامانه های کم فشار زمستانه. 39

2-15-1. ب :سامانه کم فشارسودانی.. 40

2-15-2 ج :سامانه های کم فشار دریای سیاه 40

2-16. سامانه توده هواهای بهاره و تابستانه. 40

2-16-1. توده هوای قطبی دریایی.. 40

2-16-2 .توده هوای حاره ای دریایی.. 41

2-16-3 .توده هوای حاره ای قاره ای.. 41

2-16-4 . توده هوای قطبی قاره ای.. 41

2-17 .توزیع بارش… 43

2-18 .تعریف مناطق پرباران. 43

2-19. بارندگی در استان گیلان. 43

2-20. پیشینه تحقیق.. 48

فصل سوم: داده ها و روش کار

3-1 .مواد و روش… 48

-2 .محدوده مورد مطالعه ( موقعیت جغرافیایی منطقه ) 59

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل

4-1. پرفشاراروپایی.. 64

4-2. الگوی پرفشار سیبری.. 68

4-3 .پرفشار اسکاندیناوی.. 72

4-4 . پر فشار شمالگان. 76

4-5. کم فشارشمالگان. 79

4-6. کم فشار مدیترانه. 83

4-7. بارش سیکلونی.. 86

4-8 .بارش ایستگاه سینوپتیک رشت… 99

4-9. بارش ایستگاه سینوپتیک بندر انزلی. 100

4-10. بارش ایستگاه سینوپتیک آستارا 101

4-11 .بارش ایستگاه سینوپتیک رامسر. 102

4-12. بارش ماهانه. 104

4-13 .بارش سالانه. 105

4-14. بارش فصلی.. 106

4-15. جمع بندی تحلیل های سینوپتیک… 113

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1. بحث ونتیجه گیری.. 122

5-2 .تقسیرفرضیات وسوال تحقیق.. 124

منابع و مأخذ. 126

چکیده
به منظور شناسایی الگوهای سینوپتیکی منجر به بارش­ رگباری، در ابتدا بارش­های روزانه برابر با 20 میلی­متر و بیش از آن در طی دوره آماری1991 تا 2010 به عنوان مبنای بررسی رگبارش برای ایستگاه­های سینوپتیک آستارا، انزلی، رشت و رامسر با شرط همزمانی و فراگیری بارش تعیین و سپس اقدام به شناسایی الگوی منجر به آن گردید. در طی دوره مورد مطالعه 120 مورد بارش با شرط فوق شناسایی گردید. در این تحقیق از نگرش محیطی به گردشی استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان داد که هفت سامانه­ی پرفشار اروپایی، پرفشار اسکاندیناوی، پرفشار سیبری، پرفشار شمالگان، کم­فشار مدیترانه، کم­فشار شمالگان و بارش­های سیکلونی در بارشهای رگباری جنوب ­غربی دریای خزر دخیل هستند. بنابراین شرایط سینوپتیکی لازم برای ایجاد بارش­های سیل­زا دراستان گیلان از فرارفت هوای سرد بر روی دریای خزر و دریافت رطوبت بوسیله سامانه پرفشار اسکاندیناوی، ریزش هوای سرد از منطقه شمال روسیه در تراز فوقانی جو(شمالگان) بروی دریای خزر، نفوذ سامانه پرفشار اروپایی از شمال­ غرب و شمال دریای خزر­، ریزش هوای سرد جنب قطبی و نفوذ زبانه­های سامانه کم­فشار مدیترانه از جنوب و جنوب­ غرب ایجاد می‎گردد. بررسی نقشه­های سینوپتیک سطح زمین و 500 هکتوپاسکال الگوها نشان داد که عمده بارش­های فراگیر بیش از20 میلی­متر زمانی ایجاد می­شوند که سامانه واچرخندی و چرخندی در شمال دریای خزر مستقر شده بصورت همرفت وزشی رطوبت را از دریای خزر دریافت و به سمت سواحل جنوب غربی آن حمل می­ کنند و باعث رگبارش می­شوند. همچنین پرفشارهای مهاجر (شامل پرفشار اروپایی و پرفشار اسکاندیناوی) و پرفشار سیبری با بیشترین فراوانی رگبارها را ایجاد می­ کنند.

