عنوان پایان نامه :

نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی

(مطالعه موردی : دانشگاه پیام نور مرکز کرج)

 

                      مرداد1394

 

چکیده :

 

در جهانی که آموزش عالی یکی از اصلی ترین نهادهای ارزش آفرین و فرهنگ ساز در جامعه محسوب می‌گردد ،پرداختن به مسائل دانشگاه و آموزش عالی به مثابه یکی از اصلی‌ترین پایگاههای تولید و ترویج دانش به شمار‌می‌آید. دانشگاه مهم ترین ابزار برای انتقال ارزش‌ها و ‌هنجارها به نسل جوان و پیشرفت و توسعه جامعه به شکل صحیح      می باشد. در این پژوهش نخست به بررسی اجمالی مفهوم آموزش عالی‌،‌تاریخچه آن و‌ مولفه‌های ‌کلیدی‌ آن ‌و نقش آن در توسعه فرهنگی دانشگاه و همچنین مفهوم توسعه، توسعه فرهنگی و مولفه های‌آن و همچنین رابطه آن ها با یکدیگر پرداخته شده است. ‌لذا با توجه به اهمیت‌ و‌ضرورت این مسئله‌، هدف‌کلی پژوهش ،بررسی نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی دانشگاه پیام نور مرکز کرج می باشد.روش تحقیق توصیفی ‌از نوع پیمایشی‌است؛ تحقق هدف فوق و‌شناخت دقیق ابعاد مسئله‌،‌در گرو‌مطالعه، بررسی و تحلیل دیدگاه های صاحب نظران وپیشینه مطالعاتی و تحقیقات انجام شده                 می باشد.توسعه فرهنگی دانشگاه،نتیجه نقش و تاثیر آموزش عالی (دانشگاه پیام نور مرکز کرج)است.

این تحقیق از نوع کاربردی و از نظر روش تحقیق ، توصیفی و از طبقه پیمایشی می باشد که در آن نوع پرسشنامه از نوع محقق ساخته است ، جامعه آماری تحقیق را 70 نفر از اساتید و اعضای هیأت علمی تشکیل داده که داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS و Lisrel مورد اندازه گیری قرار گرفت . که براین اساس در تحلیل اکتشافی مرحله اول(پرسشنامه نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی) نتایج نشان می دهد كه تمامی پیش فرض های مورد نیاز مربوط به استفاده از روش تحلیل عاملی رعایت شده است. آزمون كیسر – می یر و اوكلین شاخصی برای كفایت نمونه است. میزان تعلق متغیر ها به یكدیگر(علیت عاملی) و در نتیجه مناسب بودن آن ها را برای تحلیل عاملی تشخیص داد و هم مناسب بودن هر متغیر را به تنهایی مشخص كرد. با توجه به اینكه مقدار آن برابر با 79/0 می باشد .

ارزیابی پایایی عامل های استخراجی پرسشنامه نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی مشخص می شود كه پایایی مولفه ها و پرسشنامه نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی در حد قابل قبول است.

براساس تحلیل اكتشافی مرحله دوم(پرسشنامه نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی) که در این مرحله، هر 3 مولفه پرسشنامه نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی مورد بررسی قرار می گیرد که بر اساس آزمون كیسر _ می یر و اوكلین، و با توجه به اینكه مقدار آن برابر با 72/0 می باشد، لذا قضاوت در مورد آن در حد خوب گزارش می شود. با توجه به مقدار مجذور كای و سطح معناداری آزمون كرویت بارتلت ( 01/0P< و15/62X2=) نتیجه گرفته می شود كه بین عامل ها همبستگی وجود دارد. و ملاحظه می شود که تمامی       مولفه ها با نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی دارای همبستگی قابل قبول می‌باشند.

 

واژگان کلیدی : آموزش عالی – توسعه فرهنگی – دانشگاه پیام نور کرج

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

1
فصل اول : کلیات پژوهش
2
1-1-مقدمه
4
1-2-  بیان مساله
8
1-3- ضرورت انجام تحقیق
10
1-4- اهداف تحقیق
10
1-4- 1- هدف کلی
10
1-4-2- اهداف جزئی
10
1-5- فرضیه های تحقیق
10
1-5-1- فرضیه کلی
10
1-5-2- فرضیه های جزئی
11
1-6-  تعریف اصطلاحات پژوهش
11
1-6-1- تعاریف نظری آموزش عالی
11
1-6-2- تعاریف نظری فرهنگ
12
1-6-3-تعریف نظری توسعه فرهنگی
13
1-7-  تعاریف عملیاتی
13
1-7-1- آموزش عالی
14
1-7-2- توسعه فرهنگی 

 