واژگان کلیدی: همدید، بارش، رگباری، تحلیل، استان گیلان

مقدمه
بررسی شرایط آب وهوایی ایران به دلیل تنوع اقلیمی آن اهمیت بالایی دارد، سواحل دریای خزر و شمال البرز به تبع آن از توازن حساس‎تری برخورداراست. باتوجه به اینکه خزری دارای آب وهوای مرطوب است و میزان بارش آن نسبت به سایر مناطق دیگر ایران بیشتر است، بررسی و پژوهش در چگونگی روند بارشها و سیستمهای موثر برآن باعث می شود. تا از نتایج آن آگاهی کامل یافته واین آگاهی هم در جهت بیشتر اهداف و برنامه ریزی دقیق یاری خواهد کرد، براساس تقسیم بندی های وزارت نیرو (شکل شماره1) مربوط به ایستگاه های رشت، انزلی، آستارا، رامسر محدوده مورد مطالعه است. از ویژگیهای بارز این منطقه بارش فراوان درطول سال است، بطوریکه بافاصله از این منطقه در هر جهت جغرافیایی در سطح کشور ازمیزان آن کم می شود هدف از این تحقیق شناخت الگوهای سینوپتیک منجر به بارش درسطح منطقه بارش‎های فراگیر بیش از 20 میلیمتر و سیر حرکت و منبع رطوبتی آن و اینکه عملکرد سیستمهای فوق درچه صورتی است. که باعث تفاوت درمیزان بارش از نظر زمانی و مکانی در سطح منطقه می گردد. جامعه آماری شامل: ایستگاه های سینوپتیکی، رشت، انزلی، آستارا، رامسر، است. صعود هوایکی ازعوامل بارشی دریک منطقه می باشد. در کشور ما مکانیزمهای صعود باعث بارشهای فراگیر می شود. استقرار سیستمهای موجی بادهای غربی درعرضهای میانی است، که در دوره سرد سال اتفاق می افتد، بررسی فصول گرم سال که بارش های فراوان دوره سرد محروم است، به منظور ذخیره سازی آب حاصل از نزولات آسمانی و تقویت منابع آب زیرزمینی ازاهمیت خاصی برخوردار است، از طرفی برای شناخت ودرک قانونمندی حاکم بر توزیع زمانی و مکانی بارش در ایران، شناسایی الگوهای فشار حاکم بر دوره بارش لازم می آید و با توجه به توزیع فشار وتغییرات جامعه از آن می توان الگوهای بارشی را تعیین کرده این امر ضرورت برنامه اقتصادی کشور به عنوان یک عامل حیاتی باید مورد توجه قرار گیرد، همچنین از آنجایکه در منطقه مورد نیاز آبی در اوایل بهار عدم نیاز آبی در اواخر تابستان برای محصولات کشاورزی این امر مهم است. استقرار پرفشار جنب حاره در دوره گرم سال و سیستم­ موجی بادهای غربی عرض­های میانه در دوره سرد سال باعث شده تا گستره وسیعی از کشور از نزولات آسمانی محروم و عمده بارش­های کشور به دوره سرد سال محدود گردد. کمبود شدید منابع آب از یک طرف و بروز بارش­های شدید و رگباری از طرف دیگر ایجاب می­نماید که این مسئله به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد. استان گیلان نیز به دلیل مجاورت با منبع رطوبت دریای خزر، شرایط متفاوتی را از لحاظ بارشی نسبت به سایر مناطق کشور تجربه می­ کند. در ارتباط با بارشهای رگباری مطالعات وسیعی در ایران و خارج از کشور انجام شده است. از جمله تحقیقات رون کاهانا وهمکاران(2002) درخصوص اقلیم شناسی سینوپتیکی سیلابهای اصل دربیابانگو(NEGEV) استفاده آب شناسی برای تعیین رخدادی نمونه توسط یارنال وفراکس(1997) است یارنال معتقد است توفان‎هایی که دراقیانوس اطلس تغذیه می شوند، نقش مهمی درطغیان رودخانه ساسکوان دارد. همچنین کاربرد اطلاعات سطح زمین وجو درتعیین آب وهوای سینوپتیکی ومتغییرهای سطح زمین (کیدسون1997) درباره رگبارهای شدید متغیرهای متعددی را درباره ویژگیهای سطح زمین وسطح 250و800 هکتوپاسکال بررسی کردند، در بررسی سینوپتیکی امواج ناشی از طوفانهای دریای خزر جنیین استنباط می کند، که طوفانهای دریای خزر با استقرار زبانه های پرفشار که سبب وزش بادهای شدید شمال، شمال غربی ویا شمال شرقی می شوند، بوجود می آیند، مطالعه و بررسی سینوپتیکی، آماری بارندگی‎های سواحل جنوبی دریای خزر توسط وحیدی(1376) صورت گرفته است. محمدی و مسعودیان (1389) در تحلیل همدید بارش­های سنگین ایران با رویکرد محیطی به گردشی نشان دادند که الگوی پرفشار اروپا – کم فشار عراق در رویداد بارش از تاریخ 12 تا 17 آبان 1373 موثر بوده است. در این زمان زبانه­ای از پرفشار اروپا و دریای سیاه از شمال غرب کشور نفوذ کرده و با کم فشار عراق شیو شدیدی را موجب شده است. آنها معتقدند تحت این شیو فشار و ادغام رودبادهای جنب حاره­ای و جبهه قطبی بر روی عراق، فرود عمیق برروی قبرس، تغذیه رطوبتی خلیج فارس در ترازهای 925 و 850 هکتوپاسگال، تغذیه رطوبتی دریای سرخ و مدیترانه و سیاه در ترازهای بالاتر، این بارشهای سنگین را ایجاد می­ کنند. خوشحال و همکاران (1388 ) به منظور شناسایی منشاء و مسیر رطوبت بارشهای فوق سنگین استان بوشهر نشان دادند مسیرهای ورود رطوبت به منطقه نیز عمدتا جنوبی، جنوب شرقی و جنوب غربی است و سامانه­های فشار زیاد سیبری و عربستان، مرکز کم فشار دینامیکی شرق اروپا، سامانه کم فشار سودانی و مرکز فشار زیاد اروپایی در تراز دریا و سامانه­های واچرخند شرق عربستان، ناوه شمال آفریقا و واچرخند اسپانیا در تراز زیرین و میانی جو، سامانه­های موثر برای انتقال رطوبت برروی منطقه مورد مطالعه هستند. عزیزی و همکاران (1385) با تحلیل سینوپتیک بارش­های سنگین در غرب کشور در طی 16 تا 24 اسفند 1385 نتیجه گرفتند که سیستم کم­فشار دریای مدیترانه و زبانه کم‎فشار سودانی باعث بارندگیهای این دوره شده است که دریای مدیترانه، دریای سیاه و سرخ در تقویت این سیستم­ها در سطح زمین نقش داشته اند. امیدوار و همکاران(1389) عامل اصلی بارش­های شدید در نواحی مرکزی و جنوب غرب ایران را نفوذ و استقرار سامانه پرفشار سیبری و تشکیل سردچالی وسیع بر روی جنوب دریای خزر و مرکز ایران می­دانند. در همین زمان سامانه ناپایدار غربی در برخورد با این سردچال تغییر مسیر داده و به سمت

 

عرضهای پایین تر منتقل می­شود و سامانه­های غربی با حرکت از روی آب­های جنوبی کشور، رطوبت زیادی را کسب کرده و از سمت جنوب غرب به داخل کشور نفوذ می­ کنند. رحیمی و همکاران (1389) معتقدند که مهم­ترین عامل شکل­ گیری بارشهای سنگین استان کرمان حرکت رو به شرق و تقویت فرود شرق مدیترانه در تروپوسفر میانی است و زمانی که آن با حرکت رو به پایین سامانه تاوه قطبی همراه است بارشهای سنگین در سظح ایستگاه­های استان رخ می­دهد. حمیدیان پور و همکاران (1389) با شناسایی الگوهای همدیدی بارش­های شدید شمال شرق ایران به این نتیجه رسیدند که سه الگوی کم فشار سودانی، کم فشارهای ترکیبی سودانی – مدیترانه­ای و کم­فشارهای مدیترانه­ای در ریزش بارشهای سنگین منطقه موثر بوده ­اند و در بین این سه الگو سنگین­ترین بارش­ها مربوط به الگوی سودانی است. همچنین علیجانی و همکاران (1389) در تحلیل همدیدی بارش سنگین ششم ژانویه 2008 جنوب شرق ایران معتقدند رخداد بارش در این ناحیه با فراهم بودن شرایطی همچون رطوبت زیاد در تراز پایین جو و تخلیه شدید رطوبتی از خلیج فارس، ناهنجاریهای منفی شدید در ترازهای میانی جو و استقرار رودباد جنب حاره حاره­ای در غرب منطقه مرتبط است. گندمکار (1389) با بررسی همدید بارش­های شدید در نواحی جنوبی استان بوشهر نشان داد که عامل اصلی بروز بارشهای شدید و سیل­زا در نواحی جنوبی استان بوشهر ورود سامانه کم فشار سودانی از جنوب و جنوب غرب کشور به این منطقه و مساعد بودن شرایط صعود محلی مانند گرمای زمین است. خوشحال (1376) به منظور تحلیل و ارائه مدلهای سینوپتیک کلیماتولوژی برای بارش­های بیش از صد میلی­متر در سواحل جنوبی دریای خزر نشان داد که این بارشها هم در اثر ورود و استقرار زبانه سیستمهای واچرخندی و هم در اثر ورود و استقرار سیستمهای چرخندی برروی این دریا فرو می­ریزند. او معتقد است که منشاء سیستم­های واچرخندی به ترتیب از قاره اروپا بخصوص نواحی شمال غرب (شبه جزیره اسکاندیناوی و پیرامون آن)، شمال و شمال شرق آن، اطلس شمالی و قاره آسیا (سیبری و اطراف آن) هستند. در زمان استقرار زبانه سیستم­های واچرخندی هر چه هوای فرارفت یافته از عرضهای بالاتر سردتر بوده و اختلاف دمای سطح آب از شمال به جنوب زیادتر و همچنین شیب حرارتی ایجاد شده بین دریا و خشکی بیشتر باشد جبهه نسیم دریا قوی­تر شده و مرکز باروکلینیته­ای که در خط ساحلی بوجود می­آورد قوی­تر می­شود و در این حالت سیملوله­های ایجاد شده در خط ساحلی بیشتر شده و باران شدید­تری ریزش می­ کند. همچنین سیستمهای چرخندی از دریای مدیترانه بخصوص نیمه شرقی و پیرامون آن، شمال شرق آفریقا (کشور سودان و پیرامون آن) و منطقه موسمی ایران و پاکستان منشاء می­گیرند. لشکری و همکاران(1387) با تحلیل سینوپتیکی عوامل ایجاد بارشهای سیل­زا در استان گلستان نشان دادند که پنج توده هوا و سامانه شامل سامانه پرفشار مهاجر اروپایی، سامانه پرفشار سیبری، پرفشار جنب حاره­ای، کم فشار موسمی و سامانه کم فشار سودانی در ریزش بارش جنوب شرق دریای خزر موثر بوده است. رضائی(1382) با بررسی اثر الگوهای سینوپتیك در تغییرات زمانی سیلاب‌های جنوب ‌دریای‌خزر نتیجه گرفت که در دو حوضه شفارود و تالار، 11% سیلاب‌ها همزمان و 89% آن مستقل از یكدیگر بوده‏اند. حدود 76% سیلاب‌های حوضه تالار و 2. 