 
15
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
16
2-1- مقدمه
17
2-2- بخش اول: مبانی نظری پژوهش
17
2-2-1- فلسفه آموزش عالی
20
2-3- تاریخچه و سیر تحول آموزش عالی در ایران
22
2-4- اهم نهادهای سیاست گذار و برنامه ریزی در آموزش عالی
23
2-5- نقش آموزش عالی در فرهنگ و تمدن ایران و اسلام
23
2-6- جایگاه آموزش در ایران باستان
24
2-7- جایگاه آموزش در ایران دوره اسلامی
25
2-8-  آموزش عالی در تاریخ معاصر ایران
27
2-9- آموزش عالی پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی
28
2-10- مدارس عالی
28
2-10-1- تاسیس دارالفنون
28
2-10-2 مدرسه حقوق و علوم سیاسی
29
2-10-3- مدرسه طب
29
2-10-4- تاسیس دانشگاه تهران
30
2-10-5- تاسیس وزارت علوم و آموزش عالی
31
2-11- انقلاب اسلامی و ساخت سازمانی جدید
33
2-12- رهبری و مدیریت آموزش عالی
35
2-13- آموزش عالی و زمینه های تحول آن
35
2-14- نقش و جایگاه آموزش عالی در توسعه
38
2-15- مفهوم دانشگاه
45
2- 16- رسالت ها و اهداف آموزش عالی در ایران
46
2-17-  رسالت ها و نقش های آموزش عالی
48
2-18- چالش ها و نقش دانشگاه
53
2-18-1- چالشهای جهانی آموزش عالی در قرن 21.
53
2-19- ویژگی های دانشگاه در جهان امروز و رسالت های دانشگاه
55
2-20- ویژگی های سازمانی مراکز آموزش عالی
56
2-21- الگوهای مدیریتی در آموزش عالی
57
2-22- الگوی مشارکتی در آموزش عالی
57
2-23- جمع بندی آموزش عالی
58
2-24- تاریخچه فرهنگ
59
2-24-1- مفهوم فرهنگ
64
2-25- عناصر فرهنگ و مولفه های آن
65
2-25-1- هنجارها
65
2-25-2- نمادها
65
2-25-3- علوم وفنون
66
2-25-4- نقش ها
66
2-25-5- بینش
67
2-25-6- ارزش ها
67
2-26- اهمیت فرهنگ و نقش نظام  آموزش عالی
70
2-27- فرهنگ و دانشگاه
71
2-28- تعریف توسعه
74
2-28-1- نقش دانشگاه در توسعه
76
2-28-2- رابطه بین فرهنگ و توسعه
77
2-28-3- آموزش و توسعه
77
2-28-4- بعد فرهنگی توسعه
79
2-28-5- مفهوم توسعه فرهنگی
84
2-28-6- اهمیت توسعه فرهنگی و ضرورت آن
92
2-29- رابطه بین آموزش عالی و توسعه فرهنگی
92
2-30- نقش دانشگاه در توسعه فرهنگی جامعه
94
2-30-1- نقش فعالیتهای فرهنگی دانشگاهها در توسعه فرهنگی
95
2-30-2- کارکردهای فعالیتهای فرهنگی در دانشگاه
96
2-30-3- نقش فعالیتهای فرهنگی دانشجویان در تحقق توسعه فرهنگی
98
2-31- نقش دانشگاه در مهندسی فرهنگی کشور
99
2-31-1- نقش بیداری
100
2-31-2- آینده پژوهی فرهنگی
100
2-31-3- نهضت نرم افزاری
100
2-31-4- کارآفرینی
101
2-31-5- تعلیم و تربیت
101
2-32- جایگاه دانشگاه در فرایند تحولات فرهنگی
102
2-33- مدیریت تحول فرهنگی
104
2-34- توسعه فرهنگی و تکنولوژی
105
2-35- اینترنت و توسعه فرهنگی
106
2-35-1- فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش
109
2- 36- چالش های پیش روی گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش
110
2-37- جمع بندی توسعه و توسعه فرهنگی
113
بخش دوم : مبانی تجربی پژوهش
113
2-2-1 پژوهشهای داخلی
118
2-2-2 پژوهشهای خارجی
122
بخش سوم : معرفی جامعه آماری ((دانشگاه پیام نور))
122
2-3-1 آشنایی با جامعه آماری (دانشگاه )
123
2-3-2 آموزش باز
124
2-3-3 سند چشم انداز دانشگاه
124
2-3-4 اهداف اساسی دانشگاه
125
2-3-5 وظایف اصلی دانشگاه
134
فصل سوم : روش شناسی پژوهش 

 
135
3-1- مقدمه
135
3-2 روش پژوهش
136
3-3 متغیر های پژوهش
136
3-3-1 متغیر مستقل
136
3-3-2 متغیر وابسته
136
3-4- جامعه آماری
137 

 