63% سیلاب‌های حوضه شفارود در نتیجه آرایش سامانه‏های سطوح بالا و قرارگیری حوضه‏های مطالعاتی در جلوی ناوه بادهای غربی ایجاد شده‏اند. رضائی و روشنی (1389) با بررسی بارش‌های رگباری و روند تغییرات آن در استان گیلان به این نتیجه رسیده ­اند که علاوه بر تغییر میزان رگبار در بازه‌های مختلف زمانی از لحاظ مکانی هم رگبارها دچار تغییر شده­اند. بدین ترتیب برحسب شدت بارش رخ داده، استان گیلان را به سه منطقه غربی، مرکزی و شرقی تقسیم کردند. بالاترین میزان بارندگی در منطقه غربی و کمترین آن در منطقه مرکزی بوقوع پیوسته است. همچنین رضائی(1388) در تحقیق دیگر تحت عنوان تحلیل همدیدی رخداد سیلاب در حوضه ماسوله، 61 سیل را در فاصله زمانی 1375 تا 1381مورد مطالعه قرار داد و پس از بررسی، سیلاب‌ها را در دو گروه اصلی با توجه به عوامل موثر در ایجاد آن تقسیم نمودند. گروه اول سیلاب‌های ناشی از ناپایداری هوا و استقرار سامانه باران‌زا در سطح حوضه و گروه دوم سیلاب‌هائی که میزان بارش اندک اما دبی در فاصله کوتاهی از آبراهه اصلی طغیانی می­گردد. 49٪ سیلاب‌های حوضه مربوط به این دسته است. برای بقیه سیل‌ها ‌نیز با بررسی نقشه‌های سینوپتیکی مربوط به سطح زمین، 700 و 500 هكتوپاسكال 3 الگوی سیل‌زا شناسائی گردید. تفاوت عمده‌ این الگوها از نظر موقعیت سیستم‌های چرخندی و واچرخندی نسبت به حوضه و مسیر حرکت آن از روی منابع رطوبتی است. منشاء مدل‌های چرخندی دریای مدیترانه و سیاه است و مدل‌های واچرخندی نیز عمدتاً بر روی دریای خزر و بندرت نیز از دریای سیاه است. از نظر توزیع زمانی نیز بیشترین سیل‌ها‌ در فاصله ماه‌های سپتامبر(شهریور) تا اكتبر (مهر) و در اواخر زمستان تا اوایل بهار به ثبت رسیده است. قبادی و همکاران (2011) با شناسایی الگوهای سینوپتیکی بارش شدید زمستانه در ساحل جنوبی دریای خزر نشان دادند که سه الگوی پرفشار، کم فشار و الگوهای زوجی در بارندگیهای شدید زمستانه تاثیر دارند. کاهانا و همکاران (2002) با بررسی سینوپتیکی 52 دو سیلاب در صحرای نقب بمدت 30 سال (1965 تا 1994) با دبی حداکثر معتقدند الگوهای سینوپتیکی حد با 42 سیلاب از 52 تا همراه هستند. آنها سیستم­ها را به چهار گروه طبقه ­بندی کردند که دو تا از آنها موجد37 سیلاب بودند. اولی تراف فعال دریای سرخ است که بصورت یک تراف سطحی از شرق آفریقا تا دریای سرخ به سمت مدیترانه شرقی توسعه یافته و با یک تراف مشخص در سطح 500 هکتوپاسکال برروی مصر شرقی همراه است. دومی نیز فروبار سوریه است که بصورت یک سیکلون مدیترانه­ای توسعه یافته همراه با یک تراف سطح بالا مشخص می­گردد. هر دو نیز برروی سوریه واقع هستند. ویبیگ(1999) جهت مشخص کردن بارش اروپا در ارتباط با الگوهای گردشی سطح 500 هکتوپاسگال با بهره گرفتن از مولفه­های اصلی دوران داده شده ارتفاع ژئوپتانسیل این سطح در بخش یور- آتلانتیک با توزیع بارش اروپا در ماه های زمستان، چهار تا پنج الگوی نوسان آتلانتیک شمالی (NAO)، اسکاندیناوی، اروپای مرکزی و شرق آتلانتیک را در هر ماه شناسایی کرد. نوسان آتلانتیک شمالی در همه ماه ها و الگوی شرق آتلانتیک فقط در دسامبر و مارس ظاهر می­شود. همچنین نقشه­های ضرایب همبستگی خطی بین سریهای بارش و مولفه­های اصلی دوران داده شده نشان می­دهد که بارش از تیپ­های خاص تاثیر می­گیرد و در مناطق مختلف اثر تیپ­ها متفاوت است. بطوریکه NAO بیشترین تاثیر را بروی بارش اروپای غربی دارد و بارش را از فرانسه تا جزیره بریتانیا و اسکاندیناوی افزایش می­دهد. کنراد (1997) با مطالعه برروی 312 رخداد بارندگی شدید در جنوب شرقی ایالات متحده به روش تیپ­بندی خودکار سینوپتیکی، پنج الگوی سینوپتیکی را عامل اصلی این بارندگیها می­داند. او معتقد است بارندگیهای سنگین در چهار الگو از پنج الگوی سینوپتیکی تعیین شده با رطوبت زیاد در سطح 700 میلی بار همراه بوده است و همچنین پشته شدن در محدوده همرفت هوای گرم 850 میلی­باری در مساحت محدوده باران شدید نیز موثر است. روابط متعددی بین مقادیر بارندگی شدید و ویژگی عوارض سینوپتیک تعیین گردید، اما ماهیت روابطی که شناخته شد بشدت براساس الگوی سینوپتیکی تغییر می­ کند. رومرو (1999) با طبقه ­بندی الگوهای گردش جوی موجد بارندگیهای مهم روزانه در ناحیه مدیترانه­ای اسپانیا به روش تحلیل خوشه­ای برروی مناسبترین مولفه­های اصلی Tحالته، 19 گردش اصلی را آشکار کرد. برای این کار او از داد­های ژئوپتانسیل 925 و 500 هکتوپاسگال استفاده کرد. الگوهای بدست آمده جریانهای متعددی را برروی شبه جزیره ایبری دربر می­گیرد. همچنین وید و همکاران (2008) الگوی­های سینوپتیکی و تاثیر WeMo را بر روی بارندگیهای سیل­آسا در شمال شرقی شبه جزیره ایبری مورد بررسی قرار دادند. الگوهای گردشی با بهره گرفتن از تحلیل مولفه­های اصلی T حالته برروی شبکه داده­های روزانه فشار سطح دریا بدست آمد. او برای این کار از 304 روز بارش بیش از 100 میلی متر در یک یا چند ایستگاه در استانهای بارسلونا، گیرونا و تاراگونا بمدت 55 سال (1950 تا 2005) استفاده کرد. نتایج 7 الگوی گردشی را دربرمی‎گیرد و تنوع زیادی از شرایط جوی و توزیع فصلی یا ماهانه را نشان می­دهد. سیستم­های دینامیک و سینوپتیک معمولاً چند روز دوام دارند. در نتیجه می­توان گفت که مهم­ترین عامل صعود یا تیپ صعود یا تیپ فشار ایجاد بارش، الگوهای سینوپتیکی هستند. در این تحقیق نیز سعی بر این است تا با تحلیل همدیدی ایجاد رگبارش در استان گیلان به شناسایی الگوهای سینوپتیکی منجر به بارش در آن پرداخته شود. ودرنهایت عامل اصلی بارش منطقه موردمطالعه در چند مورد طبقه بندی گردیده عامل اصلی بارش مربوط به پرفشارهای مهاجرکه در اروپایی تشکیل می شوند. دومین عامل مربوط به پرفشار اسکاندینای می‎باشد که درشمال غرب دریای خزر به محدوده مورد نظر کشیده می شود. هدف این تحقیق یافتن الگوهای بارش زای فراگیردرجنوب دریای خزر بویژه استان گیلان می باشد. با شناخت این الگوها و عوامل بارش زا می توان دربرنامه ریزیهای منطقه ای و استانی گام موثر برداشته شود.