 
3-5- تحلیل آماری تحقیق 

 
137
3-5-1- تحلیل های آماری توصیفی                                                                       
137
3-5-2- تحلیل های آماری توصیفی                                                                      
138
3-6- نمونه و روش نمونه گیری
138
3-7- روش گردآوری داده ها
139
3-8- ابزار گردآوری اطلاعات و داده ها
139
3-9 – پایایی و روایی پرسشنامه
139
3-9-1- پایایی (قابلیت اعتماد)ابزار اندازه گیری
142
3-9-2- روایی(اعتبار)ابزار اندازه گیری
153
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده های پژوهش
154
4-1- مقدمه
154
4-2- توصیف آماری داده­ها
159
4-3- آزمون کلموگروف اسمیرنف در خصوص توزیع طبیعی داده ها:
169
فصل پنجم : نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات
170
5-1- مقدمه 
170
5-2- نتیجه گیری یافته ها
170
5-2-1- یافته های حاصل از داده های توصیفی
171
5-2-2- یافته های حاصل از داده های استنباطی
174
5-2-3- نتایج آزمون فرضیات
174
5-2-3-1- نتایج آزمون کلموگروف اسمیرنف در خصوص توزیع طبیعی داده ها:
174
5-2-3-2- نتایج آزمون فریدمن
175
5-2-3-3- نتایج آزمون t مستقل
175 

 
5-2-3-4- نتایج آزمون باکس و لامبدا ویکز
178
5-3-پیشنهادات اجرایی پژوهش
178
5-4- پیشنهاداتی به پژوهشگران برای مطالعات آینده
179
5-5- محدودیت های تحقیق
181
منابع و مآخذ
پیوست ها                         191

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

جدول(3-1)، نتایج آزمون بارتلت و كیسر – می یر و اوكلین
144
جدول (3-2)، اشتراكات
145
جدول 3-3، نتایج بررسی سهم واریانس هر یك از عامل ها در مدل 3 عاملی پرسشنامه نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی
146
جدول (3-4)، نتایج تحلیل مولفه های اصلی همراه با چرخش واریماكس در مورد بار عاملی سوالات پرسشنامه نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی
147
جدول (3-5) نتایج ارزیابی پایایی عامل های پرسشنامه نقش

 

آموزش عالی در توسعه فرهنگی                                            
148
جدول (3-6 ) نتایج آزمون بارتلت و كیسر – می یر و اوكلین
148
جدول( 3-7 ) اشتراكات مولفه ها
149
جدول( 3-8 ) نتایج تحلیل مولفه های اصلی همراه با چرخش واریماكس در مورد بار عاملی مولفه های پرسشنامه نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی     
149
جدول (  3-9 ) رابطه بین مولفه‌های پرسشنامه مفهوم نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی
152
جدول ( 3-10)  روابط مولفه ها با مفهوم نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی
153
جدول ( 3-11) تناسب مجموعه داده‌های مفهوم نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی
156
جدول(4-1) توزیع فراوانی جنسیت
158
جدول(4-2) توزیع فراوانی مدارك تحصیلی
159
جدول(4-3) توزیع فراوانی وضعیت استخدامی
160
جدول(4-4) توزیع فراوانی طبقات سن
161
جدول(4-5) توزیع فراوانی طبقات سابقه کار
162
جدول(4-6) توزیع فراوانی محل های خدمت
162
جدول (4-7) نتایج آزمون کلموگروف اسمیرنوف در خصوص توزیع طبیعی داده ها
163
جدول( 4-8) نتایج آزمون t تك نمونه ای در خصوص اختلاف میانگین ها
163
جدول(4-9) نتایج آزمون t تك نمونه ای در خصوص اختلاف میانگین ها
164
جدول (4-10) نتایج آزمون فریدمن در خصوص گویه های نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی
164
جدول ( 4-11) نتایج آزمون t مستقل در خصوص تفاوت نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی براساس جنسیت
165
جدول(4- 12) نتیجه آزمون باكس
166
جدول(4-13) نتیجه آزمون لامبدا ویكز
166
جدول(4-14 ) تجانس واریانس بین مولفه های نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی بر اساس جنسیت
167
جدول ( 4-15) در مورد تجانس واریانس نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی براساس طبقات سن
167
جدول( 4-16) نتایج آزمون تحلیل واریانس در خصوص تفاوت بین نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی براساس طبقات سن
168
جدول(4- 17) نتیجه آزمون باكس
168
جدول(4-18) نتیجه آزمون لامبدا ویكز
168
جدول(4-19 ) تجانس واریانس بین نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی بر اساس طبقات سن
169
جدول (4-20) نتایج آزمون t مستقل در خصوص تفاوت نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی براساس وضعیت کاری(علمی و اداری)
170
جدول( 4- 21) نتیجه آزمون باكس
170
جدول( 4- 22) نتیجه آزمون لامبدا ویكز
171
جدول (4-23) تجانس واریانس بین نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی با توجه به وضعیت کاری(علمی و اداری)
171
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

نمایه (4-1) درصدهای مربوط به جنسیت
159
نمایه (4-2) درصدهای مربوط به مدارک تحصیلی
160
نمایه (4-3) درصدهای مربوط به وضعیت استخدامی
161
 

 

فهرست اشکال

 

شكل( 3-1) مدل مفهوم نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی در حالت اس 
150
شكل( 3-2) مدل مفهوم نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی در حالت معناداری
151
شكل( 3-3) مدل مفهوم نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی در حالت استاندارد
154
شكل( 3-4) مدل مفهوم نقش آموزش عالی در توسعه فرهنگی در حالت معناداری
155