1-1.بیان مسئله تحقیق

پدیده بارش های رگباری یكی از مخرب ترین بلایای طبیعی است كه بشر در طول تاریخ خسارات زیادی را از این پدیده متحمل شده و میشود. عبور توده هوای مختلف استان گیلان را در بر می گیرد و هر یك از این تودها در فصل های مختلف ریزش های جوی ورگبارش های شدید را برای استان به متحمل می شوند. وبا این رگبارش جریان شدید بالا آمدگی آب وسیل را در استان ایجاد می نماید. طبق آمار و اسناد ومدارك موجود در چند دهه اخیر نشان می دهد سیل های بزرگی در سطح استان اتفاق افتاده كه باعث کشته شدن افراد و زیان های جانی ومالی گردیده، همچنین باعث خسارت به زمین های كشاورزی، عرصه های منابع طبیعی، فرسایش خاك، معابر شهری وآب گرفتگی اماكن مسكونی وبسیاری از موارد دیگر را می توان در سطح استان شاهد بود. با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق با جدا كردن داده های جو بالا ایستگا ه های سینوپتیك استان گیلان رگبارش های حاصل از عبور توده های در بر گیرنده در سطح مختلف جوی تا 500 پاسكال با تقسیم بندی تمام خصوصیات جدا می گردد. سپس استخراج كلیه رگبارش‎ها منفرد با توجه به پایه زمانی وتعداد رگبارش مشخص می شود. وپس از جدا كردن ودسته بندی رگبارش شدیدترین انتخاب می گردد. با مطالعه این تحقیق برآورد رگبارش در سطح های مختلف و فصل‎های اتفاق افتاده می توان انتخاب بارش های طرحی در بیشتر طرح های توسعه منابع آب، كنترل سیلاب، ساماندهی رودخانه، آبخیزداری، حفاظت خاك وسیل گرفتگی شهری و روسایی وسایر موارد بكار برد ونوع توده های كه عامل این مسائل هستند را مشخص نمود. .

1-2.اهداف

مطالعه الگوهای سینوپتیکی منجربه بارش های بیش از 20میلیمتردراستان گیلان.
تعیین تمرکزفصلی سیستمهای مورد نظر.
کمک متخصصین هواشناسی درجهت بیش بینی بهتر الگوهای منجر به بارش های شدید.

تعریف اخلاق

اخلاق از مقولاتی است که با فطرت بشر سرشته است و همواره در زندگی او از آغازین روزهای تاریخ تا کنون نقش اساسی داشته است ،البته به این مقوله نگاه های متفاوتی شده است و بنابراین تعریف های متفاوتی هم از آن ارائه شده است. اخلاق بر وزن افعال کلمه‏اى عربى و جمع واژه خلق است. خلق مجموعه صفات ،ویژگی ها، حالات  و خوی درونی که در نفس راسخ  و سرچشمه‌ی گفتار و رفتار انسان هستند به گونه‏اى که انسان، بى درنگ و بدون اندیشه، کار پسندیده و یا ناپسندى را انجام دهد، در مقابل خَلق که هیأت و شکل ظاهرى و جسمى آدمى است که با چشم دیده مى‏شود.( بیات ، 1387).  اعمال انسان متناسب با ویژگى‏هاى نفسانى اوست؛ یعنى اگر صفات نفسانى کسى نیکو باشد اعمال او هم نیکو خواهد بود. به همین دلیل وقتى کسى همواره اعمال خوبى انجام مى‏دهد، مى‏گویند اخلاق او خوب است و کسى که همواره اعمال بدى انجام مى‏دهد مى‏گویند اخلاق او بد است. موضوع اصلى علم اخلاق، نفس انسانى است، که محل استقرار خوی و خصلت های  نیک و بد است و سبب انجام کارهاى پسندیده و ناپسند مى‏گردد. (بیات ، 1385). «تهذیب اخلاق»، «تهذیب نفس» و «تزکیه نفس» بیان دیگرى است از علم اخلاق اند.  شهید مطهرى مى‏نویسد: «اخلاق عبارت است از علم زیستن، یا علم چگونه باید زیست …. در حقیقت، چگونه زیستن دو شعبه دارد: شعبه چگونه رفتار

 

کردن و شعبه چگونه بودن. چگونه رفتار کردن، مربوط مى‏شود به اعمال انسان (که البته شامل گفتار هم مى‏شود) که چگونه باید باشد و چگونه بودن، مربوط مى‏شود به خویها و ملکات انسان که چگونه و به چه کیفیت باشد…». در واقع اخلاق شناخت  بایدها و نبایدها و پرورش صفات نیکو و خلقیات فاضله در قلب و دل و بازتاب  آنها در عمل است که زیربنای رشدِ شخصیت انسانی هر فردی را تشکیل داده و منجر به ایجاد شخصیتی متعادل و انسانی خواهد شد (اعتمادی و همکاران، 1391). اولین گام در اخلاق، خود شناسی و خودسازی فردی است. اخلاق فردی سه مرحله دارد؛ مرحله اول شناخت نقاط ضعف و نقاط قوت فردی، مرحله دوم تقویت نقاط قوت و از بین بردن نقاط ضعف و مرحله سوم رسیدن به عزت و اعتماد به نفس در سایه باور و عمل به دستورات الهی است. در هریک از این سه مرحله موانعی وجود دارد  که مانع از  خودشناسی ، خودسازی و خودباوری می شود. برای انجام این مهم باید از خودشناسی آغاز کرد تا به ضرورت خودسازی و رسیدن به مرحله خودباوری و در نهایت به خداشناسی و خدا محوری در زندگی رسید (اعتمادی و همکاران ، 1391 ).

 

2-2-1-1 تعاریف و دیدگاه بزرگان از اخلاق

امام على علیه السلام اخلاق و صداقت را دو عامل و سرآمد ایمان معرفى نموده و مى فرماید (( سرآمد تمام وظائف اخلاقى براى افراد با ایمان این است که خود را به صفات حمیده و اخلاق پسندیده متصف و متخلق سازند و خویشتن را بزیور راستى و راستگویى بیارایند )).